Τα ρέματα ζητούν το χώρο τους

ΓΙΑ ΤΗ ΦΟΝΙΚΗ ΠΛΗΜΜΥΡΑ ΣΤΗ ΜΑΝΔΡΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ,16/11/2017

Εμείς, o Σύλλογος Πολιτών υπέρ των Ρεμάτων ΡΟΗ, σήμερα θρηνούμε τους νεκρούς στην Μάνδρα και εκφράζουμε τα βαθύτατα συλλυπητήρια μας στους συγγενείς των άτυχων ανθρώπων, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους ήταν μεγάλης ηλικίας και εγκλωβισμένοι σε υπόγεια. Το κακό όμως θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί και για όλα αυτά υπάρχουν ευθύνες. 

Οι ανορθολογικοί τρόποι επεμβάσεων οδήγησαν στην συγκεκριμένη πλημμύρα. Ενδεικτικά αναφέρουμε: 

Τις μορφολογικές αλλοιώσεις και τη μείωση του εύρους της κοίτης από διάφορες πιέσεις (οικιστικές, εμπορικές, βιομηχανικές, κλπ) είτε νόμιμες, είτε παράνομες, είτε γκρίζες 

Τη διακοπή της συνέχειας των ρεμάτων λόγω κατάληψης της κοίτης και αυθαιρεσιών 

Την κάλυψη της κοίτης των ρεμάτων που περνούν μέσα από αστικούς ιστούς (εξυπηρέτηση κυκλοφορίας και άλλες χρήσεις) 

Την τσιμεντοποίηση και τις διευθετήσεις με δραστικές αλλαγές της φυσικής κοίτης 

Η αποψίλωση της λεκάνης απορροής από φυσική βλάστηση λόγω πυρκαγιών 

Τις τμηματικές οριοθετήσεις που έχουν ως βάση μικροσυμφέροντα 

Την μη ολιστική αντιμετώπιση του ρέματος ως ένα ενιαίο οικοσύστημα και την ένταξη του στο γενικό χωροταξικό και πολεοδομικό σχέδιο, που πρέπει να έχουν όλες οι περιοχές, ιδιαίτερα αυτές που έχουν αυξημένη πλημμυρική πιθανότητα, όπως η Μανδρα Αττικης 

Για να μην θρηνήσουμε αύριο άλλους νεκρούς στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, στην Πικροδάφνη, στον Ποδονίφτη και αλλού, χρειάζεται να κάνουμε κάποιες επιλογές. Το νερό δίνει ζωή. Το νερό δεν παίρνει ζωές. 

Η σύγχρονη διεθνή προσέγγιση στο ζήτημα των ρεμάτων όχι μόνο αντίκειται πλέον στη λογική της τσιμεντοποίησης – εγκιβωτισμού, αλλά ενισχύει την αποκάλυψη των κλειστών ρεμάτων (daylighting) και την οικο-μηχανική επέμβαση (Bioengineering). Στις πόλεις και τους οικισμούς, η συγχρονη πρακτική δίνει στα ρέματα το χώρο που χρειάζονται για πλημμύρα που γίνεται μια φορά στα 50 ή 100 χρόνια, εντάσσοντας τα ρέματα, κατά το δυνατό, ως φυσικά στοιχεία στη πόλη. Τα αντιπλημμυρικά έργα πρέπει σχεδιάζονται σε όλη τη λεκάνη απορροής και όχι μόνο στη πόλη, όπου τα τσιμέντα και τα συρματοκιβώτια πρέπει να είναι η τελευταία και σπάνια λύση.

Τι χρειάζεται να γίνει; 

Έλεγχος ρεμάτων και έγκαιροι καθαρισμοί φερτών και διάνοιξη ροών. 

Απομάκρυνση όποιων επικινδύνων στοιχείων για την ελεύθερη ροη τους 

Τα αντιπλημμυρικά έργα να γίνονται με σειρά ιεράρχησης ανάλογα με την επικινδυνότητα τους. Στις μελέτες για τα ρέματα πρέπει να εξετάζονται όλες οι εναλλακτικές λύσεις, με προτεραιότητα στις πιο οικολογικές και όλες να αξιολογούνται οικονομικά και ως προς το αντιπλημμυρικό αποτέλεσμα για τις πόλεις και τις περιουσίες. Δεν πρέπει να φτιάχνονται έργα μικρής σημασίας πριν από τα πιο σημαντικά. Συνοπτικός πίνακας της σειράς ιεράρχησης και της αιτιολόγησης της να βρίσκεται στο διαδίκτυο και να είναι εύκολα προσβάσιμος στο κοινό. 

Ετοιμότητα άμεσης επέμβασης για την κυκλοφορία των οχημάτων 

Μελέτες και έργα προστασίας και βελτίωσης ολιστικής λογικής και οχι εργολαβικής αντίληψης 

Σεβασμός και προστασία των ρεμάτων και οχι ενθάρρυνση της αυθαίρετης κατασκευής με τη συνεχή νομιμοποίηση τους 

Αμεση απομάκρυνση κτισμάτων και εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε επικίνδυνα σημεία 

Τα ρέματα χρειάζονται ελεύθερο τον φυσικό τους χώρο. Αν δεν τον προσφέρεις βάζεις κατοίκους και περαστικούς σε παγίδα θανάτου. Οι επιλογές μας σκοτώνουν. Ας κάνουμε τις σωστές, αλλά σωστές με τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης των αυθαίρετων καταλήψεων στα ρέματα δεν υπάρχουν.

Τα ρέματα ζητούν το χώρο τους - Χριστίνα Φίλιππα* 

Οι προβλέψεις κακών έχουν αξία όταν είναι δυνατόν να διαψευστούν ή να αποτραπούν. Το ενδιαφέρον ερώτημα λοιπόν είναι τί πρέπει να κάνουμε για να πάρουμε αποφάσεις και να ακολουθήσουμε ένα άλλο μονοπάτι, του οποίου η μακροπρόθεσμη συνέπεια δεν θα είναι τόσο καταστροφική.

Δυστυχώς σήμερα, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές αγανάκτησης και πένθους θρηνούμε 15 θύματα. Και αυτό διότι οι προβλέψεις κακών και κυρίως οι προτεινόμενες οικολογικές λύσεις έμειναν στα αζήτητα, λοιδορήθηκαν, απαξιώθηκαν από εκείνους κυρίως στους οποίους εκχωρήσαμε με την ψήφο μας την εξουσία για να αποφασίζουν για τις τύχες μας (κάποιοι εκ των οποίων περιφέρονται στα κανάλια της τηλοψίας και χύνουν δάκρυα για τις απώλειες).

Προβλέψεις που με στοιχεία και παραδείγματα μιλούσαν για τις επερχόμενες συμφορές και λόγω της κλιματικής αλλαγής και λόγω των διαχρονικών μπαζωμάτων και εγκιβωτισμών των ρεμάτων που πραγματοποιήθηκαν εξ αιτίας της παλίρροιας των «διευθετήσεων». 

Μπαζώσαμε ρέματα και φτιάξαμε αυτοκινητόδρομους, κτίσαμε πάσης φύσεως αυθαίρετα στις όχθες με την ανοχή δημοτικών αρχόντων και ορισμένα νομιμοποιήθηκαν εκ των υστέρων με την πασίγνωστη ελληνική πατέντα, «πλερώνω και με τον παρά μου το κανονίζω» , κλείνοντας και το ένα ματάκι με νόημα. Ακόμα χειρότερα η Περιφέρεια Αττικής πλήρωσε με έξοδα των ελλήνων φορολογουμένων έργα αντιστήριξης και προστασίας αυθαίρετων κτισμάτων. Μόνο που αυτές οι συμπεριφορές είχαν ολέθρια αποτελέσματα και θα συνεχίσουν να έχουν αν η Περιφέρεια Αττικής εξακολουθήσει το ίδιο μοτίβο (το οποίο άλλωστε πληρώνουμε με τα χρήματά μας).

Πόσο, άραγε, θα διαρκέσει πάλι ο θρήνος; Πόσοι και πού θα είναι οι επόμενοι για να ξαναπέσουμε από τα σύννεφα; Πόσες ζωές πρέπει να χαθούν για να ζητήσουμε ευθύνες από εκείνους που με τις υπογραφές τους μας θάβουν, αν όχι με τις ευλογίες μας, πάντως με την ανοχή μας;

Και όμως σε όλο τον κόσμο η σύγχρονη διεθνής προσέγγιση στο ζήτημα των ρεμάτων όχι μόνο αντίκειται πλέον στη λογική μπαζώματος, τσιμεντοποίησης και εγκιβωτισμού που κατέστρεψε τα ρέματα στο παρελθόν, αλλά εφαρμόζεται ως επιτακτική ανάγκη η αποκάλυψη -ανάδυση των κλειστών ρεμάτων (daylighting) ακριβώς λόγω της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων. Από την μακρινή Σεούλ έως το διπλανό μας Εσκί Σεχίρ αποκαλύπτονται τα κλειστά ρέματα μέσα στις πόλεις!

Διότι η κλιματική αλλαγή δεν πρέπει να λειτουργήσει ως άλλοθι για την καταστροφή των τελευταίων ποταμών και ρεμάτων που έχουν απομείνει, αλλά ως λόγος για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων αυτών.

Ως πότε η Περιφέρεια Αττικής θα κωφεύει στα σύγχρονα αυτά επιστημονικά κελεύσματα;

Ως πότε θα συντηρεί και θα επιχειρεί να επιβάλλει πεισματικά αυτή την άθλια κατάσταση “διευθετήσεων” και εγκιβωτισμών με συρματοκιβώτια, ξεριζώνοντας την φυσική χλωρίδα, των αστικών και περιαστικών ρεμάτων; Διευθετήσεις οι οποίες το μόνο που εξυπηρετούν είναι η παγίωση των αυθαιρέτων και των καταπατήσεων. Αν δεν διώξουν τα πάσης φύσεως αυθαίρετα από τις κοίτες, το κακό θα συνεχίζεται. Αν δεν σταματήσουν οι Σισύφειοι καθαρισμοί με μηχανικούς τρόπους που αλλοιώνουν την κοίτη, το ποτάμιο οικοσύστημα θα καταστρέφεται χωρίς ο πλημμυρικός κίνδυνος να αποτρέπεται.

Και τελικά στο όνομα ποίου «πολιτικού κόστους» γίνεται η εξυπηρέτηση ανομιών ; Τι «πολιτικό κόστος» είναι αυτό για το οποίο πληρώνουμε με «κόστος ζωής»; Γιατί δεν αποφασίζονται απαλλοτριώσεις κάποιων νομιμοποιημένων ή ακόμα και παρανόμων κτισμάτων στα πρανή των ποταμών;

Η Περιφέρεια Αττικής που ενδιαφέρεται για την ανθρώπινη ζωή και όχι για τους γυρίνους , τι κάνει και πως την προστατεύει;

Ο Αριστοτέλης υποστήριζε: « Οι διαδικασίες της φύσης διέπονται από νόμους που δεν αλλάζουν.» Το ρέμα πάντα βρίσκει το δρόμο του. Κι αν δεν τον βρει, τότε τον (ξανά)φτιάχνει. Τα μπαζώματα και οι αυθαίρετες κατασκευές, που έχουν ως αποτέλεσμα τη στένωση της κοίτης των ρεμάτων, οδηγούν με βεβαιότητα σε καταστροφές σαν τη σημερινή. Η απάντηση στο πρόβλημα δεν είναι τα φιλόδοξα και πανάκριβα έργα που απλώς αποδέχονται την υφιστάμενη κατάσταση των καταπατήσεων, αλλά η εφαρμογή της νομοθεσίας (χωρίς εξαιρέσεις).

Διότι τα ρέματα πάντα θα διεκδικούν το χώρο τους, το χώρο που είχαν, το χώρο που πραγματικά τους αναλογεί.

*Η Χριστίνα Φίλιππα είναι συγγραφέας και πρόεδρος Σωματείου «Ροή, Πολίτες υπέρ των Ρεμάτων»