Αναδημοσιεύουμε άρθρο της Γεωργίας Ασημακοπούλου από το blog της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΚΝΑ
Α. Επισημάνσεις στο σχέδιο νόμου
Ευαγγελίζεται απλοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών και εξορθολογισμό χωρίς εκπτώσεις στην περιβαλλοντική προστασία.
Στην αιτιολογική έκθεση αναδεικνύονται, επιλεκτικά, ως μείζονα προβλήματα από την μέχρι σήμερα εμπειρία οι γραφειοκρατικές καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και ο μεγάλος αριθμός μελετών, όπως βέβαια το γνωστό περί διαπλοκής των δημοσίων υπαλλήλων.
2. Κατ’ αρχάς το ν/σ ξεκινά με μια λαθροχειρία λέγοντας :
"ότι οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 21.500 κάθε έτος ενώ σε άλλες χώρες είναι ελάχιστες". Η λαθροχειρία έγκειται στο ότι η πηγή της ΕΕ από την οποία παίρνει τα στοιχεία το ΥΠΕΚΑ (collection of information and data to support the impact assessment study of review of the EIA Directive, 2010) αναφέρει ότι οι περ/κές αδειοδοτήσεις στην Ελλάδα είναι 386 για το 2008 που είναι η τελευταία χρονιά για την οποία διαθέτουμε στοιχεία και όχι 21.500 (τα στοιχεία στην πηγή της ΕΕ τα έδωσε η ίδια η Ελλάδα ).
Μια άλλη λαθροχειρία ή άγνοια είναι ότι για έργα που εμπίπτουν στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 85/337 (περιλαμβάνονται τα έργα με μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον), πολλά κράτη π.χ. η Ισπανία, η Αυστρία, η Γερμανία, ελέγχουν τις επιπτώσεις μέσω της διαδικασίας screening που προβλέπει η οδηγία. Η διαδικασία αυτή συνιστά περιβαλλοντικό έλεγχο από το αποτέλεσμα του οποίου θα προκύψει αν το έργο θα πρέπει να συνεχίσει να υπόκειται στην οδηγία 85/337 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει (οδηγία ΕΠΕ). Δηλαδή πρόκειται για προληπτικό περιβαλλοντικό έλεγχο που στηρίζεται στις διατάξεις της οδηγίας ΕΠΕ. Επομένως το επιχείρημα ότι χώρες σαν την Αυστρία ή το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν πολλούς φακέλους περ/κής αδειοδότησης, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, διότι οφείλεται στο παραπάνω γεγονός του προληπτικού περιβαλλοντικού ελέγχου.
3. Στο άρθρο 1 γίνεται κατάταξη των έργων ανάλογα με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έτσι, έχουμε τα έργα κατηγορίας Α και τα έργα κατηγορίας Β. Τα έργα κατηγορίας Α υπάγονται σε περ/κή αδειοδότηση και απαιτούν Μελέτη περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ενώ τα έργα κατηγορίας Β δεν υπάγονται και δεν απαιτούν ΜΠΕ (βλ. άρθρο 8). Εδώ είναι η μεγάλη ανατροπή. Συγκεκριμένα, όλα τα έργα που περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας ΕΠΕ θα εξαιρεθούν και δεν θα υπάγονται στη διαδικασία της αδειοδότησης όπως τη θεσπίζει η οδηγία. Δηλαδή, υπολογίζεται ότι τα 2/3 των έργων που υπάγονται σήμερα στην οδηγία ΕΠΕ θα απενταχθούν και θα λαμβάνουν άδεια χωρίς έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Το σχέδιο νόμου ορίζει ως αρμόδιες αρχές για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων αφενός το ΥΠΕΚΑ και αφετέρου την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, περιορίζοντας τις αρμοδιότητες των αιρετών Περιφερειών , με ιδιαίτερη αναφορά στις αρμοδιότητες της Μητροπολιτικής Περιφέρειας, μεταξύ των οποίων για τον σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων και βαρύνουσας σημασίας
5. Είναι γνωστό ότι όταν μιλάμε για καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων και δη των δημοσίων, σχετικές με την διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, το πρόβλημα είναι με τις προσφυγές στο ΣτΕ κατά των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών όρων. Και σε αυτό, είναι ευρέως αποδεκτή διαπίστωση ότι το ισχύον πλαίσιο που θεσμοθέτησε επίσης το ΠΑΣΟΚ το 2002, επί της ουσίας δεν επέτρεψε την διαβούλευση και συμμετοχή του κοινού πριν την λήψη απόφασης, αφήνοντας στους ενδιαφερόμενους ως μόνη διέξοδο την προσφυγή στο ΣτΕ, με τις γνωστές συνέπειες .
6. Το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου εκμηδενίζει την βαρύτητα της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης & Αξιολόγισης (επαφίεται στον ενδιαφερόμενο να ζητήσει Προκαταρκτικό Προσδιορισμό Περιβαλλοντικών Απαιτήσεων προκειμένου να αποφύγει ενδεχόμενο περιττό κόστος), αναθέτει τον έλεγχο, την αξιολόγιση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τον έλεγχο τήρησης των περιβαλλοντικών όρων στην διάρκεια λειτουργίας των έργων σε ιδιώτες – εμπειρογνώμονες. Και ένας μεγάλος αριθμός έργων –δραστηριοτήτων με ευθύνη του μελετητή δηλ. του ενδιαφερόμενου επενδυτή θα εξαιρείται πλέον της διαδικασίας. Αν κάτι ρυθμίζεται επαρκώς είναι η απόλυτη αρμοδιότητα του Υπουργού ΠΕΚΑ, να αποφασίζει για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων και στις περιπτώσεις αντικρουόμενων θέσεων.
Η Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση είναι μια δυναμική διαδικασία και στοχεύει στην εκπλήρωση του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης διαμέσου της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στο κατά το δυνατόν έγκαιρο στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού πολιτικών, σχεδίων και προγραμμάτων. Με τη λογική ότι όταν οι αποφάσεις στηρίζονται σε περιβαλλοντικά θεμελιωμένες στρατηγικές, οι ενέργειες που ακολουθούν είναι εξίσου περιβαλλοντικά αποδεκτές, αυξάνεται η βεβαιότητα ότι η ανάπτυξη και η γενικότερη επέμβαση στο περιβάλλον δεν θα είναι επιβλαβής.
8. Αντ΄ αυτού έχουμε την πρόβλεψη στο αρ. 1, παρ.3 ότι
9. Το γεγονός αυτό (προαναφερθείσα πρόβλεψη αρ. 1, παρ.3) σε συνδυασμό με το άρθρο 15 που αφενός μεταφέρει αρμοδιότητες της αιρετής περιφέρειας στην Αποκεντρωμένη διοίκηση και αφετέρου εντάσσει στον νόμο και το σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για την σκοπιμότητα.
Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οργανώσεις που λειτουργούν ως ιδεολογικοί «ιμάντες μεταβίβασης» - από τον Υπουργό στο πόπολο. Στη περίπτωση των «περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων», που είναι σημαντικότατες για τον έλεγχο των έργων και την υπεράσπιση της (όποιας…) ποιότητας ζωής, η ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας) εκπέμπει τη «γραμμή» του Υπουργού Περιβάλλοντος Παπακωνσταντίνου όταν βάζει σε πρώτο πλάνο την «θετική κατεύθυνση της απλοποίησης και κωδικοποίησης των διαδικασιών», μέσα στο Σχέδιο Νόμου, που κατέθεσε το ΥΠΕΚΑ. Για την ιστορία η ΕΛΕΤΑΕΝ έχει συνηγορήσει ή εμπνεύσει αιολικά έργα, πολλά από τα οποία ήταν καταστρεπτικά για τη φύση και το τοπίο.
Α.3. Η αρμοδιότητα για έργα κατηγορίας Β εντός περιοχών Natura να ανήκει στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση
Άρθρο 10, παρ. 1 και 3: Η ανάθεση στην υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας της ειδικής οικολογικής αξιολόγησης και η επιβολή πρόσθετων όρων με απόφαση του Περιφερειάρχη [1] για έργα κατηγορίας Β που εκτελούνται εντός περιοχών Natura, δεν συνάδει με τη γενικότερη φιλοσοφία του σχεδίου νόμου και διασπά κεντρικές πολιτικές επιλογές. Η σημασία του δικτύου Natura αλλά και λόγοι αποτελεσματικής και συνεκτικής διοίκησης, επιβάλουν οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες να ασκούνται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση που φέρει την κρατική ευθύνη εφαρμογής των κυβερνητικών πολιτικών. Επομένως προτείνεται:
- στην παρ. 1 η φράση « στην αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας» να αντικατασταθεί από τη φράση « στην αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης»,
-στην παρ. 3, η φράση « με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας» να αντικατασταθεί από τη φράση « με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης».
Άρθρο 5, παρ. 2.α: Για την ανανέωση ΑΕΠΟ απαιτείται ρητά αποστολή προς το Περιφερειακό Συμβούλιο, δημοσιοποίηση, ανάρτηση στο διαδίκτυο και δεν απαιτείται διαδικασία διαβούλευσης. Προφανώς όλα αυτά απαιτούνται και για την κυρίως διαδικασία έκδοσης ΑΕΠΟ για πρώτη φορά, αλλά δεν έχουν κάπου γραφεί στην περιγραφή της διαδικασίας που έχει προηγηθεί στα άρθρα 2, 3 και 4 και αυτό θα πρέπει να γίνει.
4. Γιώργος Μπάλιας : Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση
Σε επίπεδο ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού δικαίου, η ΕΠΕ θεσμοθετήθηκε με την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 1985 για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (Επ. Εφ. L 175/5.7.1985 σ. 40–48) και επικαιροποιήθηκε με την Οδηγία 97/11/ΕΚ του Συμβουλίου της 3ης Μαρτίου 1997 (Επ. Εφ. L 073/14.3.1997 σ. 5–15). Το περιβαλλοντικό δίκαιο της Ελλάδας εναρμονίστηκε με τις Οδηγίες αυτές μέσω
• του Ν. 1650/1986 «για την προστασία του περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 160Α), όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91Α), και
• με τις κατ’ εξουσιοδότηση του Νόμου αυτού Κοινές Υπουργικές αποφάσεις
με α.η.π. 15393/2332 «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002» (ΦΕΚ 1022Β) και
με α.η.π. 11014/703/Φ104 «Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 3010/2002» (ΦΕΚ 332B).
Για κάθε έργο ή δραστηριότητα του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα, η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης περιλαμβάνει δύο στάδια:
• την Προκαταρτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και
• την Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΕΑ)
Ειδικά στο ζήτημα της ανεπαρκούς κάλυψης των προγραμματικών σχεδιασμών, συνειδητοποιήθηκε ότι η διαδικασία ΕΠΕ εφαρμοζόταν στα τελικά στάδια υλοποίησης και συχνά δεν υπήρχαν άλλες δυνατότητες πρόληψης των επικείμενων επιπτώσεων παρά μόνο η ανατροπή του προγράμματος• τότε όμως ήταν ήδη αργά
Ο διπλός στόχος της Οδηγίας ΣΠΕ είναι:
• η υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος και
• η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών θεωρήσεων στην προετοιμασία και υιοθέτηση σχεδίων και προγραμμάτων με σκοπό την προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης.
Τα τέσσερα επίπεδα της διαδικασίας ΣΠΕ που προβλέπονται στην Οδηγία είναι:
• η διερεύνηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, μέσω μιας επιστημονικής μελέτης εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον από το προτεινόμενο σχέδιο ή πρόγραμμα,
• η διαβούλευση με τους πολίτες και τα όμορα κράτη – μέλη,
• η ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής διερεύνησης και διαβούλευσης στην προς έγκριση μορφή του σχεδίου ή προγράμματος,
• η παρακολούθηση των μελλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του σχεδίου ή προγράμματος.
Το κείμενο της Οδηγίας ΣΠΕ παρέχει, κατά κοινή ομολογία, σημαντική ελευθερία στην ερμηνεία του, πολλή περισσότερη από την πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και σαφώς μεγαλύτερη από αυτό της Οδηγίας ΕΠΕ. Βέβαια, το γεγονός αυτό δικαιολογείται από τα δεδομένα ότι:
• η ποικιλία των σχεδίων και προγραμμάτων που χρειάζεται να υποβληθούν σε ΣΠΕ χαρακτηρίζεται από μεγάλο εύρος και σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών – μελών,
• όμοια μεγάλο εύρος έχει διαμορφωθεί και στην ποικιλία των μηχανισμών εκπόνησης σχεδίων και προγραμμάτων.
Η παροχή σημαντικού εύρους ελευθερίας για την ερμηνεία της Οδηγίας ΣΠΕ, δικαιολογείται επίσης από την εννοιολογική ευρύτητα των θεμάτων που ρυθμίζει. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τον όρο «έργο» που διακρίνεται από επαρκή σαφήνεια, οι όροι «σχέδιο» και «πρόγραμμα» δεν έχουν παγιωμένη εννοιολογική οριοθέτηση, με αποτέλεσμα τα θεωρούμενα ως «προγράμματα» σε ένα κράτος – μέλος να μοιάζουν με τις «πολιτικές» ενός άλλου. Πάντως, το συνηθέστερο – πρακτικά και βιβλιογραφικά – περιεχόμενο των όρων αυτών, σε αντιδιαστολή με τον όρο «πολιτική» είναι το εξής:
«Πολιτική: έμπνευση και καθοδήγηση για δράση.
Σχέδιο: ένα σύνολο συντονισμένων και χρονοθετημένων στόχων για την υλοποίηση της πολιτικής.
Πρόγραμμα: ένα οργανωμένο σύνολο έργων σε ένα συγκεκριμένο τομέα.»
Η Οδηγία ΣΠΕ δεν διευκρινίζει ρητά την έννοια των σχεδίων και προγραμμάτων αλλά καθορίζει δύο ιδιότητές τους που τα ξεχωρίζουν από παρεμφερή σύνολα στόχων και ομάδων έργων. Οι ιδιότητες αυτές, οι οποίες πρέπει να είναι παρούσες αθροιστικά, είναι:
• η οργανωμένη εκπόνηση και έγκριση, δηλαδή η ιδιότητα της εκπόνησης ή και έγκρισης από μια αρχή σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο ή της εκπόνησης από μια αρχή και της έγκρισης μέσω νομοθετικής διαδικασίας,
• η εκ των προτέρων απαίτηση του σχεδιασμού, βάσει νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων.
Το σημείο της Οδηγίας ΣΠΕ με τη χαρακτηριστικά μεγαλύτερη ελευθερία ερμηνείας είναι το πεδίο εφαρμογής, δηλαδή ο καθορισμός του είδους και του μεγέθους των σχεδίων και προγραμμάτων που θα πρέπει να υποβληθούν σε ΣΠΕ. Σε αντίθεση με την Οδηγία ΕΠΕ, στην οποία προβλέπονταν αναλυτικά τα έργα και οι δραστηριότητες που απαιτούνται να υποβληθούν σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η Οδηγία ΣΠΕ ρυθμίζει το συγκεκριμένο θέμα, καθορίζοντας ορισμένα χαρακτηριστικά, τα οποία πρέπει να διακρίνουν ένα σχέδιο ή πρόγραμμα, ή τις τροποποιήσεις τους, για να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι
• ο τομέας του σχεδίου ή προγράμματος, ο οποίος θα πρέπει να είναι ένας ή περισσότεροι από τους τομείς γεωργίας, δασοπονίας, αλιείας, ενέργειας, βιομηχανίας, μεταφορών, διαχείρισης υγρών αποβλήτων, διαχείρισης στερεών αποβλήτων, διαχείρισης υδάτινων πόρων, τηλεπικοινωνιών, τουρισμού, πολεοδομίας και χωροταξίας ή χρήσης γης
• ο καθορισμός, από το σχέδιο ή πρόγραμμα, του πλαισίου για μελλοντικές άδειες έργων που απαιτούν ΕΠΕ,
• οι σημαντικές ενδεχόμενες συνέπειές τους σε περιοχές που προστατεύονται για το φυσικό τους περιβάλλον.
Πέραν των ιδιοτήτων αυτών, επαφίεται στα κράτη – μέλη η τελική απόφαση για τον καθορισμό συγκεκριμένων ειδών ή ομάδων σχεδίων και προγραμμάτων για τα οποία απαιτείται ΣΠΕ.
Άρθρο 28,
σημείο 1
Το ΕΣΔΑ είναι στρατηγικός και πολιτικός σχεδιασμός, εκπονείται από το ΥΠΕΚΑ και εγκρίνεται με νομοθετική ρύθμιση του ΥΠΕΚΑ και των συναρμοδίων Υπουργείων.
Σημείο 3
Το ΠΕΣΔΑ αποτελεί επιχειρησιακό πρόγραμμα περιβαλλοντικής ανάπτυξης της εκάστοτε Περιφέρειας στον τομέα διαχείρισης των αποβλήτων.
Το ΠΕΣΔΑ εκπονείται από την Περιφέρεια και εγκρίνεται με απόφαση του Περιφερειάρχη μετά την σύμφωνη γνώμη των Υπουργείων Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Άρθρο 31 Συμμετοχή του κοινού
Οι ενδιαφερόμενοι, οι αρχές και το ευρύ κοινό έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στην εκπόνηση των σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων και των προγραμμάτων για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά μετά την εκπόνησή τους, σύμφωνα με την οδηγία 2003/35/ΕΚ ή, ανάλογα με την περίπτωση, την οδηγία 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2001, σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων. Τα σχέδια και τα προγράμματα υπόκεινται σε διαβούλευση, τοπική ή πανελλαδική, αναρτώνται στον ιστοχώρο διαβούλευσης, στον οποίο έχει πρόσβαση το κοινό.
Άρθρο 32 (άρθρο 32 της Οδηγίας) Συνεργασία
Η κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων και των προγραμμάτων για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, σύμφωνα με τα άρθρα 28 και 29, μπορεί να γίνεται και σε συνεργασία με άλλα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Για την Περιβαλλοντική Αδειοδότηση -Σημειώσεις
Στις 2 Αυγούστου ξεκίνησε η συζήτηση, στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής του Ν/Σ για την «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις, αρμοδιότητας ΥΠΕΚΑ».
Για τα ζητήματα διαχείρισης –προστασίας περιβάλλοντος, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις σηματοδοτούν την ανατροπή περιβαλλοντικών κεκτημένων, τουλάχιστον σε επίπεδο θεσμοθέτησης, που έχουν κατοχυρωθεί στο εθνικό νομικό πλαίσιο σε εφαρμογή του κοινοτικού.
Tο ζήτημα είναι πολύ σοβαρό και δεν μπορεί να αποσιωπηθεί.
Ακολουθούν βασικές πληροφορίες και επισημάνσεις, με την ευχή να συμβάλλουν σε ένα γόνιμο διάλογο (έτσι μπορεί να αναδειχθεί και ο συμπληρωματικός χαρακτήρας, που πρέπει να διέπει τα BLOGS).
Α. Επισημάνσεις στο σχέδιο νόμου
(Οι σκέψεις που ακολουθούν εστιάζονται σε σημεία που μπορούν να έχουν ιδιαίτερη σημασία ειδικά για τις δραστηριότητες του ΕΣΔΚΝΑ –Τοπικής Αυτοδιοίκησης και σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούν το θέμα)
1. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση το Α΄ Κεφάλαιο του νομοσχεδίου, σκοπό έχει να επαναρρυθμίσει τον τρόπο περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων και το σύστημα περιβαλλοντικών ελέγχων, με στόχο την ουσιαστική προστασία περιβάλλοντος με ταυτόχρονη μείωση απαιτούμενου χρόνου διαδικασίας και αριθμού έργων.
Ευαγγελίζεται απλοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών και εξορθολογισμό χωρίς εκπτώσεις στην περιβαλλοντική προστασία.
Στην αιτιολογική έκθεση αναδεικνύονται, επιλεκτικά, ως μείζονα προβλήματα από την μέχρι σήμερα εμπειρία οι γραφειοκρατικές καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και ο μεγάλος αριθμός μελετών, όπως βέβαια το γνωστό περί διαπλοκής των δημοσίων υπαλλήλων.
2. Κατ’ αρχάς το ν/σ ξεκινά με μια λαθροχειρία λέγοντας :
"ότι οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 21.500 κάθε έτος ενώ σε άλλες χώρες είναι ελάχιστες". Η λαθροχειρία έγκειται στο ότι η πηγή της ΕΕ από την οποία παίρνει τα στοιχεία το ΥΠΕΚΑ (collection of information and data to support the impact assessment study of review of the EIA Directive, 2010) αναφέρει ότι οι περ/κές αδειοδοτήσεις στην Ελλάδα είναι 386 για το 2008 που είναι η τελευταία χρονιά για την οποία διαθέτουμε στοιχεία και όχι 21.500 (τα στοιχεία στην πηγή της ΕΕ τα έδωσε η ίδια η Ελλάδα ).
Μια άλλη λαθροχειρία ή άγνοια είναι ότι για έργα που εμπίπτουν στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 85/337 (περιλαμβάνονται τα έργα με μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον), πολλά κράτη π.χ. η Ισπανία, η Αυστρία, η Γερμανία, ελέγχουν τις επιπτώσεις μέσω της διαδικασίας screening που προβλέπει η οδηγία. Η διαδικασία αυτή συνιστά περιβαλλοντικό έλεγχο από το αποτέλεσμα του οποίου θα προκύψει αν το έργο θα πρέπει να συνεχίσει να υπόκειται στην οδηγία 85/337 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει (οδηγία ΕΠΕ). Δηλαδή πρόκειται για προληπτικό περιβαλλοντικό έλεγχο που στηρίζεται στις διατάξεις της οδηγίας ΕΠΕ. Επομένως το επιχείρημα ότι χώρες σαν την Αυστρία ή το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν πολλούς φακέλους περ/κής αδειοδότησης, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, διότι οφείλεται στο παραπάνω γεγονός του προληπτικού περιβαλλοντικού ελέγχου.
3. Στο άρθρο 1 γίνεται κατάταξη των έργων ανάλογα με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έτσι, έχουμε τα έργα κατηγορίας Α και τα έργα κατηγορίας Β. Τα έργα κατηγορίας Α υπάγονται σε περ/κή αδειοδότηση και απαιτούν Μελέτη περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ενώ τα έργα κατηγορίας Β δεν υπάγονται και δεν απαιτούν ΜΠΕ (βλ. άρθρο 8). Εδώ είναι η μεγάλη ανατροπή. Συγκεκριμένα, όλα τα έργα που περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας ΕΠΕ θα εξαιρεθούν και δεν θα υπάγονται στη διαδικασία της αδειοδότησης όπως τη θεσπίζει η οδηγία. Δηλαδή, υπολογίζεται ότι τα 2/3 των έργων που υπάγονται σήμερα στην οδηγία ΕΠΕ θα απενταχθούν και θα λαμβάνουν άδεια χωρίς έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
3.1. Η κατάταξη των έργων-δραστηριοτήτων θα γίνει με Υπουργική Απόφαση .Τα έργα της κατηγορίας Α για τα οποία θα απαιτείται έγκριση περιβαλλοντικών όρων προβλέπονται σε δύο υποκατηγορίες Α1 και Α2.
Το σχέδιο νόμου ορίζει ως αρμόδιες αρχές για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων αφενός το ΥΠΕΚΑ και αφετέρου την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, περιορίζοντας τις αρμοδιότητες των αιρετών Περιφερειών , με ιδιαίτερη αναφορά στις αρμοδιότητες της Μητροπολιτικής Περιφέρειας, μεταξύ των οποίων για τον σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων και βαρύνουσας σημασίας
4. Στο άρθρο 2 παρ. 10 υπάρχει μια σημαντική ανατροπή. Ενώ μέχρι τώρα η «Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων» (ΑΕΠΟ) ήταν προϋπόθεση για την έκδοση οποιασδήποτε διοικητικής πράξης, τώρα είναι προϋπόθεση μόνο για την τελική. Αυτό σημαίνει ότι ενώ μέχρι τώρα για να εκδοθεί μια οποιαδήποτε διοικητική πράξη (π.χ. πράξη απαλλοτρίωσης, άδεια εκσκαφών ή οικοδομής κλπ) έπρεπε να υπήρχε ΑΕΠΟ, τώρα η ΑΕΠΟ θα προηγείται μόνο της τελικής πράξης (άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας). Όπως γίνεται κατανοητό ενταφιάζεται η προληπτική λειτουργία της διαδικασίας ΕΠΕ, καθώς αφού θα έχει ήδη π.χ. χτιστεί ένα κτίριο δεν νοείται να μην λάβει στη συνέχεια ΑΕΠΟ για τη δραστηριότητα που θα φιλοξενήσει. Η ρύθμιση είναι σε πλήρη αντίθεση με τη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ και του ΣτΕ.
(Τα παραπάνω 2,3 και 4 σημεία όπως περιλαμβάνονται σε σχετικό κείμενο παρατηρήσεων του νομικού Γιώργου Μπάλια )
5. Είναι γνωστό ότι όταν μιλάμε για καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων και δη των δημοσίων, σχετικές με την διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, το πρόβλημα είναι με τις προσφυγές στο ΣτΕ κατά των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών όρων. Και σε αυτό, είναι ευρέως αποδεκτή διαπίστωση ότι το ισχύον πλαίσιο που θεσμοθέτησε επίσης το ΠΑΣΟΚ το 2002, επί της ουσίας δεν επέτρεψε την διαβούλευση και συμμετοχή του κοινού πριν την λήψη απόφασης, αφήνοντας στους ενδιαφερόμενους ως μόνη διέξοδο την προσφυγή στο ΣτΕ, με τις γνωστές συνέπειες .
Η μέχρι σήμερα εμπειρία όσον αφορά την κοινωνική συναίνεση -συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων δεν φαίνεται να έχει αξιολογηθεί.
7. Απουσιάζει η αναφορά στο νομοσχέδιο στην Οδηγία 2001/42/ΕΚ που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο μέσω της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) με α.π. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ.107017/28.8.2006 για την Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση ορισμένων σχεδίων ή προγραμμάτων.
Το νομοσχέδιο αφορά στην διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων. Όμως υπάρχει και η κοινοτική οδηγία που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν έργα και δραστηριότητες που είναι μέρος σχεδίου ή προγράμματος το οποίο και καθορίζει το πλαίσιο για μελλοντικές άδειες έργων που απαιτούν εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων , όπως πχ. τα έργα - δραστηριότητες διαχείρισης απορριμμάτων. Μέσα σε αυτά είναι και η διαχείριση απορριμμάτων.
Η Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση είναι μια δυναμική διαδικασία και στοχεύει στην εκπλήρωση του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης διαμέσου της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στο κατά το δυνατόν έγκαιρο στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού πολιτικών, σχεδίων και προγραμμάτων. Με τη λογική ότι όταν οι αποφάσεις στηρίζονται σε περιβαλλοντικά θεμελιωμένες στρατηγικές, οι ενέργειες που ακολουθούν είναι εξίσου περιβαλλοντικά αποδεκτές, αυξάνεται η βεβαιότητα ότι η ανάπτυξη και η γενικότερη επέμβαση στο περιβάλλον δεν θα είναι επιβλαβής.
Για άλλη μία φορά και ενώ πλέον έχει ενσωματωθεί η κοινοτική οδηγία, δεν υπάρχει άρθρο στο νομοσχέδιο για την διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης όπου να ορίζεται τι γίνεται, τι προϋποθέσεις υπάρχουν για τα έργα που είναι μέρος σχεδίων ή προγραμμάτων που εμπίπτουν στην υποχρέωση εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (τα σχέδια-προγράμματα).
Η Οδηγία ΣΠΕ είναι πολύ σαφής ως προς την τελική της επιδίωξη, την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής εκτίμησης και διαβούλευσης στην προς έγκριση μορφή του σχεδίου ή προγράμματος. Θα όφειλε λοιπόν το νομοσχέδιο να ορίζει ρητά ότι Έργα και δραστηριότητες που συνιστούν μέρος Σχεδίου, για το οποίο προβλέπεται υποχρέωση Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης, δεν θα πρέπει να μπαίνουν (ή τουλάχιστον να ολοκληρώνουν) στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης εάν δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία στρατηγικής περιβαλλλοντικής εκτίμησης.
8. Αντ΄ αυτού έχουμε την πρόβλεψη στο αρ. 1, παρ.3 ότι
«Έργα και δραστηριότητες , ο σχεδιασμός και η διαδικασία υλοποίησης των οποίων υιοθετούνται με ειδικό νόμο , εξαιρούνται από την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος εφόσον, μέσα από τη νομοθετική διαδικασία που ακολουθείται, πληρούνται οι σκοποί του νόμου αυτού, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της επαρκούς δημοσιοποίησης και δημόσιας διαβούλευσης επί των συγκεκριμένων έργων και δραστηριοτήτων.»
Η διατύπωση «εφόσον μέσα από τη νομοθετική διαδικασία που ακολουθείται, πληρούνται οι σκοποί του νόμου αυτού, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της επαρκούς δημοσιοποίησης και δημόσιας διαβούλευσης επί των συγκεκριμένων έργων» είναι ασαφής και γενική. Ειδικός(;) νόμος – κατάλληλη(;) αξιολόγηση - επαρκής(;) δημοσιοποίηση και δημόσια διαβούλευση και τι σημαίνει εξαιρούνται;. Υπάρχει κάποια άλλη διαδικασία για την αδειοδότηση; Φαίνεται πως όχι, δηλαδή, παρακάμπτεται και προχωρά η υλοποίηση. Ποιος πιστοποιεί την κατάλληλη αξιολόγηση και επαρκή διαβούλευση;
9. Το γεγονός αυτό (προαναφερθείσα πρόβλεψη αρ. 1, παρ.3) σε συνδυασμό με το άρθρο 15 που αφενός μεταφέρει αρμοδιότητες της αιρετής περιφέρειας στην Αποκεντρωμένη διοίκηση και αφετέρου εντάσσει στον νόμο και το σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για την σκοπιμότητα.
Εκτιμώ ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση, με μία γενική και ασαφή διατύπωση, προβλέπεται για να κλείσει το θέμα για τα επί μέρους έργα, χωρίς να γίνει συζήτηση για το σχέδιο- πρόγραμμα στο οποίο εντάσσονται. Θα δούμε να έρχονται προς έγκριση στη Βουλή Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ίσως και Μελέτες Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Προμελέτες Έργων;
Το γεγονός ότι με την ανάθεση του έργου, «Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων», με διαγωνισμό που είναι ήδη σε εξέλιξη, προβλέπεται να αντιμετωπιστούν και τα ζητήματα που μέχρι σήμερα συνιστούν μέρος του Περιφερειακού Σχεδιασμού καθιστά ακόμη πιο «ενδιαφέρουσα» την όλη απόπειρα.
strong>Β. Πληροφορίες:
1. Στη Βουλή και στη διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης, ο νέος Υπουργός Περιβάλλοντος στα πλαίσια της ομιλίας του, μεταξύ των άλλων αναφέρθηκε στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και στη διαχείριση των αποβλήτων.
Για τα δύο αυτά θέματα η τ. Υπουργός είχε προαναγγείλει τη ψήφιση σχετικών νόμων. Το νομοσχέδιο για τη διαχείριση των αποβλήτων να θυμίσουμε ότι έχει ήδη περάσει τη λεγόμενη διαδικασία διαβούλευσης στο opengov.
Στο σοβαρό θέμα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, να σημειώσουμε τα παρακάτω:
Από το Δεκ. 2010 η τ. Υπουργός ΠΕΚΑ είχε ανακοινώσει την κατάθεση νομοσχεδίου για την απλοποίηση των θεμάτων των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων. Για το σκοπό αυτό ανατέθηκε σχετική μελέτη σε ένα από τα γνωστότερα Γραφεία Μελετών, την ENVECO Α.Ε. , αντί 80.000 ευρώ.
Στο σοβαρό θέμα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, να σημειώσουμε τα παρακάτω:
Από το Δεκ. 2010 η τ. Υπουργός ΠΕΚΑ είχε ανακοινώσει την κατάθεση νομοσχεδίου για την απλοποίηση των θεμάτων των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων. Για το σκοπό αυτό ανατέθηκε σχετική μελέτη σε ένα από τα γνωστότερα Γραφεία Μελετών, την ENVECO Α.Ε. , αντί 80.000 ευρώ.
Αναπτύσσεται έντονο ενδιαφέρον για την τελική μορφή του νομοσχεδίου και ενδεχομένως πιέσεων, τόσο κατά το στάδιο της προετοιμασίας ΕΔΩ όσον και στην παρούσα φάση ΕΔΩ και ΕΔΩ. Ανατρέχοντας σε πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν στο διαδίκτυο ΕΔΩ αναφορικά με τις προτάσεις του γραφείου, διαπιστώνεται τελικά ότι οι ρυθμίσεις που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου τουλάχιστον όσον αφορά στην κατάταξη των έργων διαφοροποιούνται από αυτές του γραφείου μελετών.
2. Στις 2-8-2011, από το ιστολόγιο oikonikipragmatikotita με διαχειριστή τον Γ. Σχίζα :Είθισται οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι «λόγιοι» του περιβαλλοντικού χώρου να γκρινιάζουν απέναντι σε διάφορες, νομοθετικές κυρίως ρυθμίσεις, που προωθεί η εξουσία. Είθισται να πλειοδοτούν, να είναι γενικώς πιο «μαξιμαλιστές» και απαιτητικοί. Να υπενθυμίζουν υποσχέσεις, να επικαλούνται θεσμικά κεκτημένα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οργανώσεις που λειτουργούν ως ιδεολογικοί «ιμάντες μεταβίβασης» - από τον Υπουργό στο πόπολο. Στη περίπτωση των «περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων», που είναι σημαντικότατες για τον έλεγχο των έργων και την υπεράσπιση της (όποιας…) ποιότητας ζωής, η ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας) εκπέμπει τη «γραμμή» του Υπουργού Περιβάλλοντος Παπακωνσταντίνου όταν βάζει σε πρώτο πλάνο την «θετική κατεύθυνση της απλοποίησης και κωδικοποίησης των διαδικασιών», μέσα στο Σχέδιο Νόμου, που κατέθεσε το ΥΠΕΚΑ. Για την ιστορία η ΕΛΕΤΑΕΝ έχει συνηγορήσει ή εμπνεύσει αιολικά έργα, πολλά από τα οποία ήταν καταστρεπτικά για τη φύση και το τοπίο.
3. Μετά την κατάθεση του νομοσχεδίου, υποβάλλονται προς την κυβέρνηση αιτήματα για περαιτέρω απορύθμιση των διαδικασιών, όπως π.χ. από την ΕΛΕΤΑΕΝ.
Α.3. Η αρμοδιότητα για έργα κατηγορίας Β εντός περιοχών Natura να ανήκει στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση
Άρθρο 10, παρ. 1 και 3: Η ανάθεση στην υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας της ειδικής οικολογικής αξιολόγησης και η επιβολή πρόσθετων όρων με απόφαση του Περιφερειάρχη [1] για έργα κατηγορίας Β που εκτελούνται εντός περιοχών Natura, δεν συνάδει με τη γενικότερη φιλοσοφία του σχεδίου νόμου και διασπά κεντρικές πολιτικές επιλογές. Η σημασία του δικτύου Natura αλλά και λόγοι αποτελεσματικής και συνεκτικής διοίκησης, επιβάλουν οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες να ασκούνται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση που φέρει την κρατική ευθύνη εφαρμογής των κυβερνητικών πολιτικών. Επομένως προτείνεται:
- στην παρ. 1 η φράση « στην αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της Περιφέρειας» να αντικατασταθεί από τη φράση « στην αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης»,
-στην παρ. 3, η φράση « με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας» να αντικατασταθεί από τη φράση « με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης».
Άρθρο 5, παρ. 2.α: Για την ανανέωση ΑΕΠΟ απαιτείται ρητά αποστολή προς το Περιφερειακό Συμβούλιο, δημοσιοποίηση, ανάρτηση στο διαδίκτυο και δεν απαιτείται διαδικασία διαβούλευσης. Προφανώς όλα αυτά απαιτούνται και για την κυρίως διαδικασία έκδοσης ΑΕΠΟ για πρώτη φορά, αλλά δεν έχουν κάπου γραφεί στην περιγραφή της διαδικασίας που έχει προηγηθεί στα άρθρα 2, 3 και 4 και αυτό θα πρέπει να γίνει.
4. Γιώργος Μπάλιας : Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση
4 August, 2011 by antigoldgreece
Επιπλέον Πληροφορίες (χρήσιμες για την ενημέρωση όσων δεν έχουν ασχοληθεί με το θέμα)
5. Στο ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο, πλέον της δεκαπενταετίας, έχει θεσμοθετηθεί ως προτεραιότητα η πρόληψη της ρύπανσης.
Να θυμίσουμε ότι :
Ο περιβαλλοντισμός της δεκαετίας του ΄70 επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη μέτρων ελέγχου της ρύπανσης και η κυρίαρχη λογική της επιβολής τεχνολογικών προδιαγραφών ή/και των αντίστοιχων επιτρεπόμενων ορίων εκπομπής ή συγκέντρωσης ρυπαντικών φορτίων στα επί μέρους περιβαλλοντικά μέσα, αμφισβητήθηκε έντονα .
Στην δεκαετία του ΄90 η προσέγγιση της διαχείρισης της ρύπανσης για την προστασία του περιβάλλοντος αμφισβητήθηκε έντονα και αναδείχτηκε ως προτεραιότητα η πρόληψη της ρύπανσης.
Με την αρχή της πρόληψης, μετατοπίστηκε το βάρος της περιβαλλοντικής προστασίας από την αποκατάσταση, την καταστολή ή την αποτροπή στην πρόληψη.
6. Να θυμίσουμε επίσης , ότι :
6. Να θυμίσουμε επίσης , ότι :
6.1 Μέσα στις πρώτες εφαρμογές της αρχής της πρόληψης περιλαμβάνεται η Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από έργα και δραστηριότητες (ΕΠΕ), η οποία συνίσταται στην πρόβλεψη και την εκ των προτέρων αποφυγή των επιπτώσεων στο περιβάλλον από την υλοποίηση και λειτουργία μεμονωμένων έργων και δραστηριοτήτων.
Σε επίπεδο ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού δικαίου, η ΕΠΕ θεσμοθετήθηκε με την Οδηγία 85/337/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 1985 για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (Επ. Εφ. L 175/5.7.1985 σ. 40–48) και επικαιροποιήθηκε με την Οδηγία 97/11/ΕΚ του Συμβουλίου της 3ης Μαρτίου 1997 (Επ. Εφ. L 073/14.3.1997 σ. 5–15). Το περιβαλλοντικό δίκαιο της Ελλάδας εναρμονίστηκε με τις Οδηγίες αυτές μέσω
• του Ν. 1650/1986 «για την προστασία του περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 160Α), όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91Α), και
• με τις κατ’ εξουσιοδότηση του Νόμου αυτού Κοινές Υπουργικές αποφάσεις
με α.η.π. 15393/2332 «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002» (ΦΕΚ 1022Β) και
με α.η.π. 11014/703/Φ104 «Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 3010/2002» (ΦΕΚ 332B).
Για κάθε έργο ή δραστηριότητα του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα, η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης περιλαμβάνει δύο στάδια:
• την Προκαταρτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και
• την Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΕΑ)
Αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας ΕΔΩ
6.2. Η ΕΠΕ αναφέρεται κατ’ εξοχήν στον τρόπο με τον οποίο ένα προτεινόμενο έργο πρέπει να πραγματοποιηθεί, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ερωτήματα όπως εάν, πού και ποιος τύπος ανάπτυξης πρέπει να επιλεγεί αποτελούν το αντικείμενο προηγούμενων διαδικασιών πολιτικής. Και συχνά, αυτές οι αποφάσεις εμφανίζονται με ελάχιστη ή καμία περιβαλλοντική ανάλυση. Έτσι η προσέγγιση από έργο σε έργο της ΕΠΕ δεν εξασφαλίζει επαρκώς την περιβαλλοντική ποιότητα και δεν είναι αρκεί είτε για να καλύψει έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκύπτουν ως αποτελέσματα προγραμματικών σχεδιασμών, είτε να αποτελέσει την προληπτική ασπίδα για μεγάλους χρονικούς ορίζοντες.
Ειδικά στο ζήτημα της ανεπαρκούς κάλυψης των προγραμματικών σχεδιασμών, συνειδητοποιήθηκε ότι η διαδικασία ΕΠΕ εφαρμοζόταν στα τελικά στάδια υλοποίησης και συχνά δεν υπήρχαν άλλες δυνατότητες πρόληψης των επικείμενων επιπτώσεων παρά μόνο η ανατροπή του προγράμματος• τότε όμως ήταν ήδη αργά
6.3. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄90, έγινε φανερό ότι για την αποτελεσματική, μακροχρόνια και υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος είναι αναγκαία η ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών διαστάσεων σε ανώτερα επίπεδα της λήψης αποφάσεων που διαμορφώνουν το πλαίσιο για τις μετέπειτα άδειες σχετικά με την εκτέλεση έργων, δηλαδή σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού και προγραμματισμού.
6.4 Η Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση –Οδηγία 2001/42/ΕΚ
Μετά από ένα σχετικά μεγάλο διάστημα προβληματισμού και ανάγνωσης των διεθνών εξελίξεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε τη διαδικασία της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης ( ΣΠΕ), εφαρμόζοντας στην πράξη τις, διατυπωμένες σε επίπεδο πολιτικής, δεσμεύσεις για υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος.
Είναι μια δυναμική διαδικασία και στοχεύει στην εκπλήρωση του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης διαμέσου της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στο κατά το δυνατόν έγκαιρο στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού πολιτικών, σχεδίων και προγραμμάτων. Με τη λογική ότι όταν οι αποφάσεις στηρίζονται σε περιβαλλοντικά θεμελιωμένες στρατηγικές, οι ενέργειες που ακολουθούν είναι εξίσου περιβαλλοντικά αποδεκτές, αυξάνεται η βεβαιότητα ότι η ανάπτυξη και η γενικότερη επέμβαση στο περιβάλλον δεν θα είναι επιβλαβής.
Η ΣΠΕ δεν αντικαθιστά την ΕΠΕ αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά σε ένα προγενέστερο, ανώτερο επίπεδο σχεδιασμού και προγραμματισμού της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Συντίθεται δηλαδή μια νέα μορφή πολιτικής, ένα ενδυναμωμένο και αποτελεσματικό σύστημα εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε στρατηγικό επίπεδο, σε στενή πάντοτε σχέση με τη λειτουργική βιωσιμότητα, και όχι με πολιτικές χαμηλής αποτελεσματικότητας και υψηλού προστατευτισμού (π.χ. πράσινες πολιτικές και οικολογικές παρεμβάσεις αντίστοιχα).
Η ενσωμάτωση στο ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο επήλθε με την Οδηγία 2001/42/ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 (Επ. Εφ. L 197/21.7.2001 σ. 30–37). Στο κείμενο της Οδηγίας δεν υιοθετείται ο όρος «Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση», παρά μόνο ο – εν πολλοίς ισοδύναμος – όρος της «εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον από σχέδια και προγράμματα».
6.4 Η Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση –Οδηγία 2001/42/ΕΚ
Μετά από ένα σχετικά μεγάλο διάστημα προβληματισμού και ανάγνωσης των διεθνών εξελίξεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε τη διαδικασία της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης ( ΣΠΕ), εφαρμόζοντας στην πράξη τις, διατυπωμένες σε επίπεδο πολιτικής, δεσμεύσεις για υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος.
Είναι μια δυναμική διαδικασία και στοχεύει στην εκπλήρωση του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης διαμέσου της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στο κατά το δυνατόν έγκαιρο στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού πολιτικών, σχεδίων και προγραμμάτων. Με τη λογική ότι όταν οι αποφάσεις στηρίζονται σε περιβαλλοντικά θεμελιωμένες στρατηγικές, οι ενέργειες που ακολουθούν είναι εξίσου περιβαλλοντικά αποδεκτές, αυξάνεται η βεβαιότητα ότι η ανάπτυξη και η γενικότερη επέμβαση στο περιβάλλον δεν θα είναι επιβλαβής.
Η ΣΠΕ δεν αντικαθιστά την ΕΠΕ αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά σε ένα προγενέστερο, ανώτερο επίπεδο σχεδιασμού και προγραμματισμού της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Συντίθεται δηλαδή μια νέα μορφή πολιτικής, ένα ενδυναμωμένο και αποτελεσματικό σύστημα εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε στρατηγικό επίπεδο, σε στενή πάντοτε σχέση με τη λειτουργική βιωσιμότητα, και όχι με πολιτικές χαμηλής αποτελεσματικότητας και υψηλού προστατευτισμού (π.χ. πράσινες πολιτικές και οικολογικές παρεμβάσεις αντίστοιχα).
Η ενσωμάτωση στο ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο επήλθε με την Οδηγία 2001/42/ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001 (Επ. Εφ. L 197/21.7.2001 σ. 30–37). Στο κείμενο της Οδηγίας δεν υιοθετείται ο όρος «Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση», παρά μόνο ο – εν πολλοίς ισοδύναμος – όρος της «εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον από σχέδια και προγράμματα».
Συνοπτικά, η Οδηγία 2001/42/ΕΚ («Οδηγία ΣΠΕ» εφεξής), θέτει ένα διπλό στόχο και ρυθμίζει τη διεξαγωγή της διαδικασίας ΣΠΕ σε τέσσερα επίπεδα. Ειδικότερα:
Ο διπλός στόχος της Οδηγίας ΣΠΕ είναι:
• η υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος και
• η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών θεωρήσεων στην προετοιμασία και υιοθέτηση σχεδίων και προγραμμάτων με σκοπό την προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης.
Τα τέσσερα επίπεδα της διαδικασίας ΣΠΕ που προβλέπονται στην Οδηγία είναι:
• η διερεύνηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, μέσω μιας επιστημονικής μελέτης εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον από το προτεινόμενο σχέδιο ή πρόγραμμα,
• η διαβούλευση με τους πολίτες και τα όμορα κράτη – μέλη,
• η ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής διερεύνησης και διαβούλευσης στην προς έγκριση μορφή του σχεδίου ή προγράμματος,
• η παρακολούθηση των μελλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του σχεδίου ή προγράμματος.
Το κείμενο της Οδηγίας ΣΠΕ παρέχει, κατά κοινή ομολογία, σημαντική ελευθερία στην ερμηνεία του, πολλή περισσότερη από την πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και σαφώς μεγαλύτερη από αυτό της Οδηγίας ΕΠΕ. Βέβαια, το γεγονός αυτό δικαιολογείται από τα δεδομένα ότι:
• η ποικιλία των σχεδίων και προγραμμάτων που χρειάζεται να υποβληθούν σε ΣΠΕ χαρακτηρίζεται από μεγάλο εύρος και σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών – μελών,
• όμοια μεγάλο εύρος έχει διαμορφωθεί και στην ποικιλία των μηχανισμών εκπόνησης σχεδίων και προγραμμάτων.
Η παροχή σημαντικού εύρους ελευθερίας για την ερμηνεία της Οδηγίας ΣΠΕ, δικαιολογείται επίσης από την εννοιολογική ευρύτητα των θεμάτων που ρυθμίζει. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τον όρο «έργο» που διακρίνεται από επαρκή σαφήνεια, οι όροι «σχέδιο» και «πρόγραμμα» δεν έχουν παγιωμένη εννοιολογική οριοθέτηση, με αποτέλεσμα τα θεωρούμενα ως «προγράμματα» σε ένα κράτος – μέλος να μοιάζουν με τις «πολιτικές» ενός άλλου. Πάντως, το συνηθέστερο – πρακτικά και βιβλιογραφικά – περιεχόμενο των όρων αυτών, σε αντιδιαστολή με τον όρο «πολιτική» είναι το εξής:
«Πολιτική: έμπνευση και καθοδήγηση για δράση.
Σχέδιο: ένα σύνολο συντονισμένων και χρονοθετημένων στόχων για την υλοποίηση της πολιτικής.
Πρόγραμμα: ένα οργανωμένο σύνολο έργων σε ένα συγκεκριμένο τομέα.»
Η Οδηγία ΣΠΕ δεν διευκρινίζει ρητά την έννοια των σχεδίων και προγραμμάτων αλλά καθορίζει δύο ιδιότητές τους που τα ξεχωρίζουν από παρεμφερή σύνολα στόχων και ομάδων έργων. Οι ιδιότητες αυτές, οι οποίες πρέπει να είναι παρούσες αθροιστικά, είναι:
• η οργανωμένη εκπόνηση και έγκριση, δηλαδή η ιδιότητα της εκπόνησης ή και έγκρισης από μια αρχή σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο ή της εκπόνησης από μια αρχή και της έγκρισης μέσω νομοθετικής διαδικασίας,
• η εκ των προτέρων απαίτηση του σχεδιασμού, βάσει νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων.
Το σημείο της Οδηγίας ΣΠΕ με τη χαρακτηριστικά μεγαλύτερη ελευθερία ερμηνείας είναι το πεδίο εφαρμογής, δηλαδή ο καθορισμός του είδους και του μεγέθους των σχεδίων και προγραμμάτων που θα πρέπει να υποβληθούν σε ΣΠΕ. Σε αντίθεση με την Οδηγία ΕΠΕ, στην οποία προβλέπονταν αναλυτικά τα έργα και οι δραστηριότητες που απαιτούνται να υποβληθούν σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η Οδηγία ΣΠΕ ρυθμίζει το συγκεκριμένο θέμα, καθορίζοντας ορισμένα χαρακτηριστικά, τα οποία πρέπει να διακρίνουν ένα σχέδιο ή πρόγραμμα, ή τις τροποποιήσεις τους, για να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι
• ο τομέας του σχεδίου ή προγράμματος, ο οποίος θα πρέπει να είναι ένας ή περισσότεροι από τους τομείς γεωργίας, δασοπονίας, αλιείας, ενέργειας, βιομηχανίας, μεταφορών, διαχείρισης υγρών αποβλήτων, διαχείρισης στερεών αποβλήτων, διαχείρισης υδάτινων πόρων, τηλεπικοινωνιών, τουρισμού, πολεοδομίας και χωροταξίας ή χρήσης γης
• ο καθορισμός, από το σχέδιο ή πρόγραμμα, του πλαισίου για μελλοντικές άδειες έργων που απαιτούν ΕΠΕ,
• οι σημαντικές ενδεχόμενες συνέπειές τους σε περιοχές που προστατεύονται για το φυσικό τους περιβάλλον.
Πέραν των ιδιοτήτων αυτών, επαφίεται στα κράτη – μέλη η τελική απόφαση για τον καθορισμό συγκεκριμένων ειδών ή ομάδων σχεδίων και προγραμμάτων για τα οποία απαιτείται ΣΠΕ.
Σε αντιδιαστολή με την ελευθερία του ορισμού του πεδίου εφαρμογής, η Οδηγία ΣΠΕ είναι πολύ σαφής ως προς την τελική της επιδίωξη, την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής εκτίμησης και διαβούλευσης στην προς έγκριση μορφή του σχεδίου ή προγράμματος.
( πηγή για τα στοιχεία σημείου 6.4 : Στρατηγική Μελέτη Πριβαλλοντικών Επιπτώσεων ΠΕΠ Δυτ. Ελλάδας Πελοποννήσου και Ιονίων Νήσων)
7. Ενδιαφέροντα σημεία από το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΚΑ για τη διαχείριση απορριμμάτων
σημείο 1
Το ΕΣΔΑ είναι στρατηγικός και πολιτικός σχεδιασμός, εκπονείται από το ΥΠΕΚΑ και εγκρίνεται με νομοθετική ρύθμιση του ΥΠΕΚΑ και των συναρμοδίων Υπουργείων.
Σημείο 3
Το ΠΕΣΔΑ αποτελεί επιχειρησιακό πρόγραμμα περιβαλλοντικής ανάπτυξης της εκάστοτε Περιφέρειας στον τομέα διαχείρισης των αποβλήτων.
Το ΠΕΣΔΑ εκπονείται από την Περιφέρεια και εγκρίνεται με απόφαση του Περιφερειάρχη μετά την σύμφωνη γνώμη των Υπουργείων Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Άρθρο 31 Συμμετοχή του κοινού
Οι ενδιαφερόμενοι, οι αρχές και το ευρύ κοινό έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στην εκπόνηση των σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων και των προγραμμάτων για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά μετά την εκπόνησή τους, σύμφωνα με την οδηγία 2003/35/ΕΚ ή, ανάλογα με την περίπτωση, την οδηγία 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2001, σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων. Τα σχέδια και τα προγράμματα υπόκεινται σε διαβούλευση, τοπική ή πανελλαδική, αναρτώνται στον ιστοχώρο διαβούλευσης, στον οποίο έχει πρόσβαση το κοινό.
Άρθρο 32 (άρθρο 32 της Οδηγίας) Συνεργασία
Η κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων και των προγραμμάτων για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, σύμφωνα με τα άρθρα 28 και 29, μπορεί να γίνεται και σε συνεργασία με άλλα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου