Υπερφορολόγηση και υπερχρέωση της κοινωνίας, από την ασφυξία στη διέξοδο ΙΙ

Του Γιάννη Δουλφή, οικονομολόγου από εδώ

Το παρόν κείμενο αποτελεί το Β΄ μέρος της πραγμάτευσης και των προτάσεων για μια αριστερή πολιτική σε αναφορά με τα ζητήματα των συσσωρευμένων οφειλών της συντριπτικής πλειονότητας της κοινωνίας και των πολιτών – στις κρατικές φορολογικές αρχές, τα ασφαλιστικά ταμεία, με τίτλο ΥΠΕΡΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΧΡΕΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΦΥΞΙΑ ΣΤΗ ΔΙΕΞΟΔΟ, και τις τράπεζες (το παρόν κείμενο), ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών των τελευταίων πέντε ετών (2010 – 2014).

Ληξιπρόθεσμα και μη χρέη σε τράπεζες

Η υπερχρέωση των ελληνικών νοικοκυριών συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια κατ’ αρχάς λόγω υπερδανεισμού από την αλόγιστη πιστωτική επέκταση που εφαρμόστηκε από τη δεκαετία του 1990 και κατά δεύτερο λόγο από τη δραματική συρρίκνωση του διαθεσίμου εισοδήματος της συντριπτικής πλειονότητας των λαϊκών στρωμάτων (αναγκαστικές εισοδηματικές περικοπές – συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους – υπερφορολόγηση) λόγω της εφαρμογής στη συνέχεια των μνημονιακών πολιτικών της τελευταίας τετραετίας. Έτσι συσσωρεύθηκαν υποχρεώσεις στις Τράπεζες που ολοένα και περισσότεροι δανειολήπτες αδυνατούν να εκπληρώσουν με συνέπεια. Επίσης και οι μικρές επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα προβλήματα αποπληρωμής των δανειακών τους υποχρεώσεων, λόγω της φοβερής οικονομικής δυσπραγίας από την παρατεταμένη και εντεινόμενη ύφεση της εσωτερικής αγοράς και της οικονομίας. «Πριν να υπαχθεί η Ελλάδα στο επονείδιστο καθεστώς του Μνημονίου που ρήμαξε κυριολεκτικά την οικονομία, το λαό και τη χώρα, τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι συμπατριώτες μας εξυπηρετούσαν τα δάνειά τους με… θρησκευτική ευλάβεια σε εξωφρενικό ποσοστό!» (Γ. Δελαστίκ). Το 2008, τελευταία χρονιά πριν από την «κρίση», το ποσοστό των μη εξυπηρετουμένων δανείων ανερχόταν μόλις στο 5% του συνόλου τους. Το 2009, όταν η κρίση αρχίζει να χτυπάει και την Ελλάδα, το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων αυξάνεται μεν, αλλά όχι και σε βαθμό να προκαλεί πανικό: ανεβαίνει στο 7,7% του συνόλου. Μόλις όμως η χώρα μπαίνει σε καθεστώς Μνημονίου τον Μάιο του 2010, αρχίζει σταδιακά ο καλπασμός και σύντομα η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο: τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται στο 10,5% το 2010, εκτινάσσονται στο 16% του συνόλου το 2011 και απογειώνονται στο 25,4% το 2012, για να φθάσουν στο 29% τον Αύγουστο του 2013, και στο α' τρίμηνο 2014 στο 35%, ενώ σε αξία ξεπέρασαν τα 84 δις € (ή 44,5% του ΑΕΠ) σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, στο τέλος Αυγούστου 2013, το υπόλοιπο των πάσης φύσεως δανείων από το τραπεζικό σύστημα προς τον ιδιωτικό τομέα, ανέρχονταν σε 221 δις €, από τα οποία 101 δις προς νοικοκυριά (στεγαστικά 72 και καταναλωτικά 29). Από το σύνολο των δανείων 29% ήταν στην κατηγορία των λεγόμενων «κόκκινων δανείων» (καθυστέρηση καταβολής δόσεων πάνω από τρίμηνο), που η αξία τους έφθανε 68 δις €. Από τα «κόκκινα δάνεια» του 2013, ύψους 68 δις, τα 36 δις αφορούσαν γενικώς επιχειρηματικά δάνεια, τα 20 δις στεγαστικά και 12 δις καταναλωτικά μαζί και πιστωτικές κάρτες.

Τον Ιούλιο του 2014 το ύψος των λεγόμενων «κόκκινων δανείων» έφθασε τα 77 δις €, από τα οποία 42 δις επιχειρηματικά, 25 στεγαστικά και 10 δις καταναλωτικά, αποτελώντας πλέον το 35% του συνόλου των δανείων.

Οι μνημονιακές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, το μόνο που έκαναν ήταν να νομοθετούν υπέρ των τραπεζών σφίγγοντας ολοένα και περισσότερο τον αδυσώπητο κλοιό του χρέους των δανειοληπτών γύρω τους. Επέβαλαν το 2014 δυσμενέστερους γι’ αυτούς όρους στο Νόμο Κατσέλη, που ούτως ή άλλως είχε σχεδιασθεί στα μέτρα των τραπεζών, δια της Τράπεζας της Ελλάδος προχώρησαν στον υπαγορευμένο από τις τράπεζες κώδικα δεοντολογίας, από 1/1/2015 για όσους δεν είχαν ενταχθεί σ’ αυτόν, απελευθέρωσαν μερικώς τους πλειστηριασμούς ακινήτων από την 1/1/2014, αίροντας το προστατευτικό πλαίσιο που υπήρχε από το 2009, ενώ από την 1/1/2015 δεν υπάρχει πλέον καμία προστασία, ούτε κάν για την πρώτη κατοικία, η οποία θα μπορεί πλέον να εκποιείται ακόμη και στο ½ της αξίας της.

Ριζική λύση στο τεράστιο αυτό πρόβλημα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς μια γενναία πολιτική «σεισάχθειας», την οποία θα έπρεπε κάθε αυτοχαρακτηριζόμενη αριστερή πολιτική δύναμη, άξια του ονόματός της να υποστηρίζει σθεναρά και αδιαπραγμάτευτα. Ποία μπορεί να είναι τα μέτρα και οι αρχές που μπορούν να αποτελέσουν πτυχές αυτής της πολιτικής;

1) Περιορισμός κάθε τραπεζικής απαίτησης από ενυπόθηκα δάνεια μέχρι την ικανοποίησή της από την αξία εκποίησης του ακινήτου.

2) Το πλεονάζον σε σχέση με την τρέχουσα πραγματική αξία κάθε ενυποθήκου ακινήτου ποσόν κεφαλαίου να διαγράφεται υπό προϋποθέσεις – παραμένοντας άτοκο και παγωμένο μέχρι την εξόφληση του αντιστοίχου δανείου και τη σύγκριση της τότε αξίας του ακινήτου.

Α) Χρέη των νοικοκυριών σε τράπεζες

1) Διαγραφή σε όλους ανεξαίρετα τους δανειολήπτες ποσών οφειλομένων δανείων ανάλογα με τις εισοδηματικές περικοπές που υπέστησαν από το 2010. Αυτό το μέτρο μπορεί να εφαρμοσθεί ευκολότερα στην περίπτωση των μισθωτών, αλλά δεν αποκλείεται και στις άλλες περιπτώσεις με την αξιοποίηση των φορολογικών στοιχείων σε συνδυασμό με αντικειμενικά κριτήρια.

2) Αναμόρφωση του Ν. Κατσέλη υπέρ των δανειοληπτών και απεμπλοκή του από τη δικαστική εξουσία, παράλληλα με τη διαμόρφωση αντικειμενικών κατά το δυνατόν κριτηρίων για τις ρυθμίσεις και διαγραφές. Αντικειμενικά εισοδηματικά και άλλα κριτήρια (επιτόκια, εξοφληθέντα ποσά, αξία ενυποθήκων ακινήτων) με δόσεις που ανταποκρίνονται στη δυνατότητα αποπληρωμής χωρίς κατ’ ανάγκη ρευστοποίηση ακινήτων και δυνατότητα διαγραφής οφειλομένων κατά περίπτωση, όπως θα νομοθετηθούν.

Β) Χρέη επιχειρήσεων σε τράπεζες

Το σύνολο των επιχειρηματικών δανείων, τον Ιούλιο του 2014 ανέρχονταν συνολικά σε 115 δις (102 δις προς μεγάλες επιχειρήσεις και 13 δις προς ατομικές, αγροτικές και ελεύθερους επαγγελματίες) από τα οποία 42 δις ήταν «κόκκινα» (35 δις επιχειρήσεων Α.Ε. και Ε.Π.Ε. και 7 δις 100.000 περίπου ατομικών επιχειρήσεων, με 1 έως 9 εργαζόμενους, αυτοαπασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών με τζίρο έως900.000 ευρώ).

Κατά την ΤτΕ από τα 42 δις «κόκκινα δάνεια» τα μισά θα μπορούσαν με διάφορες ρυθμίσεις να καταστούν εξυπηρετούμενα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι ποιος θα πληρώσει τα υπόλοιπα 21 δις και τι θα γίνουν οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις που θα κλείσουν;

Από την άλλη τα χρόνια ελλείμματα ρευστότητας προς επιχειρήσεις από το τραπεζικό σύστημα, σε συνδυασμό με την απουσία πολιτικής παραγωγικής ανασυγκρότησης και παρατεταμένης συρρίκνωσης μισθών και συντάξεων, δεν αφήνουν ελπίδες ουσιαστικής ανάκαμψης και εξόδου της οικονομίας από την κρίση.

Επειδή το πρόβλημα έχει πολλές πτυχές και είναι αρκετά περίπλοκο, χωρίς τη δυνατότητα ενιαίας αντιμετώπισης, απαιτείται η εξέταση από ανεξάρτητο δημόσιο φορέα με αντικειμενικά κριτήρια της δυνατότητας αποπληρωμής και ρύθμισης των χρεών τους με ή χωρίς διαγραφή κατά περίπτωση κυρίως των τόκων υπερημερίας.

Προϋπόθεση για να μπορέσουν να υλοποιηθούν οι ρυθμίσεις αυτές είναι η εθνικοποίηση – κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, και η αξιοποίηση του ποσού που δεν χρησιμοποιήθηκε από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών (10 δις ευρώ) για την αντιστάθμιση των διαγραφομένων ποσών.

Όπως επίσης η διαδικασία παύσης πληρωμών των τοκοχρεωλυσίων του κρατικού χρέους, μέχρι μια οριστική διευθέτησή του μετά από συνολική διαπραγμάτευση που θα αξιοποιεί τα κατάλληλα νομικά, πολιτικά και οικονομικά εργαλεία που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο και τη νομολογία, παράλληλα με την έξοδο από τους μηχανισμούς της Ε.Ε., του Δ.Ν.Τ. και η απεμπλοκή από τα δόγματα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, των πρωτογενών πλεονασμάτων και των μηχανισμών επιβολής τους και η δυνατότητα διαμόρφωσης ελλειμματικών προϋπολογισμών που θα καλύπτεται με την έκδοση νέου εθνικού νομίσματος, σε ύψος που θα καθοριστεί από τις οικονομικές συνθήκες και σχετικές παραμέτρους, χωρίς να δημιουργεί νέο χρέος.

Θα πρέπει να αξιοποιηθεί στα πλαίσια αυτά και με κάθε τρόπο των ζήτημα των γερμανικών επανανορθώσεων – αποζημιώσεων και του κατοχικού χρέους, ποσόν που εκτιμάται μαζί με τους τόκους σε 575 δις ευρώ ή κατ’ άλλους ξεπερνά ακόμη και το ποσόν του 1,1 τρις ευρώ.

Όπως σημειώσαμε και στο πρώτο μέρος του κειμένου θα πρέπει να διεκδικηθεί από ένα μεγάλο ενιαίο και μαζικό κίνημα πολιτών ενάντια στους πλειστηριασμούς η επαναφορά – καθιέρωση ενός νέου πλαισίου απαγόρευσης πλειστηριασμών ακινήτων και κατασχέσεων καταθέσεων και χρηματικών ποσών για χρέη μέχρι ποσού 250.000 ευρώ και αντικειμενικής αξίας ακίνητης περιουσίας μέχρι 1.000.000 ευρώ και ως προς το Δημόσιο και ως προς τα ασφαλιστικά ταμεία και ως προς τις Τράπεζες, τουλάχιστον μέχρι την οριστική διευθέτηση του νέου ρυθμιστικού πλαισίου. (Σημειώνεται ότι μέχρι το τέλος του 2013 ίσχυε αναστολή των πλειστηριασμών για οφειλές έως 200.000 σε τράπεζες, που νομοθετήθηκε την 17/09/2009 με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου από τον τότε ΥΠ.ΟΙΚ. Γ. Παπαθανασίου και προστάτευε όχι μόνο την πρώτη κατοικία, αλλά όλα τα ακίνητα του δανειολήπτη).

Στους πλειστηριασμούς που θα επιτρέπονται, πέραν των ιδιωτικών διαφορών, θα υπάρχει ειδική αιτιολογημένη έκθεση για την αποδεδειγμένη κακοπιστία του οφειλέτη έναντι των πιστωτών και την ικανότητά του να τους ικανοποιήσει με τα πλέον πρόσφορα μέσα, ενώ θα πρέπει να αποκρουστεί αποφασιστικά, από τις αγωνιστικές πρωτοβουλίες και οργανωμένες δυνάμεις της κοινωνίας η δραστική μείωση του ποσού πρώτης προσφοράς μέχρι το ½ της αντικειμενικής τους αξίας, που έχει σχεδιαστεί για το εγγύς μέλλον. Οποιαδήποτε αναμόρφωση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων που τις μειώνει στα τρέχοντα επίπεδα της πραγματικής τους αξίας, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη αυτές τις παραμέτρους, για να μην αποτελέσει το εφαλτήριο για τη βίαιη ανακατανανομή της γης και της ακίνητης περιουσίας που έχει αποκτηθεί με προσωπική εργασία (παρελθούσα, τρέχουσα ή μελλοντική) με τη συγκεντροποίησή της σε λίγα «ισχυρά» χέρια δια της μεθόδου της υφαρπαγής με διάφορα τεχνικά «νομιμοποιητικά» μέσα, σε μια νέα πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου, όπως την περιέγραφε και ο Μάρξ, ο οποίος ολοκληρώνοντας τον πρώτο τόμο του Κεφαλαίου καταλήγει ως εξής: «Ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής και συσσώρευσης, επομένως και η ατομική κεφαλαιοκρατική ιδιοκτησία, προϋποθέτουν την καταστροφή της ατομικής ιδιοκτησίας που στηρίζεται στην προσωπική εργασία».

Σημειώνεται ότι ενώ αρχικά ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταθέσει το 2012 στο ελληνικό κοινοβούλιο νομοσχέδιο που προέβλεπε μια μορφή «σεισάχθειας» - με περικοπή δόσεων τραπεζικών δανείων, ανάλογη των εισοδηματικών περικοπών από το 2010 και για όσο διάστημα αυτές διαρκούσαν – λέξη στην οποία αναφέρεται πλέον αορίστως και μόνο για τους ευρισκόμενους, ενδεχομένως, κάτω από τα όρια της φτώχειας, η τελευταία μετατόπισή του, αναγγέλθηκε από τον κ. Τσίπρα στο Διαρκές Συνέδριό του την 3/1/2015, ως εξής: «Στη ΔΕΘ καταθέσαμε τις βασικές αρχές της πρότασης μας για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Με σύσταση δημόσιου ενδιάμεσου φορέα διαχείρισης ιδιωτικού χρέους, όχι ως μία «κακή τράπεζα», δηλαδή ως «bad bank», αλλά, αντίθετα ως διαχειριστή κάθε τύπου ληξιπρόθεσμης οφειλής προς τις τράπεζες και ελεγκτή των τραπεζών ως προς την εφαρμογή των συμφωνημένων ρυθμίσεων. Τον συστήνουμε για να διασφαλίζουμε την ίση και δίκαιη μεταχείριση όλων των δανειοληπτών… Απαγορεύουμε τις εξαγορές κόκκινων δανείων από διεθνή funds που έχουν στόχο να κερδοσκοπήσουν. στην πλάτη των ελλήνων πολιτών και της ελληνικής οικονομίας». Ήτοι περιεχόμενο μηδέν.

Υ.Γ.: Δυστυχώς η φιλολογία περί προστασίας της πρώτης μόνο κατοικίας, που εφάρμοσε και νομοθετικά υπό προϋποθέσεις το καθεστώς από την 1/1/2014, εμπεδώθηκε και από όλες τις επιμέρους οργανωμένες εκφάνσεις της υπαρκτής αριστεράς, χωρίς αυτές να αντιλαμβάνονται την οπισθοχώρηση που συνεπάγεται κάτι τέτοιο σε μια φάση κατάρρευσης των εμπράγματων αξιών και της εργασιακής δύναμης ταυτόχρονα, λόγω «εσωτερικής υποτίμησης» και αποπληθωρισμού για τη βίαιη ανακατανομή του κοινωνικού πλούτου, που δεν αποτελεί «κεφάλαιο».

Βλ. Αλέξης Τσίπρας στο Διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ 3-4/1/2015 «Ως προς το ζήτημα των πλειστηριασμών, δεσμευόμαστε: Οι έλληνες και οι ελληνίδες με τον ΣΥΡΙΖΑ στη κυβέρνηση θα κοιμούνται ήσυχα και στα σπίτια τους. Αναστέλλουμε τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας. Δε θα αφήσουμε τις τράπεζες να ακουμπήσουν την πρώτη κατοικία της μεσαίας τάξης και των εργαζομένων. Τελεία και παύλα!»

- See more at: http://aristerisymporefsi.gr/index.php/politics/item/240-yperhreosi-tis-koinonias-apo-tin-asfyxia-sti-diexodo#sthash.nKZscI99.dpuf