Στο Αγαθονήσι καταφτάνουν συνεχώς βάρκες µε πρόσφυγες. Αυτός ο κόλπος φιλοξενεί για χρόνια τα συντρίμµια από τις βάρκες, τα σωσίβια και τα πράγµατα που άφησαν οι ναυαγοί | Spigel Online
To efsyn.gr αναδημοσιεύει σήμερα στα ελληνικά, έπειτα από ευγενική παραχώρηση του Spiegel Online, το αναλυτικό ρεπορτάζ του γερμανικού περιοδικού για το τραγικό ναυάγιο στο Αγαθονήσι στα μέσα Μαρτίου.
Οι τρεις δημοσιογράφοι του ανασυνθέτουν λεπτό προς λεπτό τα γεγονότα στις 16 και 17 Μαρτίου από τη στιγμή που ξεκίνησε από τα τουρκικά παράλια η βάρκα με τους 19 πρόσφυγες και τους δύο οδηγούς που δούλευαν για τον διακινητή.
Στη θάλασσα, η τραγική προσπάθεια των ναυαγών να κρατήσουν στη ζωή τα παιδιά τους και να μείνουν και οι ίδιοι ζωντανοί, καθώς περνούσαν οι ώρες και δεν ερχόταν βοήθεια από πουθενά. Στη στεριά, η αγωνιώδης προσπάθεια του συγγενή τους να ενημερώσει τις αρχές και να τις κινητοποιήσει να δράσουν – μάταια.
Το επόμενο πρωί, όταν βρέθηκαν οι τρεις επιζώντες που είχαν καταφέρει να βγουν στη στεριά αποβραδίς, το Λιμενικό ξεκίνησε μια εντυπωσιακή επιχείρηση με πλοία, αεροσκάφη και ελικόπτερα. Ήταν βέβαια επιχείρηση περισυλλογής των νεκρών παρά επιχείρηση έρευνας και διάσωσης.
Για μέρες, όλοι γνωρίζαμε την επίσημη εκδοχή του Λιμενικού, που ταυτίζει την ημερομηνία της επιχείρησης διάσωσης του Σαββάτου, 17 Μαρτίου, με το ναυάγιο.
Η φωνή των επιζώντων και των συγγενών τους δεν κατάφερνε να ακουστεί έξω από το θάλαμο του νοσοκομείου της Σάμου, ακόμα και όταν τους επισκέφτηκε ένας υπουργός μαζί με δημοσιογράφους.
Χρειάστηκε να τους επισκεφτεί δυο μέρες μετά, σε μη προγραμματισμένη επίσκεψη στις 25 Μαρτίου, ο υπουργός Ναυτιλίας Παναγιώτης Κουρουμπλής, για να διαφανεί ότι οι επιζώντες έχουν μια διαφορετική εικόνα για τα πράγματα από τους λιμενικούς.
Ήταν βέβαια γνωστό ότι την υπόθεση την ερευνούσαν οι δημοσιογράφοι του Spiegel και ότι τα γεγονότα δεν θα έμεναν κρυφά για πολύ ακόμα.
Ύστερα ήρθαν τα δημοσιεύματα του Spiegel και ο πόλεμος των διαρροών και των ανακοινώσεων, με εμφανή σκοπό να συγκαλυφθεί η υπόθεση, πριν γίνει έρευνα σε βάθος, ανοιχτή στους ενδιαφερόμενους. Υπάρχει άλλωστε παράδοση στη χώρα μας στη μέθοδο της αρχειοθέτησης των ενοχλητικών καταγγελιών.
Είναι κατανοητή η συντεχνιακή λογική που τα υπαγορεύει όλα αυτά. Είναι όμως αστεία και προδίδει ενοχή η προσπάθεια ορισμένων να βιαστούν να μιλήσουν για ανυπόστατα δημοσιεύματα, πριν γίνει ανεξάρτητη και ανοιχτή έρευνα σε βάθος. Ο πόνος των επιζώντων και των συγγενών τους δεν είναι ανυπόστατος. Δεν είναι ανυπόστατη η αγωνία τους να μάθουν και να καταλάβουν.
Καθόλου δεν απαξιώνεται το συνολικό έργο του Λιμενικού από την αλήθεια. Το μόνο που απαξιώνει το Λιμενικό, το μόνο που το αδικεί, είναι η υποψία της συγκάλυψης.
Δημήτρης Αγγελίδης
SPIEGEL ONLINE: Θάνατος στη Μεσόγειο
«Μαμά, δεν μπορώ άλλο, σκότωσέ με»
Ανταπόκριση από τη Σάμο: Γιώργος Χρηστίδης, Nicolai Kwasniewski και Christoph Koitka (φωτογραφίες)
Δυο οικογένειες πνίγηκαν στη διαδρομή από την Τουρκία προς την Ελλάδα στη Μεσόγειο. Μόνο τρεις άνθρωποι επέζησαν. Το Λιμενικό είχε ενημερωθεί, αλλά δεν έκανε επιχείρηση διάσωσης. Μια αναπαράσταση των γεγονότων.
29 Μαρτίου 2018
Είναι δυνατό να χαθούν δυο οικογένειες στη Μεσόγειο, λίγο πριν φτάσουν στο νησί της σωτηρίας τους, χωρίς να το προσέξει κανείς; Είναι δυνατό να μην έκανε κανείς τίποτα για να εμποδίσει την επικείμενη τραγωδία, αν και γνώριζαν πολλοί; Οι επιζώντες του ναυαγίου και οι συγγενείς των θυμάτων έχουν λόγους να πιστεύουν ότι οι δικοί τους άνθρωποι, εννέα παιδιά ανάμεσά τους, θα μπορούσαν να είναι σήμερα ζωντανοί.
Η ομάδα του Spiegel έμεινε πολλές μέρες στη Σάμο και μίλησε με τους επιζώντες, με τους συγγενείς τους και με στελέχη της αστυνομίας και του λιμενικού. Συγκέντρωσε στοιχεία και τεκμήρια. Η εικόνα που προκύπτει δείχνει ότι η τραγωδία δεν ήταν όσο αναπόφευκτη φαινόταν αρχικά.
Η ιστορία της φυγής αρχίζει στις 16 Μαρτίου τα χαράματα. Ο καιρός είναι ήρεμος. Οι δυο οικογένειες βρίσκονται σε μια ακτή της Τουρκίας έτοιμες να ξεκινήσουν το ταξίδι. Οκτώ ταξιδιώτες κατάγονται από το Ιράκ: τέσσερις ενήλικοι και τα παιδιά τους, δεκατριών, πέντε και τριών ετών και ένα κορίτσι τεσσάρων μηνών. Οι υπόλοιποι κατάγονται από το Αφγανιστάν: ο πατέρας, 51 ετών, η κόρη του Φρέστα, 25 ετών, η ψυχή της οικογένειας, αδέλφια και ξαδέλφια, μεταξύ 4 και 20 ετών. Η Φρέστα έχει προετοιμαστεί για κάθε ενδεχόμενο.
Σημάδι από τον ουρανό;
Αλλά τι θα μπορούσε να συμβεί; Ο διακινητής στη Σμύρνη τήρησε τη συμφωνία: δύο άντρες του θα οδηγήσουν τους πρόσφυγες σε κοντινό ελληνικό νησί, το Αγαθονήσι. Η βάρκα, πιθανότατα από υαλοβάμβακα, σύμφωνα με τις περιγραφές, φαίνεται ασφαλής και αρκετά ευρύχωρη για τους 17 επιβάτες και τους δύο Τούρκους που τους συνοδεύουν.
Οι Ιρακινοί ερμηνεύουν σαν θεϊκό σημάδι ότι είναι Παρασκευή, η ιερή μέρα της εβδομάδας για τους μουσουλμάνους. Από ένα τζαμί ακούγεται η φωνή του μουεζίνη που καλεί στην πρωινή προσευχή. Οι Ιρακινοί παίρνουν θέση στο μπροστινό μέρος της βάρκας. Οι Αφγανοί στο πίσω. Ανάμεσά τους, στο τιμόνι, κάθονται οι Τούρκοι.
Οι Αφγανοί θέλουν να φτάσουν στη Γερμανία, όπου ζουν συγγενείς τους. Ο αδελφός της Φρέστα, ο Ντάραμπ, έφτασε στην Ελλάδα πριν δύο μήνες και μένει στο ασφυκτικά γεμάτο προσφυγικό κέντρο της Σάμου. Εκεί βρίσκεται όταν διηγείται όσα συνέβησαν στα μέσα Μαρτίου.
Η Φρέστα τον ενημερώνει στο WhatsApp ότι η βάρκα αναχώρησε και ενεργοποιεί τη λειτουργία που επιτρέπει στον αδελφό της να βλέπει το γεωγραφικό στίγμα του κινητού της. Ο Ντάραμπ βρίσκεται στη σκηνή του και περιμένει το επόμενο μήνυμα.
Η βάρκα κατευθύνεται με ταχύτητα προς το Αγαθονήσι, που απέχει λιγότερο από 20 χιλιόμετρα. Στα δύο τρίτα της διαδρομής, ο Ντάραμπ δέχεται φωνητικό μήνυμα από τη Φρέστα. Ακούγεται πανικόβλητη: «Η βάρκα σταμάτησε! Βυθιζόμαστε! Βυθιζόμαστε!»
Ο Ντάραμπ ορμά έξω από τη σκηνή και καλεί το 112, τον διεθνή αριθμό έκτακτης ανάγκης. Ενημερώνει σε καλά αγγλικά ότι μια βάρκα, στην οποία βρίσκεται η οικογένειά του, βυθίστηκε καθώς πήγαινε προς το Αγαθονήσι. Του λένε ότι θα τον καλέσουν.
Πράγματι τον καλούν. Πρέπει να τηλεφωνήσει σ' έναν αριθμό που ανήκει στο Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης στην Αθήνα, το κέντρο που συντονίζει τις επιχειρήσεις του Λιμενικού.
Εξηγεί ξανά την κατάσταση. Του δίνουν τον αριθμό ενός κινητού για να στείλει το γεωγραφικό στίγμα που εμφανίζεται στο WhatsApp. Στη συνέχεια, ανταλλάσσει γραπτά μηνύματα: το γεωγραφικό στίγμα δεν εμφανίζεται στην άλλη πλευρά και στέλνει σκρίνσοτ της οθόνης του κινητού του, τις τελευταίες συντεταγμένες της βάρκας, ένα χάρτη της Google και ένα φωνητικό μήνυμα που εξηγεί πώς να περάσουν τις συντεταγμένες στην εφαρμογή.
Στη θάλασσα έχει ξεκινήσει ο εφιάλτης της οικογένειάς του και των Ιρακινών.
Όπως αναφέρουν αργότερα οι επιζώντες, τους καταδιώκει το τουρκικό Λιμενικό. Οι διακινητές βάζουν στο φουλ τη μηχανή, που δεν αντέχει την πίεση. Η βάρκα σταματά και παραδίνεται στα κύματα. Ξεσπά πανικός. Η Φρέστα αφήνει φωνητικό μήνυμα στον αδελφό της, η βάρκα αναποδογυρίζει. Πέφτουν όλοι στο νερό. Ευτυχώς φορούν σωσσίβια. Όλοι εκτός από τη μικρή των τεσσάρων μηνών από το Ιράκ που βυθίζεται κατευθείαν.
Οι υπόλοιποι κάνουν προσπάθειες να κρατηθούν κοντά στα παιδιά τους. Ελπίζουν ακόμα. Ξέρουν ότι είναι γνωστή η τοποθεσία τους και ότι το φωνητικό μήνυμα παραδόθηκε.
Το διασωστικό προσπερνά
Ύστερα από μια-δυο ώρες, όπως αναφέρουν οι επιζώντες, φτάνει ένα μεγαλύτερο σκάφος. Γκρι και λευκό, με μεγάλη κεραία και με γαλανόλευκη σημαία. Οι έφηβοι σφυρίζουν με τις σφυρίχτρες των σωσιβίων, κουνάνε τα χέρια, φωνάζουν. Το σκάφος προσπερνά. Σταματά σε μακρινή απόσταση και μένει εκεί, ακίνητο.
Στη Σάμο η ανησυχία του Ντάραμπ μεγαλώνει. Ξέρει ότι η οικογένειά του παλεύει με τα κύματα και δεν βλέπει κανέναν διατεθειμένο να βοηθήσει. Καλεί συνέχεια το Λιμενικό, σε κατάσταση απόγνωσης. Ένας αξιωματούχος επιτέλους τον ενημερώνει: «Σώσαμε κάποιον!»
Το επιχειρησιακό κέντρο στην Αθήνα συνδέει τον Ντάραμπ με αξιωματικό του λιμενικού που βρίσκεται στο Αγαθονήσι και αυτός του δίνει στο τηλέφωνο μια γυναίκα. Είναι από τη Συρία. Του λέει στα αγγλικά ότι έφτασε στο νησί μαζί με περισσότερους από 60 Σύρους σε δύο βάρκες. Δεν υπήρχαν μαζί τους Αφγανοί, του λέει.
Η απόγνωση του Ντάραμπ μεγαλώνει. Όπως διηγείται μια εβδομάδα αργότερα, εκείνη την ημέρα τηλεφωνεί συνέχεια, εξηγεί ότι η οικογένειά του συνεχίζει να παλεύει με τα κύματα, ζητά από την αστυνομία και το λιμενικό να κάνουν έρευνα.
Ακόμα και σήμερα, ο νεαρός Αφγανός ξεσπά σε δάκρυα όταν αναφέρεται στις προσπάθειές του να βρει βοήθεια. Πιστεύει ότι δεν προσπάθησε αρκετά.
Θάνατος στη θάλασσα
Η κατάσταση επιδεινώνεται στη θάλασσα. Ο αέρας δυναμώνει, η θερμοκρασία στο νερό είναι περίπου 15 βαθμοί Κελσίου, πολλοί πρόσφυγες κινδυνεύουν να χάσουν τις αισθήσεις τους από εξάντληση και υποθερμία.
Η Ιρακινή που επέζησε περιγράφει αργότερα πώς προσπάθησε να εμψυχώσει τα παιδιά της: «Πάντα ονειρευόσασταν διακοπές στην παραλία. Αυτό κάνουμε τώρα!»
Ύστερα από ώρες στο νερό, τα παιδιά αρχίζουν να τρέμουν, διηγείται η Φαχίμα, η μόνη που επέζησε από τους Αφγανούς. Είναι 45 χρόνων. Χάνει δύο ανιψιούς, μια ανιψιά και τα τέσσερα παιδιά της.
Τα τελευταία λόγια του μικρότερου γιου της: «Μαμά, δεν μπορώ άλλο, σκότωσέ με, σε παρακαλώ».
Έχει φτάσει απόγευμα.
Στη Σάμο, φτάνουν στον προσφυγικό καταυλισμό τα λεωφορεία με τους διασωθέντες στο Αγαθονήσι. Πουθενά δεν φαίνεται η οικογένεια του Ντάραμπ.
Επικοινωνεί ξανά με την αστυνομία. Του ξαναλένε να περιμένει. Συνεχίζεται το ίδιο για ώρες.
Στη θάλασσα, ο Κασίμ, 51 ετών, ο μεγαλύτερος σε ηλικία από την οικογένεια των Ιρακινών, φροντίζει να κρατηθούν ενωμένες μέσα στο νερό η γυναίκα του ανιψιού του και η Φαχίμα, η θεία του Ντάραμπ. Τα κύματα και ο αέρας τούς έχουν παρασύρει κοντά στην ακτή.
O Κασίμ λειτουργεί σαν σωσίβιο, οι δυο γυναίκες τον κρατούν σφιχτά με το ένα τους χέρι, με το άλλο κρατούν ένα νεκρό παιδί τους.
To σούρουπο βγαίνουν στην ακτή και αφήνουν τα νεκρά παιδιά στα βράχια. Ο Κασίμ τρέχει για βοήθεια, αλλά οι δυνάμεις του τον εγκαταλείπουν. Περνά τη νύχτα κάτω από ένα δέντρο.
Οι γυναίκες καταφέρνουν να συρθούν πίσω από ένα βράχο, που τις προφυλάσσει από τον αέρα και το νερό. Δεν μπορούν να μιλήσουν. Μένουν αγκαλιασμένες όλη νύχτα για να φυλαχτούν από το κρύο.
«Μπορείτε να μας βοηθήσετε;»
Το επόμενο πρωί, στις 8:58, ο Ντάραμπ στέλνει άλλο ένα μήνυμα από το WhatsApp στον άνθρωπο με τον οποίο είχε επικοινωνήσει την προηγουμένη.
«Δεν υπάρχει καμία ενημέρωση για την οικογένειά μου. Παρακαλώ, μπορείτε να μας βοηθήσετε να τους βρούμε;». Δεν πήρε απάντηση.
Περίπου εκείνη την ώρα, το Λιμενικό επιτέλους κινητοποιείται, αν και είναι πολύ αργά για τη ζωή των ναυαγών. Οι επιζώντες είχαν φτάσει την αυγή στο αστυνομικό τμήμα Αγαθονησίου και οι αστυνομικοί ενημέρωσαν αμέσως τους λιμενικούς.
Δεκατρία σκάφη, δύο ελικόπτερα και ένα αεροσκάφος συμμετέχουν στην επιχείρηση. Το μόνο που καταφέρνουν είναι να περισυλλέξουν 16 νεκρούς και να τους μεταφέρουν στη Σάμο, μαζί με τους επιζώντες.
Νωρίς το απόγευμα, ο Ντάραμπ δέχεται μια κλήση. Του ζητούν να στείλει φωτογραφίες της οικογένειάς του στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Λιμενικού της Σάμου. Τις στέλνει, δεν παίρνει απάντηση.
Υποψιασμένος, τρέχει στο ξενοδοχείο του νησιού. Μια νοσοκόμα τού λέει να πάει στον τρίτο όροφο. Από το άνοιγμα της πόρτας, βλέπει τη θεία του και καταρρέει.
Ο Ντάραμπ δεν σταματά να ρωτά «γιατί;». Το ίδιο τα αδέλφια του, οι θείοι του, τα ξαδέλφια, η μητέρα και η αδελφή του, που ήρθαν όλοι τους στη Σάμο για να φροντίσουν για τη μεταφορά των νεκρών και να μάθουν τι συνέβη.
Είναι μεγάλη οικογένεια και δεμένη. Νιώθουν ότι οι αρχές θέλουν να καλύψουν την αποτυχία τους. Τα νεύρα είναι τεντωμένα.
Πράγματι, οι μαρτυρίες που συγκέντρωσε το Spiegel έχουν πολλές αντιφάσεις, κυρίως σχετικά με το κρίσιμο ερώτημα ποια μέρα συνέβη η τραγωδία.
Οι επιζώντες λένε ότι πρέπει να μείνουν πιστοί σε όσα είπαν στην πρώτη ανάκριση στο Αγαθονήσι μετά την επιχείρηση διάσωσης το Σάββατο, 17 Μαρτίου. Το ιατρικό πιστοποιητικό αναφέρει πως ο θάνατος συνέβη στις 17 Μαρτίου.
Η ασαφής ανακοίνωση του Λιμενικού
Ο υπουργός Ναυτιλίας, Παναγιώτης Κουρουμπλής, επισκέπτεται χωρίς προειδοποίηση τους επιζώντες στο νοσοκομείο και αναφέρει πως το Λιμενικό δέχτηκε κλήση έκτακτης ανάγκης στις 16 Μαρτίου, κάτι που λέγεται δημόσια για πρώτη φορά.
Το Λιμενικό βγάζει ανακοίνωση το βράδυ της Τετάρτης για να απαντήσει στο πρώτο δημοσίευμα του Spiegel, αλλά προκαλεί περισσότερα ερωτήματα.
Η ανακοίνωση αναφέρει ότι το Λιμενικό ενημερώθηκε το πρωί της 16ης Μαρτίου για βάρκα που βρίσκεται σε κίνδυνο κοντά στο Αγαθονήσι. Αμέσως κινητοποιήθηκαν τρία σκάφη του Λιμενικού. Ωστόσο, συζητώντας με την ομάδα του Spiegel, αξιωματικοί του Λιμενικού επιβεβαιώνουν σιωπηλά ότι δεν γνωρίζουν να έγινε καμία επιχείρηση διάσωσης εκείνη την ημέρα.
Επιπλέον, το Λιμενικό αναφέρει ότι οι πρόσφυγες έφτασαν με δύο βάρκες στο Αγαθονήσι. Αν και δεν αναφέρθηκε αγνοούμενος, το Λιμενικό ερεύνησε τη θαλάσσια περιοχή για τέσσερις ώρες. Αυτή η επιχείρηση έρευνας δεν συνδέεται με την επιχείρηση της επομένης.
Παραμένει το ερώτημα γιατί δεν αντιλήφθηκε το Λιμενικό ότι η περιγραφή του Ντάραμπ δεν ταιριάζει με τις βάρκες που έφτασαν στο Αγαθονήσι.
Ενισχύεται, όμως, η αξιοπιστία της μαρτυρίας των επιζώντων ότι είδαν σκάφος του Λιμενικού με την ελληνική σημαία να τους προσπερνά στη θάλασσα.
Είναι χαμένος όποιος είναι μόνος
Ο εισαγγελέας έχει ξεκινήσει προκαταρκτική έρευνα. Ο υπουργός υποσχέθηκε στους επιζώντες ότι θα μεταφερθούν γρήγορα στην ενδοχώρα και ότι θα ταξιδέψουν γρήγορα στη Γερμανία για να ζήσουν με τους δικούς τους.
Η αντίδρασή του δείχνει ότι υπάρχει ένα ισχυρό κίνητρο για να ερευνηθούν τα περιστατικά: οι ισχυροί δεσμοί μεταξύ των θυμάτων και των επιζώντων. Είναι χαμένος όποιος είναι μόνος.
Για την υπόθεση, έφτασε στη Σάμο ένας συγγενής των Ιρακινών από τις ΗΠΑ. Ζητά ενημέρωση και δεν καταλαβαίνει από δικαιολογίες, γραφειοκρατία, απειλές.
Και βρίσκεται στο νησί η οικογένεια των Αφγανών: αδέλφια, ξαδέλφια και θείοι που ήρθαν από τη Γερμανία και την Αγγλία.
Ο Ντάραμπ και η Φρέστα είχαν ασκήσει τη δικηγορία στο Αφγανιστάν. Η οικογένεια γνωρίζει πώς να διεκδικήσει τα δικαιώματά της και θέλει να μη νιώσουν άλλοι άνθρωποι την οδύνη που νιώθουν αυτοί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου