Αντισυνταγματικός ο νέος νόμος για τα αυθαίρετα

Η εξαίρεση από την κατεδάφιση και η αναστολή είσπραξης των προστίμων και επιβολής κυρώσεων για τις υφιστάμενες μέχρι τις 28.7.2011 αυθαίρετες κατασκευές, όπως προβλέπεται στα άρθρα 7 παράγραφος 1 και 8 του νομοσχεδίου, προσκρούει στο άρθρο 24 του Συντάγματος, έκρινε το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής στη γνωμοδότησή του (30/7), η οποία πετάχτηκε στα σκουπίδια από το ΥΠΕΚΑ.

Παραθέτοντας τουλάχιστον 40 αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ και των τμημάτων από το 1980 μέχρι τώρα αμφισβητεί ευθέως ότι οι παραπάνω ρυθμίσεις "εντάσσονται σε πλαίσιο προηγούμενου συνολικού χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, όπως επιτάσσει η διάταξη του άρθρου 24 του Συντάγματος προκειμένου να αποτραπεί η περαιτέρω υποβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος και η υπονόμευση ή η ανατροπή της αποτελεσματικότητας των πολεοδομικών κανόνων (όρων δόμησης, περιορισμών χρήσεως κ.λπ.), με αποτέλεσμα την επιδείνωση των όρων διαβίωσης των κατοίκων στις περιοχές αυτές".

Επαναλαμβάνει σταθερά ότι στα πορίσματα της πάγιας νομολογίας του ΣτΕ ισχύει ο κανόνας της κατεδάφισης των αυθαιρέτων κατασκευών. Οριστική εξαίρεση αυθαιρέτου από την κατεδάφιση επιτρέπεται, κατά τρόπο συνταγματικώς ανεκτό, κατ' αρχήν μέχρι την 31.1.1983, ημερομηνία που ορίστηκε από τον οικιστικό νόμο Τρίτση 1337/1983. Τα μεταγενέστερα ανεγερθέντα αυθαίρετα κτίσματα δεν επιτρέπεται κατά κανόνα να εξαιρούνται της κατεδάφισης. Εξαίρεση από τον κανόνα κατά παράβαση των καθορισθέντων για ορισμένη περιοχή όρων και περιορισμών δόμησης έχει κριθεί ανεκτή από το Συμβούλιο της Επικρατείας "οσάκις αι αυθαίρετοι κατασκευαί οφείλονται εις ασημάντους από πολεοδομικής απόψεως παραβάσεις, αίτινες, ως εκ του μεγέθους, της μορφής και των επιπτώσεών των δεν ασκούν σοβαράν επιρροήν επί της λειτουργικότητος των οικισμών, μη παρεμποδίζουσαι την ομαλήν ανάπτυξιν αυτών, ουδ' επιδρώσαι δυσμενώς επί των όρων διαβιώσεως, ώστε να καταστούν συνταγματικώς ανεπίτρεπτοι".

Αντίθετη στο άρθρο 24 του Συντάγματος, παράγραφος 2, έχει θεωρηθεί, όπως αναφέρεται στη γνωμοδότηση, και η αυτόματη εξαίρεση από την κατεδάφιση κάθε αυθαίρετης κατασκευής, η οποία υφίσταται σε ορισμένη χρονική στιγμή με μόνη τη δήλωση του ενδιαφερομένου και άνευ προηγούμενης κρίσης της διοίκησης, η οποία να διαμορφώνεται βάσει πολεοδομικών κριτηρίων και χωρίς να εξαρτάται η εξαίρεση από το μέγεθος, το είδος ή τη σημασία της κατασκευής ή των επιπτώσεών της επί του περιβάλλοντος χώρου...

Εισπρακτική μανία από την εκμετάλλευση αυθαιρέτων

Από την περασμένη Δευτέρα έχει μπει σε εφαρμογή η νέα επιχείριση εκμετάλλευσης των αυθαιρεσιών και των παρανομιών για το ταμείο του Μνημονίου μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος υπαγωγής στη ρύθμιση της τακτοποίησης, το οποίο διαχειρίζεται το ΤΕΕ σε εφαρμογή του νέου νόμου 4178/2013. Με φιλοσοφία ίδια και απαράλλακτη από αυτήν του πρώτου νόμου Παπακωνσταντίνου, ο οποίος δημοσιεύτηκε στις 20 Σεπτεμβρίου του 2011, αλλά με ακραία αγοραία αντίληψη.

Με τις δύο Υπουργικές Αποφάσεις που εκδόθηκαν η όλη διαδικασία διεκπεραιώνεται χωρίς κανέναν έλεγχο από κρατική αρχή, αποκλειστικά μεταξύ του ιδιοκτήτη του αυθαιρέτου με υπεύθυνη δήλωση και βεβαίωση του ιδιώτη μηχανικού. Το κράτος αποσύρεται και θα εισπράττει μόνο τα παράβολα και τα ειδικά πρόστιμα σε βάθος οκταετίας. Οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες θα χρηματοδοτούν ακόμη και τη λειτουργία του συστήματος του ΤΕΕ με την καταβολή ειδικού τέλος επί του παραβόλου. Μάλιστα, η ένταξη στη ρύθμιση μετράει από τη στιγμή που θα εξοφληθεί το παράβολο υπέρ του Δημοσίου και το τέλος υπέρ του ΤΕΕ.

Η πρώτη Υπουργική Απόφαση που καθορίζει τα της υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών επιτρέπει την ολοκλήρωση της τακτοποίησης άμα πληρωθεί το ειδικό πρόστιμο και χωρίς να υποβληθούν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, αρκεί ο μηχανικός να δηλώσει ότι τα έχει στη διάθεσή του και θα τα υποβάλει εντός έξι μηνών! Εννοείται ότι ακόμη δεν έχουν εκδοθεί, στην πιο σεισμογενή χώρα της Ευρώπης, οι αποφάσεις για κατάθεση δελτίου τρωτότητας ή στατικής μελέτης, όπως προέβλεπε ο αρχικός νόμος.

Με την ίδια απόφαση επιχειρείται να παρακαμφθεί η κρίση της Ολομέλειας του ΣτΕ, καθώς στον νέο νόμο εντάσσονται με νέα αίτηση ακόμη και οι υποθέσεις που είχαν περαιωθεί στο πλαίσιο του νόμου 4013/11. Η απόφαση του ΣτΕ, η οποία έκρινε πως ο νόμος Παπακωνσταντίνου παραβιάζει το άρθρο 24 του Συντάγματος, αναμένεται να καθαρογραφεί εντός του μήνα. Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες που είχαν προσβάλει τον αρχικό νόμο ετοιμάζονται να καταθέσουν αίτηση ακύρωσης, αλλά και αίτηση αναστολής, η οποία, αν γίνει δεκτή, σταματά κάθε διαδικασία ρύθμισης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ολομέλεια του ΣτΕ, με μόλις μία ψήφο διαφορά, δεν κρίθηκε τριπλά αντισυνταγματικός ο εισπρακτικός νόμος (παραβίαση των συνταγματικών αρχών του κράτους δικαίου και της ισότητας των πολιτών).

Σταυρογιάννη Λούλη

http://www.avgi.gr/

Στη δικαιοσύνη ο νόμος για τακτοποίηση αυθαιρέτων
Τη «συνταγματική» του αντοχή θα δοκιμάσει μέσα στο αμέσως επόμενο διάστημα ο νέος νόμος για τα αυθαίρετα. Ενας εκ των πολιτών που προσέφυγαν ζητώντας -και, όπως όλα δείχνουν, πετυχαίνοντας- την ακύρωση του ν.4014/11 για την «τακτοποίηση» αυθαιρέτων πρόκειται μέσα στις επόμενες ημέρες να καταθέσει προσφυγή και ενάντια στο ν.4178/13. Η κατάθεση αίτησης και στην Επιτροπή Αναστολών, με σκοπό το «πάγωμα» της ρύθμισης, θα δώσει στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο την ευκαιρία να δείξει τις διαθέσεις του απέναντι στο νέο πλαίσιο, το οποίο δημιουργήθηκε για να παρακαμφθούν τα προβλήματα συνταγματικότητας του προηγουμένου.
Η προσφυγή πρόκειται να κατατεθεί από την οικογένεια Χαρίκλειας, Μάρκου και Κωνσταντίνου Θεοδωρίδη, με αφορμή την υπόθεση αυθαιρέτου στην Ηγουμενίτσα. «Ο λόγος που προσφεύγουμε και πάλι στη Δικαιοσύνη», αναφέρει, «είναι γιατί ο ν.4178/13 κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με τον ν.4014/11, όσον αφορά τις περιπτώσεις αυθαιρέτων που κατασκευάστηκαν με οικοδομική άδεια, η οποία ακυρώθηκε από δικαστήριο ή ανακλήθηκε από τη διοίκηση. Ελπίζουμε σε μια αποφασιστική παρέμβαση από την Επιτροπή Αναστολών, καθώς η εκδίκαση της κύριας προσφυγής θα χρειαστεί τουλάχιστον 1-1,5 χρόνο ακόμα, πλέον των όσων χρειάστηκε για την προηγούμενη προσφυγή μας».
Παράλληλα με την προσφυγή της η οικογένεια Θεοδωρίδη κατέθεσε αίτηση και στην Επιτροπή Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας. Με τον τρόπο αυτό δίνει στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο την ευκαιρία να ανακόψει, αν το κρίνει, την εφαρμογή του νέου νόμου από τις πρώτες κιόλας ημέρες. Οι πιθανότητες είναι ουσιαστικά δύο:
- η Επιτροπή Αναστολών να «παγώσει» τη ρύθμιση μόνο όσον αφορά τις συγκεκριμένες περιπτώσεις αυθαιρέτων και
- Η Επιτροπή Αναστολών να αναστείλει μέχρι την εκδίκαση της κύριας προσφυγής την εφαρμογή της υπουργικής απόφασης, με την οποία γίνεται η έναρξη λειτουργίας του συστήματος υποβολής δηλώσεων.
Τι είναι πιθανότερο να πράξει το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο; Με δεδομένο ότι δεν έχει ακόμα δημοσιευτεί η απόφαση της Ολομέλειας για τον ν.4014/11, είναι δύσκολο να αποφανθεί κανείς με ασφάλεια. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η απόφαση βρίσκεται στα χέρια του προέδρου του ΣτΕ για υπογραφή και αναμένεται να αναρτηθεί στα τέλη του μήνα, οπότε και είναι προγραμματισμένη η πρώτη Ολομέλεια του μηνός. Το ζητούμενο είναι αν το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο θα «αξιοποιήσει» την ευκαιρία και θα αναστείλει τη ρύθμιση, με δεδομένο ότι ο ν.4178/13 ουσιαστικά δημιουργήθηκε για να παρακαμφθούν τα προβλήματα αντισυνταγματικότητας του ν.4014/11 (άρα για να παρακάμψει την απόφαση του ΣτΕ). Ή θα επιτρέψει τη συνέχιση της υποβολής δηλώσεων.
Πάντως, η απόφαση της Επιτροπής Αναστολών δεν μπορεί να θεωρηθεί πρόκριμα για το αποτέλεσμα της κύριας προσφυγής. Υπενθυμίζεται ότι σε προσφυγές που είχαν κατατεθεί ενάντια στον ν.4014/11 η Επιτροπή Αναστολών περιορίστηκε να απαγορεύσει την υποβολή δηλώσεων χωρίς πιστοποίηση από δημόσια έγγραφα. Ωστόσο, η απόφαση της Ολομέλειας αναμένεται να πλήξει «την καρδιά» της ρύθμισης, δηλαδή τη φιλοσοφία της και όχι επιμέρους τεχνικά ζητήματα (όπως τα έγγραφα που συνοδεύουν μια αίτηση). Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η πολυαναμενόμενη απόφαση θα επικαλείται τη μακρά νομολογία του ΣτΕ για το ζήτημα των αυθαιρέτων, κρίνοντας αντισυνταγματική την «τακτοποίηση» με μία απλή υπεύθυνη δήλωση, χωρίς ελέγχους και ανεξαρτήτως του είδους και των συνεπειών της αυθαιρεσίας. Η δημιουργία 3 κατηγοριών αυθαιρέτων στο ν.4178/13 στοχεύει ακριβώς σε αυτό, ωστόσο, στην πραγματικότητα εξακολουθεί να είναι γενική, καθώς κάτω από κάθε κατηγορία μπορούν να ενταχθούν δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες περιπτώσεις κτισμάτων, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους.
Πολλοί είναι, πάντως, εκείνοι που έχουν ήδη επισημάνει την ευθέως αντισυνταγματική διάσταση της φιλοσοφίας και του νέου νόμου για τα αυθαίρετα. Η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής (που απαρτίζεται από διακεκριμένους νομικούς) επεσήμανε κατά την κατάθεση του νομοσχεδίου ότι «οριστική εξαίρεση αυθαιρέτου από την κατεδάφιση επιτρέπεται κατά τρόπο συνταγματικώς ανεκτό, κατ’ αρχήν μόνο για τα παλαιά αυθαίρετα, δηλαδή όσα ανεγέρθηκαν μέχρι την 31-1-1983, ημερομηνία που ορίσθηκε από τον ν. 1337/1983. Τα μεταγενεστέρως ανεγερθέντα αυθαίρετα κτίσματα δεν επιτρέπεται, κατά κανόνα, να εξαιρούνται της κατεδάφισης», διαχωρίζοντας μόνο «ήσσονος σημασίας παραβάσεις». Επίσης, για τα εκτός σχεδίου αυθαίρετα επισημαίνει: «Η οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι επιτρεπτή μόνο εάν προηγηθεί ένταξη της περιοχής αυτής σε πολεοδομικό σχέδιο, διότι διαφορετικά το αποτέλεσμα θα ήταν η γενικευμένη νομιμοποίηση αυθαιρέτων».
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και πρόσφατη παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη. Αφορμή της διαμεσολάβησης ήταν η άρνηση των Αρχών να κατεδαφίσουν αυθαίρετο που «τακτοποιήθηκε» με τον ν.4014/11, παρότι υπήρχε αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Ανάλογη δυνατότητα δίνεται σε κάποιες περιπτώσεις και στον ν.4178/13.
Του Γιωργου Λιαλιου
http://news.kathimerini.gr/