Τι πραγματικά συμβαίνει με την αύξηση του κατώτατου μισθού;

Πίσω από τους προεκλογικούς πανηγυρισμούς και τις εύκολες κουβέντες ας προσπαθήσουμε να δούμε (με στοιχεία) τι πραγματικά σημαίνει η αύξηση του κατώτατου (και η κατάργηση του υποκατώτατου μισθού).

1. Ποιους και πόσους αφορά

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗΣ (01-10/2018) σε σύνολο 1.907.000 μισθωτών του ιδιωτικού τομέα στη ζώνη αποδοχών πλησίον του κατώτατου αμείβονται  216.000 (11% συνολικά των ιδιωτικών υπαλλήλων ) εργαζόμενοι και σίγουρα μέρος από τις 422.000 (22% του συνόλου) που απασχολούνται με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση. Η αύξηση αυτή συνεπώς αφορά στο περίπου 20% των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα. Στο μεγαλύτερο μέρος τους (μερική απασχόληση), όπου είναι πολύ γενικευμένη η διαφορετική δήλωση ωρών εργασίας από την εργοδοσία, είναι πολύ πιθανό, η αύξηση αυτή να μην υλοποιηθεί ποτέ, μέσω "συμψηφισμού" της με τoν "ευέλικτο" εργάσιμο χρόνο, ειδικά για τα πιο αδύναμα τμήματα της εργατικής τάξης, αυτά των ελαστικών εργασιακών σχέσεων. Το 2018 σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη» του υπουργείου Εργασίας οι προσλήψεις με ελαστικές μορφές απασχόλησης ήταν το 54,44% (41,60% μερική απασχόληση, 12,74% εκ περιτροπής απασχόληση) έναντι 45,66% με πλήρη απασχόληση.

ΠΙΝΑΚΑΣ IΒ3: Αριθμός εργαζομένων ανά εύρος μηνιαίων αποδοχών

ΕΥΡΟΣ ΜΗΝΙΑΙΟΥ ΜΙΣΘΟΥ (ΣΕ €)	ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 2018	ΠΟΣΟΣΤΟ %	ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 2017	ΠΟΣΟΣΤΟ %	ΔΙΑΦΟΡΑ (2018 -2017)	ΠΟΣΟΣΤΟ %
		(στο σύνολο των εργαζομένων)		(στο σύνολο των εργαζομένων)
ΜΕΡΙΚΗ Ή ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ	422.150	22,13	413.285	22,65	8.865	2,15
501- 600	216.150	11,33	200.759	11,00	15.391	7,67
601-700	173.632	9,10	162.510	8,91	11.122	6,84
701-800	168.290	8,82	160.715	8,81	7.575	4,71
801-900	133.297	6,99	125.167	6,86	8.130	6,50
901-1.000	115.106	6,03	110.175	6,04	4.931	4,48
1.001-1.200	200.508	10,51	190.928	10,47	9.580	5,02
1.201-1.500	178.473	9,35	172.076	9,43	6.397	3,72
1.501-2.000	144.596	7,58	139.954	7,67	4.642	3,32
2.001-2.500	68.592	3,60	66.302	3,63	2.290	3,45
2.501-3.000	34.185	1,79	32.518	1,78	1.667	5,13
> 3.000	52.966	2,78	50.048	2,74	2.918	5,83
ΜΕΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ	1.485.795	77,87	1.411.152	77,35	74.643	5,29
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ	1.907.945	100,00	1.824.437	100,00	83.508	4,58

2. Η σωρευτική μείωση αποδοχών τα μνημονιακά έτη 2010-2017 σύμφωνα με μετριοπαθής εκτιμήσεις όπως του Ευρωπαϊκού Συνδικαλιστικού Ινστιτούτου (ETUI) ή της ΙΝΕ ΓΣΕΕ υπερβαίνει το -20%:

Η μείωση αυτή αφορά το σύνολο της εργατικής τάξης και δε λαμβάνεται υπόψη, η πληθωριστική επίδραση, η δραματική αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων και η μείωση των κοινωνικών δαπανών. "Οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας, στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, μειώθηκαν στα 59,6 δισ. ευρώ από 82,9 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος του 2008, καταγράφοντας πολύ μεγάλη πτώση της τάξης του 28% " (Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ).

Συνεπώς οι αυξήσεις αυτές που αφορούν σε μικρό τμήμα της εργατικής τάξης, είναι ελάχιστες σε σχέση με την τεράστια μεταφορά πλούτου μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου που έχει συμβεί την τελευταία μνημονιακή δεκαετία.

3. Παραμένει ανοικτό το τι θα συμβεί με την προνομοθετημένη μείωση του αφορολόγητου. Τα 585 € μεικτά σημαίνουν 492 € καθαρά τον μήνα, μετά τις ασφαλιστικές κρατήσεις. Τα 650 € μεικτά σήμερα οδηγούν σε 545 ευρώ καθαρές αποδοχές. Με την ήδη ψηφισμένη από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μείωση του αφορόλογητου κατά 40% (από 8.636 σε 5.681 €) όσοι λαμβάνουν κατώτατο μισθό θα φορολογούνται πλέον (ενώ σήμερα ήταν στο αφορολόγητο) και το καθαρό ποσό θα μειωθεί στα 515 ευρώ. 

4. Όσον αφορά την (επιτέλους) κατάργηση του του απαράδεκτου καθεστώτος υποκατώτατου μισθού ξεχνούν να αναφέρουν ότι υπάρχει υποχρέωση συμμόρφωσης της χώρας από το 2017 που πάρθηκε η καταδικαστική απόφαση για την Ελλάδα για παραβίαση του Ευρωπαϊκού κοινωνικού χάρτη από τα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εξάλλου σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗΣ αυτό αφορά σε πολύ λίγους εργαζόμενους μια και οι κάτω των 25 ετών μισθωτοί είναι περίπου 150.000 και προφανώς δεν αμείβονταν όλοι με τον υποκατώτατο.

ΠΙΝΑΚΑΣ IΒ5: Αριθμός εργαζομένων ανά ηλικιακή ομάδα

ΕΥΡΟΣ ΗΛΙΚΙΩΝ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 2018	ΠΟΣΟΣΤΟ % (ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ)	ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 2017	ΠΟΣΟΣΤΟ % (ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ)	ΔΙΑΦΟΡΑ (2017 - 2016)	ΠΟΣΟΣΤΟ %
<19 font="">	6.136	0,32	5.088	0,28	1.048	20,60
19-24	147.691	7,74	139.762	7,66	7.929	5,67
25-29	236.869	12,41	232.103	12,72	4.766	2,05
30-44	872.064	45,71	851.295	46,66	20.769	2,44
45-64	634.532	33,26	587.070	32,18	47.462	8,08
>64	10.653	0,56	9.119	0,50	1.534	16,82
ΣΥΝΟΛΟ	1.907.945	100,00	1.824.437	100,00	83.508	4,58

5. Όσον αφορά το Νομοθετικό Πλαίσιο των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, αυτό ελάχιστα έχει αλλάξει από το μνημονιακό. Η αύξηση του κατώτατου μισθού γίνεται με την εφαρμογή του μνημονιακού νόμου Βρούτση (ν. 4172/2013), δηλαδή με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, που με βάση τους οικονομικούς δείκτες της χώρας θα μπορεί να αποφασίζει ακόμα και μείωσή του (μπορεί κάλλιστα να το κάνει η επόμενη κυβέρνηση αν δεν αλλάξει ο Νόμος), και όχι με Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, που με τον ίδιο νόμο καταργήθηκε. Αν δεν επανέλθει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, τα υπόλοιπα είναι προεκλογικού χαρακτήρα πυροτεχνήματα.

Επίσης παραμένει σε ισχύ όλο το υπόλοιπο μνημονιακό πλαίσιο για τις Συμβάσεις. Οι προϋποθέσεις, που τίθενται για την επαναφορά της επεκτασιμότητας των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας, είναι απαγορευτικές για την επέκτασή τους σε όλους τους κλάδους. Κι αυτό, γιατί τίθεται ως προϋπόθεση οι επιχειρήσεις μέλη της εργοδοτικής οργάνωσης να απασχολούν το 51% των εργαζομένων του κλάδου. Αυτό θα διαπιστώνεται, εφόσον οι κλαδικές εργοδοτικές οργανώσεις καταθέτουν, εθελοντικά και όχι υποχρεωτικά, το αρχείο των μελών τους στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας. Στην πλειοψηφία τους δεν θα το κάνουν, για να μην δίνουν τις προβλεπόμενες αυξήσεις μισθών και για να μην τους φύγουν οι επιχειρήσεις – μέλη τους για τον ίδιο σκοπό. Επίσης, δεν επανέρχονται αυτά που ίσχυαν για τις συλλογικές συμβάσεις πριν τα μνημόνια, ώστε μετά τη λήξη ή την καταγγελία τους οι όροι τους να συνεχίζουν να ισχύουν για τους μισθωτούς που αφορούν ή για το ξεπάγωμα της χορήγησης περισσότερων από τρεις τριετίες ή για τη μετενέργειά τους. Το ασφυχτικό κυβερνητικό πλαίσιο, που έχει επιβληθεί στη λειτουργία του ΟΜΕΔ (υποβάθμισή του, άρνηση μονομερούς προσφυγής κλπ), συνεχίζει να υφίσταται όπως η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων και η κατάργηση της Κυριακής Αργίας.

6. Λένε ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού συμπαρασύρει και μια σειρά από επιδόματα με βασικό αυτό του επιδόματος ανεργίας. Ξεχνούν όμως να αναφέρουν ότι μόλις το 12% των εγγεγραμένων ανέργων είναι δικαιούχοι του επιδόματος ανεργίας μια και η κυβέρνηση διατηρεί στο ακέραιο τους μνημονιακούς περιορισμούς ενσήμων ώστε να είναι κανείς δικαιούχος: «Το ποσοστό της ανεργίας έχει μειωθεί αλλά είναι το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ. Το σύνολο των ανέργων είναι 906.000 άτομα σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ είναι 844.700. 653.000 είναι οι μακροχρόνια άνεργοι, όσοι δηλαδή είναι άνεργοι άνω των 12 μηνών. Από αυτούς λίγοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας και λίγοι το βοήθημα για μακροχρόνια ανέργους γιατί δεν πληρούν τις προϋποθέσεις". λέει η ίδια η Διοικήτρια του ΟΑΕΔ Καραμεσίνη. 

7. Ξεχνούν επίσης να αναφέρουν ότι η αύξηση του του κατώτατου μισθού αυξάνει τις ελάχιστες εισφορές που μεγάλο μέρος των ελεύθερων επαγγελματιών πληρώνουν με το Νόμο 4387/16 (νόμος Κατρούγκαλου). Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της κυβέρνησης:

"Το 2016, το ποσοστό των μη μισθωτών που πλήρωσε εισφορές έως 200€ μηνιαίως ήταν 27%. Το 2017, με την κατάργηση των ασφαλιστικών κλάσεων, το ποσοστό των μη μισθωτών που πλήρωσε εισφορές έως 200€ μηνιαίως ανήλθε σε 86,8% (περίπου 1,2 εκατομμύρια ασφαλισμένοι). Το 2018, το ποσοστό των μη μισθωτών που καλείται να καταβάλλει εισφορές έως 200€ μηνιαίως ανέρχεται σε 87,7% (περίπου 1,23 εκατομμύρια ασφαλισμένοι).

Η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των εισφορών δεν προκάλεσε καμία γενικευμένη τάση απόκρυψης εισοδημάτων, καθώς η διαστρωμάτωση των εισοδημάτων παρέμεινε για τη συντριπτική πλειονότητα των μη μισθωτών στα επίπεδα που ήταν πριν από τη ψήφιση και εφαρμογή του Ν. 4387/16. Έτσι, το 75% του συνολικού αριθμού των αυτοαπασχολούμενων θα συνεχίσει να καταβάλλει την κατώτατη εισφορά που αντιστοιχεί στον κλάδο του.

Αναλυτικά, το 81% των ελεύθερων επαγγελματιών του πρώην ΟΑΕΕ, έναντι 80% το 2017, θα καταβάλλει την κατώτατη εισφορά των 158 ευρώ.

Το 82,6% των αγροτών θα καταβάλλει την κατώτατη εισφορά των 95 ευρώ, έναντι 89% το 2017, εξ’αιτίας του γεγονότος ότι στις φορολογικές δηλώσεις του 2017 συμπεριελήφθησαν εισοδήματα από επιδοτήσεις.

Την κατώτατη εισφορά των 158 ευρώ για τον ΕΦΚΑ θα καταβάλλουν επίσης το 71% των ασφαλισμένων του πρώην ΕΤΑΑ- ΤΑΝ έναντι 69,4% το 2017, το 68,7% των ασφαλισμένων του πρώην ΕΤΑΑ- ΤΣΜΕΔΕ έναντι 64,2% το 2017 και το 49% των ασφαλισμένων του πρώην ΕΤΑΑ- ΤΣΑΥ έναντι 45,8% το 2017."

Άρα η αύξηση του κατώτατου επιδρά θετικά σε περίπου 400.000 μισθωτούς αλλά επιβαρύνει τις ασφαλιστικές εισφορές περίπου 1,2 εκατομμυρίων αγροτών και αυτοαπασχολούμενων. Αυτή την πραγματικότητα κοινωνικού κανιβαλισμού όλοι σκοπίμως την αποκρύπτουν.

8. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση αυτή είχε στο προεκλογικό της πρόγραμμα την επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων και της Εθνικής Συλλογική Σύμβαση Εργασίας στα 751 € και την κατάργηση του υποκατώτατου μισθού. Αντ΄αυτού μετά από 4 ολόκληρα χρόνια πάμε στα 650 € για λίγες κατηγορίες εργαζομένων (επιβαρύνοντας ταυτόχρονα τις ασφαλιστικές εισφορές 1 εκατομμυρίου)  Τη στιγμή που "βγήκαμε από τα μνημόνια" και η κερδοφορία των επιχειρήσεων επανακάμπτει πάνω στα λεηλατημένα εργασιακά δικαιώματα. Τι λέτε άξιζε τον κόπο?

Πετρόπουλος Δημήτρης

Πρόεδρος ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ, μέλος Α/ΤΕΕ