Η ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ δεν μυρίζει καλά …

Η ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ δεν μυρίζει καλά …

Διαβιβάστηκε στη Βουλή (5 Μαρτίου) από τον υφυπουργό ΠΕΚΑ το σχέδιο πρόσκλησης υποβολής εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την απόκτηση του 66% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ. Το σχέδιο ετοιμάστηκε από τον πωλητή (ΔΕΗ) σε συνεργασία με νομικούς (KLC και Norton Rose Fulbright) και χρηματοοικονομικούς συμβούλους (HSBC Bank) για την ενημέρωση της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής και τη διατύπωση προτάσεων και παρατηρήσεων από αυτήν. Η σχετική συζήτηση της Επιτροπής έγινε στις 12 Μαρτίου 2014.

Η δημοσιοποίηση της πρόσκλησης έγινε σχεδόν παράλληλα με τη δημοσιοποίηση δύο άλλων σχεδίων νόμου : “Ρυθμίσεις για την Εξυγίανση του Ειδικού Λογαριασμού του Άρθ. 40 Ν. 2773/1999” για την αναπροσαρμογή των εγγυημένων τιμών ΑΠΕ και “Δημιουργία Νέας Καθετοποιημένης Εταιρίας Ηλεκτρισμού” (μικρή ΔΕΗ).

Και τα τρία παραπάνω νομοθετήματα, είναι αλληλένδετα και μεταβάλλουν ριζικά το τοπίο στο χώρο της ηλεκτρικής ενέργειας. Ύστερα από μια δεκαετία αναλύσεων και κριτικών από Ευρωπαϊκούς και Ελληνικούς φορείς, ρυθμιστικές αρχές και επιτροπές σχετικά με το ρόλο που παίζουν οι καθετοποιημένες (δημόσιες …) επιχειρήσεις στον «περιορισμό του ανταγωνισμού» και στη «χειραγώγηση της αγοράς», τα πράγματα λέγονται με το όνομά τους : δημιουργία ιδιωτικών καθετοποιημένων επιχειρήσεων ηλεκτρισμού στη θέση των πρώην κρατικών μονοπωλίων.

Ποια είναι η διαδικασία που θα ακολουθηθεί

Το κείμενο που υποβλήθηκε περιγράφει ένα διεθνή διαγωνισμό που θα γίνει σύμφωνα με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βασικό στοιχείο του διαγωνισμού είναι η δυνατότητα δημιουργίας συμπράξεων υποψήφιων επενδυτών, (με τη συμμετοχή ακόμα και μη υποψηφίων – τρίτων μερών) σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας, εφόσον όλοι οι συμπραττόμενοι πληρούν μια σειρά από προϋποθέσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι αποφάσεις της προεπιλογής, τελικής επιλογής καθώς και της συμμετοχής τρίτων μερών στο επενδυτικό σχήμα, υπόκεινται στην έγκριση της ΔΕΗ ύστερα και από γνωμοδότηση των νομικών (KLC και Norton Rose Fulbright) και χρηματοοικονομικών συμβούλων (HSBC Bank).

Η διαγωνιστική διαδικασία χωρίζεται σε δύο κύριες φάσεις (Α και Β): στη φάση Α θα γίνει προεπιλογή των Ενδιαφερομένων που διαθέτουν νομική, χρηματοοικονομική και τεχνική ικανότητα. Στη Φάση Β, θα γίνει η υποβολή δεσμευτικών προσφορών, θα καθοριστούν οι συμβατικοί όροι της συναλλαγής και η ΔΕΗ θα επιλέξει τον Προτιμητέο Επενδυτή.

Μετά την επιλογή του Προτιμητέου Επενδυτή, ο Πωλητής (ΔΕΗ) και ο Προτιμητέος Επενδυτής θα συνάψουν Σύμβαση Αγοραπωλησίας Μετοχών (ΣΑΜ) ενώ το Ελληνικό Δημόσιο, του οποίου ο φορέας που θα το εκπροσωπεί δεν κατονομάζεται, και ο Προτιμητέος Επενδυτής θα συνάψουν Σύμβαση Μετόχων (ΣΜ).

Τα κριτήρια προεπιλογής (φάση Α) αφορούν τρεις τομείς: νομική κατάσταση, χρηματοοικονομική ικανότητα και, τέλος, τεχνική ικανότητα.

Σε ότι αφορά τη νομική κατάσταση, ο Ενδιαφερόμενος δεν πρέπει να έχει καταδικαστεί για αδικήματα που σχετίζονται με την επαγγελματική συμπεριφορά του (διαφθορά, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, δωροδοκία, απάτη κλπ), δε θα πρέπει να τελεί υπό πτώχευση, να έχει φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα και να μην έχει αποκλειστεί από δημόσιους διαγωνισμούς στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα. Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν την έδρα τους σε μία από τις παρακάτω χώρες: Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κράτη-Μέλη του Ευρωπαϊκού οικονομικού χώρου, Ελβετική Συνομοσπονδία, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Καναδάς, Ιαπωνία, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, Ρωσική Ομοσπονδία και Αυστραλία.

Σε ότι αφορά τη χρηματοοικονομική ικανότητα, ο μέσος όρος των ιδίων κεφαλαίων ενός Ενδιαφερομένου ή μέλους Σύμπραξης με βάση τις ετήσιες ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις των τριών πιο πρόσφατων διαχειριστικών ετών, πρέπει να είναι τουλάχιστον € 350 εκ.

Επιπλέον, ο Ενδιαφερόμενος (ή ένα μέλος σύμπραξης) μπορεί να βασιστεί στη χρηματοοικονομική ικανότητα μίας Συνδεδεμένης Επιχείρησης προκειμένου να αποδείξει ότι πληροί τα Χρηματοοικονομικά Κριτήρια, με την προϋπόθεση ότι ο Ενδιαφερόμενος αποδεικνύει στον Πωλητή ότι θα έχει στη διάθεσή του τους αναγκαίους πόρους, με την υποβολή δεσμευτικής δήλωσης από τη Συνδεδεμένη Επιχείρηση ότι θα στηρίξει οικονομικά τον Ενδιαφερόμενο.

Σε ότι αφορά την τεχνική ικανότητα, ο Ενδιαφερόμενος πρέπει να καταδείξει ότι ο ίδιος (ή μια θυγατρική εταιρία του) διαθέτει ένα τουλάχιστον από τα ακόλουθα:

i. εμπειρία τουλάχιστον τριών ετών εντός των τελευταίων πέντε ετών στην ανάπτυξη, διαχείριση, λειτουργία και συντήρηση περιουσιακών στοιχείων με παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτά του ΑΔΜΗΕ (εμπειρία στη λειτουργία Δικτύων Μεταφοράς Ενέργειας), ή

ii. εμπειρία τουλάχιστον τριών ετών εντός των τελευταίων πέντε ετών στην ανάπτυξη, διαχείριση, λειτουργία και συντήρηση υποδομών ενέργειας και/ή συγκρίσιμων περιουσιακών στοιχείων ρυθμιζόμενων υποδομών.

Στην περίπτωση σύμπραξης, τα Τεχνικά Κριτήρια πρέπει να πληρούνται από ένα μέλος (Τεχνικά Ικανό Μέλος), με συμμετοχή τουλάχιστον 10% στη σύμπραξη.

Κατά παρέκκλιση των παραπάνω, ο Ενδιαφερόμενος δεν θα υποχρεούται να πληροί τα Τεχνικά Κριτήρια που προβλέπονται σε αυτήν, υπό την προϋπόθεση ότι ο εν λόγω Ενδιαφερόμενος θα δεσμευτεί να παραχωρήσει πλήρως τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ στο Ελληνικό Δημόσιο για χρονικό διάστημα ίσο με τουλάχιστον 5 έτη.

Κενά, παραλήψεις, ασάφειες …

Στις 11 Μαρτίου, ο Υφυπουργός Μεταφορών και βουλευτής της ΝΔ Μιχάλης Παπαδόπουλος, χαρακτήρισε τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας “γωνιακό μαγαζάκι που δέχεται αιτήματα ιδιωτικών φορέων”. “Υπάρχουν θεσμικοί φορείς Έλληνες και ξένοι, που περνάνε από την τρόικα και τους λένε κάντε και αυτό”. Η πώληση του συστήματος μεταφοράς προσιδιάζει στην παραπάνω δήλωση, καθώς δεν προβλέπονταν στα προεκλογικά προγράμματα των κομμάτων της συγκυβέρνησης (ΠΑΣΟΚ – ΝΔ) ούτε επιβάλλεται από καμία Ευρωπαϊκή Οδηγία. Η δημιουργία ιδιωτικού μονοπωλίου είναι μια πολιτική απόφαση της κυβέρνησης Σαμαρά και της τρόικας.

Το κείμενο που υποβλήθηκε για την εκδήλωση ενδιαφέροντος για την αγορά του 66% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ έχει σωρεία κενών, παραλήψεων και ασαφειών.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

• Η διαδικασία πώλησης του ΑΔΜΗΕ ανατέθηκε από τη ΔΕΗ Α.Ε. σε νομικούς (KLC και Norton Rose Fulbright) και χρηματοοικονομικούς συμβούλους (HSBC Bank) χωρίς να είναι γνωστά ούτε η διαδικασία επιλογής τους, ούτε το πόσο κοστολογήθηκαν οι υπηρεσίες τους και, κυρίως, χωρίς να έχουν γνωστοποιηθεί σε κανέναν οι εκθέσεις ελέγχου που έχουν διενεργήσει σχετικά με την αποτίμηση και την πώληση του ΑΔΜΗΕ.
• Το σχέδιο πρόσκλησης υποβολής εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την απόκτηση του 66% του ΑΔΜΗΕ, δεν αναφέρει ποια μεθοδολογία θα ακολουθηθεί για την αξιολόγηση κάθε επιμέρους κριτηρίου και ποιο συντελεστή βαρύτητας θα έχει το κάθε κριτήριο. Επιπλέον, δεν προβλέπει το ενδεχόμενο να κηρυχθεί ο διαγωνισμός άκυρος σε περίπτωση που π.χ. εμφανιστεί μόνο ένας ενδιαφερόμενος.
• Στο άρθρο 1 παρ. 4 του Ν. 4237/2014 για την πώληση του ΑΔΜΗΕ, αναφέρεται ότι το υπόλοιπο 34% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ θα διατεθεί από τη ΔΕΗ Α.Ε. στο δημόσιο. Το τίμημα για την απόκτηση που αντιστοιχεί στο ποσοστό αυτό προσδιορίζεται με βάση την τελική προσφορά του επενδυτή που θα αποκτήσει τις μετοχές που αντιστοιχούν στο 66% του ΑΔΜΗΕ και δύναται να εξοφληθεί δια συμψηφισμού με οφειλόμενους φόρους, τέλη ή άλλες απαιτήσεις του ελληνικού δημοσίου έναντι της ΔΕΗ Α.Ε. Αν και η διαδικασία της πώλησης έχει ξεκινήσει, δεν έχει καθοριστεί ποιος θα είναι ο φορέας του Δημοσίου που θα διαχειρίζεται το εναπομένων 34% των μετοχών, ούτε ποιά θα είναι τα έσοδα της ΔΕΗ Α.Ε. από τη διαδικασία συμψηφισμού, φόρων και απαιτήσεων του ελληνικού δημοσίου απέναντι στη ΔΕΗ.
• Βασική επιχειρηματολογία της συγκυβέρνησης κατά τη συζήτηση πώλησης του ΑΔΜΗΕ ήταν η αδυναμία εξασφάλισης των αναγκαίων κεφαλαίων από το Ελληνικό Δημόσιο για επενδύσεις στρατηγικής σημασίας και ιδιαίτερα τη διασύνδεση των νησιών. Επιπλέον, κρίνονταν σκόπιμο να δοθεί η διοίκηση της εταιρίας σε έναν πολύ έμπειρο στρατηγικό επενδυτή που να γνωρίζει καλά το αντικείμενο του Διαχειριστή και από άλλες χώρες. Αυτό, θα βοηθούσε στη μετατροπή της Ελλάδας σε «ενεργειακό κόμβο» και θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές διασυνοριακές συναλλαγές ενέργειας.

Η πρόταση πρόσκλησης ενδιαφέροντος απορρίπτει τα παραπάνω επιχειρήματα, καθώς διαφαίνονται τα ακόλουθα:

• Για να χαρακτηριστεί κάποιος ως Ενδιαφερόμενος, θα πρέπει να έχει προς διάθεση κεφάλαια μόλις € 350 εκ. Δεν τεκμηριώνεται πουθενά από πού προκύπτει αυτό το ποσό. Το φιλόδοξο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης που έχει αναπτύξει ο ΑΔΜΗΕ και έχει εγκριθεί από τη ΡΑΕ απαιτεί επενδύσεις δισεκατομμυρίων. Μόνο η διασύνδεση της Κρήτης προϋπολογίζεται στο €1 δις!
• Ως Ενδιαφερόμενοι μπορούν να είναι εταιρείες που υφίστανται για λιγότερο από 3 χρόνια. Αυτό από μόνο του, δημιουργεί αμφιβολίες για το ποιόν τους και τη σε βάθος χρόνου απαιτούμενη χρηματοοικονομική επάρκειά τους.
• Στη λογική του «όλοι οι καλοί χωράνε», δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο δημιουργίας συμπράξεων υποψήφιων επενδυτών, (με τη συμμετοχή ακόμα και μη υποψηφίων – τρίτων μερών) και μάλιστα σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας (Φάση Α και Β), ακόμα και αν κάποιος Ενδιαφερόμενος έχει απορριφθεί σε κάποια φάση της αξιολόγησης!
• Η τεχνική ικανότητα του Ενδιαφερομένου μπορεί να είναι και ανύπαρκτη! Αφενός, η συμμετοχή του “Τεχνικά Ικανού Μέλους” μπορεί και να περιορίζεται στο 10% της Σύμπραξης, αφετέρου ο Ενδιαφερόμενος μπορεί να είναι κάποιο χρηματοπιστωτικό fund που απλώς θα διαθέτει κεφάλαια και θα αφήσει τη λειτουργία του συστήματος στο Ελληνικό Δημόσιο για μια πενταετία.
• Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να μην έχει ο ίδιος την απαιτούμενη χρηματοοικονομική δυνατότητα, αλλά να βασιστεί στην χρηματοοικονομική ικανότητα μίας Συνδεδεμένης με αυτόν Επιχείρησης. Αρκεί, απλά, η υποβολή μιας δεσμευτικής δήλωσης από τη Συνδεδεμένη Επιχείρηση ότι θα στηρίξει οικονομικά τον Ενδιαφερόμενο!
• Για τη νομική κατάσταση του Ενδιαφερομένου, αρκεί μια Υπεύθυνη Δήλωση του Ν. 1599/1986. Για τη Χρηματοοικονομική ικανότητα οι οικονομικές καταστάσεις των πιο πρόσφατων διαχειριστικών ετών (!) ενώ η τεχνική ικανότητα περιορίζεται σε οποιοδήποτε έγγραφο ή πληροφορία (!) που μπορεί να την υποστηρίξει. Τουλάχιστον για τη Φάση Α, δεν προβλέπονται ούτε παρουσιάσεις των επιχειρηματικών σχημάτων, ούτε τεχνικές ή άλλες συνεντεύξεις. Το νομικό, χρηματοοικονομικό και (κυρίως) το τεχνικό ποιόν του ενδιαφερομένου είναι έωλο …
• Ένα άλλο σημαντικό θέμα που εγείρεται είναι ότι δεν αναφέρεται πουθενά ότι ο υποψήφιος επενδυτής δε θα πρέπει να έχει καμία σχέση με δραστηριότητες Παραγωγής και Προμήθειας ΗΕ. Τούτο, ορίζεται σαφώς από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/72/ΕΚ και το Ν. 4001/2001. Αντίθετα, στα κριτήρια τεχνικής Ικανότητας αναφέρεται ότι ο υποψήφιος επενδυτής θα μπορεί εναλλακτικά να διαθέτει εμπειρία στη λειτουργία και τη διαχείριση υποδομών ενέργειας και περιουσιακών στοιχείων ρυθμιζόμενων υποδομών, όπως π.χ. συμβαίνει σε μια εταιρία που είναι παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας.
• Δεν υπάρχει καμία δέσμευση ότι με το νέο επιχειρηματικό σχήμα δε θα υπάρξουν επιβαρύνσεις των καταναλωτών από την αναπροσαρμογή του μηχανισμού χρέωσης χρηστών του συστήματος, που θα καλύπτουν τις ανάγκες των επενδύσεων. Αντίθετα, η προς διαβούλευση πρόταση της ΡΑΕ «Για την τροποποίηση της μεθοδολογίας υπολογισμού του απαιτούμενου εσόδου του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας» αφήνει να διαφανεί ότι θα υπάρξει σημαντική αναπροσαρμογή της απόδοσης κεφαλαίων (Rate of Return – RoR) από το 8% που είναι σήμερα. Σύμφωνα με όσα διαρρέουν στον ημερήσιο και στον ηλεκτρονικό τύπο, η απόδοση κεφαλαίων θα κυμανθεί γύρω στο 11% καθιστώντας την Ελλάδα ως τη χώρα με την υψηλότερη χρέωση χρήσης συστήματος σε όλη την ΕΕ !
• Η πρόσκληση υποβολής εκδήλωσης ενδιαφέροντος για το 66% του ΑΔΜΗΕ δεν προβλέπει καμία ρήτρα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο ΑΔΜΗΕ θα συνεχίσει να λειτουργεί, υπό το νέο καθεστώς, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και για το δημόσιο συμφέρον και για την εξυπηρέτηση του συστήματος. Δεν υπάρχουν σαφείς δεσμεύσεις για τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν από τον ΑΔΜΗΕ για την υλοποίηση του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης (ΔΠΑ), για τις διασυνδέσεις των νησιών, για την βελτίωση της συντήρησης του δικτύου. Αυτό, υποτίθεται, ότι είναι αντικείμενο της ΡΑΕ …
• Αντίθετα με ότι συνηθίζεται σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις ενδιαφέροντος, δεν υπάρχει συνημμένο το σχέδιο σύμβασης ούτε ζητείται από τον υποψήφιο επενδυτή να προτείνει οργανόγραμμα και χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση των έργων.

Συνοψίζοντας

Η μόνη επιθυμία της συγκυβέρνησης είναι η πώληση μιας στρατηγικής υποδομής όπως το σύστημα μεταφοράς στον οποιοδήποτε, ακόμα και σε άσχετο με το αντικείμενο, για ένα υποτυπώδες χρηματικό αντίτιμο.

Η διαδικασία πώλησης του ΑΔΜΗΕ έχει πολλά σκοτεινά σημεία. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, είναι στην ουσία ένα συνονθύλευμα από φωτογραφικές διατάξεις πρόσκλησης οποιονδήποτε επενδυτών που δεν έχουν χρηματοοικονομικά και τεχνικά κριτήρια για να αναλάβουν αυτή την επένδυση και κινούνται στην ίδια λογική, που κινήθηκε και η εκποίηση σοβαρών οργανισμών, όπως ήταν π.χ. η ΑΤΕ και ο ΟΠΑΠ. Κινείται σε μια τυχοδιωκτική και κερδοσκοπική λογική.

Είναι πραγματικά προκλητικός ο τρόπος με τον οποίο η συγκυβέρνηση αναιρεί τα ίδια τα επιχειρήματά της για την πώληση του ΑΔΜΗΕ: ο υποψήφιος επενδυτής όχι μόνο δε χρειάζεται να έχει τα αναγκαία κεφάλαια αλλά ούτε τη στοιχειώδη τεχνική γνώση και εμπειρία. Πως αλλιώς μπορεί να ερμηνευθεί ότι η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος προβλέπει ακόμα και την παραχώρηση της διοίκησης του ΑΔΜΗΕ στο Ελληνικό Δημόσιο για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 5 ετών;

Αυτός είναι ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός που θέλουμε για τέτοιες στρατηγικές δομές; Τι σημαίνει 5 έτη; Ότι τόσο θα χρειαστεί ο επενδυτής «για να μάθει τη δουλειά» ή μήπως για να κάνει μια αρπαχτή και να αποχωρήσει; Αφήνοντας πίσω του ποιο έργο, ποιες υποδομές και ποια τεχνογνωσία;

Ο ΑΔΜΗΕ με περιουσία 8 δισ. θα ξεπουληθεί έναντι «πινακίου φακής», της τάξεως των €350 εκ. και αυτό θεωρείται από την κυβέρνηση ως ένα (ακόμα …) success story!

Οι πολλές ασάφειες του κειμένου (ειδικά σε ότι αφορά τη διακριτότητα του επενδυτή από δραστηριότητες παραγωγής – προμήθειας, η απουσία ρητρών για την υλοποίηση του ΔΠΑ) ενδέχεται να υπονοούν ακόμα και τους γνωστούς κρατικοδίαιτους «παίκτες», που ήδη έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις κατασκευές, στους δρόμους και στα διόδια, με έωλες συμβάσεις αποικιοκρατικού χαρακτήρα. Τις ίδιες γνωστές οικογένειες, οι οποίες βρίσκονται πάνω από τα πάντα σε αυτό τον τόπο.

Το μόνο σίγουρο, είναι ότι η παρούσα συγκυβέρνηση μοχθεί για τη μετατροπή ενός κρατικού μονοπωλίου σε ιδιωτικό και μάλιστα με εγγυημένο κέρδος. Το εγγυημένο κέρδος, προκύπτει από την απευθείας πληρωμή μέσω του τιμολογίων από τον καταναλωτή στον ΑΔΜΗΕ. Αυτή είναι η μοναδική αλήθεια.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΔΜΗΕ