Δεν υπάρχει μέλλον στα τυφλά!

της Ελένη Πορτάλιου Ας εργαστούμε πάνω στις δυνατότητες που ανοίγει η εποχή μας

Η συνθηκολόγηση προκύπτει συνήθως ως αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης. Σύγκρουση, όμως, με τους λεγόμενους ευρωπαϊκούς θεσμούς δεν υπήρξε. Δεν προετοιμάστηκε ποτέ και δεν επιχειρήθηκε τους πρώτους μήνες μετά την ανάληψη της κυβέρνησης. Κι αυτό γιατί το άτυπο προεδρικό κέντρο, που καθόριζε ελέω προέδρου την πολιτική στα διάφορα στάδια της αντιπολιτευτικής περιόδου, ρυθμίζοντας τις ισορροπίες μεταξύ των τάσεων, δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για τη δημιουργία ενός πολιτικού/κοινωνικού αντιμνημονιακού σχεδίου ρήξης. Αντίθετα, το προεδρικό κέντρο υπονόμευσε και τις ελάχιστες προσπάθειες δημιουργίας ενός τέτοιου σχεδίου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απέκτησε ποτέ ένα πραγματικό σχέδιο A, πολύ περισσότερο ένα σχέδιο B. Γιατί τα σχέδια των μεγάλων ανατροπών, όπως αυτές που επαγγελλόταν ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι γενικές ιδέες ούτε διακηρύξεις ομάδων επί χάρτου. Αποτελούν συλλογικό έργο του κόμματος, με βαθιά γνώση των πραγματικών οικονομικών/παραγωγικών δεδομένων της χώρας, των ταξικών συσχετισμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα, όπως και των άμεσων αποφάσεων τις οποίες θα πρέπει να λάβει η κυβέρνηση της αριστεράς τόσο στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων (έλεγχος του τραπεζικού συστήματος, αθέτηση πληρωμών κ.λπ.) όσο και στην περίπτωση εξόδου από την Ευρωζώνη (αλλαγή νομίσματος κ.λπ.).

Εξάλλου, τα σχέδια της κοινωνικής απελευθέρωσης από τα μνημόνια δεν μπορούν να συγκροτηθούν χωρίς να επιστρατευτεί η γνώση των πραγματικών παραγωγών του κοινωνικού πλούτου και η αποφασιστικότητά τους να υπερασπιστούν και να οικοδομήσουν τις υλικές και ηθικές προϋποθέσεις της ζωής τους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έπασχε από το σύνδρομο του κυβερνητισμού και της εμπιστοσύνης στην ομαλή εναλλαγή κεντροδεξιών και κεντροαριστερών κομμάτων στη διακυβέρνηση της χώρας. Αυτό συμβαίνει παγκόσμια όσον αφορά τα συστημικά κόμματα της μετα-δημοκρατίας, τα οποία υπακούουν στους υπερκείμενους αδιαφανείς και ανέλεγκτους θεσμούς του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.

Τούτων δεδομένων, το προεδρικό κέντρο, με τη συνέργεια ή την ανοχή βασικών ομάδων του κόμματος, έλεγξε και ενσωμάτωσε τον ΣΥΡΙΖΑ στις επιλογές του. Διεύρυνε τα ψηφοδέλτια με πειθήνιους υποψήφιους και στελέχη του παλαιού πολιτικού συστήματος, απέβαλε από την ενεργό πολιτική αξιόμαχα στελέχη και δημιούργησε το πρόπλασμα του κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ μετά την υπογραφή του τρίτου μνημονίου. Προς τιμήν τους, δεκάδες βουλευτές και βουλεύτριες του ΣΥΡΙΖΑ αρνήθηκαν να υπογράψουν την καταδίκη της χώρας ψηφίζοντας ΟΧΙ. Ήταν, όμως, μια ρήξη που ήρθε πολύ αργά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν και δεν είναι δημοκρατικό κόμμα. Η γραφειοκρατία των μηχανισμών, η αναπαραγωγή μορφών του αστικού κράτους, τα φοβικά σύνδρομα, κ.λπ., ήταν βασικά στοιχεία εσωτερικής αναδίπλωσης και παρακμής, παράλληλα με την ιδεολογική και πολιτική αναδίπλωση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δε διέθετε επαρκείς δυνάμεις που θα μπορούσαν να στοχαστούν κριτικά πάνω στην κρίση των αριστερών κομμάτων και το προεδρικό κέντρο ακολούθησε στη συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ την τυπολογία των παρηκμασμένων και άμαζων αστικών κομμάτων.

Τα παραπάνω είναι επίδικα θέματα με τα οποία πρέπει ν’ αναμετρηθεί όλη η εναπομείνασα αριστερά, για να συμβάλλουμε στη συγκρότηση μιας νέας αριστεράς. Οι αριστεροί, βιώνουμε, όπως και ο ελληνικός λαός, μια βαθιά ήττα. Βαδίζουμε στα σκοτεινά και οφείλουμε να σκεφτούμε και να δράσουμε ριζικά.

Σημείο 1:

 Η προσπάθεια να δημιουργηθεί μια μικρογραφία μετωπικού ΣΥΡΙΖΑ, με σημαία την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη, είναι αστόχαστη και αλυσιτελής. Δεν πιστεύω στην Αριστερά που ενδιαφέρεται να λύσει άμεσα το θέμα της πολιτικής της επιβίωσης. Το μεγάλο ερώτημα αφορά στην αυτόνομη πολιτική συγκρότηση των λαϊκών τάξεων, με αυτοπρόσωπη συμμετοχή και μαζικές κοινωνικές πρωτοβουλίες. Οι λαϊκές τάξεις δεν πρόκειται να εμπιστευτούν κανένα στρατό σωτηρίας. Έδωσαν σημαντικές μάχες στην πρώτη μνημονιακή περίοδο και μέχρι το ΟΧΙ. Έχοντας βιώσει τα κοινωνικά δεινά, κινητοποιήθηκαν πρόσφατα χωρίς κόμματα και με τις δικές τους δυνάμεις για ν’ αποτρέψουν τα νέα μνημονιακά μέτρα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Κινητοποιήθηκαν, επίσης, διδάσκοντας έμπρακτα την αλληλεγγύη των φτωχών και καταπιεσμένων, όταν άνοιξαν την αγκαλιά τους στους πρόσφυγες. Το ηρωικό ΟΧΙ παραμένει μια βαθιά εγγραφή στο λαϊκό ασυνείδητο, μια παρακαταθήκη αξιοπρέπειας που νοηματοδοτεί το μέλλον.

Σημείο 2:

Ο λαϊκός κόσμος έχει αναδιπλωθεί. Οι άνθρωποι δεν είναι επαγγελματίες επαναστάτες ή επαγγελματίες γραφειοκράτες που συνεχίζουν το τυπικό της πολιτικής τους ζωής ανεξαρτήτως περιστάσεων. Μόνο μέσα από την αλήθεια της αβίωτης καθημερινότητας, τις ανάγκες της πραγματικής ζωής και τη δύναμη της αντίστασης που γεννά το δίκιο απέναντι στην αδικία, μπορούν ν’ αγωνιστούν εκ νέου για συλλογικές και σπουδαίες υποθέσεις.

Σημείο 3:

Ο ορίζοντάς μας είναι η Ελλάδα και ο αγώνας για την απελευθέρωση από το ζυγό του χρέους, στο όνομα του οποίου υφαρπάζεται η δημόσια και ιδιωτική περιουσία, καταστρέφεται η εργασία, φτωχοποιείται η κοινωνία. Όμως, για την αμφισβήτηση του χρέους χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα μαζικό, πολιτικό και κοινωνικό κίνημα. Συγκέντρωση δυνάμεων, αναγνώριση της ισχύος των αντιπάλων, κατανόηση των δικών μας δυνάμεων, των παραγωγικών και κοινωνικών δυνατοτήτων της χώρας, εμπιστοσύνη στον αγώνα, αυτά και άλλα συνθέτουν, νομίζω, τις ανάγκες της συγκυρίας.

Σημείο 4:

Η πολιτική και ιδεολογική ανασύσταση της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας εγγράφεται στην Ελλάδα σήμερα. Συνδέεται, όμως, στενά και αντλεί από τις παγκόσμιες εξεγέρσεις της εποχής. Η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου έχει καταστήσει κοινές τις συνθήκες εκμετάλλευσης και φτωχοποίησης σε όλες τις κοινωνίες του πλανήτη. Ο ιμπεριαλισμός έχει υποδουλώσει με πολέμους και δικτατορίες πολλούς λαούς παγκόσμια. Αλλά οι κοινωνίες και οι λαοί αντιστέκονται.

Από το 2009 και μέχρι το 2012, ξεσπούν μαζικές λαϊκές εξεγέρσεις. Από το Ουϊσκόνσιν στη Wall Street, από το Ιράν στις χώρες της Αραβικής Άνοιξης, από την Αγγλία μέχρι την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, πρόσφατα τη Γαλλία, μια μεγάλη κοινωνική συμμαχία των φτωχών των πόλεων, της μορφωμένης νεολαίας και της εργατικής τάξης, εμφανίστηκε στην ιστορική σκηνή. Επανέφερε τα μεγάλα προτάγματα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας και της δημοκρατίας, δίδοντας μάχες με τα δικτατορικά καθεστώτα και τις δυτικές δυνάμεις καταστολής. Λειτούργησε κυρίως με νέους τρόπους άμεσης συμμετοχής και αντιιεραρχικής συγκρότησης, αλλά και με τους παραδοσιακούς τρόπους των ενεργών εργατικών οργανώσεων που έχουν συνείδηση της τάξης τους και δεν αποτελούν άμαζες γραφειοκρατίες. Οι μαζικές αυτές λαϊκές εξεγέρσεις ηττήθηκαν. Γιατί; Όχι μόνο γιατί οι αντίπαλες ταξικά δυνάμεις διαθέτουν υπεροπλία και είναι αδίστακτες. Αυτό που ενδιαφέρει την αριστερά σήμερα είναι το θέμα της πολιτικής οργάνωσης των λαϊκών τάξεων.

Το εξεγερσιακό αυτό κίνημα έχει πολλές ομοιότητες με τις γενικευμένες εξεγέρσεις στην Ευρώπη το σωτήριον έτος 1848. Αυθόρμητες εξεγέρσεις στις οποίες πρωτοστάτησε το προλεταριάτο πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος. Τη γαλλική περίπτωση περιγράφει ο Μαρξ στη «18η Μπρυμέρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη», έργο εξαιρετικά επίκαιρο σήμερα μετά το BREXIT.

Η επικοινωνία μεταξύ των χωρών που επαναστάτησαν ήταν αδύνατη το 1848. Τι υποκίνησε αυτές τις μαζικές αναταράξεις του 19ου και των αρχών του 21ου αι.; Οι κοινές υλικές και πολιτικές συνθήκες που είχαν τότε και έχουν σήμερα παγκόσμια χαρακτηριστικά.

Ο στόχος αυτής της αναφοράς είναι να υπενθυμίσει ότι το τοπικό ή το εθνικό, παρά τη σχετική τους αυτονομία, εγγράφονται σ’ ένα παγκόσμιο κοινό. Μπορούν να κερδίσουν οι λαϊκές τάξεις το στοίχημα της ζωής, της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας ; Πιστεύω σε μια διαχρονική αλήθεια που παραμένει σε ισχύ από την εποχή του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Οι λαϊκές τάξεις δεν μπορούν να εμπιστευτούν καμιά πολιτική πλευρά των αντιπάλων τους. Πρέπει να οικοδομήσουν αυτόνομες πολιτικές οργανώσεις, μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα, και να βασιστούν στις δικές τους απελευθερωτικές ιδέες, στους δικούς τους αγώνες, στις δικές τους δυνάμεις. Τότε μόνο μπορούν να αξιοποιούν προς όφελός τους τις υπαρκτές αντιφάσεις των αντιπάλων τους.

Σημείο 5:

Το μέλλον διαρκεί πολύ κι εμείς ζούμε μόνο ελάχιστες στιγμές του. Ας εργαστούμε πάνω στις δυνατότητες που ανοίγει η εποχή μας, ανακαλώντας κριτικά το παρελθόν μας.