12+1 απαντήσεις στον δισεπίλυτο γρίφο με τα "μπλοκάκια"

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Τρεις εφαρμοστικές εγκύκλιοι έχουν εκδοθεί για τις εισφορές που πρέπει να πληρώσουν τα "μπλοκάκια" μέσα σε μόλις δύο μήνες, αλλά το χάος παραμένει.

Το "Κεφάλαιο" διασαφηνίζει τι ύψους εισφορές πρέπει να καταβάλουν όσοι "μπλοκάκηδες" πρέπει να ασφαλιστούν ως μισθωτοί, σε ποια υπηρεσία του ασφαλιστικού υπερταμείου θα πρέπει να "δηλωθούν", τι θα γίνει αν δεν συμφωνήσουν με τον εργοδότη τους, μέχρι πότε πρέπει να καταβληθούν οι εισφορές τους, ποιες θα είναι οι προϋποθέσεις για να λάβει κάποιος ασφαλιστική ενημερότητα, αλλά και ποιες θα είναι οι συνέπειες από τη μη έγκαιρη καταβολή των εισφορών, είτε έχει ένας αυτασφαλισμένος ήδη ληξιπρόθεσμα χρέη είτε όχι.

Η ανάγκη διασαφήνισης του νέου "καθεστώτος" ασφαλιστικής επιβάρυνσης για "μπλοκάκια" οφείλεται στο ότι κάθε εφαρμοστική διάταξη του υπ. Εργασίας ή του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, η οποία εκδίδεται, έρχεται μάλλον να εντείνει τη σύγχυση εργαζομένων και εργοδοτών επ' αυτού, με έως τώρα αποκορύφωμα την εγκύκλιο οποία εξέδωσε ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) την περασμένη Τρίτη. Και αυτό, γιατί η διάταξη αυτή, ενώ παρουσιάζει τις συνολικές εισφορές (από 20% έως 38,1%) τις οποίες πρέπει να καταβάλει καθεμία κατηγορία εργαζομένων με "μπλοκάκι", δεν αναφέρει ποια συγκεκριμένη ειδικότητα αντιστοιχεί σε καθέναν "κωδικό".

Την ίδια στιγμή, όμως, η ίδια εγκύκλιος ζητά από τους εργαζομένους με "μπλοκάκι" αλλά και τους εργοδότες τους να δηλώσουν στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΕΦΚΑ τη μεταξύ τους σύμβαση, προκειμένου να καταβληθούν οι ασφαλιστικές εισφορές, οι οποίες διαμορφώνονται ανάλογα της επαγγελματικής "ειδικότητας" κάθε εργαζομένου.

Και όλα αυτά, ενώ την Παρασκευή 7 Απριλίου δόθηκε νέα προθεσμία καταβολής των εισφορών του Ιανουαρίου για τους εργαζομένους με "μπλοκάκι" οι οποίοι ασφαλίζονται ως μισθωτοί για κύρια σύνταξη - υγειονομική περίθαλψη.

Οι εισφορές του Φεβρουαρίου αναμένεται –μάλιστα– να είναι "διορθωμένες" (σε σχέση με εκείνες του Ιανουαρίου). Όποιος δε ασφαλισμένος εξακολουθεί να διαφωνεί με το ποσό των εισφορών το οποίο του έχει καταλογίσει ο ΕΦΚΑ, θα πρέπει μάλλον να καταφύγει στο τοπικό υποκατάστημα του ΕΦΚΑ ή και να κάνει ένσταση.

Ενώ δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί το ύψος των εισφορών κύριας σύνταξης - υγειονομικής περίθαλψης, αναμένεται από τον επόμενο μήνα το επόμενο κύμα των εισφορών, εκείνο δηλαδή που αφορά την επικουρική ασφάλιση και το εφάπαξ. Τα απανωτά κύματα των μη επαρκώς διευκρινισμένων εισφορών σε βάρος του εισοδήματος των ελεύθερων επαγγελματιών (κύριας σύνταξης, υγειονομικής περίθαλψης, επικουρικού, εφάπαξ) έρχονται σε ένα έδαφος "γκρίζων ζωνών" που αφορούν τους όρους με τους οποίους μπορεί ένας εργοδότης ή αυτασφαλισμένος να είναι ασφαλιστικά ενήμερος, ανάλογα με το ύψος των εισφορών τις οποίες θα μπορέσει να καταβάλει, αλλά και με βάση τα ληξιπρόθεσμα χρέη του προς τα Ταμεία πριν και μετά την 1/1/2017.

Το "Κ" συγκέντρωσε 13 ερωταπαντήσεις που σχετίζονται με το νέο καθεστώς ασφαλιστικής επιβάρυνσης των εργαζομένων με "μπλοκάκι", επιχειρώντας να ξεδιαλύνει τη σύγχυση που επικρατεί με ευθύνη του υπουργείου.

1. Τι εισφορές θα καταβάλει κάθε κατηγορία "μπλοκάκηδων";

Η τελευταία εφαρμοστική εγκύκλιος του ΕΦΚΑ παρουσιάζει αναλυτικά τα ποσοστά των ασφαλιστικών εισφορών ανά "ειδικότητα" μισθωτών "μπλοκάκηδων", χωρίς να αναφέρει ποια συγκεκριμένη ειδικότητα θα καταβάλει τις συγκεκριμένες εισφορές. Για παράδειγμα, αναφέρεται πως η "ειδικότητα" με "κωδικό" 00800 θα καταβάλει συνολικά εισφορές 34,1%, αλλά δεν αναφέρεται ποια ακριβώς "ειδικότητα" είναι αυτή, δηλαδή αν είναι, π.χ., δημοσιογράφοι, σύμβουλοι επιχειρήσεων ή οτιδήποτε άλλο.

Το μόνο που είναι δεδομένο είναι ότι οι εισφορές των μισθωτών "μπλοκάκηδων" θα κυμανθούν από 20% έως 38,1% επί του καθαρού δηλωτέου εισοδήματός τους το 2015. Οι εισφορές των "μπλοκάκηδων" που είναι ασφαλισμένοι ως επαγγελματίες θα κυμανθεί από 26,9% έως 37,9% επί του εισοδήματος του 2015.

2. Πώς ένας εργαζόμενος με "μπλοκάκι" ή εργοδότης θα βρουν τις εισφορές που πρέπει να καταβάλουν;

Δεν υπάρχει κάποια "είσοδος" στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ (efka.gov.gr) η οποία να παρέχει αυτή την ενημέρωση. Είτε θα πρέπει να εκδοθεί νέα διευκρινιστική εγκύκλιος (γενική ή ανά κατηγορία "μπλοκάκηδων", η οποία να δείχνει ακριβώς τις εισφορές ανά κατηγορία) είτε θα πρέπει να υπάρξει μια "είσοδος" στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα δήλωσης της σύμβασης εργαζομένου-εργοδότη η οποία να δείχνει την αντιστοιχία "κωδικού" και "ειδικότητας".

Στη δήλωση, πάντως, της σύμβασης εργαζομένου με "μπλοκάκι"-εργοδότη μπορούν οι εμπλεκόμενοι να προβούν μπαίνοντας στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ και στην είσοδο με τίτλο "Διαχείριση Συμβάσεων από τις οποίες προκύπτει υποχρέωση έκδοσης Δ.Π.Υ. (Παρ. 9 Άρθρ. 39 Ν. 4387/2016)".

3. Σε ποιες περιπτώσεις επιμερίζονται οι εισφορές μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών;

Η τελευταία εγκύκλιος του ΕΦΚΑ για τα "μπλοκάκια" επαναβεβαιώνει τις κατηγορίες στις οποίες οι ασφαλιστικές εισφορές (πλην εκείνων του κλάδου εφάπαξ) επιμερίζονται μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Ο εργοδότης καταβάλλει τα 2/3 και ο εργαζόμενος το 1/3. Αυτές οι κατηγορίες είναι οι ακόλουθες:

α) Όσοι εργαζόμενοι απασχολούνται σε έναν ή έως δύο αντισυμβαλλόμενους-εργοδότες και αμείβονται αποκλειστικά με "μπλοκάκι" (δηλαδή δεν είναι παράλληλα και μισθωτοί σε έναν από τους παραπάνω εργοδότες).

β) Όσοι απασχολούνται σε έναν εργοδότη ως μισθωτοί και προσφέρουν υπηρεσίες σε άλλον/άλλους και μέχρι δύο αντισυμβαλλομένους-εργοδότες για τις παρεχόμενες με "μπλοκάκι" υπηρεσίες.

γ) Όσοι εργαζόμενοι απασχολούνται σε έναν εργοδότη και προσφέρουν στον ίδιο διαφορετικές υπηρεσίες με "μπλοκάκι".

Σύμφωνα με το "γενικό υπόδειγμα" του νόμου, για τις μικτές αποδοχές των παραπάνω κατηγορίων εργαζομένων με "μπλοκάκι" θα καταβληθούν εισφορές 20% για την κύρια σύνταξη και 7,1% για την υγειονομική περίθαλψη.

Παραδείγματα

Για την περίπτωση (α) - Λογιστής στον εργοδότη Α αμείβεται με "μπλοκάκι" με 10.000 ευρώ και στον εργοδότη Β αμείβεται με "μπλοκάκι" με εισόδημα 20.000 ευρώ. Για την αμοιβή του από τον εργοδότη Α θα καταβάλει μαζί του ετησίως εισφορές 27,1% x 10.000 ευρώ = 2.170 ευρώ ή 225 ευρώ/μήνα. Για την αμοιβή του από τον εργοδότη Β θα καταβάλει μαζί εισφορές 27,1% x 20.000 ευρώ = 5.420 ευρώ ή 550 ευρώ/μήνα.

Για την περίπτωση (β) - Σύμβουλος επιχειρήσεων εργάζεται ως μισθωτός στον εργοδότη Α και με "μπλοκάκι" στον εργοδότη Β και τον εργοδότη Γ. Από τον εργοδότη Β αμείβεται με 15.000 ευρώ ετησίως και από τον εργοδότη Γ αμείβεται με 8.000 ευρώ. Για τις αμοιβές από τον εργοδότη Β θα καταβάλει ετησίως μαζί του εισφορές 27,1% x 15.000 ευρώ = 4.065 ευρώ ή 338 ευρώ/μήνα. Για τις αμοιβές του από τον εργοδότη Γ θα καταβάλει ετησίως μαζί του εισφορές 27,1% x 8.000 ευρώ = 2.160 ευρώ ή 180 ευρώ/μήνα.

Για την περίπτωση (γ) - Μηχανικός εργάζεται στον εργοδότη Α και αμείβεται από τον ίδιο για δύο υπηρεσίες. Για τη μία υπηρεσία αμείβεται με 9.000 ευρώ ετησίως και για την άλλη με 11.000 ευρώ. Για την πρώτη υπηρεσία θα καταβάλει μαζί με τον εργοδότη του εισφορές 27,1% x 9.000 ευρώ = 2.439 ευρώ ή 203 ευρώ/μήνα. Για τη δεύτερη υπηρεσία του θα καταβάλει ετησίως μαζί με τον εργοδότη εισφορές 27,1% x 11.000 ευρώ = 2.981 ευρώ ή 248 ευρώ/μήνα.

4. Τι γίνεται αν δεν συμφωνήσει ο εργαζόμενος με τον εργοδότη;

Αν δεν υπάρξει συμφωνία μεταξύ εργαζομένου και εργοδότη, τότε ο εργαζόμενος πρέπει να ενημερώσει επ’ αυτού τις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ και να καταβάλει ο ίδιος εισφορές ύψους 9,22% (δηλαδή το 1/3 των εισφορών 27,1% για κύρια σύνταξη - υγειονομική περίθαλψη) επί του εισοδήματός του ως μισθωτού.

Αν, πάλι, ο εργαζόμενος με "μπλοκάκι" δεν ενημερώσει τον ΕΦΚΑ περί της διαφωνίας του με τον εργοδότη, θα πρέπει να καταβάλει μόνος του εισφορές 26,9% ως ελεύθερος επαγγελματίας.

5. Πότε είναι η επόμενη δόση των εισφορών;

Οι εισφορές του Ιανουαρίου 2017 θα πρέπει να καταβληθούν έως τη Μεγάλη για τα μισθωτά "μπλοκάκια" έως τις 7/4, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες που αμείβονται με "μπλοκάκι" θα πρέπει να καταβάλουν τις εισφορές Φεβρουαρίου έως τις 13/4. 

6. Τι θα γίνει με τα "λάθη" στον υπολογισμό των εισφορών;

Από το υπ. Εργασίας λένε πως θα υπάρξουν "διορθώσεις" στα ειδοποιητήρια για την καταβολή των εισφορών του Φεβρουαρίου. Δεν διευκρινίζουν, όμως, αν αυτές οι "διορθώσεις" θα αφορούν μόνο τις εισφορές του Φεβρουαρίου ή και τις εισφορές του Ιανουαρίου, τα ειδοποιητήρια των οποίων έχουν, κατά συντριπτική πλειονότητα, ήδη σταλεί και ένα μέρος των εισφορών έχει καταβληθεί.

7. Τι συμβαίνει στην περίπτωση που ένας εργαζόμενος έχει διακόψει το "μπλοκάκι" του μέχρι 31/12/2016;

Δεν έχει εκδοθεί σχετική διευκρινιστική εγκύκλιος, ούτε ο νόμος αναφέρει κάτι ρητά. Ωστόσο, υπηρεσιακά στελέχη του ΕΦΚΑ διαρρέουν πως ο υπόχρεος δεν οφείλει να καταβάλει τις καταλογιζομένες εισφορές.

8. Τι πρέπει να κάνει ένας αυτασφαλισμένος αν δεν έχει λάβει ειδοποιητήριο ή διαφωνεί με το ποσό το οποίο τον καλεί να καταβάλει ο ΕΦΚΑ;

Σύμφωνα με τις δημόσιες υποδείξεις στελεχών του υπ. Εργασίας, όποιος αυτασφαλισμένος δεν έχει λάβει ειδοποιητήριο από τον ΕΦΚΑ θα πρέπει να προσφύγει σε κάποιο τοπικό υποκατάστημα για να διερευνήσει το θέμα. Αν πάλι, διαφωνεί με το ποσό το οποίο του έχει καταλογιστεί, θα πρέπει να υποβάλει ένσταση στο ίδιο υποκατάστημα. Δεν έχει διευκρινιστεί αν πρέπει να καταβάλει κανονικά τις εισφορές του μέχρι να αποφανθεί ο ΕΦΚΑ επί της ένστασης του ασφαλισμένου.

9. Ποιο είναι το ποσό που, καταβάλλοντάς το, μπορεί να έχει κάποιος ασφαλιστική ενημερότητα;

Υπουργική απόφαση έχει δώσει το δικαίωμα μερικής καταβολής των εισφορών, δηλαδή οι υπόχρεοι μπορούν να μην καταβάλουν ολόκληρο το καταλογιζόμενο ποσό, αλλά ένα μέρος τους.

Ωστόσο, δεν έχει διευκρινιστεί αν υπάρχει ένα ορισμένο κατώτατο πλαφόν, η καταβολή του οποίου εξασφαλίζει ασφαλιστική ενημερότητα. Επίσης, στελέχη του υπ. Εργασίας έχουν δηλώσει πως, αν το "χαράτσι" που έχει καταλογιστεί σε κάποιον αυτασφαλισμένο είναι μεγαλύτερο από το μηνιαίο ποσό που κατέβαλλε μέχρι πέρσι για εισφορές, τότε ο εν λόγω ασφαλισμένος μπορεί να λάβει ενημερότητα καταβάλλοντας το ίδιο ποσό με πέρσι. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν έχει περάσει σε καμία εγκύκλιο, οπότε ενδέχεται να μην ισχύει στην πράξη.

10. Πότε θα επανυπολογιστούν οι εισφορές;

Οι εισφορές οι οποίες έχουν καταλογιστεί για τον μήνα Ιανουάριο, αλλά και όλες οι εισφορές μέχρι τον Ιούνιο, είναι προσωρινές, δεδομένου ότι έχουν υπολογιστεί με βάση το καθαρό δηλωτέο εισόδημα του 2015. Η σχετική υπουργική απόφαση προβλέπει ότι οι εισφορές θα προκύψουν με βάση το προηγούμενο φορολογικό έτος. Έτσι, μετά την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων για το έτος του 2016, θα επανυπολογιστούν οι εισφορές για όλους τους επαγγελματίες και "μπλοκάκια".

Αν οι εισφορές που καταβλήθηκαν στο α' εξάμηνο του 2017 (με βάση το εισόδημα του 2015) είναι χαμηλότερες από εκείνες που προκύψουν στο β' εξάμηνο του 2017 (με βάση το εισόδημα του 2016), τότε ο ασφαλισμένος θα κληθεί να καταβάλει τη διαφορά. Αντίθετα, αν οι εισφορές που καταβλήθηκαν στο α' εξάμηνο του 2017 είναι υψηλότερες από εκείνες που θα προκύψουν στο β' εξάμηνο του 2017, τότε θα συμψηφιστούν αρνητικά με τις τελευταίες.

11. Πότε πρέπει να καταβληθούν οι αναδρομικές εισφορές 11% για την επικουρική ασφάλιση και το εφάπαξ;

Εντός Απριλίου αναμένονται τα ειδοποιητήρια για την καταβολή των εισφορών για την επικουρική ασφάλιση και τα εφάπαξ, σύμφωνα με διαρροές στελεχών του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών. Οι εισφορές αυτές υπολογίζονται ως ποσοστό 7% και 4%, αντίστοιχα, επί του καθαρού δηλωτέου εισοδήματος. Η πρώτη μηνιαία δόση πρέπει να καταβληθεί μέχρι μέσα Μαΐου. Ο δόσεις του τριμήνου Ιανουαρίου-Μαρτίου 2017 θα καταβληθούν σε δόσεις.

Οι εισφορές αυτές προβλεπόταν στον νόμο Κατρούγκαλου (για τις επαγγελματικές ομάδες που κατέβαλλαν εισφορές επικουρικής-εφάπαξ και προ της έναρξης ισχύος του νόμου) να ισχύσουν από 1/1/2017. Ωστόσο, το αλαλούμ το οποίο προέκυψε με τον υπολογισμό των εισφορών κύριας σύνταξης - υγείας απέτρεψε μέχρι τώρα την αποστολή και αυτών των ειδοποιητηρίων.

12. Τι γίνεται αν κάποιος ασφαλισμένος χρωστά στα τέως ταμεία κύριας ασφάλισης;

Εγκύκλιος που εκδόθηκε στο τέλος του 2016 προέβλεπε πως, για να λάβει κάποιος επαγγελματίας ασφαλιστική ενημερότητα έως 28 /2/2017, θα έπρεπε, εκτός από τις τρέχουσες εισφορές (δηλαδή εκείνες του διμήνου Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2016 που θα καταβάλλονταν μέχρι αρχές Φεβρουαρίου 2017) να μην έχει καθόλου ληξιπρόθεσμες οφειλές ή να τηρεί έναν διακανονισμό, εξοφλώντας τες τμηματικά.

Το όριο της 28/2/2017 τέθηκε από το υπ. Εργασίας, μιας και αυτή ήταν η προθεσμία καταβολής της πρώτης μηνιαίας δόσης του "χαρατσιού". Αν και αυτή η ημερομηνία μετατέθηκε τελικά κατά έναν μήνα (31/3/2017), δεν εκδόθηκε νέα εγκύκλιος. Πάνω απ’ όλα, δεν έχει εκδοθεί εγκύκλιος η οποία να καθορίζει τους όρους λήψης ασφαλιστικής ενημερότητας για εκείνους τους επαγγελματίες και τα "μπλοκάκια" οι οποίοι έχουν μεν μη ρυθμισμένες ληξιπρόθεσμες οφειλές μέχρι 31/12/2016, αλλά καταβάλλουν κανονικά από 1/1/2017 το "χαράτσι". Υπηρεσιακά στελέχη, πάντως, του ΕΦΚΑ αναφέρουν πως η ενημερότητα δίδεται από 1/1/2017 με τους όρους που διδόταν μέχρι 31/12/2016. Δηλαδή δεν παίρνει κάποιος ασφαλιστική ενημερότητα αν έχει μη διακανονισμένα χρέη, ακόμα και αν καταβάλλει τις τρέχουσες εισφορές.

13. Τι περιμένει όποιον αυτασφαλισμένο δεν καταβάλει έγκαιρα τις εισφορές του;

Ακόμα και η μη καταβολή μίας μηνιαίας δόσης εισφορών δημιουργεί ληξιπρόθεσμο χρέος εκείνου που δεν την κατέβαλε προς τον ΕΦΚΑ και αμέσως μεταβιβάζεται στο Κέντρο Είσπραξης Ανεξόφλητων Οφειλών (ΚΕΑΟ).

Παράλληλα, η δόση που δεν καταβλήθηκε (είτε ολόκληρη είτε κατά μέρος) τοκίζεται με επιτόκιο 8,5%.

Το ΚΕΑΟ θα στείλει ειδοποίηση στον οφειλέτη για την τακτοποίηση της οφειλής. Αν ο οφειλέτης δεν συμμορφωθεί με τις προειδοποιήσεις του ΚΕΑΟ, τότε μπαίνει στη λίστα εκείνων που ενδέχεται να υποστούν κατασχέσεις στον τραπεζικό τους λογαριασμό. Πρώτοι στη σειρά για να υποστούν κατάσχεση στον λογαριασμό τους είναι όσοι οφείλουν πάνω από 5.000 ευρώ για πάνω από 6 μήνες και δεν έχουν προβεί σε καμία κίνηση διακανονισμού ή έχουν αθετήσει διακανονισμό για πάνω από δυόμισι μήνες.