Η κυβέρνηση δεν αντέχει για πολύ

Αναδημοσίευση άρθρου της Ελένης Πορτάλιου από την Εποχή. Τη συνέντευξη πήρε η Στέλλα Βρεττού

Η δικομματική κυβέρνηση προχωρά στην εφαρμογή νέων μέτρων τα οποία συνιστούν μια ακραία ταξική πολιτική. Βλέπετε ότι μπορεί ν’ ανακοπεί σύντομα αυτή η επίθεση;
Από το πρώτο μνημόνιο μέχρι σήμερα, παρακολουθούμε μια συνεχώς αυξανόμενη και πολυεπίπεδη καταστροφή. Καταστρέφονται η εργασία, η παραγωγή, εκποιείται δημόσια περιουσία, διαλύονται βασικοί θεσμοί του κοινωνικού κράτους -όπως η υγεία και η παιδεία- καταλύεται η ίδια η δημοκρατία. Οι ζωές της μεγάλης πλειοψηφίας συνθλίβονται καθημερινά. Αυτή η καταστροφή μπορεί να σταματήσει από ένα μαζικό, κοινωνικό και πολιτικό κίνημα ανατροπής, που θα φέρει και θα στηρίξει στην εξουσία μια αριστερή κυβέρνηση.
Πιστεύω ότι τα νέα μέτρα υφαρπαγής των ελάχιστων εισοδημάτων, της μικρής ιδιοκτησίας και της αγροτικής περιουσίας θα αποτελέσουν τη σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι. Για πρώτη φορά εκτιμώ ότι η κυβέρνηση δεν αντέχει για πολύ. Αλλά συν Αθηνά και χείρα κίνει.
Η δυναμική των πρώτων μαζικών αντιμνημονιακών κινητοποιήσεων ανακόπηκε. Γιατί έγινε αυτό;
Την περίοδο των πρώτων μνημονιακών επιθέσεων ο κόσμος κατέκλυσε μαζικά την πολιτική σκηνή του δρόμου. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κατέλαβαν τον δημόσιο χώρο, επινοώντας νέους τρόπους αντίστασης και ανυπακοής. Πράγματι υπήρξε αναδίπλωση και αυτό οφείλεται σε δύο λόγους. Από τη μια, η δραματική συρρίκνωση των βασικών προϋποθέσεων ζωής -εργασία, κατοικία, ασφάλιση, σύνταξη- έφεραν τον καθένα και την καθεμιά μπροστά σε προσωπικά αδιέξοδα, σε ένα σύνολο υποχρεώσεων και χρεών που έπρεπε να διαχειριστούν για να ζήσουν ή να επιβιώσουν. Από την άλλη, αυτές οι ατομικές πρακτικές προέκυψαν κυρίως από την απουσία αξιόπιστων και με επάρκεια συλλογικών φορέων ένταξης και αγώνα, στη βάση κοινών αναγκών και αιτημάτων. Υπήρξαν φυσικά πολλές αντιστάσεις αλλά ετεροχρονισμένες μεταξύ τους και ασύνδετες. Παρ’ όλ’ αυτά αυτές αποτελούν το απόθεμα ψυχής και συνείδησης πάνω στο οποίο θα οικοδομηθεί τόσο η ανατροπή της κυβέρνησης όσο και η διέξοδος από την κρίση. Σήμερα πρέπει να επιταχύνουμε την ανασύνθεση, την ενότητα και τη δημόσια παρουσία της πληττόμενης κοινωνίας με στόχο να πέσει η κυβέρνηση και να μεγιστοποιηθεί η συμμετοχή του λαού την επόμενη μέρα.
Αριστερή κυβέρνηση

Ποια θέματα θέτουν τόσο η κυβερνητική ανατροπή όσο και η παραμονή της αριστερής κυβέρνησης στην εξουσία;
Ο δρόμος της ανατροπής που αποτελεί αίτημα της ήδη υπαρκτής ευρείας κοινωνικής συμμαχίας πρέπει να στηριχθεί σ’ ένα συγκεκριμένο σχέδιο ανάσχεσης της ανθρωπιστικής κρίσης και σταδιακής ανόρθωσης της οικονομίας και της κοινωνίας. Η εκπόνηση αυτού του στρατηγικού σχεδίου και η εφαρμογή του προϋποθέτουν μια πραγματική επανάσταση τόσο για τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και για την κοινωνία που πρέπει να εμπλακεί για να το συνδιαμορφώσει και να το υλοποιήσει. Προϋποθέτουν βαθιά γνώση των καταστάσεων οι οποίες έχουν δημιουργηθεί, διορθωτικές και ριζικές πολιτικές, άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα, επανεκκίνηση με σημερινούς όρους των καθημαγμένων παραγωγικών και κοινωνικών δυνάμεων, συμμετοχή του λαϊκού κόσμου από όποια θέση εργασιακής ή κοινωνικής ευθύνης.  Το σχέδιο προγράμματος πρέπει να γίνει λαϊκή υπόθεση.
Πρέπει, επίσης, να γνωρίζουμε ότι θα υποστούμε μεγάλες επιθέσεις από εθνικά και διεθνή κέντρα. Μια κυβέρνηση και ένας λαός που στην καρδιά της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης απειθούν στα νεοφιλελεύθερα προτάγματα σίγουρα θ’ αποτελέσουν στόχο. Γι’ αυτό τόσο οι λογικές ότι η κυβέρνηση θα πέσει από την ωρίμανση των αδιεξόδων της όσο και οι λογικές της ανάθεσης είναι απολύτως λανθασμένες. Χρειάζεται η μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση και ενεργή παρέμβαση των αντιμνημονιακών δυνάμεων εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Όπλα μας είναι η ενότητα, η διαφάνεια στις αποφάσεις και τις επιλογές, η αμεροληψία. Σ’ αυτή τη μεγάλη ανατροπή, που οι αντίπαλοί μας θεωρούν επανάσταση σε σχέση με τις σημερινές πολιτικές, δεν αρμόζουν ούτε παραγοντισμοί, ούτε στενόμυαλες τακτικές, πολύ περισσότερο αποκλεισμοί προσώπων και συλλογικοτήτων. Δεν αποκλείουμε ότι ζωντανό κινείται στην κοινωνία και παράγει πολιτική.  Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές ανατροπές θα ήταν αδύνατες χωρίς την αυτενέργεια και την πρωτοβουλία, οργανωμένων και μη, λαϊκών δυνάμεων. Η κυβέρνηση θα πέσει με τον κόσμο στους δρόμους, από τον λαό που θα γνωρίζει πως πορευόμαστε και θα βρίσκει χώρο για να καταθέσει το μερίδιο της δικής του ευθύνης.
Αυτοδιοικητικό κίνημα ανατροπής

Ας έρθουμε στα θέματα αυτοδιοίκησης. Τι επιδιώκει η κυβέρνηση με την αλλαγή του εκλογικού συστήματος στις αυτοδιοικητικές εκλογές;
Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος έχει προαναγγελθεί, δεν έχει, όμως, ανακοινωθεί επίσημα το σχέδιο νόμου γιατί «μαγειρεύεται» μεταξύ του υπουργού κ. Μιχελάκη και των αιρετών του μνημονιακού μπλοκ, ώστε να ενσωματωθούν παρατηρήσεις και να παρακαμφθούν αντιδράσεις.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ριζικά αντίθετος με το σημερινό εκλογικό σύστημα που βασίζεται στο συγκεντρωτισμό της δημοτικής αρχής και στις αυξημένες εξουσίες του δημάρχου. Έχουμε ολοκληρωμένη πρόταση για το πώς πρέπει να συγκροτηθεί θεσμικά η δημοκρατία στην αυτοδιοίκηση, στοιχείο της είναι και η απλή αναλογική. Σε κάθε περίπτωση, δεν αποδεχόμαστε αλλαγές σκοπιμοτήτων λίγο πριν τις εκλογές. Η κυβέρνηση προωθεί ένα σύστημα με δύο ψηφοδέλτια -ένα για τους υποψήφιους δημάρχους και ένα για τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους. Στόχος της είναι να συγκαλύψει τις πολιτικές διαστάσεις των δημοτικών εκλογών, προβάλλοντας τη θεωρία των άξιων και ικανών που θα υπηρετήσουν την αυτοδιοίκηση. Δεν υπάρχουν δηλαδή πολιτικές, προγράμματα, ούτε καν το ενιαίο κάθε συνδυασμού. Όμως, δεν μπορούν ν’ αποπολιτικοποιήσουν τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Γιατί τα μνημόνια είναι αυτά που συνέθλιψαν το θεσμό μέχρι καταργήσεως. Δραματική υποχρηματοδότηση, μαζικές απολύσεις εργαζομένων, Παρατηρητήριο, όλ’ αυτά σημαίνουν κατεδάφιση του αποκεντρωμένου κοινωνικού κράτους και κατάλυση της αυτονομίας της αυτοδιοίκησης ως αιρετού θεσμού, με τελικό σκοπό να περάσουν στο ιδιωτικό κεφάλαιο οι υπηρεσίες που κατά νόμο οφείλει να προσφέρει στην κοινωνία. Τα υποψήφια δημοτικά και περιφερειακά σχήματα θα κριθούν, όσα εμπόδια και αν βάλει η κυβέρνηση, από την ενσωμάτωσή τους ή όχι στις μνημονιακές πολιτικές, οι οποίες διέλυσαν τους δήμους και τις περιφέρειες. Θα κριθούν από τους αγώνες που έδωσαν ή δεν έδωσαν για ν’ ανατρέψουν τα μνημόνια, από τη στήριξη ή όχι στις δοκιμαζόμενες τοπικές κοινωνίες και τους εργαζόμενους, από τη χρηστή ή μη διαχείριση και την κατανομή των περιορισμένων πόρων.
Πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα αυτοδιοικητικό κίνημα ανατροπής;
Η πολιτική μας για την αυτοδιοίκηση είναι μέρος του γενικού μας πολιτικού σχεδίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορέσει να κυβερνήσει χωρίς ν’ αλλάξει τους συσχετισμούς στις δημοτικές και περιφερειακές κυβερνήσεις, χωρίς να ενεργοποιηθούν και να συμμετάσχουν οι τοπικές κοινωνίες στις μεγάλες αλλαγές. Η αποκέντρωση με αυτοδιοίκηση του κράτους είναι στρατηγική επιλογή για την αριστερά του δημοκρατικού δρόμου στο σοσιαλισμό και μονόδρομος στην περίοδο της κρίσης.
Ας δούμε τι έχουμε κατακτήσει με την παρουσία μας στη διάρκεια αυτής της τετραετίας και τι πρέπει να προβάλλουμε στις αυτοδιοιηκητικές εκλογές:
Πρώτα απ’ όλα διαθέτουμε το σημαντικό πλεονέκτημα της ανιδιοτελούς και συστηματικής παρουσίας των αυτοδιοικητικών μας δυνάμεων στις λίγες περιπτώσεις που είμαστε πλειοψηφία αλλά και σ’ αυτές που ασκούμε αντιπολίτευση, αγωνιζόμενοι μαζί με τους εργαζόμενους και την κοινωνία στη βάση του εναλλακτικού μας σχεδίου.
Δεύτερον, έχουμε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα θεσμικής μεταρρύθμισης που θα αντικαταστήσει τον Καλλικράτη και θα καταργήσει τα μνημόνια, ένα σχέδιο με συγκεκριμένους πόρους που υποστηρίζει το κοινωνικό κράτος και αποκαθιστά τις εργασιακές σχέσεις και τους εργαζόμενους.
Όλ’ αυτά είναι εξαιρετικά σημαντικά πρέπει, όμως, να τεθούν στο πλαίσιο του γενικού μας σχεδίου για την κοινωνική και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Προϋποθέτουν τη δημιουργία ενός ευρύτατου αυτοδιοικητικού κινήματος, εντοπισμένου σε κάθε δήμο και περιφέρεια, το οποίο θα ενεργοποιεί και θα περιλαμβάνει τόσο υπαρκτά κινήματα πολιτών όσο και τοπικές δυνάμεις. Δεν πρέπει και δεν μπορούν οι περιορισμένες κομματικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ να διαχειριστούν μόνες τα τοπικά «κοινά». Χρειαζόμαστε μια πολιτική ανοιχτών θυρών απέναντι στους κοινωνικούς φορείς και τους πολίτες, οι γνώσεις, οι εμπειρίες, οι δεξιότητες και η στράτευση των οποίων θα μετατρέψουν σε πράξη το διακηρυκτικό λόγο της ανατροπής στην αυτοδιοίκηση. Με πυρήνα τις διευρυμένες δημοτικές μας παρατάξεις και τους ανθρώπους που υπηρέτησαν την αυτοδιοίκηση μέχρι σήμερα επιδιώκουμε τη μεγαλύτερη δυνατή κοινωνική και πολιτική συσπείρωση
Η Ανοιχτή Πόλη στήριξε την παράσταση του παιδικού θεάτρου Νέου Κόσμου στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα και ήταν μαζί με τοπικούς φορείς επικεφαλής της πορείας του αντιφασιστικού Συντονισμού στην περιοχή, μια εβδομάδα αργότερα. Πώς βλέπετε να εξελίσσονται εκεί τα πράγματα;
Η εγκληματική βία της Χρυσής Αυγής ξεκίνησε από αυτή την περιοχή και από το άβατο που δημιούργησαν οι Χρυσαυγίτες στις πλατείες Αγίου Παντελεήμονα και Αττικής. Οι γύρω δρόμοι βάφτηκαν από το αίμα εκατοντάδων μεταναστών, με την κάλυψη ή συνεργασία του Αστυνομικού Τμήματος. Παράλληλα, άλλες μαφιόζικες δραστηριότητες στις οποίες μετείχε η εν λόγω οργάνωση -εμπόριο ναρκωτικών, πορνεία, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, προστασία- προστέθηκαν, μαζί με τα ρατσιστικά εγκλήματα, στα προβλήματα φτώχειας και υποβάθμισης της γειτονιάς. Φορείς, όπως η Κίνηση Κατοίκων 6ης Δημοτικής Κοινότητας, η Κίνηση Απελάστε το Ρατσισμό, το Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, τα δίκτυα αλληλεγγύης και η Ανοιχτή Πόλη, θέλουν να συμβάλουν στην αποκατάσταση της ομαλότητας στην καθημερινή ζωή των κατοίκων ώστε ν’ αντιμετωπιστούν, χωρίς το φόβο που κυριαρχούσε πριν, τα συσσωρευμένα προβλήματα επιβίωσης και χωρικής υποβάθμισης.