Συμπληρώνονται αυτές τις ημέρες 28 χρόνια από τα πρωτοφανή γεγονότα που έλαβαν χώρα με αφορμή τα γυρίσματα της ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Το Μετέωρο βήμα του πελαργού» στη Φλώρινα και κατέληξαν στον αφορισμό του σκηνοθέτη αλλά και των συντελεστών της ταινίας. Όλος ο εσμός της εθνικοφροσύνης και της πατριδοκαπηλίας είχε βγει ξανά στον αφρό με αποκορύφωμα το 1992 και τα "Μακεδονικά συλλαλητήρια" στα οποία συμμετείχαν άπαντες "πλην Λακεδαιμονίων".
Είναι γνωστές οι περιπέτειες που είχε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος στην Φλώρινα το 1990, στα γυρίσματα της ταινίας του «Το Μετέωρο βήμα του πελαργού». Ο περιβόητος τοπικός μητροπολίτης Αυγουστίνος Καντιώτης θεώρησε «απαράδεκτη» την παρουσία του «άθεου» σκηνοθέτη στη πόλη, διάβασε και το σενάριο με τους μετανάστες, με ερωτικές σκηνές, ήταν και φανατικός εθνικιστής και αφόρισε και τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τον πρωταγωνιστή Μαρτσέλο Μαστρογιάνι.
Παρά τις δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει, δεν σβήστηκε ποτέ η αγάπη του αδικοχαμένου σκηνοθέτη για την Φλώρινα, την οποία έκανε γνωστή σε όλο το κόσμο. Θα περίμενε κανείς ότι ο Δήμος της πόλης θα το του ανταπέδιδε συμβολικά, μετά θάνατον. Τιμώντας τον με κάποιο τρόπο, αποφασίζοντας παραδείγματος χάριν να δοθεί το όνομα του σε ένα δρόμο ή σε κάποιο τόπο που έκανε τα γυρίσματα του, προχωρώντας δηλαδή σε μια από τις λίγες ενέργειες που ξέρουν να κάνουν καλά (γιατί στα άλλα τα κάνουν μούσκεμα) οι περισσότεροι δήμαρχοι και δήμοι της χώρας.
«Τι φοβερή φωνή που έχει. Τι ένταση για γέρο άνθρωπο! Θα μπορούσε να παίξει δραματικούς ρόλους με απαιτήσεις», δήλωνε στην «Ε», στις 17 Δεκεμβρίου του 1990, ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι.
16/12/1990: Εξω από τη Μητρόπολη Φλώρινας οι πιστοί του Καντιώτη καταδικάζουν τον «άθεο»και «ακόλαστο» Θόδωρο Αγγελόπουλο (φωτογρ.: Χ. Μπίλιος)Δεν έκανε κομπλιμέντα σε κάποιο Ελληνα συνάδελφό του ο Ιταλός σταρ, που είχε έρθει στην Ελλάδα για να πρωταγωνιστήσει στο «Μετέωρο βήμα του πελαργού» του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Για τον τότε μητροπολίτη Φλωρίνης Καντιώτη εξέφραζε ευγενικά την άποψή του. Κι ας τον είχε μόλις αφορίσει, μαζί με τον σκηνοθέτη, τους ηθοποιούς και τεχνικούς της ταινίας, αλλά και τους δύστυχους ντόπιους, που θα έκαναν στα γυρίσματα κάνα μεροκάματο.
Γνωστή η ιστορία. Αν σήμερα μας φαίνεται απίστευτη, στην Ελλάδα του 1990 ο πρώην μητροπολίτης, που πέθανε το Σάββατο σε ηλικία 104 χρόνων, είχε εγκαθιδρύσει στην επικράτειά του φονταμενταλιστικό καθεστώς, πολύ πριν η λέξη «Ταλιμπάν» μπει στο λεξιλόγιό μας. Κάποια στιγμή έμπλεξε στα δογματικά δίχτυα του και ο διεθνής Ελληνας σκηνοθέτης, που δεν είχε σκοπό για χάρη του να πάψει να γυρίζει ταινίες στη Φλώρινα.
Για όλα φταίει το σενάριο
Ο Μαστρογιάνι, με τα ρούχα του ρόλου του, περπατάει απτόητος στη Φλώρινα κάτω από το πλακάτ του Καντιώτη (φωτογρ.: Χ. Μπίλιος)Με κάποιο μυστήριο τρόπο έφτασε στα χέρια του Καντιώτη το σενάριο της ταινίας. Κάτι το μήνυμά της (Ελληνας πολιτικός εγκαταλείπει τη Βουλή και εξαφανίζεται στα σύνορα της χώρας, άγνωστος μεταξύ αγνώστων, σε καταυλισμό παράνομων μεταναστών), κάτι μια ερωτική σκηνή μεταξύ νεαρής μετανάστριας και Ελληνα δημοσιογράφου (που τελικά δεν γυρίστηκε ποτέ), ο Καντιώτης, που εκτός από θρήσκος ήταν και εθνικιστής και έβλεπε παντού Σκοπιανούς πράκτορες, εξεμάνη με τον Αγγελόπουλο. Τον απείλησε αμέσως με αφορισμό.
Ο σκηνοθέτης ήξερε, φυσικά, τι σημαίνει να γυρίζεις ταινίες σε δυσκολότερες εποχές - στον «Θίασο» επί χούντας είχε την αστυνομία στο κατόπι του. Αλλα δεν άφησε έτσι την υπόθεση. Δημιούργησε διεθνές θέμα. Ο Ακίρα Κουροσάβα από την Ιαπωνία τού έστειλε μήνυμα συμπαράστασης. Δόθηκε συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα, πολύ πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Στο πλευρό του Αγγελόπουλου, εκτός από τον σταρ Μαρτσέλο, στάθηκαν σύσσωμο το ΠΑΣΟΚ και η Αριστερά (στην κυβέρνηση ήταν τότε ο Μητσοτάκης, στο υπουργείο Πολιτισμού ο Τζαννής Τζαννετάκης). Μελίνα, Γιώργος Παπανδρέου, Λαλιώτης, Μπένος, Κύρκος, Κωνσταντόπουλος, Δαμανάκη, Λιάνης, όλοι έδωσαν το «παρών». Πίσω στη Φλώρινα οι κομματικές οργανώσεις των αριστερών κομμάτων προσπαθούσαν να κρατήσουν ψηλά την αξιοπρέπεια της ντόπιας κοινωνίας, που ήδη είχε πληρώσει βαρύ φόρο στη μισαλλοδοξία του μητροπόλιτη της.
Καμπάνες, σημαίες και συλλαλητήριο
Οταν ο Αγγελόπουλος, μέσα Δεκεμβρίου του 1990, ανέβηκε στη Φλώρινα για γυρίσματα, το κλίμα ήταν εφιαλτικό. Η πόλη είχε γεμίσει μαύρες σημαίες, πλακάτ και καρικατούρες, στις οποίες ο σκηνοθέτης κρατούσε σε σακούλι τα 600 εκατ. που είχε πάρει από την ελληνική Πολιτεία και την Ευρώπη του Διαβόλου, και οι λέξεις «αναρχία, ανθελληνισμός, αθεΐα, ακολασία» τον περιέβαλαν. Καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα. Σημαίες ανέμιζαν. Εμβατήρια ακούγονταν. Αυτοκίνητα με ντουντούκες γυρνούσαν στους παγωμένους δρόμους και καλούσαν τον κόσμο σε συλλαλητήριο και στην τελετή αφορισμού στη μητρόπολη.
Το απόγευμα της 16ης Δεκεμβρίου χίλια άτομα, ανάμεσά τους και πολλοί νέοι, μαζεύτηκαν μπροστά στον μητροπολιτικό ναό της Φλώρινας, σε απόσταση λίγων μέτρων από το εντυπωσιακό σκηνικό που είχε ήδη στήσει ο αείμνηστος Μικές Καραπιπέρης, και άκουσαν τον παραληρηματικό λόγο του Καντιώτη. «Θα πέσουν κεραυνοί», φώναζε με όλη τη δύναμή του ο 84χρονος τότε μητροπολίτης. Το κρύο ήταν αφόρητο, αλλά το μίσος που ένιωθες στην ατμόσφαιρα σε περόνιαζε περισσότερο. Λίγες ώρες νωρίτερα, ένας αποφασιστικός Αγγελόπουλος είχε διασχίσει, πάντως, την άδεια πόλη συνοδευόμενος από συνεργάτες του και πολλούς δημοσιογράφους, Ελληνες και ξένους, για να πάει σε μια αντι-συγκέντρωση δημοκρατίας και ελευθερίας που είχε οργανωθεί στον κινηματογράφο «Ελληνίς».
Ο Τεό και οι άνθρωποί του στη Φλώρινα αντεπιτίθενται: από αριστερά προς τα δεξιά: Α. Σακελλαρίου, Δ. Πουλικάκος, Μ. Καραπιπέρης, Γρ. Πατρικαρέας, Μ. Μαστρογιάνι, Δ. ΧρυσικούΜεσαιωνική τελετουργία
Την επόμενη μέρα είχε σειρά ο «αφορισμός-πακέτο», όπως ευφυώς έγραφε το πρωτοσέλιδο της «Ε». Ας σημειωθεί ότι έγκυροι πανεπιστημιακοί θεολόγοι είχαν αποφανθεί ότι ήταν και αφορισμός-παρωδία, αφού ο Καντιώτης δεν είχε τη σύμφωνη γνώμη των 2/3 της Ιεραρχίας. Οχι, φυσικά, ότι αν ήταν έγκυρος θα είχαν... πιάσει τόπο όλα αυτά τα ανατριχιαστικά «ιερά κείμενα», που άκουσα να διαβάζει ο Καντιώτης από τον άμβωνα, κρυμμένη πίσω από μια κολόνα του ναού κι ενώ οι πιστοί έψελναν ομαδικά «αφορεσμένοι, αφορεσμένοι». Τουλάχιστον ο Καντιώτης τούς έδωσε ένα περιθώριο. Αν μετάνιωναν μέσα σε δύο χρόνια, ο αφορισμός τους θα ήρετο. Απ' ό,τι ξέρουμε, όλοι τους το ίδιο αγύριστο κεφάλι κράτησαν. Ανάμεσά τους και ο 86χρονος Κων. Παπαλαζαρίδης, κομπάρσος στην ταινία. Οταν λίγους μήνες αργότερα έφυγε από τη ζωή, ο παπάς του χωριού του αρνιόταν να τον θάψει.
Κι ενώ στη Μητρόπολη Φλώρινας εκτυλισσόταν το θρησκευτικό θρίλερ, ο Αγγελόπουλος, ο Αρβανίτης, ο Μαστρογιάνι, ο Γρηγόρης Πατρικαρέας, η Δώρα Χρυσικού και όλοι οι άλλοι είχαν πιάσει δουλειά στο γειτονικό και χιονισμένο Αμύνταιο. «Αφορισμός κάτω από τέτοιους όρους είναι τιμή», δήλωνε ο σκηνοθέτης.
Η ταινία γυρίστηκε κανονικά, ταξίδεψε στις Κάνες και σε όλο τον κόσμο. Η αμέσως επόμενή του, το διάσημο και αριστουργηματικό «Βλέμμα τού Οδυσσέα», που πήρε και το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στις Κάνες, ξεκινούσε με μία από εκείνες τις μεγαλειώδεις σκηνές που μόνον ο Τεό μπορεί να γυρίσει. Μια αναπαράσταση του συλλαλητηρίου τού Καντιώτη στη Φλώρινα. *
Το μετέωρο βήμα του πελαργού
Το μετέωρο βήμα του πελαργού είναι ο τίτλος μιας δραματικής ταινίας του Θόδωρου Aγγελόπουλου με τους Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι και Zαν Mορό, που γυρίστηκε το 1991. Ένας νεαρός ρεπόρτερ συναρπάζεται από τη φυσιογνωμία ενός ηλικιωμένου πρόσφυγα που ζει σχεδόν ασκητικά σε μια μικρή συνοριακή πόλη. Χωρίς να διευκρινίζει την πόλη όπου τοποθετείται η ταινία, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος φτιάχνει ένα έργο-μεταίχμιο πάνω στην απελπισία του τέλους του αιώνα και τη διασταύρωση δύο όμορων πολιτισμών (Αλβανία - Ελλάδα).
Το περίεργο περιστατικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η συγκεκριμένη ταινία είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και του τύπου για μεγάλο χρονικό διάστημα και για άλλο λόγο, πέρα του κινηματογραφικού ενδιαφέροντος, καθώς συνοδεύτηκε από ένα απροσδόκητο γεγονός. Όλα ξεκίνησαν όταν με κάποιο αδιευκρίνιστο τρόπο το σενάριο της ταινίας έφτασε στα χέρια του θρήσκου και εθνικιστή μητροπολίτη της πόλης, Αυγουστίνου Καντιώτη. Ο Καντιώτης, που είχε μανία με τους «Σκοπιανούς», θεώρησε ότι μπορεί να πρόκειται για πράκτορες και μόλις διάβασε το σενάριο το απέρριψε αμέσως, θεωρώντας ότι προσβάλλει το έθνος και το Χριστιανισμό. Έτσι, απείλησε τον Αγγελόπουλο ότι θα τον αφορίσει και τον διέταξε να σταματήσει τα γυρίσματα. Το γεγονός αυτό εξόργισε τον Αγγελόπουλο, που φυσικά δεν υποχώρησε και προκάλεσε επίσης και το μένος των συνεργατών του. Το θέμα πήρε διεθνείς διαστάσεις. Ο Αγγελόπουλος στηρίχτηκε από τους πολιτικούς της αριστεράς και είχε την αρωγή του σκηνοθέτη και φίλου του, Ακίρα Κουροσάβα. Όταν ο Αγγελόπουλος επέστρεψε, η μεγάλη μερίδα των Χριστιανών της Φλώρινας είχε κατακλύσει την πόλη με μαύρες σημαίες και πλακάτ, ενώ υπήρχαν και καρικατούρες που παρίσταναν το σκηνοθέτη σαν ένα προδότη που κρατούσε ένα σακούλι με 600 εκατομμύρια δραχμές και εμφανίζονταν συνθήματα, όπως «αναρχία, ανθελληνισμός, αθεΐα, ακολασία», με τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα, βάζοντας παρόμοια εμβατήρια. Με την παρότρυνση του μητροπολίτη προσπάθησαν με κάθε τρόπο να εμποδίσουν την ολοκλήρωση και κυκλοφορία της ταινίας. Στις 16 Δεκεμβρίου 1990 ήταν η μέρα τελετής αφορισμού του Αγγελόπουλου και του πρωταγωνιστή Μαρτσέλο Μαστρογιάννι. Την ίδια μέρα είχε οργανωθεί μία συγκέντρωση ελευθερίας και δημοκρατίας, στην οποία παρευρέθηκε ο Αγγελόπουλος και οι συνεργάτες του, στον κινηματογράφο ''Ελληνίς''. Οι Χριστιανοί πιστοί και ο Καντιώτης έψελναν μαζί το ''Αφορισμένοι, αφορισμένοι''. Ο Καντιώτης τους έδωσε περιθώριο 2 χρόνων για να μετανοήσουν και να συγχωρεθούν, κάτι που δεν έκανε κανένας συντελεστής της ταινίας. Τελικά, η ταινία ολοκληρώθηκε και έφτασε μέχρι τις Κάννες. Στην επόμενη ταινία του, το βλέμμα του Οδυσσέα, ο Αγγελόπουλος αφιέρωσε μία σκηνή για αυτό το περιστατικό.[1][2][3][4]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου