Ταινιόδρομος Κράκαρη: Θλίψη για ένα από τα τελευταία βιομηχανικά μνημεία του Πειραιά

20.07.2019, 10:44
Ταινιόδρομος Κράκαρη: Θλίψη για ένα από τα τελευταία βιομηχανικά μνημεία του Πειραιά

Αλεξάνδρα Μούργου *

Ο χθεσινός σεισμός, μεταξύ άλλων, είχε ως θλιβερή συνέπεια την κατάρρευση μεγάλου τμήματος του Ταινιόδρομου Κράκαρη, μεσοπολεμικής κατασκευής, που αποτελεί - εδώ και περίπου έναν αιώνα- ένα από τα χαρακτηριστικότερα τοπόσημα του λιμανιού του Πειραιά και σημαντικότατο μνημείο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Κτισμένος στο δυτικό όριο του λιμανιού, σηματοδοτεί την είσοδο σε αυτόν με πλοίο.

Η κατασκευή του λιμενοβραχίονα ήταν ένα από τα πολλά εκσυγχρονιστικά λιμενικά και βιομηχανικά έργα που πραγματοποιήθηκαν από τα τέλη του 19ου αιώνα και μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα.



Όψη εργοστασίου από μώλο Κράκαρη τη δεκαετία του 1930 ΕΜΠ: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος, 2001, Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (1909-1993). Παρελθόν και μέλλον ενός ιστορικού βιομηχανικού συγκροτήματος, ΕΜΠ, Αθήνα, σελ. 48

Συνέβαλαν στο να αποτελέσει ο Πειραιάς το σημαντικότερο λιμάνι της χώρας, με έντονο βιομηχανικό χαρακτήρα, κι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου. Από το 1898 μέχρι το 1907 κατασκευάστηκε μία νηιδόχος (basin), δύο προβλήτες, και είχε πραγματοποιηθεί επιχωμάτωση 17 εκταρίων, η κατασκευή αποβάθρας 4 χιλιομέτρων, μώλοι, ναυπηγείο, προβλήτες και ο σιδηροδρομικός σταθμός. Το 1907 είχαν ολοκληρωθεί κι οι δύο λιμενοβραχίονες, Θεμιστοκλέους (από την πλευρά της Πειραϊκής) και Κράκαρη (από την πλευρά της Δραπετσώνας), στον οποίο κατά τον μεσοπόλεμο τοποθετήθηκε ο Ταινιόδρομος, τμήμα του βιομηχανικού συγκροτήματος των Λιπασμάτων (που λειτούργησε το 1909).


Πρόκειται για κατασκευές που είναι είναι άρρηκτα συνδεμένες με τη βιομηχανική εξέλιξη του τόπου και την γενικότερη συγκρότηση της πόλης του Πειραιά. Ο Πειραιάς, του οποίου ο ρόλος στην διαδικασία εκβιομηχάνισης της Ελλάδας ήταν κομβικός, ήταν η μεγαλύτερη εργατούπολη της χώρας κατά το Μεσοπόλεμο και υποδέχτηκε τεράστιο αριθμό προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Στα κτίρια αυτά αποτυπώνεται ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της βιομηχανικής και κοινωνικής ιστορίας, όχι μονάχα του Πειραιά, αλλά ολόκληρης της χώρας.







Περίπατος στο μώλο Κράκαρη αρχές του 20ου αιώνα. Μήλτσος Αντώνης, 2002, Σελίδες Ιστορίας. Στα 50 χρόνια του Δήμο Δραπετσώνας, Αθήνα, Εξωραϊστικός Πολιτιστικός Σύλλογος – Ένωση Δημοτών Δραπετσώνας – Θυμοίτης, Τεύχος 675, σελ. 5




Όπως επισημαίνει ο Αναπληρωτής Καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Ε.Μ.Π. Νίκος Μπελαβίλας, ο Ταινιόδρομος, το Γυαλάδικο του εργοστασίου των Λιπασμάτων, ο Ηλεκτρικός Σταθμός, το Σιλό Σιτηρών αποτελούν λίγα από τα εναπομείναντα βιομηχανικά μνημεία του Πειραιά και μαζί με το Κορώνειο τείχος, την «Παγόδα», τις χτιστές δεξαμενές, αποτελούν σημαντικότατα κομμάτια της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του Πειραιά.


Ο Ο.Λ.Π., οφείλει να φροντίσει για την συνολική επισκευή του και την αποκατάσταση του κατεστραμμένου τμήματος. Η ενδεχόμενη μελλοντική κατάρρευσή τους, θα αποτελέσει πολύ σημαντική απώλεια για την αρχιτεκτονική κληρονομιά και για την μνήμη της βιομηχανικής κι εργατικής ιστορίας του τόπου μας.




EUROKINISSI




*Υπ. διδάκτωρ ΕΜΠ - Paris 1 Panthéon - Sorbonne, αρχιτέκτων μηχ. ΕΜΠ, πολεοδόμος ENSAPLV


Βιβλιογραφία
ΕΜΠ: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος, 2001, Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (1909-1993). Παρελθόν και μέλλον ενός ιστορικού βιομηχανικού συγκροτήματος, ΕΜΠ, Αθήνα
Μαλικούτη, Σ., 2004, Πειραιάς 1834-1912, Λειτουργική συγκρότηση και πολεοδομική εξέλιξη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα
«Ν.Μπελαβίλας: Nα ανακατασκευαστεί αμέσως ο ταινιόδρομος Κράκαρη», Αυγή,
19/07/2019 ιστότοπος: http://www.avgi.gr/article/10842/10065380/n-mpelabilas-na-anakataskeuastei-amesos-o-tainiodromos-krakare
Hastaoglou – Martinidis, V., 2010, «The Cartography of Harbor Construction in Eastern Mediterranean Cities: Technical and Urban Modernization in the Late Nineteenth Century», pp :78-79, Kolluoglu, B., Toskoz, M., 2010, Cities of the Mediterranean. From the Ottomans to the present day, I.B. Tauris, London