Δια­χεί­ρι­ση α­πορ­ριμ­μά­των ή δια­χεί­ρι­ση χρη­μά­τω­ν;

Συνέντευξη με τον Τ. Κεφαλά, μέλος της ΠΡΟ­ΣΥ­ΝΑ­Τ στην Εποχή. Τη συ­νέ­ντευ­ξη πή­ρε η Ζωή Γεωρ­γού­λα.

* Οι Πε­ρι­φέ­ρειες ε­πι­χει­ρούν να προ­χω­ρή­σουν σε έρ­γα χω­ρίς ε­πι­και­ρο­ποίη­ση και δια­βού­λευ­ση των σχε­δια­σμών

Η δια­χεί­ρι­ση των α­πορ­ριμ­μά­των εί­ναι α­φε­νός στοι­χείο της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας ό­λων των πο­λι­τών και έ­νας κρί­σι­μος το­μέ­ας της δρα­στη­ριό­τη­τας των δή­μων, α­φε­τέ­ρου εί­ναι έ­να α­ντι­κεί­με­νο με ευ­ρύ εν­δια­φέ­ρον πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κό, οι­κο­νο­μι­κό και κοι­νω­νι­κό. Δια­νύου­με μια πε­ρίο­δο που η δια­χεί­ρι­ση των α­πορ­ριμ­μά­των ε­πι­χει­ρεί­ται να υ­πο­βι­βα­στεί, με ο­λί­γη ή κα­θό­λου δια­βού­λευ­ση, σε οι­κο­νο­μι­κό α­λι­σβε­ρί­σι με α­πο­σιω­πού­με­νους στό­χους αλ­λά σα­φή ο­φέ­λη μό­νο για τους ι­διώ­τες και με­γά­λο κό­στος για το δη­μό­σιο, χω­ρίς την ε­νερ­γό συμ­με­το­χή των πο­λι­τών. Συ­νο­μι­λή­σα­με με τον Τά­σο Κε­φα­λά, μέ­λος της Πρω­το­βου­λίας Συ­νεν­νό­η­σης για τη Δια­χεί­ρι­ση των Απορ­ριμ­μά­των, για το πώς δια­μορ­φώ­νε­ται η κυ­βερ­νη­τι­κή ε­πι­δίω­ξη και τι χρειά­ζε­ται να α­πο­τε­λεί τη δι­κή μας α­πά­ντη­ση.

Βρι­σκό­μα­στε σε μια με­τα­βα­τι­κή πε­ρίο­δο ό­σον α­φο­ρά τη δια­χεί­ρι­ση α­πορ­ριμ­μά­τω­ν; Από τους Χώ­ρους Ανε­ξέ­λε­γκτης Διά­θε­σης Απορ­ριμ­μά­των και τους Χώ­ρους Υγειο­νο­μι­κής Τα­φής φαί­νε­ται να με­τα­πη­δά­με στην καύ­ση.
Την πε­ρίο­δο που περ­νά­με τώ­ρα, θα την χα­ρα­κτή­ρι­ζα ως μια βια­στι­κή, βίαιη με­τά­βα­ση α­πό έ­να κα­θε­στώς κα­θυ­στέ­ρη­σης το ο­ποίο υ­πήρ­χε μέ­χρι σή­με­ρα σε έ­να κα­θε­στώς σύγ­χρο­νης δια­χεί­ρι­σης των α­πορ­ριμ­μά­των, α­νε­ξάρ­τη­τα α­πό τον τρό­πο που την α­ντι­λαμ­βά­νε­ται ο κα­θέ­νας. Έχου­με κα­θυ­στε­ρή­σει πά­ρα πο­λύ την προ­σέγ­γι­ση σε μια ορ­θο­λο­γι­κή φι­λο­πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή δια­χεί­ρι­ση. Η α­ντί­λη­ψη ό­τι τα α­πορ­ρίμ­μα­τα μπο­ρούν να α­ξιο­ποιη­θούν με έ­να ω­φέ­λι­μο τρό­πο για την κοι­νω­νία, εί­ναι στοι­χείο της διε­θνούς πρα­κτι­κής.
Αυ­τή η κα­θυ­στέ­ρη­ση ε­πι­διώ­κε­ται να ε­πι­λυ­θεί με τρό­πο που δεν εί­ναι προς ό­φε­λος της κοι­νω­νίας. Προω­θεί­ται μια πο­λι­τι­κή ε­πι­λο­γή, που χω­ρίς να εί­ναι αυ­στη­ρά προσ­διο­ρι­σμέ­νη, τεί­νει προς έ­να μο­ντέ­λο δια­χεί­ρι­σης που θέ­λει να κρα­τά­με χα­μη­λά την α­να­κύ­κλω­ση και α­νά­κτη­ση, χω­ρίς κα­θό­λου να α­σχο­λεί­ται με τη μείω­ση των α­πορ­ριμ­μά­των, που εί­ναι πο­λύ ση­μα­ντι­κό στοι­χείο ε­πί­σης, και το με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος των σκου­πι­διών να το ο­δη­γού­με α­διά­λε­κτο σε με­γά­λες κε­ντρι­κές ε­γκα­τα­στά­σεις ε­πε­ξερ­γα­σίας, στις ο­ποίες, α­νε­ξάρ­τη­τα α­πό το χα­ρα­κτή­ρα τους, γί­νε­ται έ­να μι­κρό πο­σο­στό α­να­κύ­κλω­σης και κο­μπο­στο­ποίη­σης, και μά­λι­στα δεύ­τε­ρης ποιό­τη­τας, και το με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος εί­ναι πα­ρα­γω­γή δευ­τε­ρο­γε­νών καυ­σί­μων, τα ο­ποία θα ο­δη­γού­με σε και­νούρ­γιες ε­γκα­τα­στά­σεις καύ­σης. Προ­φα­νώς δεν προω­θεί­ται μια πα­νά­κρι­βη δια­δι­κα­σία ε­πε­ξερ­γα­σίας για να πά­ρου­με έ­να προϊόν το ο­ποίο θα το θά­ψου­με. Προ­φα­νώς προω­θεί­ται η καύ­ση του. Το ό­τι α­πο­φεύ­γουν σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις να ο­νο­μα­τί­σουν την καύ­ση ή να α­δειο­δο­τή­σουν αυ­τή τη στιγ­μή τα ερ­γο­στά­σια καύ­σης, ο­φεί­λε­ται κα­θα­ρά σε λό­γους α­πο­τρο­πής των α­ντι­δρά­σεων. Εί­ναι ό­μως α­πο­λύ­τως σα­φές ό­τι πί­σω α­πό αυ­τό το μο­ντέ­λο δια­χεί­ρι­σης κρύ­βε­ται η καύ­ση.

Ένα δεύ­τε­ρο στοι­χείο ε­κτός α­πό την προώ­θη­ση της καύ­σης, που φαί­νε­ται να συ­μπλη­ρώ­νει το δί­πο­λο που προω­θεί­ται για τη δια­χεί­ρι­ση των σκου­πι­διών, εί­ναι η ι­διω­τι­κο­ποίη­ση;

Ένα δεύ­τε­ρο στοι­χείο που φαί­νε­ται να έ­χει ε­πι­λε­γεί, ί­σως και λό­γω της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης που δια­νύου­με, εί­ναι των Συ­μπρά­ξεων Δη­μό­σιου και Ιδιω­τι­κού Το­μέα. Σε αυ­τό το μο­ντέ­λο βά­ζουν και το δη­μό­σιο, μέ­σω κυ­ρίως χρη­μά­των α­πό ευ­ρω­παϊκά τα­μεία, και ι­διω­τι­κές ε­ται­ρείες, μέ­σω κυ­ρίως δα­νείων που ε­ξα­σφα­λί­ζουν α­πό τις τρά­πε­ζες. Το μο­ντέ­λο της ι­διω­τι­κο­ποίη­σης δεν πε­ριο­ρί­ζε­ται στις με­γά­λες κε­ντρι­κές μο­νά­δες ε­πε­ξερ­γα­σίας, αλ­λά φαί­νε­ται ό­τι ει­σά­γε­ται σε ό­λο το φά­σμα της δια­χεί­ρι­σης. Υπάρ­χουν ή­δη πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις δή­μων, που λό­γω και των ε­κτε­τα­μέ­νων πε­ρι­κο­πών ε­σό­δων που α­ντι­με­τω­πί­ζουν, βά­ζουν ι­διω­τι­κές ε­ται­ρείες α­κό­μα και στην α­πο­κο­μι­δή.
Υπάρ­χει ό­μως άλ­λο έ­να στοι­χείο, που συν­δέε­ται βέ­βαια με το προ­η­γού­με­νο, το οι­κο­νο­μι­κό. Η προώ­θη­ση της συ­γκε­ντρω­τι­κής δια­χεί­ρι­σης σε με­γά­λες ε­γκα­τα­στά­σεις, ι­διαί­τε­ρα αν θε­σμο­θε­τη­θεί η καύ­ση η ο­ποία εί­ναι πο­λύ δα­πα­νη­ρή, εί­ναι ι­διαί­τε­ρα α­ντιοι­κο­νο­μι­κή και θα με­τα­φρα­στεί σε πρό­σθε­τα δη­μο­τι­κά τέ­λη και ε­πι­πλέ­ον ε­πι­βά­ρυν­ση στους πο­λί­τες.
Ένα ε­πί­σης ση­μα­ντι­κό στοι­χείο, πέ­ραν του πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κού, εί­ναι το κοι­νω­νι­κό. Αυ­τού του τύ­που η δια­χεί­ρι­ση θέ­λει τον πο­λί­τη α­μέ­το­χο, ό­χι ε­νερ­γό συμ­μέ­το­χο στη μείω­ση, την α­να­κύ­κλω­ση και την κο­μπο­στο­ποίη­ση.

Στις με­λέ­τες που προ­τεί­νο­νται α­πό τις κα­τά τό­πους Πε­ρι­φέ­ρειες πα­ρα­τη­ρεί­ται εν γέ­νει α­προσ­διο­ρι­στία και α­πο­φυ­γή δια­τύ­πω­σης πο­λύ συ­γκε­κρι­μέ­νου σχε­δια­σμού.
Η δια­χεί­ρι­ση των α­πορ­ριμ­μά­των γί­νε­ται στη βά­ση πε­ρι­φε­ρεια­κών σχε­δια­σμών ε­δώ και πε­ρί­που μια δε­κα­ε­τία. Το 2004 έ­γι­ναν οι πρώ­τοι, το 2006 έ­γι­νε ο τε­λευ­ταίος, της Αττι­κής. Σε ό­λους αυ­τούς τους σχε­δια­σμούς υ­πάρ­χει η πρό­νοια ό­τι σε 5 ή 6 χρό­νια θα ε­πι­και­ρο­ποιη­θούν. Αυ­τό δεν έ­χει συμ­βεί μέ­χρι σή­με­ρα σχε­δόν σε κα­μία πε­ρι­φέ­ρεια με ε­ξαί­ρε­ση, α­π‘ ό,τι γνω­ρί­ζω, την Πε­ρι­φέ­ρεια Πε­λο­πον­νή­σου. Με τρα­γε­λα­φι­κό α­πο­τέ­λε­σμα να δη­μο­πρα­τού­νται και να προ­χω­ρούν έρ­γα στη βά­ση της πα­λιάς λο­γι­κής. Στην πε­ρί­πτω­ση της Αττι­κής, η δια­δι­κα­σία α­να­θεώ­ρη­σης έ­χει αρ­χί­σει α­πό τις αρ­χές του 2011, έ­χουν δο­θεί τέσ­σε­ρις δια­δο­χι­κές πα­ρα­τά­σεις στην πα­ρά­δο­ση των με­λε­τών ε­πι­και­ρο­ποίη­σης, προ­φα­νώς μέ­χρι να αρ­χί­σουν να κα­τα­σκευά­ζο­νται έρ­γα και να έρ­θει ο ε­πι­και­ρο­ποιη­μέ­νος σχε­δια­σμός να τα νο­μι­μο­ποιή­σει. Αυ­τό έ­χει ή­δη συμ­βεί σε Πε­ρι­φέ­ρειες ό­πως η Δυ­τι­κή Μα­κε­δο­νία.
Οι πα­λιοί σχε­δια­σμοί χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται α­πό γε­νι­κο­λο­γία ως προς τους στό­χους, ι­διαί­τε­ρα α­να­κύ­κλω­σης – α­νά­κτη­σης - κο­μπο­στο­ποίη­σης, και έμ­φα­ση στους Χώ­ρους Υγειο­νο­μι­κής Τα­φής. Ένα κοι­νό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ε­κεί­νων των σχε­δια­σμών με αυ­τούς που τώ­ρα προω­θού­νται, εί­ναι ό­τι σπα­νίως α­να­φέ­ρο­νται στη δια­στα­σιο­λό­γη­ση των μο­νά­δων ε­πε­ξερ­γα­σίας, δη­λα­δή στο τι πο­σό­τη­τες θέ­λου­με να ε­πε­ξερ­γα­στού­με. Εί­ναι σα­φές ό­τι αν κά­ποιος γί­νει συ­γκε­κρι­μέ­νος ε­π’ αυ­τού, θα πρέ­πει να δι­καιο­λο­γή­σει για­τί κα­τα­σκευά­ζει μια μο­νά­δα με­γά­λων δια­στά­σεων, τη στιγ­μή που εί­ναι υ­πο­χρεω­μέ­νος να κά­νει και α­να­κύ­κλω­ση – κο­μπο­στο­ποίη­ση. Πολ­λοί σχε­δια­σμοί, πα­λιοί και νέ­οι, προ­βλέ­πουν ε­γκα­τα­στά­σεις ε­πε­ξερ­γα­σίας σύμ­μει­κτων που αγ­γί­ζουν το 80% του συ­νό­λου των α­πορ­ριμ­μά­των. Στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, για πα­ρά­δειγ­μα, σχε­διά­ζε­ται μο­νά­δα δυ­να­μι­κής που ξε­περ­νά το σύ­νο­λο των α­πορ­ριμ­μά­των, η ο­ποία α­νοί­γει την πόρ­τα στην ει­σα­γω­γή σκου­πι­διών για ε­πε­ξερ­γα­σία ή για καύ­ση. Ένα τέ­τοιο πα­ρά­δειγ­μα έ­χου­με στο Βό­λο.

Ποια εί­ναι η δι­κή σας πρό­τα­ση;
Η πρό­τα­σή μας εί­ναι το συ­ντρι­πτι­κά με­γά­λο μέ­ρος της δια­χεί­ρι­σης των α­πορ­ριμ­μά­των να γί­νε­ται στα ό­ρια του κά­θε δή­μου ή γει­το­νι­κών δή­μων και σε πε­ρι­φε­ρεια­κό ε­πί­πε­δο να α­ντι­με­τω­πί­σου­με μό­νο την τε­λι­κή διά­θε­ση σε ΧΥ­ΤΥ. Όχι, ό­μως, ό­πως προ­δια­γρά­φο­νται σή­με­ρα, αλ­λά σε πο­λύ μι­κρό­τε­ρα με­γέ­θη, α­φού η α­πο­κε­ντρω­μέ­νη δια­χεί­ρι­ση θα μας δί­νει υ­πό­λειμ­μα πο­λύ μι­κρό­τε­ρο και πο­λύ δια­φο­ρε­τι­κής υ­φής, με α­δρα­νή υ­λι­κά. Αυ­τή η πρό­τα­ση μπο­ρεί να υ­λο­ποιη­θεί με το­πι­κό σχέ­διο δια­χεί­ρι­σης ξε­κι­νώ­ντας α­πό δρα­στη­ριό­τη­τες πρό­λη­ψης και δια­λο­γής στο σπί­τι. Το δεύ­τε­ρο μέ­ρος της πρό­τα­σης, ε­πί­σης προ­σι­τό στον πο­λί­τη, εί­ναι οι ξε­χω­ρι­στοί κά­δοι και ση­μεία δια­λο­γής για άλ­λα α­να­κυ­κλώ­σι­μα, ό­πως μπα­τα­ρίες, λά­στι­χα, η­λεκ­τρι­κές συ­σκευές. Ο μπλε κά­δος πλέ­ον δεν ε­ξυ­πη­ρε­τεί, διό­τι υ­πο­βαθ­μί­ζει την ποιό­τη­τα των α­να­κυ­κλώ­σι­μων. Μέ­χρι αυ­τό το ε­πί­πε­δο ο στό­χος εί­ναι να ε­ξαν­τλεί­ται το 60% των α­πορ­ριμ­μά­των. Οι ί­διοι δή­μοι μπο­ρούν να έ­χουν έ­να χώ­ρο, ό­που θα κά­νουν δέ­μα­τα τα συλ­λεχ­θέ­ντα α­πορ­ρίμ­μα­τα και θα τα πω­λούν. Πρό­κει­ται για μια δια­δι­κα­σία που δη­μιουρ­γεί θέ­σεις ερ­γα­σίας το­πι­κά, α­πο­δί­δει έ­σο­δα, οι πρώ­τες φά­σεις δια­χεί­ρι­σης μπο­ρούν να χρη­μα­το­δο­τή­δουν τις ε­πό­με­νες και μπο­ρεί να υ­λο­ποιη­θεί στα­δια­κά.

Προς τι η εμμονή στην καύση;

Τι ση­μαί­νει καύ­ση ως στά­διο δια­χεί­ρι­σης α­πορ­ριμ­μά­των και για­τί δεν α­πο­τε­λεί ε­πι­λο­γή;
Η καύ­ση δεν εί­ναι μό­νο τρό­πος α­πόρ­ρι­ψης, αλ­λά και τρό­πος πα­ρα­γω­γής η­λεκ­τρι­κής ε­νέρ­γειας και θερ­μό­τη­τας. Σύμ­φω­να και την ευ­ρω­παϊκή ο­δη­γία 98/2008, η ιε­ράρ­χη­ση δια­χεί­ρι­σης α­πορ­ριμ­μά­των προ­βλέ­πει: πρό­λη­ψη, ε­πα­να­χρη­σι­μο­ποίη­ση, α­να­κύ­κλω­ση, άλ­λου τύ­που α­νά­κτη­ση, διά­θε­ση, δη­λα­δή τα­φή. Η καύ­ση ε­μπί­πτει στην άλ­λου τύ­που α­νά­κτη­ση, ό­που ε­μπί­πτει και η κο­μπο­στο­ποίη­ση, κα­τά τη γνώ­μη μας λα­θε­μέ­να α­φού η κο­μπο­στο­ποίη­ση θα έ­πρε­πε να προ­η­γεί­ται. Η καύ­ση ε­μπί­πτει σε αυ­τή τη φά­ση δια­χεί­ρι­σης, με την προϋπό­θε­ση ό­τι οι ε­γκα­τα­στά­σεις καύ­σης έ­χουν βαθ­μό ε­νερ­γεια­κής α­πό­δο­σης πά­νω α­πό 65%. Σε δια­φο­ρε­τι­κή πε­ρί­πτω­ση, ε­μπί­πτει στη φά­ση της διά­θε­σης. Στην Ελλά­δα αυ­τό εί­ναι α­νώ­φε­λο α­φού τους πε­ρισ­σό­τε­ρους μή­νες του χρό­νου η πα­ρα­γό­με­νη θερ­μό­τη­τα εί­ναι α­χρεία­στη. Πέ­ρα α­πό αυ­τό, καύ­ση ση­μαί­νει ό­τι έ­χω πρώ­τες ύ­λες τις ο­ποίες ε­ξα­φα­νί­ζω. Αυ­τό α­πό πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή ά­πο­ψη εί­ναι λά­θος, διό­τι συ­ντη­ρεί τη λο­γι­κή της υ­περ­κα­τα­νά­λω­σης και της υ­πε­ρε­ξάν­τλη­σης των φυ­σι­κών πό­ρων. Επί­σης, με την πα­ρα­γω­γή θερ­μό­τη­τας και η­λεκ­τρι­κής ε­νέρ­γειας α­πό την καύ­ση συ­ντη­ρεί­ται έ­να μο­ντέ­λο βα­σι­σμέ­νο ε­πί­σης στην κα­τα­νά­λω­ση. Επι­πλέ­ον, καλ­λιερ­γεί­ται έ­νας μύ­θος ε­νί­σχυ­σης του ε­νερ­γεια­κού μας συ­στή­μα­τος α­πό την καύ­ση. Ακό­μα κι αν καί­γα­με το σύ­νο­λο των σκου­πι­διών που πα­ρά­γου­με, η ε­νερ­γεια­κή α­πό­δο­ση θα ή­ταν το 2% των α­να­γκών σε η­λεκ­τρι­κή ε­νέρ­γεια. Η καύ­ση θέ­λει ό­σο το δυ­να­τόν πε­ρισ­σό­τε­ρο σύμ­μει­κτα α­πορ­ρίμ­μα­τα, ά­ρα εί­ναι α­ντί­θε­τη με τη λο­γι­κή της α­νά­κτη­σης. Τέ­λος, για να ε­γκα­τα­στή­σεις και να λει­τουρ­γή­σεις μη­χα­νι­σμούς συ­γκρά­τη­σης αέ­ριων ρύ­πων, πολ­λα­πλα­σιά­ζεις κα­τά πο­λύ το κό­στος και, βέ­βαια, δεν μπο­ρείς να α­πο­κλεί­σεις τις α­στο­χίες και τις πα­ρα­βιά­σεις, με ό­λο το πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κό κό­στος που αυ­τές ε­πι­φέ­ρουν.

Ποιος εί­ναι, λοι­πόν, ο λό­γος που τό­σο ε­πι­μέ­νου­ν οι Πε­ρι­φέ­ρειες, κρυ­φά και φα­νε­ρά, στην καύ­ση;
Η ε­πι­λο­γή της ε­νερ­γεια­κής α­ξιο­ποίη­σης που ο­δη­γεί στην καύ­ση ο­φεί­λε­ται στο αυ­ξη­μέ­νο κα­τα­σκευα­στι­κό, δια­χει­ρι­στι­κό και οι­κο­νο­μι­κό, ε­ντέ­λει, εν­δια­φέ­ρον ι­διω­τών, διό­τι προϋπο­θέ­τει δι­πλές ε­γκα­τα­στά­σεις, α­φε­νός στην ε­πε­ξερ­γα­σία των σύμ­μει­κτων α­πορ­ριμ­μά­των και την πα­ρα­γω­γή καυ­σί­μου, α­φε­τέ­ρου στις ί­διες τις μο­νά­δες καύ­σης. Το δη­μό­σιο πα­ρα­χω­ρεί την κα­τα­σκευή, τη δια­χεί­ρι­ση και την πώ­λη­ση ε­νέ­ρ­γειας. Οι μό­νο που ω­φε­λού­νται, εί­ναι οι ι­διώ­τες που συ­μ­με­τέ­χουν στην κα­τα­σκευή με α­ντά­λ­λα­γ­μα τη δια­χεί­ρι­ση εν λευ­κώ, και ό­χι μό­νο, για­τί προ­βλέ­πε­ται ό­τι θα α­πο­ζη­μιώ­νου­με τον ι­διώ­τη για να με­τα­φέ­ρει, να πα­ρα­λά­βει, να θά­ψει ή να κά­ψει α­πο­ρ­ρί­μ­μα­τα.