ΑπελευθερώΣτΕ τη θέα προς την Ακρόπολη

Η πρόσοψη του ξενοδοχείου επί της οδού Φαλήρου που εξαφανίζει τον Παρθενώνα από τους περίοικους.Μάριος Βαλασόπουλος | EUROKINISSI ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 13.05.2019, 16:54

ΑπελευθερώΣτΕ τη θέα προς την Ακρόπολη

Χαρά Τζαναβάρα

Ασπίδα προστασίας της Ακρόπολης αλλά και των οικιστικών ζωνών γύρω από μνημεία όρθωσε το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), το οποίο συνεδρίασε την Παρασκευή για να εκδικάσει σε ολομέλεια τις δύο υποθέσεις με τη δόμηση στην περιοχή Μακρυγιάννη, που αφορούν πολυώροφο ξενοδοχείο στην οδό Φαλήρου και το αίτημα για έκδοση οικοδομικής άδειας για νέο κτίριο στη Μισαραλιώτου.

Το καμπανάκι για τη σωτηρία του μνημείου της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς είχε έρθει πριν από 51 χρόνια από την UNESCO, όταν κινδύνευε η φυσιογνωμία του μνημείου από την ανέγερση επταώροφων οικοδομών στην Πλάκα και την κατεδάφιση των Αναφιώτικων.

Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έδωσε προθεσμία στις δύο πλευρές να υποβάλουν συμπληρωματικές εκθέσεις ώς τις 24 του μηνός και αναμένεται να εκδώσει την απόφασή του ώς το φθινόπωρο. Οι συνεχείς αναφορές όμως στην παράγραφο 6 του άρθρου 24 του Συντάγματος και οι παραινέσεις των δικαστών στα συναρμόδια υπουργεία ότι «υποχρεούνται να παρέμβουν» γεννά αισιοδοξία στην Κίνηση Πολιτών Ακρόπολη-Μακρυγιάννη SOS, που προσέφυγε στη Δικαιοσύνη με τη στήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και του συντονιστικού φορέων του Ιστορικού Κέντρου.

Με την ανάκληση της απόφασης του υπουργείου Πολιτισμού και την αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών που έχει επιβάλει το υπουργείο Περιβάλλοντος, έχει παγώσει η υπόθεση του ακινήτου στη Μισαραλιώτου.

Το ξενοδοχείο στην οδό Φαλήρου, που λέγεται ότι υπερβαίνει σε ύψος τα 37 μέτρα και εξαφανίζει τον Ιερό Βράχο, βρίσκεται στο τελικό στάδιο κατασκευής. Οι εργασίες δεν επιτρέπεται να συνεχιστούν, αλλά ο Δήμος Αθηναίων δεν έχει ανακαλέσει την οικοδομική άδεια, παρά το γεγονός ότι δεν έχει υποβληθεί η μελέτη για τα αρχαία που βρέθηκαν στο οικόπεδο, όπως προβλέπει η απόφαση του 2014 του υπουργού Πολιτισμού.

Εμφανής ευαισθησία

Η ευαισθησία του ΣτΕ απέναντι στο μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς ήταν εμφανής από τις παρατηρήσεις της προέδρου του Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, η οποία έκανε συνεχείς αναφορές στις ευθύνες των δικαστών για υποθέσεις που έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνία και το μέλλον των πόλεων, ενώ τόνισε ότι οι δικαστές πρέπει να μην ντρέπονται για τις αποφάσεις τους.

Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην εισήγηση του Θ. Αραβάνη, μέλους του ΣτΕ, που παρουσιάστηκε στην Ολομέλεια. Αναφέρεται και στις δύο περιπτώσεις που έχουν σημαντικές διαφορές αλλά και πολλές ομοιότητες. Κοινά σημεία αναφοράς το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) του Δήμου Αθηναίων, που εγκρίθηκε το 1988 από τον τότε αναπληρωτή υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, και ορίζει πολεοδομικό κέντρο στη συνοικία Μακρυγιάννη συμπληρώνοντας το προεδρικό διάταγμα του 1978 που προβλέπει γι’ αυτή την κατηγορία συντελεστή δόμησης 3,60.

Είναι ο υψηλότερος που έχει θεσπιστεί για το λεκανοπέδιο και επιτρέπει την κατασκευή κτιρίων με ύψος 32 μέτρα, το οποίο με τα θεσμοθετημένα παραθυράκια του νόμου φτάνει στα 37,5 μέτρα και αντιστοιχεί σε δωδεκαώροφα κτίρια! Ανάλογη πρόβλεψη υπάρχει στον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ), που εγκρίθηκε το 2012.

Μάλιστα το ειδικό καθεστώς δόμησης έχει... τρύπα στη νότια πλευρά της Ακρόπολης. Η προστατευόμενη ζώνη στην περιοχή Μακρυγιάννη-Κουκάκι περιορίζεται στα δύο πρώτα οικοδομικά τετράγωνα από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ενώ καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του Θησείου, παρ’ όλο που βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από τον Ιερό Βράχο και βεβαίως ολόκληρη την Πλάκα.

Ο εισηγητής του ΣτΕ επικαλείται απόφαση του 2016 με την οποία τα ανώτατα όρια ύψους, που καθορίζονταν παλιότερα από τον ΓΟΚ και σήμερα από τον ΝΟΚ, «δεν εφαρμόζονται συλλήβδην σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας». Επισημαίνει ότι οι όροι δόμησης «συνδέονται με τη φυσιογνωμία της κάθε περιοχής» και ορίζονται μετά από τήρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας, που προϋποθέτει επιστημονική μελέτη, γνωμοδότηση του Συμβουλίου Πολεοδομίας και Χωροταξίας καθώς και συμβολή των πολιτών.

Απόρριψη αιτημάτων

Υπογραμμίζει ότι διαφορετική πρακτική αντίκειται στο άρθρο 24 του Συντάγματος, για το οποίο υπενθυμίζει ότι «επιτάσσει την ορθολογική πολεοδόμηση βάσει των πορισμάτων της επιστήμης και απαγορεύει κατ’ αρχήν την επιδείνωση των όρων δόμησης και διαβίωσης των κατοίκων». Τονίζει επίσης ότι οι διατάξεις «δεν είναι αμέσως εφαρμοστέες από την πολεοδομική αρχή, αλλά θέτουν όρια» και σε άλλο σημείο αναφέρει ότι το υπουργείο Πολιτισμού μπορεί να περιορίσει ή και να απαγορεύσει την ανέγερση κτιρίου, το οποίο «από απόψεως διαστάσεων και μορφολογίας βλάπτει αμέσως ή εμμέσως πλησίον ευρισκόμενο αρχαίο μνημείο».

Η Ολομέλεια του ΣτΕ δεν έκανε δεκτά τα αιτήματα των εκπροσώπων των δύο ακινήτων, οι οποίοι ζήτησαν να απορριφθεί η προσφυγή για την οδό Φαλήρου ως εκπρόθεσμη και να μη γίνει συζήτηση για τις δύο περιπτώσεις, γιατί το δικαστήριο είναι... αναρμόδιο!

Κώστας Μπίρης και «επονείδιστοι οπτικοί φραγμοί» προς τον Ιερό Βράχο

Υπάρχει προϊστορία και με πολιτικό... ζουμί στα πολεοδομικά «εγκλήματα» στη σκιά της Ακρόπολης. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, είχε ξεφυτρώσει ένα εξαώροφο έκτρωμα ύψους 20 μέτρων στη δεξιά πλευρά της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στη γωνία με τη Θρασύλλου, το οποίο κυριολεκτικά εξαφάνιζε τον Ιερό Βράχο. Βρισκόταν απέναντι από το ιστορικό κτίριο Βάιλερ, που τότε στέγαζε το Μουσείο της Ακρόπολης.

Εντοπίστηκε από τον ακέραιο μηχανικό και λάτρη της Αθήνας Κώστα Μπίρη, ο οποίος από το 1925 και για τέσσερις δεκαετίες διετέλεσε διευθυντής του Σχεδίου Πόλεως του Δήμου Αθηναίων.

Η δύσκολη, αλλά επιτυχής μάχη που είχε δώσει τότε μνημονεύεται στο βιβλίο «Κώστας Μπίρης. Βίος αφιερωμένος στην πόλη των Αθηνών», που υπογράφει ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Μάνος Μπίρης. Οι πολιτικές πλευρές της υπόθεσης δόθηκαν κατά την παρουσίαση του βιβλίου από τον επίσης καθηγητή του Πολυτεχνείου, Γιώργο Σαρηγιάννη.

Επικαλούμενος στοιχεία από εφημερίδες της εποχής, αποκάλυψε ότι το ακίνητο ήταν ιδιοκτησία της κόρης του υπουργού Εσωτερικών Ι. Τριανταφύλλη, ο οποίος ήταν σύγγαμβρος του πρώην διευθυντή του Σχεδίου Πόλεως, καθηγητή του Πολυτεχνείου στην έδρα της Πολεοδομίας και μετέπειτα υπουργού, Ανάργυρου Δημητρακόπουλου.

Είχε οικοδομηθεί με παράνομες άδειες και με τη στήριξη των υπηρεσιών του υπουργείου Δημοσίων Εργων που είχαν αποφανθεί ότι είναι σύννομο. Υπουργός ήταν ο μετέπειτα πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Ο Κώστας Μπίρης έκανε όμως λόγο για «επονείδιστο οπτικό φραγμό προς την Ακρόπολη» και με τις συνεχείς παρεμβάσεις του οδήγησε σε σημειακή τροποποίηση του σχεδίου και στην κατεδάφιση της οικοδομής, αλλά με την καταβολή μεγάλης αποζημίωσης.