Ομάδας εργασίας για τροποποίηση του νόμου των αυθαιρέτων

Πηγή: kathimerini.gr

Μια ομάδα εργασίας, στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι του υπουργείου, επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς, θα αποφασίσει την τύχη του νόμου για τα αυθαίρετα μέχρι το τέλος της άνοιξης. Με την κίνηση αυτή, το υπουργείο Περιβάλλοντος δείχνει ισχυρή άποψη επί της διαδικασίας διαμόρφωσης των νόμων, αλλά όχι περί της αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης, εγκαταλείποντας τη σκληρή γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ και των Οικολόγων Πράσινων ενάντια στη νομιμοποίηση πολεοδομικών παρανομιών. «Δεν καλλιεργούμε προσδοκίες για τη δημιουργία μιας νέας γενιάς αυθαιρέτων, θέλουμε ένα πλαίσιο που να βάζει τέλος στην έννοια του αυθαιρέτου, που να έχει προκύψει μέσα από πραγματικό διάλογο με την κοινωνία», υπερασπίζεται την πρωτοβουλία του ο αναπληρωτής υπουργός Γιάννης Τσιρώνης.
Η τροποποίηση του ν. 4178/13 για την αυθαίρετη δόμηση θα είναι ένα από τα πρώτα ζητήματα που θα απασχολήσουν νομοθετικά το «υπο-υπουργείο» Περιβάλλοντος. «Θέλουμε να επαναπροσδιορίσουμε τον νόμο για τα αυθαίρετα», λέει ο κ. Τσιρώνης.
«Πρόκειται για έναν νόμο που έχει δεχθεί κριτική για πολλά ζητήματα. Κατ’αρχήν, θεωρήθηκε καθαρά φοροεισπρακτικός. Επίσης, δεν φρόντισε ώστε να ανακουφιστεί η επιβάρυνση που προκαλεί η αυθαίρετη δόμηση στους πολίτες που ήταν νόμιμοι. Στον ισχύοντα νόμο ορίζονται κάποια γενικά “ανταλλάγματα”, αλλά όχι στη μικροκλίμακα των περιοχών αυθαιρέτων» (σ.σ. όπως προέβλεπε ο ν. 3843/10 για τους ημιυπαίθριους, που δεν πρόλαβε όμως να εφαρμοστεί γιατί τροποποιήθηκε).
Ο προερχόμενος από τους Οικολόγους Πράσινους Γιάννης Τσιρώνης θα επιχειρήσει να αντιμετωπίσει μια σειρά από κατεπείγοντα νομοθετικά ζητήματα με έναν διαφορετικό τρόπο. «Θα δημιουργηθούν ομάδες διαχείρισης έργου για τα κατεπείγοντα ζητήματα. Πρόκειται για ομάδες στις οποίες θα συμμετέχουν εκπρόσωποι του υπουργείου, αλλά και επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς, οι πολιτικές παρατάξεις, ενδεχομένως και εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης αν πρόκειται για κάποιο τοπικό πρόβλημα, ώστε να υπάρξει ο μέγιστος δυνατός διάλογος. Δεν θέλουμε να παρουσιάσουμε ένα σχέδιο νόμου στο opengov.gr για 10 ημέρες και μετά αυτό να το ονομάσουμε διάλογο, όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Η επιτροπή για το ζήτημα των αυθαιρέτων θα έχει ένα στόχο: να έχει απευθείας επαφή με όλους τους επιστήμονες που δικαίως διαμαρτύρονταν ότι η πολιτική ηγεσία τούς αγνοούσε και να υπάρξει η μέγιστη δυνατή συναίνεση. Στόχος μας είναι η νέα νομοθετική πρόταση να υπάρξει έως το τέλος της άνοιξης».
Διάλογος

Αναμένουμε λοιπόν το πέμπτο κατά σειράν πλαίσιο για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων από το 2009 έως σήμερα; Ο κ. Τσιρώνης δείχνει να απομακρύνεται από τις θέσεις που διατυπώνουν τα τελευταία χρόνια τόσο τα τμήματα Οικολογίας – Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και οι Οικολόγοι Πράσινοι ενάντια στις διαδοχικές νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων. «Ακόμα και οι πιο αυστηροί κριτές του προηγούμενου νόμου καταλαβαίνουν ότι ο μεγάλος όγκος των αυθαιρέτων δεν γίνεται να γκρεμιστεί. Πρέπει όμως κάποια πράγματα να σταματήσουν. Δεν προκαλεί την ίδια ζημιά ένα αυθαίρετο στην Κυψέλη με ένα αυθαίρετο στην Ανατολική Αττική, ούτε ένα αυθαίρετο μπαλκόνι με μια αυθαιρεσία που κλείνει ένα δρόμο. Για τον λόγο αυτό ανοίγουμε τον διάλογο. Αν από τον διάλογο προκύψει ότι η βούληση της κοινωνίας είναι να γκρεμιστεί το 90% των αυθαιρέτων, θα το κάνω. Αν με επιστημονικό τρόπο προκύψει κάτι άλλο, θα το σεβαστώ. Αυτό που μπορώ να διαβεβαιώσω είναι ότι αυτό που θα φθάσει στη Βουλή θα είναι η πρόταση της επιτροπής και όχι κάτι διαφορετικό, όπως γινόταν μέχρι σήμερα».
Ο κ. Τσιρώνης αρνείται κατηγορηματικά ότι η «λευκή επιταγή» που δίνει σε μια επιτροπή καλλιεργεί τις προσδοκίες των πολιτών για μια ακόμα -ευμενέστερη ή αυστηρότερη- ρύθμιση νομιμοποίησης αυθαιρέτων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. «Η πολιτική μας κατεύθυνση είναι να λήξει η έννοια του αυθαιρέτου. Δεν θα γίνω απολογητής των αυθαιρετούχων, αλλά η Πολιτεία έχει ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση. Πρέπει οι νόμοι να είναι εφαρμόσιμοι και να προκύπτουν μέσα από μια γρήγορη και έγκυρη διαβούλευση».
Εννέα νόμοι από το 1977
Κάθε ρύθμιση για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων οδήγησε νομοτελειακά στην επόμενη γενιά αυθαιρέτων. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει στην πράξη, καθώς από το 1977 έως σήμερα η Πολιτεία θέσπισε εννέα νόμους για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να σταματήσει την αυθαίρετη δόμηση.
Η πρώτη ρύθμιση έγινε το 1977 και έδινε εκτεταμένη δυνατότητα εξαίρεσης αυθαιρέτων από την κατεδάφιση. Η ρύθμιση κρίθηκε αντισυνταγματική το 1980. Το 1979 και το 1983, η Πολιτεία επανήλθε, αναδιατυπώνοντας το πλαίσιο για την οικιστική ανάπτυξη και τα αυθαίρετα. Το ΣτΕ δέχθηκε τους δύο νόμους (ν. 947/1979, ν. 1337/1983), ορίζοντας την «κόκκινη γραμμή» του 1983, πέραν της οποίας απαγορευόταν η νομιμοποίηση αυθαιρέτου.
Το ΣτΕ παρέμεινε με ελάχιστες εξαιρέσεις συνεπές στη γραμμή αυτή, ακυρώνοντας νόμους για τα αυθαίρετα το 2002 και το 2009. Δέχθηκε τη «ρύθμιση Μπιρμπίλη» για τους ημιυπαίθριους, επειδή αφορούσε παρανομίες εντός του περιγράμματος των κτιρίων και προέβλεπε μηχανισμό απόκτησης ελεύθερων χώρων από το Πράσινο Ταμείο.
Ακολούθησε ο ν. 4014/11 που έδωσε τη γενικευμένη δυνατότητα νομιμοποίησης σχεδόν σε όλες τις κατηγορίες αυθαιρέτων. Ο νόμος προσβλήθηκε και ακυρώθηκε το 2013. Λίγο νωρίτερα το υπουργείο θέσπισε τον ν. 4178/13 με την ίδια φιλοσοφία, προκειμένου να «απορροφήσει» τις δηλώσεις του ν. 4014/11. Η τύχη του εκκρεμεί.
Προς νομιμοποίηση πάνω από 850.000 κτίσματα
Τις 850.000 ξεπέρασαν τα αυθαίρετα που ξεκίνησαν ή ολοκλήρωσαν τη διαδικασία νομιμοποίησης με τα τελευταία δύο πλαίσια.
Σημαντική αύξηση παρουσίασε το τελευταίο δίμηνο ο αριθμός των μεταβιβάσεων αυθαιρέτων, πλησιάζοντας τις 75.000. Πάντως, ένας μεγάλος αριθμός δηλώσεων, που είχε υποβληθεί μέσω του αντισυνταγματικού και ακυρωμένου σήμερα νόμου 4014/11, δεν έχει «μεταφερθεί» στον νέο νόμο, παραμένοντας σε εκκρεμότητα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου, που διαχειρίζεται για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος τη ρύθμιση νομιμοποίησης αυθαιρέτων, το σύνολο των δηλώσεων αυθαιρέτων μέσω των νόμων 4014/11 και 4178/13 ανέρχεται στις 851.415 (7 Μαρτίου 2015). Από αυτές, οι 289.175 κατατέθηκαν μέσω του ν. 4178/13, οι 262.716 είχαν υποβληθεί μέσω του προηγούμενου νόμου και «μεταφέρθηκαν» στη νέα ρύθμιση. Ενώ 299.524 δηλώσεις παραμένουν «στον αέρα», καθώς υποβλήθηκαν μέσω του ν. 4014/11, που κρίθηκε αντισυνταγματικός και ακυρώθηκε, αλλά δεν μεταφέρθηκαν στον νέο νόμο.
‘Οσον αφορά το στάδιο της διαδικασίας νομιμοποίησης, από τις 289.175 δηλώσεις που υποβλήθηκαν μέσω του νέου νόμου, οι 119.061 βρίσκονται ακόμα στο αρχικό στάδιο, χωρίς να έχουν καταβάλει παράβολο. Σε διάφορα στάδια της διαδικασίας βρίσκονται 140.390 δηλώσεις, ενώ σε 72.045 περιπτώσεις έχει καταβληθεί το σύνολο του προστίμου και η διαδικασία νομιμοποίησης ολοκληρώθηκε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 299.524 δηλώσεις που υποβλήθηκαν το 2011-2013 μέσω του ν. 4014/11 και δεν «μεταφέρθηκαν» στη νέα ρύθμιση, περισσότερες από τις μισές (συγκεκριμένα οι 176.021) βρίσκονται στο αρχικό στάδιο της διαδικασίας, χωρίς να έχουν καταβάλει παράβολο και επομένως πρέπει βασίμως να θεωρηθεί ότι δεν πρόκειται να ολοκληρώσουν τη διαδικασία νομιμοποίησης. Από τις 851.415 δηλώσεις αυθαιρέτων που έχουν υποβληθεί από το 2011 έως σήμερα, τη διαδικασία νομιμοποίησης έχει ολοκληρώσει περίπου το ένα τέταρτο, οι 205.986.
Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση των μεταβιβάσεων αυθαιρέτων από τις 30 Δεκεμβρίου 2014 (οπότε και το υπουργείο δημοσιοποίησε τα τελευταία στοιχεία για την πορεία της ρύθμισης) έως σήμερα. Στις 7 Μαρτίου είχαν εκδοθεί από το ηλεκτρονικό σύστημα του ΤΕΕ 746.146 βεβαιώσεις μεταβίβασης αυθαιρέτων, περίπου 74.400 περισσότερες από ό,τι στα τέλη Δεκεμβρίου.
Τέλος, όσον αφορά τα έσοδα από τις δύο ρυθμίσεις, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος έχουν εισπραχθεί 364.529.999 ευρώ από τον ν. 4178/13 και 998.862.156€ από τον ν. 4014/11 – συνολικά 1,3 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι στον ν. 3843/10 για την «τακτοποίηση» ημιυπαίθριων (ο οποίος έχει κριθεί συνταγματικός από το ΣτΕ) δηλώθηκαν 890.021 μικρές πολεοδομικές παρανομίες και συγκεντρώθηκαν 933,5 εκατ. ευρώ. Συνεπώς τα έσοδα του Πράσινου Ταμείου μόνο από τα αυθαίρετα φθάνουν σήμερα τα 2,3 δισ. ευρώ.
Αναφορικά με το είδος των αυθαιρέτων που δηλώθηκαν, όπως είχε τον Δεκέμβριο ανακοινώσει το υπουργείο, το 75% των δηλώσεων αφορά κτίσματα με οικοδομική άδεια και το 25% των δηλώσεων αφορά κτίσματα χωρίς άδεια, δηλαδή παντελώς αυθαίρετα. Ακόμη προκύπτει ότι το 70% των δηλώσεων αφορά ακίνητα σε εντός σχεδίου περιοχές και το 30% ακίνητα εκτός σχεδίου. Επίσης το 22% των δηλώσεων αφορά κύρια και μοναδική κατοικία, το 60% άλλη κατοικία (δευτερεύουσα, εξοχική κ.λπ.) και το υπόλοιπο 18% επαγγελματικές χρήσεις. Το μέσο πρόστιμο των νέων δηλώσεων ανέρχεται στο ποσό των 5.383 ευρώ ανά δήλωση, η μέση επιφάνεια κυρίων χώρων στα 75 τετραγωνικά και η μέση επιφάνεια βοηθητικών χώρων στα 31 τετραγωνικά.
Υπενθυμίζεται ότι η ισχύς του ν. 4178/13 παρατάθηκε λίγο πριν από τις εκλογές κατά ένα έτος και πλέον λήγει στις 8 Φεβρουαρίου του 2016. Σε όλη την περίοδο της παράτασης ισχύουν οι ίδιες δυνατότητες αποπληρωμής και ιδίως οι 60 μηνιαίες δόσεις που προβλέπονται και για όσους υποβάλλουν δήλωση σήμερα. Επίσης, παρατάθηκε για 6 μήνες η προθεσμία υποβολής των απαραίτητων εγγράφων από τον μηχανικό που υποχρεωτικά φέρνει σε πέρας τη διαδικασία. Επομένως, ο μηχανικός υποχρεούται να ολοκληρώσει την ηλεκτρονική υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών μέσα σε 24 μήνες (δηλαδή 2 χρόνια) από την καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου.
Περιμένοντας το ΣτΕ
Εν τω μεταξύ, μέσα στους επόμενους μήνες αναμένεται η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη συνταγματικότητα ή μη της ρύθμισης, υπόθεση που εκδικάστηκε τον Οκτώβριο του 2014.
Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες που «διέρρευσαν» από την κεκλεισμένων των θυρών συζήτηση της υπόθεσης, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο θα ανατρέψει την 30ετή νομολογία του, κρίνοντας συνταγματική τη ρύθμιση. Δύο έτη νωρίτερα το ΣτΕ με την απόφαση αρ. 3341/13 της Ολομέλειας ακύρωσε το άρθρο 24 του ν. 4014/11, κρίνοντάς το αντισυνταγματικό.
Πηγή: kathimerini.gr