Η ιδιωτικοποίηση των Μετεώρων

Οι Μονές Αγίου Στεφάνου, Αγίας Τριάδος, Βαρλαάμ (Αγίων Πάντων), Αγίου Νικολάου, Σωτήρος (Μεγάλου Μετεώρου), Ρουσάνου EUROKINISSI 

Η ιδιωτικοποίηση των Μετεώρων

Κώστας Ζαφειρόπουλος

Τα Μετέωρα πλέον δεν ανήκουν σε όλους. Ενα Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, μια περιοχή αναγνωρισμένη ως αρχαιολογικός χώρος ζώνης Α’, ο δεύτερος σε επισκεψιμότητα τουριστικός προορισμός της χώρας, μια περιοχή NATURA 2000 και εκατοντάδες στρέμματα δημόσιας γης έχουν σκανδαλωδώς και υπό καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας περιέλθει εδώ και λίγο χρονικό διάστημα στην ιδιοκτησία έξι μοναστηριών της περιοχής.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Εφ.Συν.», οι Μονές Αγίου Στεφάνου, Αγίας Τριάδος, Βαρλαάμ (Αγίων Πάντων), Αγίου Νικολάου, Σωτήρος (Μεγάλου Μετεώρου), Ρουσάνου έχουν καταθέσει στο Κτηματολόγιο αίτημα για να περάσει στην ιδιοκτησία τους όλη σχεδόν η περιοχή που περιλαμβάνει το βραχώδες σύμπλεγμα και τις γύρω δασικές εκτάσεις.

Μάλιστα στο Κτηματολόγιο τα αιτήματα έχουν ήδη περάσει το πρώτο στάδιο ελέγχου και έχουν λάβει τους κωδικούς αριθμούς εθνικού κτηματολογίου (ΚΑΕΚ).

Ο ΚΑΕΚ, ένας δωδεκαψήφιος αριθμός που προσδιορίζει μοναδικά οποιοδήποτε γεωτεμάχιο στον ελληνικό χώρο, θεωρείται ο ΑΦΜ του και συνοδεύει το ακίνητο σε όλες του τις συναλλαγές. Στην υπόθεση φέρονται να εμπλέκονται η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ο Δήμος Μετεώρων (πρώην Καλαμπάκας) αλλά και η Περιφέρεια Θεσσαλίας.

Ο θεμέλιος λίθος της προσπάθειας ιδιωτικοποίησης είχε τοποθετηθεί πριν από 24 χρόνια με τον νόμο 2351 του 1995, ο οποίος μέσα σε ένα βράδυ ανακήρυξε ιερή γη περίπου 5.500 στρέμματα.

«Μπορεί η ιερότητα να αφορούσε τους βράχους κυρίως, όμως πάνω σε αυτό στηρίχτηκε η οριοθέτηση της αδόμητης ζώνης δέκα χρόνια αργότερα ως αρχαιολογικής, γη στην οποία περιέχονταν και πολλά καλλιεργήσιμα κτήματα ντόπιων, τα οποία στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν, αλλά και στρέμματα δημόσιας γης», εξηγούσε πριν από δύο χρόνια στην «Εφ.Συν.» («Το άβατο των Μετεώρων», 17.7.2017) ο Παναγιώτης Νταμπαλής, από την κίνηση πολιτών «Μετέωρα για όλους».

Εκείνος ο νόμος του 1995 ψηφίστηκε σε θερινό τμήμα της Βουλής, παρά τη σφοδρή αντίδραση των κατοίκων, που υποστήριζαν πως πρόκειται για δημόσια γη στην οποία δεν έχουν κανένα νομικό δικαίωμα τα μοναστήρια. Στην Καλαμπάκα τον αποκαλούν «ο νόμος της Μιμής», καθώς φερόταν να είναι επιθυμία της Δήμητρας Λιάνη, η οποία προσευχόταν στις μονές για την υγεία του Ανδρέα Παπανδρέου.

Την ίδια εποχή υπήρξε αυθαίρετη απόφαση μητροπολίτη η οποία κατένειμε όλα σχεδόν τα μεγάλα βράχια, έκτασης εκατοντάδων στρεμμάτων, ακατοίκητα εδώ και αιώνες και σχετικώς απροσπέλαστα, στις μονές ως «μετόχια». Ομως οι προσπάθειες για έκδοση προεδρικού διατάγματος με απαγορεύσεις διαφόρων αθλητικών δραστηριοτήτων απετράπησαν τότε έπειτα από αγώνες της τοπικής κοινωνίας.

Ολα τα έσοδα στα μοναστήρια

Οι μονές δεν έπαψαν ποτέ να διεκδικούν και τις γειτονικές δασικές εκτάσεις με στόχο την έκδοση του προεδρικού διατάγματος το οποίο θα απαγόρευε κάθε άλλη δραστηριότητα στο σύμπλεγμα των 150 βράχων, που αποτελούν παγκόσμιας εμβέλειας αναρριχητικά πεδία με ποικίλες δραστηριότητες εδώ και δεκαετίες (πεζοπορίες, ορειβασία, σχοινοβασία, ποδηλασία κ.ά.).

Μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας αντιδρά ακόμα και σήμερα στη μονοκαλλιέργεια του θρησκευτικού τουρισμού, που αφήνει όλα τα έσοδα στα μοναστήρια και διώχνει παραδοσιακές (έθιμα, γιορτές κ.ά.) και αθλητικές δραστηριότητες, από τις οποίες προέρχονται κατά μεγάλο μέρος τα έσοδα της περιοχής.

Το 2014 η τοπική Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Τρικάλων κατέθεσε προτάσεις απαγόρευσης αθλητικών δραστηριοτήτων στα επίμαχα βράχια με αιτιολογικό την όχληση των μοναχών και την προκλητική ενδυμασία αθλητών.

Την ίδια χρονιά, ο νέος δήμαρχος Καλαμπάκας Χρήστος Σινάνης μόλις αναλαμβάνει καθήκοντα αποστέλλει προσωπική επιστολή προς την Εφορεία Τρικάλων χωρίς τη σύγκληση δημοτικού συμβουλίου αποδεχόμενος τις απαγορεύσεις.

Το 2016 και αφού πρώτα έχει υπάρξει έγκριση του ΚΑΣ, ετοιμάζεται σχέδιο του Π.Δ., το οποίο αποστέλλεται σε Δήμο Καλαμπάκας και Περιφέρεια Θεσσαλίας για τη σύμφωνη γνώμη τους στις αρχές του 2017. Δήμος και περιφέρεια το κρατούν μυστικό επί μήνες. Το σχέδιο βρίθει ελλείψεων και ανακριβειών και συνιστά ευρύτατης έκτασης απαγόρευση πρόσβασης στη δημόσια γη και στα βράχια.

Τέλη Απριλίου του 2017 και αφού έχει διαρρεύσει το σχέδιο προεδρικού διατάγματος στον Τύπο, ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κ. Αγοραστός το εισάγει βιαστικά για έγκριση και σε επεισοδιακή συνεδρίαση του συμβουλίου εγκρίνεται άμεσα και χωρίς διαβούλευση. Ο δήμαρχος Καλαμπάκας δεν συγκαλεί δημοτικό συμβούλιο για το θέμα, παρότι το ζητούν πολλοί δημοτικοί σύμβουλοι.

Ακολουθούν δεκάδες δημοσιεύματα, έντονες αντιδράσεις από κατοίκους της περιοχής και τεκμηριωμένες προτάσεις αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων προς τη Γενική Γραμματεία Πολιτισμού και την τότε υπουργό Λυδία Κονιόρδου με αίτημα να επανεξετάσει το ΚΑΣ τα στοιχεία.

Την ίδια περίοδο, σύμφωνα με επώνυμες καταγγελίες στην «Εφ.Συν.», πολλοί κάτοικοι της περιοχής δέχονται προσωπικά τηλεφωνήματα από μοναχές, οι οποίες τους ζητούν να αποσύρουν τις υπογραφές τους από τα κείμενα διαμαρτυρίας, θυμίζοντάς τους τις σχέσεις έμμεσης ή άμεσης εξάρτησης με τις μονές.

Μετά τον σάλο, τον Αύγουστο του 2017 η υπουργός Πολιτισμού επισκέπτεται τα Μετέωρα και μεταξύ άλλων διαπιστώνει συνέχιση παράνομων οικοδομικών εργασιών σε μια σκήτη. Η δημοτική αρχή της Καλαμπάκας και ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας παρουσιάζονται αρνητικοί στην πρόταση της υπουργού για τη σύσταση ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης του μνημείου των Μετεώρων. Εναν μήνα αργότερα το προεδρικό διάταγμα επιστρέφεται προς επανεξέταση και μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί.

Σύμφωνα με τις αεροφωτογραφίες και τους κωδικούς αριθμούς εθνικού κτηματολογίου που παρουσιάζουμε σήμερα, οι μονές, οι οποίες διατηρούν σχέσεις με συγκεκριμένα μοναστήρια του Αγίου Ορους, 24 χρόνια μετά τον νόμο του 1995 φέρονται να κερδίζουν την κυριότητα τεράστιων εκτάσεων, καθώς δεν έχουν γίνει ακόμα όλες οι απαραίτητες ενστάσεις για το σύνολο της διεκδικούμενης περιοχής.

Ετσι, ο απόλυτος οικονομικός έλεγχος όλης της περιοχής περνάει στις μονές. Πάνω από 3 εκατομμύρια επισκέπτες έρχονται κάθε χρόνο στα μοναστήρια, τα οποία εισπράττουν από 3 ευρώ για κάθε άτομο.