Πρόταση βελτίωσης της λειτουργίας Πολεοδομικών Υπηρεσιών

Όπως παρουσιάστηκε από το συνάδελφο Γ.Τ. στο πρόσφατο Συνέδριο της ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ

Ριζικής βελτίωσης της λειτουργίας Πολεοδομικών Υπηρεσιών

Ο χωροταξικός-πολεοδομικός σχεδιασμός και οι εφαρμογές του, είναι ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας, που δύναται να συμβάλλει τα μέγιστα στη βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία της Χώρας μας. Όπως είναι γνωστό, ειδικά στην εφαρμογή της Πολεοδομικής νομοθεσίας παρουσιάζονται τεράστια προβλήματα λειτουργίας (χαοτικό νομοθετικό πλαίσιο, με ερμηνείες που συγκρούονται, έλλειμμα συντονισμού, εποπτείας και υποστήριξης των Πολεοδομικών Υπηρεσιών, τεράστιο έλλειμμα προσωπικού), με αποτέλεσμα τις μεγάλες καθυστερήσεις στην αδειοδότηση διαφόρων δραστηριοτήτων (οικοδομικές άδειες κλπ). 

Το μεγαλύτερο υφιστάμενο πρόβλημα, δηλ. η πολυνομοθεσία έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία των εν λόγω Υπηρεσιών και το παραγόμενο έργο τους.

Η εν λόγω πρόταση αφορά τη ριζική βελτίωση των Υπηρεσιών που ασκούν πολεοδομικές αρμοδιότητες, σε όλα τα Διοικητικά επίπεδα (Υπηρεσίες Δόμησης Δήμων, ΔΙΠΕΧΩΣ Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, ΥΠΕΝ καθώς και η νέα δομή που δεν έχει λειτουργήσει ακόμη δηλ. το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος).

Καταγραφή σημερινής κατάστασης:

Μέχρι το 1995 περίπου το σύνολο των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων ασκούνταν αποκλειστικά από το κράτος ως εξής:

ΥΠΕΧΩΔΕ: Κεντρική εποπτεία, συντονισμός και καθοδήγηση όλων των Περιφερειακών κρατικών Δ/νσεων Οικισμού (με τακτικές ενημερωτικές συναντήσεις) και παράλληλα άσκηση αρμοδιοτήτων Κεντρικής Κυβέρνησης-Υπουργού.

Δ/νσεις Οικισμού: Περιφερειακή εποπτεία, συντονισμός και καθοδήγηση όλων των Πολεοδομικών Υπηρεσιών στο χώρο αρμοδιότητας και παράλληλα άσκηση αρμοδιοτήτων που παραχωρήθηκαν από τον Υπουργό. 

Δ/νσεις Πολεοδομίας: Άσκηση όλων των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων (έκδοση Ο.Α, αυθαίρετα, πολεοδομικός σχεδιασμός κλπ) σε επίπεδο Νομού.

Κάποιοι μεγάλοι Δήμοι είχαν είδαν προβεί στη σύσταση Πολεοδομικών Υπηρεσιών και ασκούσαν τις αρμοδιότητες αυτές στη χωρική τους επικράτεια.

Στο πλαίσιο αυτών η πρακτική ήταν ότι τα στελέχη των Δ/νσεων Οικισμού της Περιφέρειας ενημερώνονταν, εκπαιδεύονταν, καθοδηγούνταν και εποπτεύονταν σε τακτικά διαστήματα από τα πιο έμπειρα στελέχη του Υπουργείου. Ταυτόχρονα τα στελέχη των Δ/νσεων Οικισμού μετέφεραν αυτή τη γνώση, καθοδήγηση και συντονισμό που αποκτούσαν στις Πολεοδομίες αρμοδιότητας τους.

Έτσι υπήρχε μια τακτική επικοινωνία και γνώση των υφισταμένων προβλημάτων και δυσλειτουργιών και ως εκ τούτου ήταν ευκολότερος ο σχεδιασμός και προγραμματισμός επίλυσής τους με αντίστοιχες οδηγίες και κατευθύνσεις. Υπήρχε δηλαδή μια σταθερή διαλειτουργική «ροή» μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διοίκησης, που ως αποτέλεσμα είχε την ενιαία εφαρμογή των διατάξεων και της άμεσης αντιμετώπισης των όποιων προβλημάτων.

Μετά την μεταφορά των Πολεοδομικών Υπηρεσιών (εκτός από αυτές που είχαν συστήσει οι Δήμοι) στις αιρετές Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις το 1995 και την ενσωμάτωση των Δ/νσεων Οικισμού στις τότε Κρατικές Περιφέρειες το 1997, ουσιαστικά διερράγη η «ροή γνώσης» μεταξύ όλων των διοικητικών επιπέδων, καθώς το μόνο που απέμεινε ήταν η τυπική αλληλογραφία μεταξύ των Υπηρεσιών με τη διατύπωση ερωτημάτων και ως εκ τούτου, έκτοτε σταμάτησε ο ουσιαστικός συντονισμός, καθοδήγηση και εποπτεία από πάνω προς τα κάτω, αλλά και η αμφίδρομη ανάδραση από τα κάτω.

Σε αυτό το σκηνικό σήμερα έχει να προστεθεί ένα επιπλέον σοβαρό ζήτημα, όπου λόγου της συνταξιοδότησης των εμπειρότερων μηχανικών που είχαν μάλιστα λάβει μεγαλύτερα εφόδια εργασιακής εμπειρίας λόγω της τακτικής αλληλεπίδρασης με τα υπόλοιπα διοικητικά επίπεδα (όπως περιγράφεται παραπάνω), δημιουργείται ένα σημαντικό κενό θεσμικής μνήμης, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των σημερινών συναδέλφων να μην διαθέτει τα κατάλληλα εφόδια γνώσης και κυρίως εμπειρίας για να ανταπεξέλθει στις σημερινές κρίσιμες συνθήκες.

Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια με τις αλλεπάλληλες νομοθετικές αλλαγές (ΝΟΚ, Αυθαίρετα κλπ) έχουν δυσχεράνει ακόμη περισσότερο το έργο των ανωτέρω Υπηρεσιών καθώς συσσωρεύονται ολοένα και περισσότερα δυσεπίλυτα προβλήματα ερμηνείας και εφαρμογής των διατάξεων.

Έτσι εκτός από τη λειτουργία των ίδιων των Υπηρεσιών έχουν ανακύψει και τεράστια προβλήματα στη λειτουργία των Συλλογικών οργάνων με κορυφαίο αυτό των ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. όπου συσσωρεύεται μεγάλος αριθμός υποθέσεων με συνέπεια πρόσθετες δυσλειτουργίες και πρόσθετο φόρτο στους λιγοστούς έτσι κι αλλιώς υπηρετούντες μηχανικούς. 

Μάλιστα, παρά τη διακήρυξη της προηγούμενης Κυβέρνησης, μετά τις δραματικές φωτιές στο Μάτι, για άμεση πρόσληψη 400 μηχανικών για την λειτουργία των Παρατηρητηρίων Δομημένου Περιβάλλοντος, δεν έχει γίνει τίποτα μέχρι και σήμερα. 

Είναι λοιπόν προφανές ότι όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τη μη πρόσληψη νέου προσωπικού τα τελευταία χρόνια, έχει δυσχεράνει σε μεγάλο βαθμό το έργο των ανωτέρω Υπηρεσιών.

Φυσικά η λύση δεν είναι η επαναφορά των πολεοδομικών Υπηρεσιών στο κράτος, όμως για να αποφύγουμε περαιτέρω δυσλειτουργίες και να μπορέσουν να λειτουργήσουν επαρκώς είναι κατεπείγουσα η ανάγκη να βρεθούν οι βέλτιστοι τρόποι αποκατάστασης της θεσμικής μνήμης, που είναι το βασικό αίτιο, σε συνδυασμό με όλες τις άλλες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί.

Σύμφωνα με τα παραπάνω το υπ’ αρ. 1 πρόβλημα στην λειτουργία των παραπάνω Υπηρεσιών είναι η ερμηνεία και η εφαρμογή των ισχυουσών διατάξεων, δεδομένου ότι λόγω έλλειψης συντονισμού και ροής γνώσης μεταξύ των επιπέδων διοίκησης, καλείται αποσπασματικά και αποκομμένα η κάθε Υπηρεσία και οι αντίστοιχοι μηχανικοί να πράξουν τα παραπάνω κατά το δοκούν. 

Πρόταση:

Σύσταση Δ/νσεων Νομικής Υποστήριξης

Σε κάθε έδρα Περιφέρειας δημιουργούνται δεκατρείς (13) Δ/νσεις Νομικής Υποστήριξης (οι οποίες θα υπάγονται στο Κράτος) για τον συντονισμό και την ενιαία εφαρμογή της νομοθεσίας. Επίσης συστήνεται και μία (1) Κεντρική Δ/νση στο ΥΠΕΝ, η οποία θα εποπτεύει και θα συντονίζει το έργο των υπόλοιπων 13 αποκεντρωμένων. 

Με αυτή την στρατηγική αυτή δομή:

Α) Θα επιλύονται άμεσα και σε μεγάλο βαθμό αξιοπιστίας όσα προβλήματα ανακύπτουν επί της ερμηνείας και εφαρμογής της πολεοδομικής νομοθεσίας. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να επιλυθεί μια υπόθεση από την τοπική Δ/νση Ν.Υ. θα ζητείται η συνδρομή της Κεντρικής Δ/νσης. Ταυτόχρονα θα λαμβάνουν γνώση και οι υπόλοιπες 12 Δ/νσεις επί του προβλήματος που προέκυψε.

Β) Από τη λειτουργία του εν λόγου συστήματος θα αποκτηθεί από την Κεντρική Διοίκηση η συνολική εικόνα που υπάρχει σε όλη την Επικράτεια και θα εντοπίζονται ευκολότερα τα μείζονα ζητήματα που ανακύπτουν, ώστε να επιλύονται πριν δημιουργήσουν περαιτέρω δυσμενείς επιπτώσεις.

Γ) Σε σύντομο χρονικό διάστημα θα αποκατασταθεί η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα του έργου των ανωτέρω Υπηρεσιών, καθώς μέσω της ενιαίας και ορθής εφαρμογής των σχετικών διατάξεων θα επιταχυνθεί η αδειοδότηση των διαφόρων εγκαταστάσεων. 

Δ) Τέλος, μέσω αυτού του συστήματος θα εντοπίζονται οι γενικές δυσλειτουργίες, ώστε να γίνουν από την Πολιτεία οι ανάλογες διορθωτικές παρεμβάσεις (είτε διευκρινιστικοί εγκύκλιοι, είτε νομοθετικές ρυθμίσεις) με απώτερο στόχο τη συνολική κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας.