Προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της έγκρισης του έργου «Διευθέτηση του Ρέματος Ποδονίφτη από την γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως την γέφυρα της οδού Εράτωνος» από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής αποφάσισε το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας. Το θέμα μπήκε στη συνεδρίαση της 20ης Δεκεμβρίου από δημοτικούς συμβούλους, οι οποίοι ζήτησαν να συζητηθεί εκτός ημερήσιας διάταξης, αφού παρά την απορριπτική απόφαση του Δ.Σ. το έργο προχωρά σε υλοποίηση. Αν και το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν συντριπτικό, αφού το σχετικό ψήφισμα έλαβε 32 θετικές ψήφους έναντι μιας αποχής, η συνεδρίαση δεν ήταν καθόλου απλή και δεν έλειψαν οι αψιμαχίες.
Αρχικά το προεδρείο προσπάθησε να αποφύγει τη συζήτηση του θέματος, επικαλούμενο τον κανονισμό που ζητά 22 ψήφους για να τεθεί ένα θέμα προς συζήτηση και παρότι ήταν φανερό ότι υπήρχε μια θετική τοποθέτηση περισσοτέρων συμβούλων. Μόνο όταν τέθηκε θέμα ονομαστικής ψηφοφορίας και αφού διεκόπη η συνεδρίαση, έγιναν οι απαραίτητες… διαβουλεύσεις και το θέμα μπήκε προς συζήτηση. Για το θέμα τοποθετήθηκαν οι δημοτικοί σύμβουλοι Πέτρος Κωνσταντίνου, Φίλιππος Δραγούμης και Στάθης Δρογώσης, θυμίζοντας την απόφαση που είχε ληφθεί επί του θέματος, τη σημασία της διατήρησης του φυσικού τμήματος του Ποδονίφτη και τη στάση του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας. Απαντώντας η αντιδήμαρχος Ελένη Μυριβήλη υποστήριξε την πρόταση, οδηγώντας και στην πανηγυρική υπερψήφισή της.
Σύμφωνα με πληροφορίες απόφαση προσφυγής στο ΣτΕ πρόκειται να λάβει και ο Δήμος Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας, ο οποίος ομόφωνα έχει απορρίψει το έργο.
Το έργο εκτός από τους δυο όμορους δήμους έχουν απορρίψει ακόμα και τρεις διευθύνσεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής (και μάλιστα οι πλέον αρμόδιες – υδάτων και δασών), ενώ θετική γνωμοδότηση έχει δώσει το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής.
Διαβάστε: Ρεπορτάζ για την γνωμοδότηση του Δήμου.
Η γνωμοδότηση του Δήμου επί της ΜΠΕ των έργων διευθέτησης του Ποδονίφτη
Στη συνεδρίαση της 20ης Δεκεμβρίου 2017, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας έκανε δεκτή ομόφωνα την παρακάτω γνωμοδότηση επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των έργων διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη στο τμήμα από την γέφυρα της οδού Εράτωνος, έως τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος.
Η περιοχή επέμβασης
Ο ποταμός Ποδονίφτης στο τμήμα της διαδρομής του που αποτελεί το φυσικό όριο μεταξύ του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας και του Δήμου Αθηναίων.
Ο ποταμός Ποδονίφτης είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Κηφισού. Πηγάζει από τις νοτιοδυτικές πηγές του Πεντελικού Όρους, κατέρχεται από το Χαλάνδρι και από εκεί στη Φιλοθέη. Συμβάλλει με το ρέμα Πολυδρόσου και συνεχίζει από την Οδό Καποδιστρίου προς την Καλογρέζα, τα Πατήσια και τη Νέα Φιλαδέλφεια, όπου εκβάλει στον Κηφισό ποταμό μαζί με άλλα ρέματα που κατεβαίνουν από τις Αχαρνές. Ο Ποδονίφτης συμβάλλει εντός του Δήμου με τον παραπόταμο του Γιαμπουρλά.
Καθεστώς προστασίας:
Η περιοχή έχει χαρακτηριστεί ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος (ΥΑ9173/1642/ 1993 – ΦΕΚ 281Δ/23-3-93) και υπάγεται στους «υγροτόπους Β΄ προτεραιότητας», βάσει του Νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας/Αττικής 2021 (Ν. 4277/ΦΕΚ 156/2014)
Το έργο:
Μετατροπή όλου του εναπομείναντος σε φυσική μορφή τμήματος του ποταμού Ποδονίφτη σε ανοιχτό οχετό απορροής ομβρίων. Κατασκευή δίδυμης ορθογωνικής διατομής από οπλισμένο σκυρόδεμα σε μήκος 771 μ. Πρόταση οριοθέτησης του ποταμού. Διαμόρφωση της οδού Περισσού, κατασκευή ποδηλατόδρομων και αγωγών ομβρίων και ακαθάρτων. Ανακατασκευή εκβολής συλλεκτήρα ρέματος Λαμπρινής.
Η μελέτη στηρίχτηκε στην «Οριστική μελέτη διευθέτησης του ρέματος Ποδονίφτη από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος έως τη γέφυρα της οδού Εράτωνος», η οποία εκπονήθηκε στα πλαίσια της μελέτης «Τροποποιήσεις συμπληρώσεις υφιστάμενων και σύνταξη νέων μελετών αποχέτευσης ομβρίων υδάτων περιοχών αρμοδιότητας της Δ/νσης Δ10 εντός Λεκάνης απορροής Κηφισού» που ανατέθηκε με την ΑΠ Δ10/21747π.ε./05-09-02 απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ.
ΠΟΔΟΝΙΦΤΗΣ: εγκιβωτισμένο τμήμα με ορθογωνική διατομή
ΠΟΔΟΝΙΦΤΗΣ: εγκιβωτισμένο τμήμα με ορθογωνική διατομή
Σύμφωνα με το ιστορικό που περιγράφεται στην ΜΠΕ, οι μελέτες διευθέτησης του Ποδονίφτη έχουν ξεκινήσει από τη δεκαετία του 60. Μέρος αυτών των μελετών που έχει ήδη υλοποιηθεί κάλυψε το ρέμα σε πολλά τμήματά του κατασκευάζοντας κλειστούς αγωγούς αλλά και ανοιχτό αγωγό πριν από τη γέφυρα της Εράτωνος. Την δεκαετία του 90, εγκιβωτίστηκε με ανοιχτό αγωγό από σκυρόδεμα το τμήμα από τη γέφυρα της Χαλκίδος και μέχρι τη συμβολή του με τον Κηφισό.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις:
Οι βασικές λειτουργίες του ποταμού στην σημερινή φυσική κατάσταση, αφορούν:
Α. Υπόγεια ύδατα
Από τις κοίτες των ποταμών γίνεται ο κύριος εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφορέα μέσω της κατείσδυσης του νερού. Αυτή η λειτουργία είναι αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία στα αστικοποιημένα περιβάλλοντα όπου το μεγαλύτερο μέρος τους εδάφους έχει καλυφθεί από μη διαπερατά από το νερό της βροχής υλικά. Από τον υπόγειο υδροφορέα της περιοχής μέσω γεωτρήσεων αρδεύονται οι χώροι πρασίνου. Μελλοντικά ο υπόγειος υδροφορέας πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σε εφαρμογές γεωθερμίας. Επομένως είναι σημαντική η συνέχιση της ανατροφοδότησής του και η διατήρηση του επιπέδου της στάθμης του.
Β. Βιοποικιλότητα
Το υπό καταστροφή ποτάμιο οικοσύστημα του Ποδονίφτη μαζί με τον παραπόταμο Γιαμπουρλά είναι το τελευταίο ποτάμιο οικοσύστημα στα όρια του Δήμου Αθηναίων και ένα από τα τελευταία στον αστικό ιστό.
Πρόκειται για μια μικρή σε έκταση αλλά κατάφυτη όαση με πυκνή βλάστηση με πολλά είδη φυτών και δένδρων με πλούσια πανίδα (υδρόβια πανίδα, πτηνά, αμφίβια) μέρος της οποίας αποτελείται από προστατευόμενα είδη.
Η πράσινη ζώνη, συνεχίζεται μέσω και του παραποτάμου Γιαμπουρλά που διατηρεί και αυτός την φυσική του κοίτη σε μήκος 250 μέτρων και φθάνει ως το Άλσος της Ν. Φιλαδέλφειας συνθέτοντας ένα δίκτυο μοναδικής αξίας για την ποιότητα του περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής.
Γ. Επίδραση στο μικροκλίμα
Η βλάστηση στην παραρεμάτια ζώνη μειώνει τους κινδύνους παγετού τον χειμώνα, επειδή το πράσινο δεν αφήνει να κατέβει σημαντικά η θερμοκρασία της επιφάνειας του εδάφους. Τους θερινούς μήνες, η βλάστηση στις παραρεμάτιες περιοχές παρέχει πυκνή σκιά και ταυτόχρονα η εξάτμιση του νερού, που απορροφούν τα δέντρα, καταναλώνει σχετική ενέργεια που τελικά ψύχει το περιβάλλον. Έτσι τα ρέματα δρουν ανακουφιστικά στις υψηλές θερμοκρασίες που δημιουργούνται τους καλοκαιρινούς μήνες κυρίως στις μεσογειακές χώρες.
Δ. Συνέργεια με άλλο σχεδιαζόμενο έργο – αθροιστικές επιπτώσεις
Ένα ακόμη έργο που έχει δρομολογηθεί από την Περιφέρεια Αττικής και αφορά υπογειοποίηση της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου- Φωκών σύμφωνα με το σχεδιασμό της ΔΙΚΕΔΑΛΟΣ Α.Ε. που θα διαχειρίζεται το υπό ανέγερση γήπεδο προβλέπεται να κατασκευαστεί σε επαφή με το τμήμα του ρέματος Γιαμπουρλά που ρέει στη φυσική του κοίτη, χωρίς να εξετάζονται οι επιπτώσεις επί του ρέματος.
Έτσι ουσιαστικά τίθεται υπό αμφισβήτηση και αυτό το εναπομείναν τμήμα με κίνδυνο εντός των επόμενων ετών να μην έχει μείνει κανένα τμήμα ρέματος με φυσική μορφή.
Ασυμβατότητα με την κατεύθυνση της ανάθεσης
Η περιβαλλοντική αξία του Ποδονίφτη αναγνωρίζεται ακόμη και στην εισήγηση με την οποία εκδόθηκε η απόφαση έγκρισης του φακέλου και του τρόπου ανάθεσης της μελέτης του 2016 με τίτλο “Επικαιροποίηση… κλπ” (ΑΔΑ:71ΞΘ7Λ7-9ΨΞ) γράφεται: “…Βασικός στόχος των έργων είναι η αντιπλημμυρική προστασία της ευρύτερης περιοχής αλλά και η κατά το δυνατόν διαφύλαξη των φυσικών λειτουργιών του ρέματος όπως ο εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα και η προστασία της βιοποικιλότητας.” Καμία τέτοια προσπάθεια δεν έγινε κατά τη μελέτη του ως άνω έργου η οποία στηρίχθηκε σε παλαιότερη που προέβλεπε κλειστό οχετό και πλήρη κάλυψη του ρέματος.
Ασυμβατότητα με τo ισχύον θεσμικό καθεστώς
Α. Σύμφωνα με την πάγια Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, σε εφαρμογή του άρθρου 24 του Συντάγματος: «τα ρέματα έχουν ζωτική σημασία για το οικιστικό και φυσικό περιβάλλον, και προστατεύονται καθ΄ όλη τους την έκταση και ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους, ώστε να διατηρείται η φυσική τους κατάσταση και να διασφαλίζεται η επιτελουμένη από αυτά λειτουργία της απορροής των υδάτων …» (ΣτΕ 319/2002, ΣτΕ 2669/2001, ΣτΕ 2656/1999, ΣτΕ 4728/1997, ΣτΕ 5930/1996, ΣτΕ 1805/1995, ΣτΕ 2163/1994). Την νομολογία αυτή επικαλείται σε έγγραφό της και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής στις 12/4/2017 με το οποίο ζητά «να εξετασθούν εναλλακτικές αντιπλημμυρικές λύσεις οικολογικές και περισσότερο φιλικές στο περιβάλλον και να τεκμηριωθούν με υδραυλική μελέτη (χωμάτινες διατομές, λιθοπλήρωτα συρματοκιβώτια, στρώμνες κλπ) γιατί η λύση που προτείνεται στη μελέτη (οπλισμένο σκυρόδεμα στην κοίτη τετράγωνης ανοιχτής διατομής) μετατρέπουν το ρέμα σε ανοιχτό οχετό, λύση περιβαλλοντικά μη αποδεκτή διότι αφενός στεγανοποιεί το υδατόρεμα με αποτελέσματα καταστροφικά για την παραρεμάτια βλάστηση αφετέρου αλλάζει καθολικά το χαρακτήρα του υδατορέματος».
Β. Σύμφωνα με την Οδηγία 2007/60 για την Εκτίμηση και Διαχείριση του Πλημμυρικού Κινδύνου που έχει ήδη ενσωματωθεί στην Ελληνική Νομοθεσία, προβλέπει ανάλυση των εναλλακτικών λύσεων με μέτρα δομικού και μη-δομικού χαρακτήρα σε επίπεδο λεκάνης απορροής και ζητά την εξέταση και άλλων εναλλακτικών λύσεων σε σχέση με τη «σκληρή» διευθέτηση.
Γ. Σύμφωνα με τον Ν. 4258/2014 άρθρο 3 παρ. 12 «πριν την εκτέλεση τεχνικών έργων πλησίον υδατορέματος απαιτείται ο καθορισμός των οριογραμμών του». Σύμφωνα με το άρθρο 3.Β θα έπρεπε η ΜΠΕ να συνοδεύεται από το Φάκελο Οριοθέτησης και όπως προβλέπεται από το άρθρο 2 παρ. δ του ίδιου νόμου η πρόταση οριοθετησης «περιλαμβάνει για συγκεκριμένη περίοδο επαναφοράς: αα) τις γραμμές πλημμύρας, χωρίς την κατασκευή έργων διευθέτησης, ββ) τις γραμμές πλημμύρας με την κατασκευή τυχόν έργων διευθέτησης, γγ) τις οριογραμμές του υδατορέματος χωρίς την κατασκευή έργων διευθέτησης, δδ) τις οριογραμμές του υδατορέματος». Σε εφαρμογή του Ν. 4258, εκδόθηκε η ΚΥΑ 140055/13-1-2017 για τις τεχνικές προδιαγραφές σύνταξης του φακέλου οριοθέτησης.
Δ. Στο από 12-4-2017 έγγραφό της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής που προαναφέρθηκε ζητήθηκε η «πλήρης καταγραφή της πλούσιας βιοποικιλότητας του ρέματος» σύμφωνα με τις Ευρ. Οδηγίες 79/409 και 92/43 και τον Ν. 3937/2011. Επίσης ζητήθηκε οριζοντιογραφία που να αποτυπώνει την υπάρχουσα κατάσταση της Χλωρίδας, συγκεκριμένο αριθμό κοπής δέντρων, θάμων κλπ και φυτοτεχνική μελέτη αποκατάστασης, αναλυτικά σχέδια για τον αγωγό ακαθάρτων κλπ.
Η αντιπλημμυρική θωράκιση και η αντιμετώπιση των διαβρώσεων των πρανών
Τα ρέματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιπλημμυρική προστασία, με την προϋπόθεση να παραμένει καθαρή η κοίτη τους από φερτά υλικά, μπαζώματα και άλλους φραγμούς ώστε να παραμένει ανεμπόδιστη η φυσική λειτουργία τους. Με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις Πλημμύρες (2007/60ΕΕ) συντάχθηκε το 2017 Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06). Σύμφωνα με αυτό, τα μέτρα αντιμετώπισης του πλημμυρικού κινδύνου θα πρέπει να βασίζονται (και σε αστικές περιοχές),κυρίως στα μέτρα Φυσικής Συγκράτησης Υδάτων και Sustainable Drainage Systems (SUDs). Περεταίρω σε σχέση με τον Ποδονίφτη, αναφέρει (παραδοτέο 12, σελ. 118): «Ρέμα Ποδονίφτης. Με βάση τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης στο τμήμα του ρέματος Ποδονίφτη που εξετάζεται μέχρι το σημείο που ξεκινάει η καλυμμένη κοίτη του ρέματος προκύπτει ότι σε όλες τις περιόδους επαναφοράς δεν εμφανίζονται πλημμυρικά φαινόμενα. Η ευρύτερη κοίτη του ρέματος επαρκεί με αποτέλεσμα η πλημμύρα να περιορίζεται εντός αυτής».
Στην περιοχή μελέτης τον Οκτώβρη του 1994 λόγω των έργων εγκιβωτισμού και κάλυψης του Ποδονίφτη στην περιοχή της Ν. Ιωνίας, τα χώματα εκσκαφών που παρασύρθηκαν έφραξαν την κοίτη με αποτέλεσμα τεράστιες υλικές καταστροφές και 3 θύματα (http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=85223).
Το 2004 έγινε εκτροπή του τμήματος του Ποδονίφτη ανάντι της Αττικής οδού προς το ρέμα της Ραφήνας. Σε μελέτη για τη διευθέτηση του τμήματος του Ποδονίφτη που διέρχεται από την Φιλοθέη σημειώνεται ότι απομένει λεκάνη απορροής 14,3 km2. Στην υπό εξέταση ΜΠΕ ως λεκάνη απορροής ορίζονται τα 79,7 km2.
Τέλος η αναφορά στην ΜΠΕ ότι «η χωμάτινη διατομή αποκλείστηκε λόγω κινδύνων υποσκαφών και κατάρρευσης πρανών με συνέπειες για τις παραρεμάτιες οδούς και ιδιοκτησίες» απαιτεί συγκεκριμένη και αναλυτική τεκμηρίωση-παρουσίαση.
Συμπεράσματα και προτάσεις
Η υπόψη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων εξετάζει πλημμελώς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός έργου που στηρίζεται σε παλαιότερες μελέτες και απόψεις προηγούμενων δεκαετιών. Η λύση που προτείνεται είναι ομοιόμορφη και δεν αντιμετωπίζει το ρέμα ως ιδιαίτερο φυσικό στοιχείο που χρήζει προστασίας. Αντίθετα το καταργεί μετατρέποντάς το σε ανοιχτό οχετό ομβρίων, διακόπτοντας όλες τις φυσικές λειτουργίες του. Επιπλέον δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί όχι μόνο γιατί είναι σε αντίθεση με το ισχύον θεσμικό καθεστώς και τις προτεραιότητες που θέτει αλλά και επειδή δεν περιλαμβάνει την οριοθέτηση του ρέματος η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου να γίνει το τεχνικό έργο σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Να γίνει αναγνώριση των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών του ρέματος σε όλο το μήκος της ελεύθερης κοίτης του η οποία να καθορίσει τη διαβρωσιμότητα των υλικών της κοίτης, την ευστάθεια των πρανών, τις υδρογεωλογικές συνθήκες κατά μήκος της κοίτης, την προσφορά φερτών υλικών από τη λεκάνη απορροής, τη σύσταση και την κοκκομετρική διαβάθμιση των φερτών υλικών, την παρουσία, την έκταση και τα φυσικομηχανικά χαρακτηριστικά των ανθρωπογενών αποθέσεων.
Με βάση τα παραπάνω να απομακρυνθούν κατά το δυνατό τα μπαζωμένα τμήματα και οι όποιες παρεμβάσεις/αυθαιρεσίες έχουν γίνει επί του ρέματος. Να επανεξετασθεί η καταλληλότητα πρόσφατης επέμβασης με συρματοκιβώτια για την ευστάθεια των πρανών που μεταξύ άλλων αφορά τμήμα που περιλαμβάνεται στην μελέτη εγκιβωτισμού.
Να εκτιμηθεί ο πραγματικός πλημμυρικός κίνδυνος. Αν υπάρχει ανεπάρκεια της υφιστάμενης κοίτης, να αξιολογηθεί σε ποια τμήματα και σε τι μήκος συμβαίνει αυτή και όπου δεν συμβαίνει να εφαρμοστεί μηδενική λύση. Εναλλακτικά να επιλεχθεί χωμάτινη διατομή ή άλλες κατάλληλες λύσεις που να μην αλλοιώνουν το ρέμα και να επιτρέπουν τη συνέχιση των βασικών του λειτουργιών. Τόσο η βιβλιογραφία όσο και τα διεθνή παραδείγματα και η εφαρμοσμένη εμπειρία παρέχουν πληθώρα λύσεων που θα πρέπει να εξετασθούν κατά περίπτωση.
Nα εκπονηθεί ο φάκελος οριοθέτησης του ρέματος με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Ν. 4258/2014 ,ΚΥΑ 140055/13-1-2017 )
Σε περίπτωση που υπάρξουν έστω και τμηματικές αποψιλώσεις βλάστησης, να γίνει οριστική φυτοτεχνική μελέτη αποκατάστασης που θα είναι μέρος του κυρίως έργου κοστολογημένη
Να συνοδεύει την κυρίως μελέτη και κυκλοφοριακή μελέτη προκειμένου να εξεταστούν εάν και κατά πόσο αρκούν ή εναρμονίζονται με την νέα πρόταση διευθέτησης τα υφιστάμενα τεχνικά (γέφυρες, πεζογέφυρες κλπ) ή θα πρέπει να εξεταστούν νέα και σε νέες θέσεις.
Να διερευνηθεί η ύπαρξη αγωγών παράνομων απορρίψεων υγρών αποβλήτων κατά μήκος της φυσικής κοίτης και να διακοπούν.
Nα γίνει καθαρισμός και ανάδειξη του ρέματος σε όλο το ελεύθερο τμήμα του και να δημιουργηθούν μονοπάτια για την πρόσβαση στο ρέμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου