Η (AN) ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΓΗΠΕΔΟΥ

Η (AN) ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΓΗΠΕΔΟΥ

Απόσπασμά από την Έκθεση Ομάδας Ειδικών Επιστημόνων(*) για το Στάδιο ΑΕΚ Νέας Φιλαδέλφειας

 Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΓΗΠΕΔΟΥ 

Σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς ασφαλείας και διαχείρισης πλήθους των σταδίων, και ειδικότερα των ποδοσφαιρικών σταδίων, το μέγεθος και η χωρητικότητα ενός τέτοιου χώρου καθορίζεται από ένα πλήθος παραμέτρων.

Η ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ

Σε σχέση με το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας, ειδικότερα, σημειώνεται ότι δεν είναι το 

βασικό τεχνικό μέγεθος των κτιριακών εγκαταστάσεων (έκταση, αριθμός θέσεων) αυτό που λαμβάνεται υπόψη για τον προσδιορισμό της χωρητικότητας ενός σταδίου, αλλά τέσσερα διαφορετικά μεγέθη3:

Α. Η φέρουσα χωρητικότητα ή ικανότητα (Holding Capacity) δηλαδή οι διαστάσεις, η έκταση και οι θέσεις των θεατών.

Β. Η χωρητικότητα ή ικανότητα εισόδου (Entry Capacity). Αυτή υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των θεατών που μπορούν να εισέλθουν στο στάδιο ομαλά και με ασφάλεια, εντός χρόνου 60' συμπεριλαμβανομένων των ΑΜΕΑ.

Γ. H χωρητικότητα ή ικανότητα εξόδου (Exit Capacity). Αυτή υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των θεατών που μπορούν να εξέλθουν από το στάδιο ομαλά και με ασφάλεια εντός μέγιστου χρόνου 10' (επιθυμητός χρόνος 8').

Δ. Η χωρητικότητα ή ικανότητα επείγουσας εκκένωσης (Emergency Evacuation Capacity). Αυτή υπολογίζεται με βάση τον αριθμό θεατών που μπορούν να εξέλθουν από το στάδιο στον πιο πάνω χρόνο 8-10', ομαλά και με ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων των ΑΜΕΑ σε συνθήκες πανικού, ισχυρών καιρικών φαινομένων, θεομηνίας, φυσικής (σεισμός) ή ανθρωπογενούς καταστροφής, (πυρκαγιά κ.α.).4

Η τελική ασφαλής χωρητικότητα ή ικανότητα του σταδίου (Final Maximum Safe Capacity) δεν είναι ο συνδυασμός αλλά το ελάχιστο εκ των πιο πάνω μεγεθών. Δηλαδή, εάν ένα στάδιο έχει δυνατότητα να φιλοξενήσει 40.000 θεατές λόγω μεγέθους αλλά σε διάρκεια 10' μπορεί να εκκενωθεί από 20.000 θεατές, τότε η επιτρεπομένη χωρητικότητα του σταδίου είναι 20.000 θεατές.

Η ΠΕΡΙΜΕΤΡΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Τα στάδια οφείλουν να έχουν στην περίμετρο τους μία επαλληλία δακτυλίων-ζωνών, ικανού εύρους και έκτασης, η ύπαρξη των οποίων εγγυάται την ομαλή μετάβαση των θεατών από και προς τις κερκίδες υπό όποιες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των επειγουσών συνθηκών κινδύνου, πανικού κλπ.

Οι δακτύλιοι αυτοί περιγράφονται επακριβώς στους επίσημους κανονισμούς ασφαλείας (Εικόνα 10) και στις βασικές δημοσιεύσεις τεχνικών προδιαγραφών.5

3.Βλ. σχετικά Fédération Internationale de Football Association, FIFA Stadium Safety and Security Regulations, p.98 Annexe D, http://www.ffu.org.ua/files/ndocs_443.pdf (τελευταία ανάκτηση 13.6.2015), "Final Maximum Safe Capacity" p.36-38.

4 Fédération Internationale de Football Association, FIFA Stadium Safety and Security Regulations, http://www.ffu.org.ua/files/ndocs_443.pdf (τελευταία ανάκτηση 13.6.2015) p.22.

5 Fédération Internationale de Football Association, FIFA Stadium Safety and Security Regulations, p.98 Annexe D, http://www.ffu.org.ua/files/ndocs_443.pdf (τελευταία ανάκτηση 13.6.2015) και Geraint John, Rod Sheard and Ben VIckery, Stadia: The populus design and development guide, Routledge, Taylor and Francis Group, London and New York, 5th Edition, pp.31-32.

Εικόνα 10. Οι εσωτερικοί και εξωτερικοί δακτύλιοι των σταδίων σύμφωνα με τις προδιαγραφές ασφαλείας της FIFA. Πηγή: FIFA Stadium Safety and Security Regulations.

Εικόνα 11. Οι εσωτερικοί και εξωτερικοί δακτύλιοι-ζώνες των σταδίων σύμφωνα με τις οδηγίες ασφαλείας του Stadia: Populus Design and Development Guide. Πηγή: Geraint John, Rod Sheard and Ben VIckery.

Σύμφωνα με το Populus Design and Development Guide (Εικόνα 11), στην εξωτερική ζώνη 4 οι θεατές πρέπει να μπορούν να διαφύγουν σε περίπτωση ανάγκης εκκένωσης ευθέως και απρόσκοπτα από τις προηγούμενες ζώνες. Σε αυτή τη ζώνη πρέπει να μπορεί να αναπτυχθεί το πλήθος των θεατών με πυκνότητα 6 ατόμων/τ.μ. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, τα αντίστοιχα μεγέθη τα οποία συνιστώνται για τους χώρους κίνησης πεζών σε εισόδους σταδίων υπάγονται στη Στάθμη Εξυπηρέτησης F (Εικόνα 12) με πυκνότητα μικρότερη από 0,6 μ2./άτομο έως 0,2 μ2/άτομο ή 1,5-5 άτομα/μ2. 6 Επισημαίνεται ότι αυτές οι ροές θεωρούνται ιδιαίτερα πυκνές με στενή επαφή των ατόμων που κάνει αδύνατες αντίθετες προς τη ροή κινήσεις

6 Βλ. σχετικά "Έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων (standards) και ανώτατα όρια πυκνοτήτων..." ΦΕΚ 285Δ/5.3.2004,σελ. 3347 και Geraint John, Rod Sheard and Ben VIckery, Stadia: Populus Design and Development Guide, p. 31.

 

Εικόνα 12. Στάθμη εξυπηρέτησης F για κινήσεις πεζών σε εισόδους σταδίων σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία. Πηγή: ΦΕΚ 285Δ/5.3.2004.

Αυτή η ζώνη βοηθάει επίσης για την ανεμπόδιστη μετακίνηση των θεατών από θύρα σε θύρα κατά την αναζήτηση της εισόδου. Η πορεία από την πόλη, τα αυτοκίνητα ή τα ΜΜΜ προς τις εξωτερικές ζώνες του σταδίου πρέπει να γίνεται επίσης απρόσκοπτα και ελεύθερα σε όλη την κρίσιμη για την κυκλοφορία του πλήθους εξωτερική περίμετρο.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 

ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΑΕΚ ΣΤΗ ΝΕΑ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ

Από τα τεχνικά δεδομένα του περί το στάδιο αστικού χώρου, τις διατάξεις των οδικών αξόνων και τη σχέση του με τον όμορο αστικό ιστό προκύπτουν μία σειρά ζητήματα:

1. Το στάδιο μπορεί να αναπτύξει τους απαραίτητους περιμετρικούς ελεύθερους και αδόμητους χώρους ασφαλούς μαζικής προσέλευσης-αναχώρησης των θεατών και επείγουσας εκκένωσης, προς τα βόρεια μέσω του Άλσους Νέας Φιλαδέλφειας και εν μέρει προς τα ανατολικά. Η διάταξη της πόλης αφήνει ελεύθερη ή σχετικά ελεύθερη την περίμετρο του Σταδίου κατά 280 περίπου μέτρα σε αυτούς τους προσανατολισμούς. Η πυκνή οικιστική δομή δημιουργεί ανυπέρβλητα φράγματα για την άνετη ανάπτυξη ανάλογων χώρων στα νότια και στα δυτικά. Εκεί η περίμετρος του Σταδίου είναι αποκλεισμένη ή σχεδόν αποκλεισμένη λόγω φραγμάτων σε μήκος 400 μέτρων περίπου 

2. Οι απαραίτητες από τους κανονισμούς ζώνες-δακτύλιοι 1 (Δημόσια Ζώνη), 2 (Αποκλειστική Ζώνη) και 3 (Εξωτερική του Σταδίου ζώνη) στην πραγματικότητα μπορούν να αναπτυχθούν μόνο στη βόρεια (μέσω του Άλσους) και εν μέρει στην ανατολική πλευρά του Σταδίου σε ποσοστό περίπου 41% του συνολικού αναπτύγματος της περιμέτρου του Σταδίου.

3. Τα φράγματα των αστικών οικοδομικών τετραγώνων και οι πιθανές βυθίσεις οδών στο μήκος της ανοικτού ορύγματος βύθισης έως το τμήμα της κάλυψης αποτελούν στοιχεία που δεν επιτρέπουν την ύπαρξη των απαραίτητων επάλληλων δακτυλίων ελεύθερων χώρων ομαλής ροής και επείγουσας διαφυγής του πλήθους στις δύο πλευρές του Σταδίου, τη νότια και τη δυτική. Αυτό αφορά το 59% του συνολικού αναπτύγματος της περιμέτρου.

Εικόνα 13. Σενάριο εφαρμογής απαιτούμενων δακτυλίων-ζωνών στον περιβάλλοντα χώρο του Σταδίου. Διακρίνεται η σχετικά άνετη ανάπτυξη τους στα βόρεια και στα ανατολικά (εντός του Άλσους Νέας Φιλαδέλφειας) όπως και η αδυναμία ανάπτυξης τους στα νότια και στα δυτικά λόγω της μεγάλης εγγύτητας των οικοδομικών τετραγώνων και άλλων στοιχείων του αστικού χώρου. Πηγή: Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ, 2015.

4. Σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς, η τελική ασφαλής φέρουσα ικανότητα και χωρητικότητα ενός σταδίου προσδιορίζεται από τα ελάχιστα μεγέθη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι δακτύλιοι ελεύθερων χώρων ασφαλείας μπορούν να αναπτυχθούν στο 41% περίπου της περιμέτρου ενώ στο 59% της περιμέτρου του Σταδίου δεν μπορούν να αναπτυχθούν τέτοιοι δακτύλιοι-ζώνες ασφαλείας. Με αυτά τα δεδομένα, σημειώνεται ότι το στάδιο είναι πιθανόν να έχει τεχνική χωρητικότητα 30.000 θεατών αλλά να μην έχει τα απαιτούμενα standards ασφαλείας για αυτό, σύμφωνα με τους κανονισμούς της FIFA και την εθνική νομοθεσία. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να λειτουργήσει μειώνοντας ανάλογα τον αριθμό των θεατών, έως τα επίπεδα που θα είναι ασφαλής αυτή η λειτουργία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Το ζήτημα της ασφάλειας στις μετακινήσεις και στη δυνατότητα εκκένωσης του Σταδίου στη Νέα Φιλαδέλφεια εκτιμάται ως το σημαντικότερο εξ' όσων έχουν αναφερθεί πιο πάνω. Πιθανή αδυναμία κάλυψης των αναγκών ασφαλούς εισόδου-εξόδου και επείγουσας εκκένωσης συνιστά μείζονα λόγο για την επανεκτίμηση της δυνατότητας λειτουργίας του Σταδίου με τη συγκεκριμένη χωρητικότητα.

(*)Στην ομάδα των ειδικών επιστημόνων συμμετείχαν οι:
• Geraint John, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής University of Luton, Χρυσό Μετάλλιο 2014 Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής - IOC, πρώην Διευθυντής του τμήματος Αθλητισμού και Αναψυχής της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων-UIA,
• Gar Holohan, Διευθυντής του τμήματος Αθλητισμού και Αναψυχής της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων-UIA,
• Νίκος Φιντικάκης, Μέλος του Συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων - UIA και Δ/ντής του Προγράμματος UIA –ARES «Αρχιτεκτονική και Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας»,
• Αντώνης Μαούνης, Πρόεδρος του Δ.Σ του Tμήματος Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών - Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ,
• Νίκος Μπελαβίλας, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολεοδομίας, Διευθυντής Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.