ΨΗΦΙΣΜΑ του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Π.Σ. Α.Π.Θ.
για τις διαδικασίες προώθησης και θέσπισης Ειδικών Χωρικών Σχεδίων
για αστικά σχέδια μείζονος σημασίας
Οι αλλαγές στο πλαίσιο χωρικού σχεδιασμού στη χώρα μας έχουν αφήσει μια σειρά αδιευκρίνιστων σημείων στις διαδικασίες προώθησης των πολεοδομικών σχεδίων με ταχείες εξελίξεις. Όσον αφορά στα αστικά σχέδια μείζονος σημασίας, από τη μία, προωθούνται Ειδικά Χωρικά Σχέδια (ΕΧΣ) προκειμένου να μελετηθούν εντοπισμένες θέσεις ανάπτυξης και ολοκλήρωσης των σχεδιασμών προηγούμενων περιόδων, και βέβαια να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την προσέλκυση στρατηγικών επενδύσεων. Στο πλαίσιο αυτό οι προδιαγραφές που έχουν τεθεί αφορούν στο ελάχιστο πλαίσιο εκπόνησης της μελέτης και όχι σε προδιαγραφές ποιότητας του αστικού και αρχιτεκτονημένου χώρου. Από την άλλη, το νέο θεσμικό πλαίσιο τόσο του χωρικού σχεδιασμού όσο και τη τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς και ούτε έχει δοκιμαστεί στην πράξη ούτως ώστε να είναι σε θέση να νομιμοποιήσει κοινωνικά και επιστημονικά τις αποφάσεις που προωθούνται. Σύμφωνα με το αποκεντρωμένο σύστημα διακυβέρνησης το ζήτημα της διαβούλευσης για τα θέματα του χώρου της πόλης μετατίθεται στην τοπική αυτοδιοίκηση (Περιφέρεια, Δήμος) όπως για όλα τα τοπικά ζητήματα, χωρίς όμως αρμοδιότητα σχεδιασμού και χωρίς να διευκρινίζονται οι δεσμεύσεις, τα μέσα και οι τρόποι της διαδικασίας λήψης απόφασης. Υποχρεωτική διαβούλευση διενεργείται για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση που δεν αφορά στο σύνολο των επιλογών του προτεινόμενου αστικού σχεδιασμού.
Συγκεκριμένα, στα σχέδια αστικής ανάπτυξης τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη στην τρέχουσα περίοδο για τον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης (ΕΧΣ για τη ΔΕΘ, το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, το παράκτιο μέτωπο), οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων και προώθησης του σχεδιασμού παραμένουν συσκοτισμένες για το ευρύ κοινό, την επιστημονική κοινότητα, αλλά και για τις ίδιες τις υπηρεσίες που έχουν προσδιορισμένες αρμοδιότητες στον χώρο. Δεν παρέχονται επαρκείς δυνατότητες έκφρασης και ωρίμανσης της δημόσιας συζήτησης των απόψεων των αρμόδιων φορέων, της επιστημονικής κοινότητας, των ειδικών του χώρου (αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων), ούτε βέβαια των επιθυμιών των πολιτών – μελλοντικών χρηστών αλλά και επιχειρηματιών της πόλης, οι οποίοι πρόκειται να κατοικήσουν ή να αναπτύξουν τη δραστηριότητά τους στον χώρο και στους οποίους απευθύνεται θεωρητικά η προοπτική βελτίωσης του αστικού περιβάλλοντος. Σύγχρονες προσεγγίσεις του στρατηγικού και αστικού σχεδιασμού αγνοούνται, και υπονομεύονται εξ αρχής οι ποιότητες της αρχιτεκτονικής της πόλης.
Ο στρατηγικός χαρακτήρας των ΕΧΣ αλλά και η οριστική κανονιστική ρύθμιση με την οποία αποκρυσταλλώνονται σε ρυμοτομικά σχέδια εφαρμογής δεν διασφαλίζει τις επιδιωκόμενες αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές ποιότητες για τον αστικό χώρο (αναγνώριση αστικού περιβάλλοντος και απαραίτητες συσχετίσεις με αυτό, κατευθύνσεις ζωτικότητας του αστικού ιστού, αποτίμηση οικοδομικού αποθέματος, αξιόλογων κτιρίων και ιστορικών ιχνών, δομή αστικών και αρχιτεκτονικών μορφών, περιβαλλοντικές παράμετροι χωρητικότητας αστικών οικοσυστημάτων, αρχιτεκτονικά κριτήρια κ.ά). Επιπλέον, προϋποθέτει ευρείες συναινέσεις επί εναλλακτικών σχεδίων ή προτάσεων αρχιτεκτονικών διαγωνισμών μέσα από ανοιχτή δημόσια επικοινωνία αναπαραστάσεων της προτεινόμενης ανάπτυξης, προκειμένου να επιτευχθεί το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα, τόσο από την πλευρά της έκφρασης της τοπικής κοινωνίας και του περιβαλλοντικής ισορροπίας, όσο και από πλευράς επιχειρηματικής αποδοτικότητας και ασφάλειας. Είναι σαφές ότι με μερικές γραμμές τροποποίησης ρυμοτομίας οι οποίες όμως στη συνέχεια θα είναι καθοριστικές και αδιαπραγμάτευτες για την εξέλιξη πολύτιμων δημόσιων χώρων και αδόμητων εκτάσεων στον ιστό της πόλης δεν είναι δυνατό να επιτευχθούν ώριμα και στέρεα αποτελέσματα για το μέλλον της πόλης.
Θεωρούμε ότι η προχειρότητα και η αδιαφάνεια με την οποία προωθούνται, κατ’ ουσία απλά διεκπεραιώνονται, δυσεπίλυτα μείζονα χωρικά ζητήματα της πόλης, οδηγεί νομοτελειακά σε νέες χαμένες ευκαιρίες για τη Θεσσαλονίκη, για τη θέση της πόλης στο παγκόσμιο ανταγωνιστικό σκηνικό επενδύσεων αλλά και κυρίως την ποιότητα ζωής των κατοίκων της. Αντίστοιχα βέβαια ισχύει, και για αστικά σχέδια σε όλες τις μεγάλες πόλεις στη χώρα μας.
Καλούμε τα Τμήματα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, τους Συλλόγους Αρχιτεκτόνων, τους/τις συναδέλφους στις αρμόδιες υπηρεσίες σχεδιασμού σε εγρήγορση και συνεργασία για την διεύρυνση της δημόσιας συζήτησης για τα αστικά σχέδια μείζονος σημασίας που θεσπίζονται με ΕΧΣ, και ζητούμε από το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) να εισάγει ποιοτικούς όρους διαπραγμάτευσης του αστικού δημόσιου χώρου και της αρχιτεκτονικής στα νέα σχέδια αστικής ανάπτυξης στις ελληνικές πόλεις όπως επιτάσσεται από τις διεθνείς και ιστορικές συγκυρίες.
Η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Π.Σ. Α.Π.Θ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου