Θέμα: Σχετικά με τις Υπουργικές Αποφάσεις για τους Ιδιωτικούς Φορείς Επίβλεψης στις Μελέτες
Συνάδελφοι/σες
Ενημερώνουμε ότι εκδόθηκαν σε ΦΕΚ δύο Κοινές Υπουργικές των Υπουργών Υποδομών και Μεταφορών και Εσωτερικών για :
Όπως ακριβώς είχαμε επισημάνει και κατά τη συζήτηση του σχετικού Νόμου Ν.4782/21 «ενισχύεται και διευρύνεται η παρουσία ιδιωτικών συμφερόντων σε όλο το φάσμα παραγωγής Δημοσίων Έργων, γενικεύονται οι «συνέργειες» Δημόσιου με Ιδιωτικό Τομέα, όπου «Ελεγκτές» και «Ελεγχόμενοι» θα αλληλοδιαπλέκονται, καθώς οι ρόλοι αυτοί θα εναλλάσσονται ανά έργο. Ήδη ο σχεδιασμός των Τεχνικών Έργων γίνεται πρώτιστα με κριτήρια ανταποδοτικότητας και κερδοφορίας (ΣΔΙΤ, Συμβάσεις Παραχώρησης) και όχι με κριτήρια κοινωνικά, περιβαλλοντικά και ικανοποίησης των λαϊκών αναγκών (αντισεισμική προστασία, αντιπλημμυρικά έργα, Πολιτική Προστασία κλπ), γεγονός που αποδεικνύεται σε κάθε “φυσική” καταστροφή. Με τις προβλέψεις του Ν/Σ: ιδιώτες θα καθορίζουν τις τεχνικές προδιαγραφές για τα έργα, ιδιώτες θα καθορίζουν τις τιμές των υλικών και των εργασιών, δηλαδή το κόστος των έργων, τις μελέτες θα τις εκπονούν οι ιδιώτες μελετητές και θα τις επιβλέπουν οι πιστοποιημένοι ιδιωτικοί φορείς. Τα έργα θα τα κατασκευάζουν οι ιδιώτες εργολάβοι και θα τα επιμετρούν και επιβλέπουν ιδιώτες. Μόνο το κόστος θα πληρώνει το Δημόσιο (και οι πολίτες) με πλημμελή έλεγχο και τεράστιες επισφάλειες.» Με τις ρυθμίσεις αυτές εξαφανίζεται ο Τεχνικός ρόλος και το αντικείμενο των Μηχανικών με απρόβλεπτες συνέπειες στη μελλοντική δυνατότητα των Δημόσιων Τεχνικών Υπηρεσιών να σχεδιάζουν, να μελετούν, να παρακολουθούν και νε ελέγχουν το παραγόμενο Τεχνικό έργο.
Οι εν λόγω Κ.Υ.Α περιγράφουν τις διαδικασίες, προϋποθέσεις και αμοιβές, για την άσκηση καθηκόντων επίβλεψης κατά την κατασκευή δημοσίων έργων κάτω των ορίων από διαπιστευμένους ιδιώτες, επιβλέποντες ελεγκτές μηχανικούς («Ελεγκτές Μηχανικοί»). Οι σχετικές Γνωμοδοτήσεις της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. είναι αναρτημένες εδώ:
Α. «1. Η άσκηση της επίβλεψης στην εκτέλεση ορισμένου έργου του άρθρου 2 της παρούσας από διαπιστευμένο ιδιώτη Ελεγκτή Μηχανικό καθορίζεται με απόφαση της αναθέτουσας αρχής. 2. Η σχετική απόφαση της αναθέτουσας αρχής οφείλει να εκδοθεί, αφού δημοσιευθεί η διακήρυξη του προς επίβλεψη έργου, ώστε να είναι γνωστές οι ειδικές τεχνικές απαιτήσεις του και ειδικότερα οι κατηγορίες έργων και εξειδικευμένων εργασιών, στις οποίες θα πρέπει να διαθέτει εμπειρία ο Ελεγκτής Μηχανικός.»
Δηλαδή απουσιάζει ξανά (όπως και στα έργα άνω του ορίου) οποιαδήποτε πρόνοια για την αιτιολόγηση της απόφασης της Αναθέτουσας Αρχής σχετικά με την ανάθεση επίβλεψης Έργου ή Μελέτης σε Ιδιώτη ή από την Υπηρεσία.
Β. Η εγγραφή στο Μητρώο Διαπιστευμένων Ελεγκτών Μηχανικών αποτελεί την μόνη απαιτούμενη πιστοποίηση, προκειμένου οι ιδιώτες μηχανικοί να συμμετέχουν στις διαδικασίες επιλογής Ελεγκτών Μηχανικών για την ανάθεση σε αυτούς των υπηρεσιών επίβλεψης της παρούσας.
Μοναδικό δηλαδή κριτήριο ελέγχου του ιδιώτη Ελεγκτή αποτελεί η εγγραφή του στο σχετικό Μητρώο, το οποίο τηρεί το ΤΕΕ (άρθρο 3).
Γ. Ο ορισμός του Ελεγκτή Μηχανικού για την άσκηση επίβλεψης στην εκτέλεση ορισμένου έργου γίνεται μετά από κλήρωση μεταξύ των εγγεγραμμένων στο Μητρώο Διαπιστευμένων Ελεγκτών Μηχανικών, που πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 3 της παρούσας, και σύμφωνα με την διαδικασία των επόμενων παραγράφων. Η κλήρωση διενεργείται με ευθύνη του Τ.Ε.Ε., το οποίο έχει καταρτίσει και διατηρεί το οικείο Μητρώο, όπως προβλέπεται στις επόμενες παραγράφους
Σίγουρα πιο αντικειμενική η κλήρωση από την απευθείας επιλογή επιβλέποντα που ισχύει στα έργα άνω του ορίου. Από πουθενά όμως πάλι δεν προκύπτει καμία διαδικασία για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας του ιδιώτη Ελεγκτή από τον ελεγχόμενο Εργολάβο ή Μελετητή. Οι προβλέψεις του άρθρου 7 για «αμεροληψία» του δε μπορούν να καλύψουν το σύνολο των αλληλοεξαρτήσεων παρελθόντων ετών ή και μελλοντικών σχέσεων που δύναται να ανακύψουν μεταξύ Αναδόχου Μελέτης και Ιδιωτικού Φορέα Επίβλεψης. Να το πούμε με απλά λόγια: ποιος απαγορεύει τον ΙΦΕ μετά την περαίωση του έργου του να αναλάβει και άλλες αναθέσεις ή άλλες εργασίες από τον Ανάδοχο? Μήπως οι λιγοστές μεγάλες και συγκροτημένες Μελετητικές Εταιρίες θα εναλλάσσονται στους ρόλους του Αναδόχου Σύνταξης Μελέτης και του Φορέα Επίβλεψης ανά έργο ή αντίστοιχα στα έργα?
Δ. . Ο Ελεγκτής Μηχανικός έχει κατά την άσκηση των καθηκόντων του όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που αναγνωρίζονται από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 στην επίβλεψη, όταν αυτή ασκείται από υπαλλήλους της Διευθύνουσας Υπηρεσίας.
Είναι πρωτόγνωρο να δίνονται αρμοδιότητες Δημόσιας Αρχής σε ιδιώτες
Ε. 1. Ο Ελεγκτής Μηχανικός δεν ευθύνεται έναντι του αναδόχου για τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων επίβλεψης. 2. Οι πράξεις του Ελεγκτή Μηχανικού (οδηγίες, πορίσματα, έγγραφα κλ.π.) δεν προσβάλλονται παραδεκτώς από τον ανάδοχο ούτε κατά την προβλεπόμενη στο άρθρο 174 του ν. 4412/2016 διαδικασία διοικητικής επίλυσης των διαφορών ούτε ενώπιον των πολιτικών ή των διοικητικών δικαστηρίων. 3. Σε περίπτωση που ο ανάδοχος διαφωνεί με πράξεις, παραλείψεις ή ενέργειες του Ελεγκτή Μηχανικού, οφείλει να υποβάλει την αναφορά που προβλέπεται στην παρ. 6 του άρθρου 10 της παρούσας με αίτημα την εναντίωση των οργάνων του Κυρίου του Έργου σε πράξεις της επίβλεψης. 1. Το γεγονός ότι η επίβλεψη της εκτέλεσης του έργου ασκείται από Ελεγκτή Μηχανικό δεν μειώνει τις ευθύνες του αναδόχου έναντι του Κυρίου του Έργου, όπως αυτές απορρέουν από τον νόμο και την μεταξύ τους σύμβαση
Η ευθύνη δηλαδή και τα δικαστήρια θα βαρύνουν αποκλειστικά την Δημόσια Υπηρεσία και τους Υπαλλήλους της Μηχανικούς.
ΣΤ. Σε αντίθεση με τη ρητή πρόβλεψη των αντίστοιχων ΥΑ για τα έργα άνω των ορίων δεν προκύπτει ευθέως αν δηλαδή η αμοιβή δηλαδή της Επίβλεψης Έργου ή Μελέτης αυξάνει το κόστος της και μάλιστα στο αρχικό προϋπολογισμένο ποσό και όχι στο Συμβατικό.
Ζ. 2. Ο Ελεγκτής Μηχανικός για την άσκηση της επίβλεψης και για την εν γένει εκτέλεση των καθηκόντων, που του έχουν ανατεθεί με την σύμβασή του, δικαιούται να λάβει για την συνολική προθεσμία εκτέλεσης του έργου, όπως αυτή καθαρίζεται στην παρ. 1 του άρθρου 147 του ν. 4412/2016, κατ’ αποκοπήν αμοιβή, η οποία θα ανέρχεται σε ποσοστό 1,5% του ύψους της προεκτιμώμενης αμοιβής του έργου (και αντίστοιχα 4% στις μελέτες)
Οι προβλεπόμενες αμοιβές είναι αρκετά υψηλές ειδικά για τις «μικρότερες» μελέτες. Ενδεικτικά μια Υπηρεσία που επιθυμεί να αναθέσει 5 Μελέτες του 1 εκατομμυρίου € θα αυξήσει το κόστος κατά 5 Χ 4% Χ 1.000.000 € = 5 Χ 40.000 € = 200.000 ευρώ για εργασία που θα μπορούσαν άνετα να διεκπεραιώσουν τρεις Διπλωματούχοι Μηχανικοί Υπάλληλοι με πολύ λιγότερο από τα μισά χρήματα και ταυτόχρονα να κάνουν και πολλές άλλες δουλείες της Υπηρεσίας (Επιτροπές, μελέτες, Έγγραφα, Υπηρεσιακές εισηγήσεις κλπ). Το κόστος αυτό αυξάνει δυσανάλογα και λόγω των τεράστιων εκπτώσεων που είναι συνηθισμένες. Για να το πούμε με ένα παράδειγμα: Μια μελέτη προϋπολογισμού 1.000.000 € δημοπρατείται και ανατίθεται με έκπτωση 77% (πραγματικό γεγονός σε πρόσφατες αναθέσεις Μελετών Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, βλέπε σχετικά εδώ). Το συμβατικό κόστος της μελέτης γίνεται 230.000 € ενώ η αμοιβή της επίβλεψης θα παραμένει στα 30.000 €. Ξεπερνά δηλαδή το 13% του συνολικού κόστους της μελέτης. Αντίστοιχα είναι τα νούμερα και για τα έργα. Ενδεικτικά ένα έργο προϋπολογισμού 3 εκατ. € θα έχει αμοιβή επίβλεψης 45.000 €, ενώ μπορεί να δημοπρατηθεί με προϋπολογισμό Σύμβασης τις 700.000 €.
Με όλα τα παραπάνω η σχέση κόστους – οφέλους είναι συντριπτική υπέρ της Επίβλεψης από το Δημόσιο αν συνυπολογίσει κανείς την προστιθέμενη αξία της πείρας που αποκτούν οι εμπλεκόμενοι Υπάλληλοι Μηχανικοί. Οι αμοιβές των ιδιωτών επιβλεπόντων θα μπορούσαν κάλλιστα να χρηματοδοτήσουν προσλήψεις νέων μηχανικών ή και βελτίωση των αποδοχών των υπηρετούντων Υπαλλήλων ώστε να υπάρξει προστιθέμενη αξία στις Δημόσιες Τεχνικές Υπηρεσίες που θα κληθούν να απορροφήσουν τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης με σεβασμό στο Δημόσιο Συμφέρον.
Τέλος παραθέτουμε αυτούσιο σημείο από τη Γνωμοδότηση της ΕΑΑΔΗΣΥ που κατά τη γνώμη μας αποτυπώνει και την ουσία:
«Υπενθυμίζεται επίσης και η θέση της νομολογίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη διαχείριση των δημοσίων πιστώσεων με βάση τις αρχές της οικονομικότητας, της αναγκαιότητας και της αποδοτικότητας, βάσει της οποίας, οι αναθέτουσες αρχές δεν μπορούν να αναθέτουν σε τρίτους, εργασίες που εμπίπτουν στα συνήθη καθήκοντα των αρμοδιοτήτων τους, κατά κλάδο, όπως αυτά περιγράφονται στις οικείες οργανικές διατάξεις, και, επιπλέον, για την υλοποίησή τους δεν απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις ή η χρήση τεχνικών μέσων που δεν κατέχει το ήδη υπηρετούν προσωπικό, αφού αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την αδικαιολόγητη οικονομική επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους, όμως «… κατ' εξαίρεση, είναι δυνατή, [σ.σ. η ανάθεση εργασιών σε τρίτους] στο βαθμό που αυτό επιβάλλεται από τις αρχές της αναγκαιότητας και αποδοτικότητας, η, έναντι αμοιβής, ανάθεση σε ιδιώτη, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, είτε εργασιών ειδικής φύσης, για την εκτέλεση των οποίων απαιτείται προσωπικό με εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία, που δεν διαθέτει, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το ήδη υπηρετούν προσωπικό, …. είτε όταν αποδεικνύεται ότι, μολονότι προβλέπεται από τις οικείες οργανικές διατάξεις η σύσταση και λειτουργία αρμόδιας για την εκτέλεση των οικείων εργασιών υπηρεσίας, αυτή δεν έχει στελεχωθεί με το προβλεπόμενο προσωπικό άνευ υπαιτιότητας του ενδιαφερόμενου νομικού προσώπου….»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου