Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ*
Μεταξύ του 2012 και του 2015 η εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκε εντυπωσιακά, κατά 9,4% (από 26,9% σε 36,3%). Μέσα σε δύο μόλις χρόνια, η εκλογική του βάση επεκτάθηκε σχεδόν κατά 600.000, ξεπερνώντας πλέον τα 2,2 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Αλλά οι μεταβολές στην κοινωνική δομή της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ, που αποκάλυψε το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα, έχουν μεγαλύτερη πολιτική σημασία. Διότι, όπως αποδεικνύεται εμπειρικά, έχει διαμορφωθεί -για πρώτη φορά σε αυτήν την έκταση- μια ευρύτατη κοινωνική συμμαχία κατά της πολιτικής της λιτότητας.
Σε όλες τις κοινωνικο-οικονομικές (κ/ο) κατηγορίες, που περιλαμβάνονται στις έρευνες της Public Issue, για την ανάλυση της απασχόλησης, ο ΣΥΡΙΖΑ αύξησε την κοινωνική του απήχηση σε σχέση με το 2012. Η εν λόγω αύξηση, ωστόσο, είναι ανισόμετρη και κυμαίνεται από 2,9%, έως 16,8% (Διάγραμμα 1). Επιπλέον ο ΣΥΡΙΖΑ προηγήθηκε της Ν.Δ. στις 9 από τις 11 (κ/ο) κατηγορίες.
Αναλυτικότερα ο ΣΥΡΙΖΑ διατήρησε την απόλυτη εκλογική κυριαρχία, που διέθετε ήδη από το 2012, στους μισθωτούς του Δημοσίου Τομέα (ΔΤ), 44,6%, στους μισθωτούς του Ιδιωτικού Τομέα (ΙΤ), 39,5%, στους ανέργους, 44,3% και τους φοιτητές, 42,3%. Η άνοδός του είναι μεγαλύτερη στους μισθωτούς του ΔΤ (+11,4%) και μάλιστα υπερδιπλάσια από την αντίστοιχη που εμφανίζει μεταξύ των μισθωτών του ΙΤ (+5,1%) και μικρότερη μεταξύ των ανέργων και των φοιτητών (Διάγραμμα 1). Αναφορικά με την κατηγορία «φοιτητές», θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτή αφορά το σύνολο της νεολαίας που βρίσκεται ενταγμένη στους τριτοβάθμιους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς και όχι μόνον το μικρό τμήμα της (10-20%) που συμμετέχει στις φοιτητικές εκλογές.
α) των εργοδοτικών / επιχειρηματικών στρωμάτων, που είναι προσανατολισμένα στην εσωτερική αγορά, β) των ελεύθερων επαγγελματιών, γ) των παραδοσιακών μικροαστικών στρωμάτων της μικρής ιδιοκτησίας στην παραγωγή και την κυκλοφορία (βιοτέχνες, μικρέμποροι) και δ) των αγροτικών στρωμάτων. Η μεγαλύτερη άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ σημειώθηκε στους αγρότες (+16,8%), ενώ >10% είναι η άνοδος στους επαγγελματίες / βιοτέχνες (+12,7%).
Η διεύρυνση της εκλογικής υποστήριξης του ΣΥΡΙΖΑ επιφέρει, σε σχέση με το 2012, μια σημαντική ανατροπή στα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εκλογικής του υποστήριξης. Με βάση το μορφωτικό επίπεδο, η μεγαλύτερη αύξηση της επιρροής του, +20,5%, παρατηρείται μεταξύ των αποφοίτων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αντιστρέφοντας τώρα πλήρως την κλιμάκωση της κοινωνικής του απήχησης (Διάγραμμα 1). Ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται «λαϊκότερο» κόμμα. Οι οπαδοί της θεωρίας του «λαϊκισμού» μπορούν, ελεύθερα, να φρίξουν! Αλλά η κοινωνική συμμαχία που έχει διαμορφωθεί απέναντι στον ελληνικό νεοφιλελευθερισμό είναι ευρύτατη και αυτό εγγράφεται στις πολιτικές υποθήκες των εκλογών του 2015.
Είναι γνωστό και επιβεβαιωμένο, τόσο στην προδικτατορική όσο και στην μεταπολιτευτική περίοδο, ότι η εκλογική μεταστροφή της υπαίθρου συντελείται πάντοτε σε δεύτερο χρόνο. Κατά κανόνα, οι αγροτικές περιοχές τείνουν να ακολουθούν, με κάποια χρονική υστέρηση, τα αστικά κέντρα.
Η μεταστροφή των στρωμάτων της υπαίθρου συντελέσθηκε τόσο εις βάρος της Ν.Δ. (-8,4%), όσο όμως και εις βάρος των αγροτικών υπολειμμάτων του ΠΑΣΟΚ, το οποίο κυριολεκτικά συντρίφθηκε. Ακολουθώντας πανομοιότυπα την πορεία της ΕΔΗΚ, μεταξύ 1977 και 1981, σημείωσε απώλειες της τάξης του 10% και συρρικνώθηκε από το 15,6% του 2012, σε μόλις 5,6%.
Δεν είναι τυχαίο ότι στις αμιγώς εργατικές περιοχές της πρωτεύουσας η Ν.Δ. εξακολουθεί να παραμένει χωρίς ουσιαστική μεταβολή στα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά (*20%), στα οποία έχει περιχαρακωθεί ήδη από το 2012 (Περιστέρι 19,3%, Αιγάλεω 18,8%, Κερατσίνι 15,7%, Νίκαια 17,5%).
Ταυτόχρονα, όμως, χάνει και στις αμιγώς αστικές περιοχές, π.χ. στην Εκάλη -5,4%, στη Φιλοθέη -4,6%, στο Ψυχικό -3,3%. Η ίδια τάση καταγράφεται και με βάση τις έρευνες κοινής γνώμης: Η μεγαλύτερη μείωση της εκλογικής επιρροής της Ν.Δ. έχει συντελεστεί α) στην κ/ο κατηγορία των εργοδοτικών / επιχειρηματικών στρωμάτων (-16,5%, σε σύγκριση με το 2012) και β) στους ελεύθερους επαγγελματίες (-12,1%).
Διάγραμμα 1
Οι συνταξιούχοι (ΔΤ και ΙΤ), εντούτοις, είναι οι μόνες δύο κ/ο κατηγορίες, στις οποίες η Ν.Δ. προηγήθηκε του ΣΥΡΙΖΑ, αν και υπέστη και σε αυτές απώλειες: Στους συνταξιούχους του ΔΤ, η Ν.Δ. έλαβε 38,6% (-2,4%, σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2012) και στους συνταξιούχους του ΙΤ 34,7% (-7,3%). Στους συνταξιούχους του Δημοσίου, μάλιστα, η Ν.Δ. προηγήθηκε με σημαντική διαφορά 9,5% (ενώ μόλις 1,7% στους συνταξιούχους του ΙΤ).
Η αριθμητική βαρύτητα, αλλά και η πολιτική σημασία της ψήφου των συνταξιούχων έχει αυξηθεί σημαντικά. Ως αποτέλεσμα της οικονομικής καταστροφής της εργασίας, που προκάλεσε η λαίλαπα του Μνημονίου, οι συνταξιούχοι στην Ελλάδα μαζικοποιήθηκαν ραγδαία την τελευταία πενταετία και ανέρχονται σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σε 2.654.000 (πρόγραμμα Ήλιος, ΗΔΙΚΑ, έκθεση Νο 20, Ιανουάριος 2015, σελ. 4). Δηλαδή, αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το 31,5% του εκλογικού σώματος και -στην πραγματικότητα-, εάν ληφθεί υπ' όψιν και η νέα μεταναστευτική εκροή, πάνω από το 1/3.
Με βάση την υποκειμενική αυτοτοποθέτηση σε κοινωνική τάξη (Διάγραμμα 2), η μεγαλύτερη αύξηση της επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ καταγράφηκε στην «κατώτερη κοινωνική τάξη» (+15,7%), διπλάσια από την αντίστοιχη που παρατηρήθηκε στη «μεσαία» (+8,1%) ή στη «μεσαία - κατώτερη» (+7,1%).
Αντίστοιχα, με βάση την υποκειμενική αξιολόγηση του εισοδήματος του νοικοκυριού, η αύξηση μεταξύ εκείνων των ψηφοφόρων που «δυσκολεύονται» (+11,3%) είναι διπλάσια, σε σύγκριση με εκείνους που εκτιμούν ότι οικονομικά «τα καταφέρνουν» (+5,9% - Διάγραμμα 2).
Ένας επιπλέον εμπειρικός δείκτης προκύπτει από τη διερεύνηση της εκλογικής γεωγραφίας του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Πρωτεύουσας και την κοινωνική διαστρωμάτωση των επιμέρους περιοχών του. Σε «αμιγώς αστικές» περιοχές ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε ποσοστά κάτω από 15% (Εκάλη 10%, Φιλοθέη 14,3%, Ψυχικό 14,9%) και η Ν.Δ. πάνω από 55%. Αντιστρόφως, σε «αμιγώς εργατικές» 43%-45% (Δραπετσώνα 45,2%, Περιστέρι 43,4%, Νίκαια 43,2%, Αιγάλεω 43,1%), ενώ η Ν.Δ. κάτω από 20%.
Αν το 1981 η σχέση επιρροής του ΠΑΣΟΚ στις «αμιγώς εργατικές» ως προς τις «αμιγώς αστικές» περιοχές ήταν, μιλώντας σχηματικά, 1,8:1 και είχε ενταθεί στις πολωμένες εκλογές του 1985, σε 2,2:1, ο αντίστοιχος δείκτης για τον ΣΥΡΙΖΑ διαμορφώθηκε σήμερα σε 3.3:1. Η ταξική ψήφος δείχνει να επιστρέφει.
1) Στους ψηφοφόρους κάτω των 35 ετών παρουσίασε ελάχιστη μεταβολή. Στην ομάδα 18-24 ετών, όπου κατέγραψε ποσοστό 38,7%, δεν παρουσίασε ιδιαίτερη αύξηση (+2,2%), ενώ η επόμενη ομάδα (25-34 ετών) είναι η μόνη στην οποία κατέγραψε μείωση (-1,7% - Διάγραμμα 1).
Οι νέοι 18-24 ετών αποτελούν την καλύτερη ηλικιακή ομάδα για Το Ποτάμι, το οποίο απέσπασε 10,3%, καταλαμβάνοντας καθαρά την τρίτη θέση, ενώ η Χρυσή Αυγή και οι Ανεξάρτητοι Έλληνες συγκέντρωσαν και οι δύο από 8%.
Στην ηλικιακή κατηγορία 25-34% ετών, ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό του, 31,7%, ενώ η Ν.Δ. παραμένει ανύπαρκτη συγκεντρώνοντας μόλις 19,1%. Η συγκεκριμένη ομάδα, η οποία πλήττεται ιδιαίτερα από την ανεργία, παρουσιάζει τον υψηλότερο βαθμό κομματικού κατακερματισμού. Τα δύο μεγάλα κόμματα καταγράφουν χαμηλά ποσοστά, ενώ το ΚΚΕ το υψηλότερό του (9,7%), περίπου όσο και η Χρυσή Αυγή (9,5%). Ο εμφανής αντικομματισμός αυτής της ηλικιακής ομάδας αποδεικνύεται και από το εντυπωσιακό ποσοστό που έλαβε η Ένωση Κεντρώων του Βασίλη Λεβέντη (6,9%).
2) Στους εκλογείς των μεσαίων ηλικιών (35-54 ετών), η αύξηση που παρουσίασε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ξεπέρασε το 10%, κυμάνθηκε δηλαδή στα επίπεδα του εθνικού μέσου όρου της. Ωστόσο, κυριαρχεί σχεδόν απόλυτα στην ομάδα 45-54 ετών.
3) Τέλος, στους εκλογείς 55 ετών και άνω, ξεπέρασε το 12%. Μάλιστα, στους 65+ η επιρροή του αυξήθηκε κατά 15,6% (η μεγαλύτερη), με αποτέλεσμα το ποσοστό του κόμματος από μόλις 12,6% το 2012 να φθάσει τώρα το 28,2%. Ωστόσο, το ποσοστό επιρροής του σε αυτή την κατηγορία εξακολουθεί να παραμένει το χαμηλότερο μεταξύ των έξι ηλικιακών ομάδων.
* Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Public Issue
www.mavris.gr, www.publicissue.gr
Κοινωνική δομή της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ και μεταβολές 2012-2015
Μεταξύ του 2012 και του 2015 η εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκε εντυπωσιακά, κατά 9,4% (από 26,9% σε 36,3%). Μέσα σε δύο μόλις χρόνια, η εκλογική του βάση επεκτάθηκε σχεδόν κατά 600.000, ξεπερνώντας πλέον τα 2,2 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Αλλά οι μεταβολές στην κοινωνική δομή της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ, που αποκάλυψε το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα, έχουν μεγαλύτερη πολιτική σημασία. Διότι, όπως αποδεικνύεται εμπειρικά, έχει διαμορφωθεί -για πρώτη φορά σε αυτήν την έκταση- μια ευρύτατη κοινωνική συμμαχία κατά της πολιτικής της λιτότητας.
Κοινωνική σταθεροποίηση
Η κοινωνική ακτινογραφία της ψήφου αποδεικνύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει το κόμμα που εκπροσωπεί, κατ' εξοχήν, τα στρώματα της μισθωτής εργασίας που έπληξε βίαια το Μνημόνιο και τους ανέργους που μαζικοποίησε η οικονομική ύφεση. Οι σχέσεις εκπροσώπησης που έχει αποκτήσει με αυτά τα στρώματα σταθεροποιούνται. Ταυτόχρονα, τη διετία 2012-2014 η κοινωνική βάση του διευρύνθηκε σημαντικά και σε άλλα τμήματα του πληθυσμού που έθιξε η κρίση. Η διεύρυνση αφορά τόσο τα αγροτικά και τα παραδοσιακά τμήματα της μικροαστικής τάξης, όσο και τις ομάδες του οικονομικά μη-ενεργού πληθυσμού (συνταξιούχοι, νοικοκυρές), τις οποίες δεν είχε καταφέρει να προσεγγίσει το 2012.Σε όλες τις κοινωνικο-οικονομικές (κ/ο) κατηγορίες, που περιλαμβάνονται στις έρευνες της Public Issue, για την ανάλυση της απασχόλησης, ο ΣΥΡΙΖΑ αύξησε την κοινωνική του απήχηση σε σχέση με το 2012. Η εν λόγω αύξηση, ωστόσο, είναι ανισόμετρη και κυμαίνεται από 2,9%, έως 16,8% (Διάγραμμα 1). Επιπλέον ο ΣΥΡΙΖΑ προηγήθηκε της Ν.Δ. στις 9 από τις 11 (κ/ο) κατηγορίες.
Αναλυτικότερα ο ΣΥΡΙΖΑ διατήρησε την απόλυτη εκλογική κυριαρχία, που διέθετε ήδη από το 2012, στους μισθωτούς του Δημοσίου Τομέα (ΔΤ), 44,6%, στους μισθωτούς του Ιδιωτικού Τομέα (ΙΤ), 39,5%, στους ανέργους, 44,3% και τους φοιτητές, 42,3%. Η άνοδός του είναι μεγαλύτερη στους μισθωτούς του ΔΤ (+11,4%) και μάλιστα υπερδιπλάσια από την αντίστοιχη που εμφανίζει μεταξύ των μισθωτών του ΙΤ (+5,1%) και μικρότερη μεταξύ των ανέργων και των φοιτητών (Διάγραμμα 1). Αναφορικά με την κατηγορία «φοιτητές», θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτή αφορά το σύνολο της νεολαίας που βρίσκεται ενταγμένη στους τριτοβάθμιους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς και όχι μόνον το μικρό τμήμα της (10-20%) που συμμετέχει στις φοιτητικές εκλογές.
Διεύρυνση της αντιμνημονιακής κοινωνικής συμμαχίας
Από την ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος προκύπτει ακόμη ότι η κοινωνική βάση της αντιμνημονιακής συμμαχίας, που εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει διευρυνθεί σημαντικά. Σήμερα η εκλογική του υποστήριξη περιλαμβάνει, εκτός από την πλειοψηφία των μισθωτών και των ανέργων, σημαντικά τμήματα του παραγωγικού πληθυσμού της χώρας, που καταστρέφονται οικονομικά και κοινωνικά από το Μνημόνιο:α) των εργοδοτικών / επιχειρηματικών στρωμάτων, που είναι προσανατολισμένα στην εσωτερική αγορά, β) των ελεύθερων επαγγελματιών, γ) των παραδοσιακών μικροαστικών στρωμάτων της μικρής ιδιοκτησίας στην παραγωγή και την κυκλοφορία (βιοτέχνες, μικρέμποροι) και δ) των αγροτικών στρωμάτων. Η μεγαλύτερη άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ σημειώθηκε στους αγρότες (+16,8%), ενώ >10% είναι η άνοδος στους επαγγελματίες / βιοτέχνες (+12,7%).
Η διεύρυνση της εκλογικής υποστήριξης του ΣΥΡΙΖΑ επιφέρει, σε σχέση με το 2012, μια σημαντική ανατροπή στα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εκλογικής του υποστήριξης. Με βάση το μορφωτικό επίπεδο, η μεγαλύτερη αύξηση της επιρροής του, +20,5%, παρατηρείται μεταξύ των αποφοίτων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αντιστρέφοντας τώρα πλήρως την κλιμάκωση της κοινωνικής του απήχησης (Διάγραμμα 1). Ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται «λαϊκότερο» κόμμα. Οι οπαδοί της θεωρίας του «λαϊκισμού» μπορούν, ελεύθερα, να φρίξουν! Αλλά η κοινωνική συμμαχία που έχει διαμορφωθεί απέναντι στον ελληνικό νεοφιλελευθερισμό είναι ευρύτατη και αυτό εγγράφεται στις πολιτικές υποθήκες των εκλογών του 2015.
Η μεταστροφή της υπαίθρου
Η ταυτόσημη με τους αγρότες εντυπωσιακή άνοδός του στις αγροτικές περιοχές (+15,3%), είχε αποτέλεσμα η επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ, από μόλις 22,2% το 2012, να προσεγγίζει σήμερα το 37,5% και μάλιστα να υπερβαίνει ελαφρώς την επιρροή του στα αστικά κέντρα (35,6%).Είναι γνωστό και επιβεβαιωμένο, τόσο στην προδικτατορική όσο και στην μεταπολιτευτική περίοδο, ότι η εκλογική μεταστροφή της υπαίθρου συντελείται πάντοτε σε δεύτερο χρόνο. Κατά κανόνα, οι αγροτικές περιοχές τείνουν να ακολουθούν, με κάποια χρονική υστέρηση, τα αστικά κέντρα.
Η μεταστροφή των στρωμάτων της υπαίθρου συντελέσθηκε τόσο εις βάρος της Ν.Δ. (-8,4%), όσο όμως και εις βάρος των αγροτικών υπολειμμάτων του ΠΑΣΟΚ, το οποίο κυριολεκτικά συντρίφθηκε. Ακολουθώντας πανομοιότυπα την πορεία της ΕΔΗΚ, μεταξύ 1977 και 1981, σημείωσε απώλειες της τάξης του 10% και συρρικνώθηκε από το 15,6% του 2012, σε μόλις 5,6%.
Κοινωνική περιθωριοποίηση της Ν.Δ.
Αντιστρόφως, το απελθόν κυβερνών κόμμα βρίσκεται μετά την εκλογική αναμέτρηση σε απελπιστική κοινωνική περιχαράκωση. Λόγω της πολιτικής που ακολούθησε, αλλά και της ακροδεξιάς μετάλλαξής της, η Ν.Δ. αποξενώθηκε την τελευταία πενταετία σε μεγάλο βαθμό όχι μόνον από τα λαϊκά και μικροαστικά ερείσματα της μετεμφυλιακής Δεξιάς και του καραμανλισμού, αλλά και από ένα σημαντικό τμήμα των ανώτερων μεσαίων και αστικών στρωμάτων.Δεν είναι τυχαίο ότι στις αμιγώς εργατικές περιοχές της πρωτεύουσας η Ν.Δ. εξακολουθεί να παραμένει χωρίς ουσιαστική μεταβολή στα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά (*20%), στα οποία έχει περιχαρακωθεί ήδη από το 2012 (Περιστέρι 19,3%, Αιγάλεω 18,8%, Κερατσίνι 15,7%, Νίκαια 17,5%).
Ταυτόχρονα, όμως, χάνει και στις αμιγώς αστικές περιοχές, π.χ. στην Εκάλη -5,4%, στη Φιλοθέη -4,6%, στο Ψυχικό -3,3%. Η ίδια τάση καταγράφεται και με βάση τις έρευνες κοινής γνώμης: Η μεγαλύτερη μείωση της εκλογικής επιρροής της Ν.Δ. έχει συντελεστεί α) στην κ/ο κατηγορία των εργοδοτικών / επιχειρηματικών στρωμάτων (-16,5%, σε σύγκριση με το 2012) και β) στους ελεύθερους επαγγελματίες (-12,1%).
Διάγραμμα 1
Συνταξιούχοι: Το εκλογικό σωσίβιο της Ν.Δ.
Εξίσου σημαντική ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ παρατηρείται και μεταξύ των κατηγοριών του οικονομικά μη ενεργού πληθυσμού, δηλαδή των συνταξιούχων (+13,9%) και των νοικοκυρών (+12,4%), με αποτέλεσμα να προσεγγίζει και σε αυτές τον εθνικό του μέσο όρο.Οι συνταξιούχοι (ΔΤ και ΙΤ), εντούτοις, είναι οι μόνες δύο κ/ο κατηγορίες, στις οποίες η Ν.Δ. προηγήθηκε του ΣΥΡΙΖΑ, αν και υπέστη και σε αυτές απώλειες: Στους συνταξιούχους του ΔΤ, η Ν.Δ. έλαβε 38,6% (-2,4%, σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2012) και στους συνταξιούχους του ΙΤ 34,7% (-7,3%). Στους συνταξιούχους του Δημοσίου, μάλιστα, η Ν.Δ. προηγήθηκε με σημαντική διαφορά 9,5% (ενώ μόλις 1,7% στους συνταξιούχους του ΙΤ).
Η αριθμητική βαρύτητα, αλλά και η πολιτική σημασία της ψήφου των συνταξιούχων έχει αυξηθεί σημαντικά. Ως αποτέλεσμα της οικονομικής καταστροφής της εργασίας, που προκάλεσε η λαίλαπα του Μνημονίου, οι συνταξιούχοι στην Ελλάδα μαζικοποιήθηκαν ραγδαία την τελευταία πενταετία και ανέρχονται σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σε 2.654.000 (πρόγραμμα Ήλιος, ΗΔΙΚΑ, έκθεση Νο 20, Ιανουάριος 2015, σελ. 4). Δηλαδή, αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το 31,5% του εκλογικού σώματος και -στην πραγματικότητα-, εάν ληφθεί υπ' όψιν και η νέα μεταναστευτική εκροή, πάνω από το 1/3.
Εντείνεται η κοινωνική - ταξική πόλωση της ψήφου
Η πόλωση που προκάλεσε το Μνημόνιο στην ελληνική κοινωνία αποτυπώθηκε ευδιάκριτα στην ψήφο, ήδη από τις εκλογές του Ιουνίου 2012. Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι τα ταξικά χαρακτηριστικά αυτής της πόλωσης έχουν ενταθεί.Με βάση την υποκειμενική αυτοτοποθέτηση σε κοινωνική τάξη (Διάγραμμα 2), η μεγαλύτερη αύξηση της επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ καταγράφηκε στην «κατώτερη κοινωνική τάξη» (+15,7%), διπλάσια από την αντίστοιχη που παρατηρήθηκε στη «μεσαία» (+8,1%) ή στη «μεσαία - κατώτερη» (+7,1%).
Αντίστοιχα, με βάση την υποκειμενική αξιολόγηση του εισοδήματος του νοικοκυριού, η αύξηση μεταξύ εκείνων των ψηφοφόρων που «δυσκολεύονται» (+11,3%) είναι διπλάσια, σε σύγκριση με εκείνους που εκτιμούν ότι οικονομικά «τα καταφέρνουν» (+5,9% - Διάγραμμα 2).
Ένας επιπλέον εμπειρικός δείκτης προκύπτει από τη διερεύνηση της εκλογικής γεωγραφίας του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Πρωτεύουσας και την κοινωνική διαστρωμάτωση των επιμέρους περιοχών του. Σε «αμιγώς αστικές» περιοχές ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε ποσοστά κάτω από 15% (Εκάλη 10%, Φιλοθέη 14,3%, Ψυχικό 14,9%) και η Ν.Δ. πάνω από 55%. Αντιστρόφως, σε «αμιγώς εργατικές» 43%-45% (Δραπετσώνα 45,2%, Περιστέρι 43,4%, Νίκαια 43,2%, Αιγάλεω 43,1%), ενώ η Ν.Δ. κάτω από 20%.
Αν το 1981 η σχέση επιρροής του ΠΑΣΟΚ στις «αμιγώς εργατικές» ως προς τις «αμιγώς αστικές» περιοχές ήταν, μιλώντας σχηματικά, 1,8:1 και είχε ενταθεί στις πολωμένες εκλογές του 1985, σε 2,2:1, ο αντίστοιχος δείκτης για τον ΣΥΡΙΖΑ διαμορφώθηκε σήμερα σε 3.3:1. Η ταξική ψήφος δείχνει να επιστρέφει.
Φύλο και ηλικία της ψήφου
Στην ψήφο του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η «φυλετική ψαλίδα», υπέρ των γυναικών, διατηρείται (+5%, έναντι +4% στις Β2012), το ηλικιακό «κέντρο βάρους» της εκλογικής του βάσης μετατοπίσθηκε προς τα πάνω. Το 2012 οι νέοι 18-24 ετών (με 36,5%) αποτέλεσαν την καλύτερη ηλικιακή κατηγορία του ΣΥΡΙΖΑ. Τώρα καλύτερη ηλικιακή κατηγορία για τον ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε, με διαφορά, η κατεξοχήν παραγωγική και δυναμική κατηγορία 45-54 ετών. Σε αυτήν ο ΣΥΡΙΖΑ απέσπασε ποσοστό 43,7% (σχεδόν 1 στους 2 εκλογείς). Γενικά, η εκλογική επιρροή του κόμματος στις διάφορες ηλικιακές ομάδες εξελίχθηκε ανισόμετρα.1) Στους ψηφοφόρους κάτω των 35 ετών παρουσίασε ελάχιστη μεταβολή. Στην ομάδα 18-24 ετών, όπου κατέγραψε ποσοστό 38,7%, δεν παρουσίασε ιδιαίτερη αύξηση (+2,2%), ενώ η επόμενη ομάδα (25-34 ετών) είναι η μόνη στην οποία κατέγραψε μείωση (-1,7% - Διάγραμμα 1).
Οι νέοι 18-24 ετών αποτελούν την καλύτερη ηλικιακή ομάδα για Το Ποτάμι, το οποίο απέσπασε 10,3%, καταλαμβάνοντας καθαρά την τρίτη θέση, ενώ η Χρυσή Αυγή και οι Ανεξάρτητοι Έλληνες συγκέντρωσαν και οι δύο από 8%.
Στην ηλικιακή κατηγορία 25-34% ετών, ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό του, 31,7%, ενώ η Ν.Δ. παραμένει ανύπαρκτη συγκεντρώνοντας μόλις 19,1%. Η συγκεκριμένη ομάδα, η οποία πλήττεται ιδιαίτερα από την ανεργία, παρουσιάζει τον υψηλότερο βαθμό κομματικού κατακερματισμού. Τα δύο μεγάλα κόμματα καταγράφουν χαμηλά ποσοστά, ενώ το ΚΚΕ το υψηλότερό του (9,7%), περίπου όσο και η Χρυσή Αυγή (9,5%). Ο εμφανής αντικομματισμός αυτής της ηλικιακής ομάδας αποδεικνύεται και από το εντυπωσιακό ποσοστό που έλαβε η Ένωση Κεντρώων του Βασίλη Λεβέντη (6,9%).
2) Στους εκλογείς των μεσαίων ηλικιών (35-54 ετών), η αύξηση που παρουσίασε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ξεπέρασε το 10%, κυμάνθηκε δηλαδή στα επίπεδα του εθνικού μέσου όρου της. Ωστόσο, κυριαρχεί σχεδόν απόλυτα στην ομάδα 45-54 ετών.
3) Τέλος, στους εκλογείς 55 ετών και άνω, ξεπέρασε το 12%. Μάλιστα, στους 65+ η επιρροή του αυξήθηκε κατά 15,6% (η μεγαλύτερη), με αποτέλεσμα το ποσοστό του κόμματος από μόλις 12,6% το 2012 να φθάσει τώρα το 28,2%. Ωστόσο, το ποσοστό επιρροής του σε αυτή την κατηγορία εξακολουθεί να παραμένει το χαμηλότερο μεταξύ των έξι ηλικιακών ομάδων.
Διάγραμμα 2
* Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Public Issue
www.mavris.gr, www.publicissue.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου