Η πάλη για καθολικά κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα προάγει τα πραγματικά εργατικά συμφέροντα

Η ΠΑΛΗ ΓΙΑ ΚΑΘΟΛΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΡΟΑΓΕΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ

Μνημόνια πάνε, μνημόνια έρχονται, κυβερνήσεις ξεφτιλίζονται και πέφτουν η μια μετά την άλλη, αλλά στην “ΓΣΕΕ” σταθερή αξία, τα ηνία τα κρατάει, τόσα χρόνια, το βαθύ πασόκ του Παναγόπουλου. Τι ακριβώς συμβαίνει; Η εργατική τάξη στηρίζει τόσο καιρό το βαθύ σύστημα (και το “Ναι” στο δημοψήφισμα); Το κομμάτι εκείνο της εργατικής τάξης το οποίο εμπλέκεται με ότι έχει απομείνει από το οργανωμένο εργατικό κίνημα και εκλέγει ...Παναγόπουλους, μάλλον ναι. Αλλά είναι αυτό στα αλήθεια το χαρακτηριστικότερο κομμάτι της εργατικής τάξης, σήμερα; Μάλλον όχι. ΄Η -πιο σωστά- μάλλον πρέπει να απαλλαγούμε από την παλαιοκομουνιστική ή/και εργατίστικη αφήγηση περί της σύνθεσης του προλεταριάτου και να κοιτάξουμε τις νέες πραγματικότητα στα μάτια: ότι ζούμε σε μια κοινωνία βαθιά και πολυεπίπεδα διχασμένη από το προνόμιο (και την έλλειψη του). Προνόμιο κοινωνικό και οικονομικό, αλλά όχι μόνο τέτοιο (και φυλετικό, έμφυλο κτλ). Ζούμε όμως επίσης και σε μια κοινωνία όλο και περισσότερο ενοποιούμενη, από την ετερονομία που βιώνει, από τον απόλυτο έλεγχο που ασκεί ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός πάνω της.

Υπάρχει το προλεταριάτο, σήμερα;

Υπάρχει, άλλα δεν αποτελείται πλέον από τους μισθωτούς εργαζόμενους, μόνο. Ιδιαίτερα δε, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως χαρακτηριστικότεροι εκπρόσωποι του οι μισθωτοί εργαζόμενοι που έχουν διατηρήσει ορούς σταθερής και πλήρους απασχόλησης από παλιότερες, καλύτερες για τα εργατικά συμφέροντα, εποχές. Το προλεταριάτο έχει μετεξελιχθεί σε κάτι που είναι ίσως πιο κοντά σε αυτό που ο -νεότερος- Νεγκρι περιγράφει ως “Πλήθος”: η μάζα των ανθρώπων, η βαθιά διχασμένη από επιμέρους προνόμια και ταυτότητες, αλλά ενοποιημένη από το ότι γεγονός η “Αυτοκρατορία” (ο ολοκληρωτικός, παγκοσμιοποιημένος, με ηγεμονία του χρηματοπιστωτικού τομέα, καπιταλισμός) υποτάσσει και επιτάσσει όλο και πιο έντονα τις ζωές και την όποια αυτονομία τους. Από το Πλήθος, δεδομένα, αποκλείονται μόνο όσοι προτάσσουν τα συμφέροντα της Αυτοκρατορίας, είτε γιατί είναι οι ίδιοι αφεντικά είτε γιατί είναι πιστά και σημαντικά στελέχη στην υπηρεσία τους.

Η αναφορά σε Μαρξικά σχήματα με τρόπο ξεπερασμένο, συσκοτίζει τις σημερινές συνθήκες που τελικά απλά συντηρεί προνομία...

Συχνά μέσα στα κινήματα και στους χώρους τις αμφισβήτησης ακούς ανθρώπους να αναφωνούν: είμαι εγώ προνομιούχος; Είσαι και δέξου το. Όλοι  μπορεί αν είμαστε –σχετικά με άλλους- προνομιούχοι στον ένα ή τον άλλο τομέα. Ακόμα και στον οικονομικό (ο οποίος έτσι και αλλιώς δεν είναι ο μοναδικός στον οποίον διεξάγεται η πάλη για ανθρώπινη απελευθέρωση). Όταν σου δείχνουν το προνόμιο σου, ως κοινωνική κατηγορία, ως ομάδα εργαζόμενων, ή και ως γενιά, κάλο είναι να μην καταφεύγεις σε κανένα ιδεολογικό σχήμα για να δικαιολογήσεις το προνόμιο αυτό. Απλά αποδέξου το και δείξε την αλληλεγγύη σου σε αυτούς που θες να είναι σύντροφοι -ή έστω- συναγωνιστές σου και οι οποίοι το στερούνται. Το προνόμιο σου δεν χρειάζεται καμιά υπεράσπιση. Η έλλειψη προνόμιου του άλλου είναι που πρπει αν εξαλειφθεί. Τουλάχιστον, έτσι μόνο μπορεί να λειτουργήσει μια σύγχρονη αριστερά (και πολλά credits αξίζουν στον φεμινισμό, που ανέπτυξε αυτό το είδος σκέψης).

Για παράδειγμα: από που και ως που ένας καλοπληρωμένος εργαζόμενος (πχ μιας ΔΕΚΟ) είναι εργατική τάξη και προλετάριος, ενώ ένας αυτοαπασχολούμενος ανάγκης (που στράφηκε στην αυτοαπασχόληση για να μην μείνει άνεργος), ο οποίος κτυπιέται άγρια από την ανάλγητη φορολογική και “εισφορολογική” (...) πολιτική, είναι λιγότερο εργατική τάξη και προλετάριος ή -ακόμα χειρότερα- μικροαστός και μεσόστρωμα; Αυτού του είδους η κατηγοριοποίηση είναι ξεπερασμένη από την δυναμική των καιρών, όσο είναι και πολιτικά βλαβερή. Ακόμα πιο κραυγαλέο είναι το ζήτημα των ανέργων και των επισφαλώς εργαζόμενων και ο τρόπος που τα συμφέροντα τους συχνά παρακάμπτονται και υποβαθμίζονται από πολλούς στην παραδοσιακή αριστερά. Ξεπερνάει πιθανόν το 30% η πραγματική ανεργία στην χώρα μας σήμερα, πολύ εκτεταμένη επίσης (ιδιαίτερα στην νεολαία) η επισφαλής και με άθλιους όρους- «απασχόληση». Εκτεταμένη μέχρι και η απλήρωτη εργασία, για απόκτηση προϋπηρεσίας... Αν δεν μπορείς να βάλεις τα συμφέροντα των ανέργων, των υποαπασχολούμενων και των επισφαλώς εργαζόμενων στο απόλυτο επίκεντρο των εργασιακών και κοινωνικών διεκδικήσεων σου, τι ταξική πολίτικη νομίζεις ότι κάνεις; “Ταξική” μόνο υπέρ των “insider” που έχουν σταθερή και πλήρη απασχόληση και τελικά εναντίον των “outsider” που δεν έχουν. Η για να ειπωθεί και αλλιώς: ταξική ίσως, αλλά υπέρ αυτών που θα μπορούσαν να συνιστούν το σημαντικότερο μέρος των πραγματικών μεσοστρωματων σήμερα (στο βαθμό που θέτουν τον εαυτό τους ενάντια στα συμφέροντα των λιγότερο προνομιούχων). Δηλαδή υπερ του υψηλού και μεσαίου στελεχικού δυναμικού του δημόσιου τομέα και των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Αυτό που κάνει ο σημερινός μνημονιακός σύριζα δηλαδή, προστατεύοντας, στο μέτρο που τον αφήνουνε, τα εισοδήματα και τις καταθέσεις σε σκληρό νόμισμα, ευρώ, αυτών ακριβώς που έχουν επαρκή εισοδήματα και καταθέσεις.

Να οργανωθούμε γύρω από τα “εργατικά συμφέροντα” ή να παλέψομε για Καθολικά Κοινωνικά και Εργασιακά Δικαιώματα;

Υπάρχουν -ασφαλώς- και αξιοπρεπείς αγωνιστές του εργατικού κινήματος που δεν έχουν σχέση με τους βαθιά συστημικούς καρεκλοκένταυρους της ΓΣΕΕ και των κατεστημένων ομοσπονδιών. Δραστηριοποιούνται άλλωστε ακόμα και σε αυτές τις πιο ενσωματωμένες στο σύστημα δομές άνθρωποι με πολύ πιο αξιοπρεπή στάση και πολιτικές θέσεις. Υπάρχουν και τα διάφορα πρωτοβάθμια σωματεία που στήνονται από τα κάτω και με ηγεμονία εκεί -συνήθως- αριστερών αντιλήψεων. Το ερώτημα όμως είναι σε τι βαθμό όλοι αυτοί, ανεξάρτητα από την τίμια στάση τους, αντιλαμβάνονται την έννοια των “εργατικών δικαιωμάτων” με τρόπο που να μην αποκλείει ούτε καν να υποβαθμίζει τα συμφέροντα και τις ανάγκες των προαναφερθέντων “outsiders”, των αποκλεισμένων από την συνθήκες της σταθερούς και πλήρους απασχόλησης με δικαιώματα. Ας αναρωτηθούν ο ίδιοι, αν με την ατζέντα και τις διεκδικήσεις που προτάσσουν, αλλά και με τον τρόπο που οργανώνονται συμβάλλει περισσότερο στην κοινωνική δικαιοσύνη για τους “outsiders” η στην συνέχιση του αποκλεισμού τους. Θα φέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που, λόγω κλάδου, το γνωρίζω καλύτερα. Ας  αναρωτηθεί η πλειοψηφία στο, κατά τα άλλα εξαιρετικό, Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών, αν βοηθάει όσους στερούμαστε σταθερής και πλήρους απασχόλησης με την ...μη θέση της υπέρ του υπολογισμού -σε αυτή την συγκυρία- των εισφορών με βάση το εισόδημα.

Μόνο ένας ορίζοντας Καθολικών Κοινωνικών διεκδικήσεων απαντά στις σημερινές ανάγκες

Χρειαζόμαστε μια ατζέντα άμεσων διεκδικήσεων που να θέτει την κοινωνική δικαιοσύνη με τρόπο καθολικό, στο επίκεντρο. Χρειαζόμαστε επίσης έναν τρόπο οργάνωσης που να (αντιστοιχεί σε και να) υπηρετεί μια τέτοια καθολική ατζέντα. Χρειαζόμαστε κινηματικές δομές που θα επιδιώκουν μέσα από την οριζόντια δικτύωση τους, στις γειτονιές, στις θεματικές, στους κλάδους και στους χώρους δουλείας, να ενοποιήσουν το Πλήθος σε διεκδικήσεις που δεν θα συντηρούν την συνθήκη των insiders και outsiders και δεν τρέφουν το συστημικό διαίρει και βασίλευε το βασισμένο στο προνόμιο. Η παρακάτω λίστα είναι προφανώς ενδεικτική και ατελής. Την θέτω όμως ως παράδειγμα, αλλά και ως μέτρο σύγκρισης για την εξαιρετικά στενή ατζέντα η οποία συνήθως απασχολεί τον κατακερματισμένο συνδικαλιστικό αγώνα σήμερα.

1. Δικαίωμα στην σταθερή 6ωρη/30ωρη εργασία, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα και αξιοπρεπή βασικό μισθό, ο οποιος να καλυπτει πληρως και με άνεση όλες τις βασικες ανάγκες, για όλους και για όλες τους/ις νόμιμους κατοίκους της χώρας.

2. Δικαίωμα σε αξιοπρεπές επίδομα ανεργίας (τουλάχιστον 75% του βασικού μισθού) για όλους και όλες όσους/ες νόμιμους/ες κάτοικους της χώρας αναζητούν εργασία και δεν βρίσκουν (χωρίς χρονικούς περιορισμούς και υπό την προϋπόθεση ότι άλλα τυχόν -καθαρά- εισοδήματα τους δεν υπερβαίνουν αυτό το ποσό)

3. Δικαίωμα σε αξιοπρεπή σύνταξη (τουλάχιστον ίση με τον βασικό) για όλους και όλες του νόμιμους κατοίκους της χωράς μετά από μια ίση για όλους και όλες τους/ις νόμιμους κατοίκους της χωράς ηλικία (πχ τα 62). 

4. Δικαίωμα στην ιδιόκτητη κατοικία (προστασία της μικρής ιδιοκτησίας η οποία κάτω ένα επίπεδο πραγματικής αξίας της δεν θα φορολογείται) ή/και στην κατοικία με χαμηλό ενοίκιο (έλεγχος τιμών ενοικίων). 

5. Δικαίωμα στην αυτοαπασχόληση και τον -ελεύθερο- συνεταιρισμό. Κάθε νόμιμος/η κάτοικος της χώρας έχει δικαίωμα να επιλέξει να αυτοαπασχολείται και να κάτεχε τα απαραίτητα για αυτό μέσα παραγωγής και να φορολογείται με όρους ανάλογους με αυτούς που ισχύουν για τους μισθωτούς εργαζόμενους. Ισχυρά κίνητρα για την δημιουργία συνεταιριστικών δομών.

6. Δικαίωμα στην δίκαιη φορολόγηση. Αφορολόγητο κάτω από ένα όριο εισοδήματος για όλους/ες. Κατάργηση ΦΠΑ. Κατάργηση ΕΝΦΙΑ, αντικατάσταση του με φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας που θα μπορεί να πληρώνεται με μέρος αυτής. Έμφαση στην -κοινωνικά δίκαιη- άμεση φορολογία εισοδήματος με κλιμακωτούς συντελεστές. Φόροι στα κέρδη των επιχειρήσεων (των ατομικών επιχειρήσεων συμπεριλαμβανόμενων) οι οποίοι θα χρηματοδοτούν και το ασφαλιστικό σύστημα, κλιμακωτοί και αυτοί ανάλογα με το ύψος των κερδών. Φόροι στα κέρδη από χρηματοπιστωτικά προϊόντα. Πλήρης χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος από την άμεση φορολογία.

7. Δικαίωμα στην δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες.

8. Καθολικό δικαίωμα για πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας (για όλους/ες τους/ις κάτοικους της χώρας -νόμιμους ή μη)

9. Δικαίωμα σε ειδικά κοινωνικά επιδόματα. Άδειες μητρότητας (και πατρότητας). Προστασία της γονεικότητας. Όλα με χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό.

10. Δωρεάν αστικές ή τοπικές μετακινήσεις, σε ολόκληρη της χώρα, για όλους/ες τους/ις νόμιμους κάτοικους και τους προσφυγες/διερχομενους/αιτουντες άσυλο.

11. Δικαίωμα στον πολιτισμό, το ταξίδι και την αναψυχή με δωρεάν ή μειωμένα εισιτήρια σε ανέργους και ανθρώπους με μειωμένα εισοδήματα.

12. Δικαίωμα στην ζωή χωρίς άδικα χρέη. Σεισάχθεια -ανάλογα με την περίπτωση, μερική η πλήρης- για τα χρέη σε τράπεζες, εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, ΔΕΚΟ που δημιουργήθηκαν ενώ ο χρεωμένος είχε αποδεδειγμένα ανεπαρκή εισοδήματα.

Πέτρος Παύλου