Aπόφαση του ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – Τμήματος Αττικής που αφορά στην καταστροφή των μνημείων πολιτισμού από το ΚΣΝΜ στο Ελληνικό

Α.Π. 1943 

Αθήνα 21 Οκτωβρίου 2016 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΔΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ 18.10.2016 

ΑΠΟΦΑΣΗ 

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΚΣΝΜ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ 

Με έκπληξη πληροφορηθήκαμε τον τρόπο με τον οποίο αιτιολογήθηκε από μέλη του ΚΣΝΜ η απόρριψη της κήρυξης τεσσάρων κτηρίων του Ελληνικού ως μνημείων της σύγχρονης ιστορίας του τόπου. Τα κτήρια εξετάστηκαν στη συνεδρίαση της 13.10.2016, μετά από σχετική πρόταση και εμπεριστατωμένη έκθεση τεκμηρίωσης από την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, πρόταση που έγινε ομόφωνα αποδεκτή από την ΓΣ του διδακτικού προσωπικού της, καθώς και από την υπηρεσιακή εισήγηση προς το Συμβούλιο. 

Εντύπωση επίσης προκαλεί η στάση και η επιχειρηματολογία όσων εισηγήθηκαν κατά της κήρυξης, κατ ανάθεση του ΤΑΙΠΕΔ. 

Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι πλήθος σημαντικά μνημεία της περιοχής, που περιλαμβάνονται στην πρόταση του ΕΜΠ, ούτε καν εισήχθησαν για εξέταση. Ανάμεσα σε άλλα, πολλά και πολύ σημαντικά, το αθλητικό συγκρότημα του Αγίου Κοσμά, σημείο αναφοράς για τον πολεοδομικό σχεδιασμού του παράκτιου μετώπου της Αττικής, το 1959, από το γραφείο του Κωνσταντίνου Δοξιάδη, πρώτο μοντέρνο σχεδιασμό αθλητικού συγκροτήματος στη χώρα και το μεγαλύτερο κέντρο λαϊκού αθλητισμού στη χώρα επί μισό περίπου αιώνα. 

Η εισήγηση και η τοποθέτηση κατά της κήρυξης των μνημείων που εξετάστηκαν, γεννά πάμπολλα ερωτήματα: 

Για τον Δυτικό Αερολιμένα 

Μπορούμε να αδιαφορούμε για την καταστροφή της πρώτης και επί 20ετία μόνης διεθνώς αναγνωρίσιμης αεροπορικής πύλης της χώρας; Μπορεί να θεωρείται δύσκολη η αναγνώριση του αυθεντικού πυρήνα του, τη στιγμή που διαθέτουμε την βάσει σχεδίων τεκμηρίωση της αρχικής του μορφής; Ή μας είναι τόσο ενοχλητικό και αδιάφορο από αρχιτεκτονικής άποψης, ένα έργο το οποίο έχει παρουσιάσει ως επίτευγμά του ο Θουκυδίδης Βαλεντής; Μπορούν διακεκριμένοι σημερινοί αρχιτέκτονες να θεωρούν ως διατήρηση της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς, το γκρέμισμα μνημείων και την υποκατάστασή τους με φωτογραφίες και κινηματογραφικές ταινίες; 

Για το συγκρότημα του Κολλεγίου Θηλέων (πρώην Σχολείου της Σμύρνης) 

Μπορούμε να αδιαφορούμε για την καταστροφή ενός μνημείου που στέγασε πρωτοπόρα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα στη χώρα και συνδέθηκε με τη συμβολή των προσφύγων της Μικράς Ασίας στην οικοδόμηση της σύγχρονης Ελλάδας, μέσα στις ασταθείς και δύσκολες συνθήκες του μεσοπολέμου; Μπορεί αυτά να αντιμετωπίζονται ως υπόθεση μόνον «όσων πέρασαν από κει»; Μπορούμε να κρίνουμε ως αρχιτεκτονικά ολοσχερώς ενοχλητικό και αδιάφορο μέχρι κατεδάφισης, ένα έργου του Στιούαρτ Τόμσον, τιμημένου επανειλημμένα από την ελληνική πολιτεία για το αρχιτεκτονικό του έργο στην χώρα και σχεδιαστή εμβληματικών κτηρίων του πλανήτη; 

Κατά την εξέταση αυτού του θέματος από το ΚΣΝΜ, ετέθησαν θέματα όπως: Ολοκληρώθηκε ή δεν ολοκληρώθηκε η πλήρης ανάπτυξη του εκπαιδευτικού συγκροτήματος; Κατασκευάστηκε ή δεν κατασκευάστηκε αέτωμα στην είσοδο του κεντρικού του κτηρίου ; 

Μπορεί να διατυπώνονται τέτοια ερωτήματα από τους σημερινούς διακεκριμένους αρχιτέκτονες ;

Ο προβλεπόμενος σχεδιασμός με την τοποθέτηση καζίνο στη θέση του συγκροτήματος αυτού, παρά το ότι η χρήση απαγορεύεται από τις υφιστάμενες πολεοδομικές διατάξεις, μπορεί άραγε να αποτελέσει ισχυρό επιχείρημα για την καταστροφή ενός τέτοιου μνημείου ; 

Αποτελεί τελικά τόσο ενοχλητική παράμετρος η ιστορία ώστε στον εν κρυπτώ σχεδιασμό από το γραφείο Φόστερ να πρυτανεύσει η μη διατήρηση των μνημείων, και το ΚΣΝΜ να αποφασίσει να καταστραφούν κτήρια με εμβαδόν (συμπεριλαμβανομένου και του παλιού πύργου ελέγχου) μόλις πέντε στρεμμάτων μέσα σε μια έκταση εξίμισι χιλιάδων στρεμμάτων περίπου, που προσφέρονται από το ΤΑΙΠΕΔ ; 

Την εξήγηση στα αδιανόητα, δίνει απόλυτα η επιχειρηματολογία ενός μέλους του ΚΣΝΜ, τέως προέδρου του ΣΑΔΑΣ και νυν εκπροσώπου του ΤΕΕ, που παρουσιάζει την αίολη απόφαση του ΚΣΝΜ ως αναγκαία «σύμπλευση συμφερόντων» με τις υφιστάμενες «αναπτυξιακές επιλογές»: μια εξήγηση άσχετη όχι μόνον με τη διατήρηση πολιτιστικών μνημείων αλλά και με τη στάση του φορέα που σήμερα εκπροσωπεί, που έχει καταγγείλει την καταστροφική συνέπεια της επένδυσης με υφαρπαγή του δημόσιου χώρου του Ελληνικού. 

Τελικά, τα ερωτήματα που εγείρονται από τα προηγούμενα είναι: 

Το ΤΕΕ συνεχίζει να εκπροσωπείται από αυτή την άποψη και από αυτόν που την υιοθέτησε; 

Ο ΥπΠΟ θα απορρίψει ή έστω θα αναπέμψει για επανεξέταση της υπόθεση, δεδομένης και της υπηρεσιακής τεκμηριωμένης εισήγησης υπέρ της κήρυξης; 

Θα εισαχθούν σε επόμενη συνεδρίαση του ΚΣΝΜ για να κηρυχτούν διατηρητέα τα υπόλοιπα σημαντικά μνημεία που περιλαμβάνονται στην εισήγηση του ΕΜΠ;