Ο 6ος μνημονιακός προϋπολογισμός

ΟΙ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΙΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΒΑΡΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ ΣΤΟΥς ΦΤΩΧΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ 2016

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ* από εδώ

«Ακόμη κι αν δεν υπήρχε το μνημόνιο θα έπρεπε να το εφεύρουμε». Η φράση έχει πολλούς «πατέρες», αλλά επικρατέστερος είναι ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, που έτσι περίπου απάντησε στα ερωτήματα της επιτροπής τουΕυρωπαϊκού Κοινοβουλίου ερευνούσε στις αρχές του 2014 τη νομιμότητα των μνημονίων. Οσονούπω, η ίδια φράση θα γνωρίσει κι άλλους διεκδικητές ανάμεσα στα στελέχη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ. Σε κάθε περίπτωση, ήδη το προσχέδιο προϋπολογισμού 2016 που κατατέθηκε τη Δευτέρα στη Βουλή αποτελεί ένα δημοσιονομικό-λογιστικό εγκώμιο στο τρίτο μνημόνιο. Άλλωστε, δεν αποτελεί παρά ακριβή αποτύπωση των βασικών του εντολών, διανθισμένος με μια ατυχέστατη προσπάθεια εξωραϊσμού τους.

Στην εισαγωγή του προσχεδίου που συνυπογράφουν οι κ. Τσακαλώτος και Χουλιαράκης, η επιχείρηση εξωραϊσμού του Μνημονίου κινείται στα όρια της γραφικότητας: «Είναι σημαντικό να διαμορφωθεί ένα νέο πρόγραμμα δράσης για την ανάπτυξη και τις διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζεται η οικονομία, σε συνδυασμό με τους βασικούς κοινωνικούς στόχους, ώστε να αρχίσει η σταδιακή αποκατάσταση των κοινωνικών κυρίως ανισορροπιών. Τα χαρακτηριστικά του νέου προγράμματος είναι προς την κατεύθυνση αυτή. Συγκεκριμένα, το νέο πρόγραμμα δίνει μεγαλύτερη έμφαση στα απαραίτητα διαρθρωτικά μέτρα. Επιπλέον, είναι πιο δίκαιη η κατανομή του δημοσιονομικού βάρους, μέσω της υιοθέτησης μέτρων όπως η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης στα υψηλά εισοδήματα, οι φόροι πολυτελείας κ.λπ., ώστε να μη σηκώσουν το βάρος και πάλι οι πιο αδύναμοι», αναφέρουν οι συναρμόδιοι υπουργοί.

Στις σελίδες του Προσχεδίου που ακολουθούν την εισαγωγή, αυτές οι σχεδόν διασκεδαστικές διακηρύξεις καταρρέουν σε κάθε επαφή τους με τους αριθμούς του νέου προϋπολογισμού. Οι αριθμοί, βέβαια, δεν λένε πάντα την αλήθεια, και αυτός ο προϋπολογισμός αποκλείεται να αποφύγει την παράδοση της πλήρους αστοχίας. Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί της ταξικής, υφεσιακής και αντικοινωνικής λειτουργίας του πρώτου «αριστερού» προϋπολογισμού. Σταχυολογούμε τους πιο χαρακτηριστικούς αριθμούς:

ΑΚΟΜΗ ΒΑΘΥΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΥΦΕΣΗ

Η επικαιροποίηση του προϋπολογισμού του 2015, ο οποίος ενσωματώνει πρόσθετα μέτρα λιτότητας 2,03 δισ. που προκύπτουν από το τρίτο Μνημόνιο, «στριμωγμένα» σε διάστημα μόλις τριών μηνών μέχρι το τέλος του χρόνου, θα προσθέσει ύφεση 2.3% φέτος. Για το 2016 η ύφεσηυπολογίζεται στο 1,3% του ΑΕΠ. Αυτή η ύφεση θα προστεθεί στη μείωση του ΑΕΠ κατά 25,7% σε σχέση με το 2009 που έχουν επισωρεύσει τα δύο προηγούμενα μνημόνια. Έτσι, στο τέλος του 2016 θα έχει διαμορφωθεί ένα παγκόσμιο ρεκόρ ύφεσης 30% σε 7 χρόνια, ακριβώς ως αποτέλεσμα εφαρμογής προγραμμάτων «διάσωσης». Σημειωτέον ότι οι προβλέψεις αυτές γίνονται βάσει δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή 1, παρ’ ότι όπως αποκαλύφθηκε από το ίδιο το ΔΝΤ ο πολλαπλασιαστής των δημοσιονομικών μέτρων στην περίπτωση της Ελλάδας έφτασε το 1,5. Άρα, τίποτε δεν αποκλείει χειρότερες επιδόσεις.

Η ύφεση αναμένεται να τροφοδοτηθεί και από άλλους αρνητικούς δείκτες που καταγράφονται στις προβλέψεις του προσχεδίου προϋπολογισμού. Αναμένεται μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης (1,6% φέτος, 2,4% το 2016), της δημόσιας κατανάλωσης (1,2% και 2,1% αντίστοιχα), των εξαγωγών (1,5% και 1%), των εισαγωγών (3,6% και 0%), της απασχόλησης (1,6% και 1%) και αύξηση της ανεργίας (στο 25,4% φέτος και στο 25,8% του χρόνου). Κατά το ΔΝΤ η ανεργία μπορεί και να ξεπεράσει το 27%.

Η διάλυση της παραγωγικής βάσης της χώρας από τη συνεχή αποεπένδυση αποτυπώνεται στον «Ακαθάριστο Σχηματισμό Παγίου Κεφαλαίου», που αναμένεται να μειωθεί κατά 16,5% φέτος. Δια μαγείας, όμως, προβλέπεται ότι το 2016 θα αυξηθεί κατά 4,5%. Κατά το προσχέδιο αυτό θα προέλθει από την αύξηση της πιστωτικής ρευστότητας και τους κοινοτικούς πόρους. Ωστόσο, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων παραμένει καθηλωμένο στα 6,7 δισ., αυξημένο μόλις κατά350 εκατ., από τα οποία 6 δισ. είναι η εθνική συμμετοχή στα προγράμματα του ΕΣΠΑ και μόλις 750 εκατ. σε επενδύσεις αποκλειστικά εθνικής χρηματοδότησης. Επί της ουσίας, μόλις αυτό το δεύτερο, ισχνό ποσό αποτελεί δυνητικά δημόσια επένδυση. Όλα τα υπόλοιπα προορίζονται για το κλαμπ εθνικών- υπερεθνικών εργολάβων και προμηθευτών σε έργα που σέρνονται εδώ και μια δεκαετία, σε ένα ατέλειωτο γαϊτανάκι εκβιασμών, στάσης πληρωμών και στάσης έργων.

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2016 δεν συμμερίζεται καθόλου την αγνώστου προελεύσεως αισιοδοξία του πρωθυπουργού, ο οποίος στις προγραμματικές δηλώσεις προέβλεψε επιστροφή της οικονομίας στην ανάπτυξη το πρώτο εξάμηνο του 2016.Η αντίφαση αυτή, την ίδια μέρα και σχεδόν την ίδια ώρα, η ίδια κυβέρνηση να προβάλει δυο αντικρουόμενες εκτιμήσεις επιτείνει τα προβλήματα αξιοπιστίας, αλλά και το vertigoτων βουλευτών που πρέπει τις επικυρώσουν.

ΑΝΑΔΙΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

Το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι τα πρόσθετα βάρη (κατ’ ευφημισμόν στο Προσχέδιο «Δημοσιονομικές Παρεμβάσεις») ύψους 6,4 δισ. ευρώ κατανέμονται με κοινωνική δικαιοσύνη καταρρίπτεται με απλή ανάγνωση των αριθμών και μερικές αθροίσεις: από το παραπάνω σύνολο 1,8 δισ. προέρχονται από περικοπές μισθών, συντάξεων και άλλων ασφαλιστικών παροχών, κοινωνικών επιδομάτων (επίδομα θέρμανσης στο μισό) και νοσοκομειακής περίθαλψης. Τα υπόλοιπα είναι έσοδα από αύξηση της φορολογίας, εισφορών και άλλων επιβαρύνσεων, ύψους 3,9 δισ. Αν δούμε την εσωτερική σύνθεση αυτού του ποσού, τα πράγματα γίνονται χειρότερα: 2,1 δισ. προέρχονται από τις αυξήσεις στον ΦΠΑ, δηλαδή τη λαϊκή κατανάλωση, και 600 εκατ. από φορολογικές επιβαρύνσεις λαϊκών εισοδημάτων (εισφορά «αλληλεγγύης», φόρος ασφαλίστρων, αγρότες, κατάργηση ειδικού φόρου στο αγροτικό πετρέλαιο κλπ). Στον αντίποδα, μόλις 960 εκατ. προέρχονται από επιβαρύνσεις των- κατά τεκμήριο- πλουσιότερων στρωμάτων (φόροι πολυτελούς διαβίωσης, αυξήσεις συντελεστών φόρου νομικών προσώπων, προκαταβολές φόρου επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματικών, φόρος τηλεοπτικών διαφημίσεων κ.α.). Και πάλι, θα πρέπει κανείς να υπολογίσει ότι μεταξύ των κατά τεκμήριο πλουσίων υπάρχουν πολλοί, ιδιαίτερα μικρομεσαίοι και ελεύθεροι επαγγελματίες, προ πολλού κατεστραμμένοι.

Η υποτιθέμενη «δίκαιη κατανομή των βαρών» αποδεικνύεται ότι δεν είναι τίποτα παραπάνω από αναδιανομή της φτώχειας μεταξύ των ήδη φτωχών στη σύνθεση των περικοπών στις δαπάνες (Γενικής Κυβέρνησης). Από το σύνολο περικοπών ύψους 2,4 δισ., τα 1,85 δισ. προέρχονται από τις περικοπές στις συντάξεις, το επίδομα θέρμανσης, τις αυξήσεις στις εισφορές υγείας σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, την εφαρμογή του νέου ενιαίου μισθολογίου κλπ και μόλις 550 εκατ. (τα 500 αφορούν την Άμυνα) προέρχονται από παρεμβάσεις σε κατά τεκμήριο κοινωνικά «ουδέτερα» πεδία. Κι αυτό μέχρι… ευρέσεως «ισοδυνάμων», καθώς δεν ξέρουμε ποιους θα επιβαρύνει τελικά η πολυδιαφημισμένη κατάργηση του εισιτήριου των 5 ευρώ στα νοσοκομεία.

ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΛΕΞΗ

Τα προαναφερθέντα αφορούν μόνο το αποτύπωμα του τρίτου Μνημονίου στον προϋπολογισμό 2016. Στα συνολικά μεγέθη του (άμεσοι και έμμεσοι φόροι, λοιπά έσοδα, δαπάνες) δεν υπάρχουν συγκλονιστικές διαφορές από τους δυο προηγούμενους μνημονιακούς προϋπολογισμούς. Και ο νέος προϋπολογισμός λέει ψέματα ή αποσιωπά με τον ίδιο τρόπο όπως και οι προηγούμενοι το ποιος πληρώνει το μάρμαρο. Από το 2010 και μετά μισθωτοί και συνταξιούχοι πληρώνουν το 55% έως 60%των άμεσων φόρων, ενώ η αναλογία θα ήταν συντριπτικά δυσμενέστερη αν ήταν δυνατό να υπολογιστεί με ακρίβεια το ταξικό ισοζύγιο των έμμεσων φόρων. Σ’ αυτό το πεδίο ο προϋπολογισμός του τρίτου Μνημονίου όχι μόνο δεν αλλάζει τίποτα, αλλά απογειώνει την επίθεση στους φτωχούς μέσα από τη μεταφορά στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ 23% σχεδόν του συνόλου των ειδών λαϊκής κατανάλωσης.

Το χειρότερο ωστόσο δεν είναι ότι κι αυτό το προσχέδιο προϋπολογισμού λέει ψέματα. Αλλά το γεγονός ότι είναι βέβαιο ότι θα αστοχήσει στους βασικούς δημοσιονομικούς στόχους που απορρέουν από το μνημόνιο κι επομένως, πάλι βάσει των δεσμεύσεων του μνημονίου, θα ενεργοποιούνται οι «αυτόματοι σταθεροποιητές». Δηλαδή, πρόσθετα μέτρα - περικοπές και νέοι φόροι- για να εξυπηρετηθεί ο στόχος για πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ στο τέλος του 2016. Το ποσοστό φαίνεται ασήμαντο, αλλά ο απολογισμός του 2015 είναι διδακτικός: η φιλόδοξη πρόβλεψη της κυβέρνησης Σαμαρά για πλεόνασμα3% κατάληξε σε έλλειμμα 0,24%. Η απόκλιση κοστίζει στον ελληνικό λαό 5 δισ. ευρώ που έχουν συνυπολογιστεί στον λογαριασμό που εξέδωσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αν μη τι άλλο, το μνημόνιο εξασφαλίζει τη συνέχεια του κράτους…