Οι νεκροί των ...άλλων

Η Νιγηρία, η Boko Haram, η Shell, οι επιθέσεις, η βολική σιωπή και η μεθοδευμένα επιλεκτική ευαισθησία

Γράφει: Ελένη Μαυρούλη  από το Περιοδικό

Τίποτα το σπουδαίο. Μια συνηθισμένη μέρα. Δύο διαφορετικές βομβιστικές επιθέσεις, σε δύο διαφορετικές πόλεις. Νιγηρία. Συνολικά τουλάχιστον 49 νεκροί και περισσότεροι από 130 τραυματίες. Μία συνηθισμένη μέρα. Μερικά 24ωρα μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι. Στην επίθεση στην πολιτεία Κάνο, μάλιστα, που έγινε σε κέντρο κινητών τηλεφώνων, δράστες ήταν δύο κορίτσια καμικάζι 11 – 18 ετών. Τίποτα το σπουδαίο. Πιτσιρίκες μέχρι 15 ετών, καλυμμένες από πάνω μέχρι κάτω με μαντήλες, γίνονται κινούμενες βόμβες. Είναι ένα από τα ισχυρότερα όπλα της ακραίας ισλαμιστικής «Boko Haram», που δρα στην Νιγηρία και στις γειτονικές χώρες: κορίτσια που έχουν απαχθεί από τις οικογένειές τους, κατά προτίμηση χριστιανικές, υποχρεώνονται ν’ ανατιναχθούν σπέρνοντας το θάνατο.

Μία ακόμη συνηθισμένη μέρα. Στην Νιγηρία. Στην πιο ισχυρή οικονομία της Αφρικής, την οποία όλοι οι διεθνείς «έγκριτοι» οργανισμοί, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, εντάσσουν στην ομάδα «των 11 μελλοντικά ισχυρών οικονομιών» παγκοσμίως. Στην Νιγηρία, με τον ρυθμό ανάπτυξης στο 7,4% και την φτώχεια στο 33,1% με εξαιρετικά επιεικείς υπολογισμούς. Στην Νιγηρία, που ήταν αποικία της Βρετανίας μέχρι το 1960, όπου ακόμη και σήμερα επίσημη γλώσσα είναι τα αγγλικά και είναι η πολυπληθέστερη χώρα της αφρικανικής ηπείρου με, κατά προσέγγιση, 180 εκατομμύρια κατοίκους. Στην Νιγηρία, που ήταν η πρώτη αφρικανική χώρα που καταπολέμησε την εμφάνιση του Έμπολα μέσα σε λίγες μόλις εβδομάδες. Στην Νιγηρία, που είναι πιο «κοντά» στη Δ. Ευρώπη από όσο δείχνει ο χάρτης, λοιπόν.

Μια ακόμη συνηθισμένη μέρα. Στην Νιγηρία, όπου μόνο το 2015, οι επιθέσεις της Boko Haram, που έχει δηλώσει πίστη στο «Ισλαμικό Κράτος», έχουν στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 4.000 ανθρώπους, ενώ αγνοούνται τουλάχιστον άλλοι 3.000. Ουδείς γνωρίζει ακριβείς αριθμούς ούτε για τους νεκρούς, ούτε για τους αγνοούμενους, ούτε για τους απαχθέντες και ομήρους της Boko Haram, ενώ σε αυτά τα νούμερα δεν προσμετρούνται οι νεκροί ένοπλοι της ακραίας βάρβαρης αυτής οργάνωσης.

Στην Νιγηρία, όπου μέσα σε τέσσερις μόλις μέρες, μεταξύ 3 – 7 Ιανουαρίου του 2015, μια ολόκληρη περιοχή με επίκεντρο την πόλη Μπάγκα, στα βορειοανατολικά της χώρας, στην πολιτεία Μπόρνο σβήστηκε από το χάρτη, καθώς μια επίθεση της Boko Haram στην έδρα της πολυεθνικής αφρικανικής δύναμης (Τσαντ, Νίγηρας, Νιγηρία) που έχει στηθεί επισήμως για την αντιμετώπισή της, κατέληξε σε μια σφαγή ανείπωτης βαρβαρότητας. Τα δυτικά ΜΜΕ κάνουν λόγο για «πιθανότατα τουλάχιστον 2.000 νεκρούς, 17 πόλεις κατεστραμμένες, 35.000 εκτοπισμένους, εκ των οποίων σημαντικός αριθμός, ο οποίος δεν μετρήθηκε ποτέ, εκτιμάται ότι πνίγηκε στην λίμνη Τσαντ στην προσπάθειά του να διαφύγει από τους αφηνιασμένους ισλαμιστές.

Αλήθεια πόσοι γνωρίζουν ότι οι περίπου 48 νεκροί θα ήταν κατά δεκάδες περισσότεροι στη Βηρυτό αν δεν ήταν ο Αντέλ Τέρμος, ο νεαρός πατέρας που έκανε το κορμί του και την μικρή του κόρη «ασπίδα» πέφτοντας στον έναν καμικάζι, για να σώσει άλλες ζωές αθώων. Ακούσατε το όνομά του; Διαβάσατε λεπτομέρειες από τη ζωή του; Γιατί όχι;

Για αυτούς τους χιλιάδες νεκρούς, δεν έγιναν ποτέ ζωντανές συνδέσεις. Δεν έγιναν ποτέ ολοήμερα αφιερώματα, δεν κηρύχθηκε ποτέ παγκόσμιος συναγερμός, δεν έγιναν ποτέ επιμνημόσυνες δεήσεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Όπως δεν έγιναν για τους νεκρούς στην Βηρυτό, μία μέρα πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Αλήθεια πόσοι γνωρίζουν ότι οι περίπου 48 νεκροί θα ήταν κατά δεκάδες περισσότεροι αν δεν ήταν ο Αντέλ Τέρμος, ο νεαρός πατέρας που έκανε το κορμί του και την μικρή του κόρη «ασπίδα» πέφτοντας στον έναν καμικάζι, για να σώσει άλλες ζωές αθώων. Ακούσατε το όνομά του; Διαβάσατε λεπτομέρειες από τη ζωή του; Γιατί;

Συνεχής ροή ειδήσεων και δεήσεις ανά τον κόσμο δεν έγιναν ούτε για τους χιλιάδες νεκρούς Παλαιστίνιους, ούτε για τους χιλιάδες νεκρούς Λίβυους, το περίπου ένα εκατομμύριο νεκρούς Ιρακινούς από την εισβολή και μετά, ούτε για τους χιλιάδες που πεθαίνουν από πείνα, (αλήθεια είναι λιγότερο βίαιος αυτός ο θάνατος;) στην Σομαλία και στο νότιο Σουδάν. 

Όσον αφορά δε στην Νιγηρία; Επειδή υψηλές προσωπικότητες, όπως ο γνωστός ποδοσφαιριστής Ντέιβιντ Μπέκαμ, ασχολήθηκαν λίγο, ίσως ορισμένοι θυμόμαστε την απαγωγή, τον Απρίλιο του 2014, 276 μαθητριών από την Boko Haram (το όνομά της ουσιαστικά σημαίνει ότι η δυτική εκπαίδευση είναι αμαρτία). Έγιναν οι απαραίτητες δηλώσεις, εκκλήσεις, δακρύβρεχτες παρεμβάσεις, και μετά σιωπή. Κανείς δεν αναρωτήθηκε τι απέγιναν τελικά αυτά τα κορίτσια. Ίσως ήταν κάποια από τις έφηβες καμικάζι που χρησιμοποίησε η οργάνωση σε δεκάδες επιθέσεις που ακολούθησαν.

Μια χώρα – μια εταιρεία

Μια συνηθισμένη μέρα στην Νιγηρία. Της οποίας τον φυσικό πετρελαϊκό πλούτο λυμαίνεται η ολλανδο-βρετανική Royal Dutch Shell με τις τέσσερις ντόπιες θυγατρικές της, αρχής γενομένης από την αποικιοκρατία το 1937 και με τις πρώτες εξαγωγές πετρελαίου να γίνονται το 1958. Η δραστηριότητα της Shell στο Δέλτα του Νίγηρα ήταν η πρώτη εστία μεγάλης έντασης τη δεκαετία του ’90, πριν αρχίσουν τη δεκαετία του ’00 οι θρησκευτικές συγκρούσεις. Αιτία για το μίσος προς τη Shell, η ανεξέλεγκτη δραστηριότητά της, οι αλλεπάλληλες μολύνσεις του περιβάλλοντος, η αγαστή συνεργασία – στήριξη στις στρατιωτικές δικτατορίες που ταλάνιζαν τη χώρα η οποία απέκτησε αστικό δημοκρατικό σύνταγμα μόλις το 1999.

Πριν από το 1999, ο ηγέτης του Κινήματος για την Επιβίωση του Λαού των Ογκόνι (της φυλής που κατοικεί στο Δέλτα του Νίγηρα) – MOSOP- εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες ενώ τα χωριά των Ογκόνι ισοπεδώθηκαν, τότε, από τον νιγηριανό στρατό. Η Shell, αν και δήλωσε άγνοια νίπτοντας τα χείρας, έχει, εκ των υστέρων, αποδειχτεί μετά από έρευνα πολλών περιβαλλοντικών οργανώσεων και οργανώσεων δικαιωμάτων, ότι όχι μόνο στήριξε (και στηρίζει) διάφορες παραστρατιωτικές δυνάμεις που λειτουργούσαν ως κράτος εν κράτει καταληστεύοντας και καταπιέζοντας τον ντόπιο πληθυσμό προς όφελος της εταιρείας αλλά επιπλέον χρηματοδοτούσε σχεδόν άμεσα και τον στρατό ενώ χρημάτιζε μεγάλο μέρος του κρατικού μηχανισμού.

Αρκετοί ντόπιοι συνεργάτες της ήταν χριστιανοί, όπως άλλωστε ως χριστιανικές γίνονται αντιληπτές και οι χώρες προέλευσής της, η Ολλανδία και η Βρετανία. Ένα δείγμα «πολιτισμού» που εξήγαγε, όπως και πολλά άλλα, ο δυτικός ιμπεριαλισμός. Για πολλούς αναλυτές, το «σπέρμα» της οργής που «θέρισε» η Boko Haram βρίσκεται ακριβώς στη συμπεριφορά της Shell.

Από τις δραστηριότητες της εταιρείας καταστρέφονται περιουσίες, εκτοπίζονται ή και πεθαίνουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, μολύνονται ολόκληρες περιοχές. Όχι. Ούτε αυτά έγιναν πρώτο θέμα. Ούτε έγιναν ζωντανές συνδέσεις. Ούτε κανείς τα θυμάται σήμερα, που αναρωτιέται με απορία πώς καλλιεργήθηκε γόνιμο έδαφος για τα κηρύγματα μίσους και απόλυτης καταστροφής της Boko Haram. Μιας ολοκληρωτικής δομής που «πάτησε» στη δίκαιη αγανάκτηση για να «οικοδομήσει» μια απολύτως σκοταδιστική αντιδραστική και ισοπεδωτική ρητορική, λειτουργώντας παράλληλα ως ο «καλύτερος μαθητής» του απόλυτου τρόμου των παραστρατιωτικών οργανώσεων και του καθεστώτος αλλά και της βίαιης εξουσίας της εταιρείας πίσω από αυτά.

Αιτία για το μίσος προς τη Shell, η ανεξέλεγκτη δραστηριότητά της, οι αλλεπάλληλες μολύνσεις του περιβάλλοντος, η αγαστή συνεργασία – στήριξη στις στρατιωτικές δικτατορίες που ταλάνιζαν τη χώρα. Για πολλούς αναλυτές, το «σπέρμα» της οργής που «θέρισε» η Boko Haram βρίσκεται ακριβώς στη συμπεριφορά της Shell.

Αυτή είναι η καθημερινότητα της Νιγηρίας. Της ισχυρότερης οικονομίας της μαύρης ηπείρου. Εκεί, που μόλις πριν από λίγες μέρες, η Shell συναίνεσε μετά από έξι χρόνια δικαστικής διαμάχης από ενώσεις Ογκόνι και περιβαλλοντικές οργανώσεις, να δώσει αποζημίωση 55 εκατομμυρίων λιρών σε 15.600 Ογκόνι αγρότες και ψαράδες, που καταστράφηκαν τελείως όπως και ο τόπος τους στις πετρελαϊκές διαρροές του 2008 και του 2009, με τις επιπτώσεις ακόμη και σήμερα να μην έχουν αποτιμηθεί στο σύνολό τους. Είναι η πρώτη φορά που η εταιρεία δίνει αποζημιώσεις και εκτιμάται ότι το κάνει επειδή η υπόθεση είχε φτάσει σε βρετανικό δικαστήριο και υπήρχε ο κίνδυνος μαζικών αποκαλύψεων για τη δράση της.

Μερική ενημέρωση, επιλεκτική ευαισθησία και ολοκληρωτική χειραγώγηση

Και το πρόβλημα για άλλη μια φορά δεν ήταν φυσικά τα άμεσα θύματά της. Αλλά, σε σημαντικό βαθμό, η δυτική κοινή γνώμη, ο σημαντικός καταναλωτής της και θα μπορούσε κανείς να πει ο, δια της άγνοιας και της σιωπής του, έμμεσος συνένοχός της. Είναι η ίδια δυτική γνώμη που «βομβαρδίζεται», όλα τα τελευταία 24ωρα, με αναλύσεις και κραυγές για τον υπαρκτό κίνδυνο και την υπαρκτή απειλή της τρομοκρατίας του ISIS και όλων των παρακλαδιών του, μόνο όσον αφορά στον εαυτό της: ποτέ τους άλλους. Σαν ο θάνατος, ο πόνος, τα δάκρυα, η απώλεια, η βαρβαρότητα και η καταστροφή να έχουν χρώμα, υπηκοότητα, εθνότητα, θρησκεία, φύλο.

Είναι αυτό αλήθεια ανώτερος πολιτισμός και αξίες; Γιατί αυτό γνωρίζουν ως δυτικό πολιτισμό όλοι όσοι βρέθηκαν στο δρόμο των συμφερόντων και των ανταγωνισμών. Και αυτό πρέπει να παραμείνει κρυφό από την «δυτική κοινή γνώμη», από τους λαούς, την εργατική τάξη των ανεπτυγμένων καπιταλιστικά χωρών. Γι αυτό πάση θυσία πρέπει να κυριαρχηθούν από τον φόβο απέναντι στην ωμή βαρβαρότητα και να μην αναρωτηθούν ποτέ πώς, πότε, γιατί, ποιος άλλος, τι προηγήθηκε, τι φταίει.