Αριστερά και συλλογικότητα

από το συνάδελφο Γεράσιμο Σκλαβούνο

Η βασική διαφορά ανάμεσα στην Αριστερά και την Δεξιά,ανάμεσα στην πρόοδο και την συντήρηση,είναι η έμφαση που δίνουν στο κοινωνικό από τη μιά μεριά, και στο ατομικό από την άλλη.Χωρίς αυτό να σημαίνει πως η Αριστερά συνθλίβει το άτομο.
Το αντίθετο. Καταπολεμάει όμως τον ατομικισμό.
´Οπως λέει το Κομμουνιστικό Μανιφέστο:"Στη θέση της παλιάς αστικής κοινωνίας με τις τάξεις και τις ταξικές της αντιθέσεις,έρχεται μιά ένωση όπου η ελεύθερη ανάπτυξη του καθενός είναι προϋπόθεση γιά την ελεύθερη ανάπτυξη όλων."(1)
Η Δεξιά αντίθετα,η συντηρητική παράταξη,υποβαθμίζει την κοινωνική ανάπτυξη, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Θάτσερ που έλεγε:"Δεν υπάρχει κοινωνία,υπάρχουν μόνον άτομα και οικογένειες".
Στο πολιτικό,θεσμικό επίπεδο,αυτές οι διακρίσεις μεταφράζονται στην διάκριση ανάμεσα στην συλλογικότητα στη λήψη και εκτέλεση των αποφάσεων από τη μιά μεριά, και τον αρχηγισμό/ολιγαρχία ή την επιβολή του ενός και των λίγων από την άλλη.Είναι η αρχαία αντίθεση δημοκρατίας-μοναρχίας/ολιγαρχίας,ή και τυραννίας,όπου δ ή μ ο ς κατά τον Αριστοτέλη είναι οι πολλοί ,και μάλιστα οι φτωχοί.Γι αυτό ο ¨Ενγκελς χαρακτήριζε την αρχαία Αθήνα πρότυπο λαϊκής δημοκρατίας,αν και ταξικής στη βάση της. 

Η αστική λαϊκή δημοκρατία.
----------------------------------

Οι Γάλλοι επαναστάτες αστοί του 1789,που θαύμαζαν και εμπνεόταν από την αρχαία Ελλάδα,αυτήν την λαϊκή δημοκρατία προσπάθησαν να υλοποιήσουν ,προσαρμόζοντας την στα αστικά πλαίσια ενός μεγάλου κράτους.Τους διέφευγε όμως κάτι.Η άμεση δημοκρατία.Το έργο του Αριστοτέλη ¨¨Αθηναίων Πολτείᨨ που αποκάλυπτε πως αυτή η λαϊκή δημοκρατία ήταν άμεση δημοκρατία,με κλήρωση μεταξύ των πολιτών και εναλλαγή,όλων των δημόσιων αξιωμάτων(πλην των στρατηγών οι οποίοι εκλέγονταν), βρέθηκε στο τέλος του 19ου αιώνα.Και ο Μαρξ και ο ¨Ενγκελς επίσης το αγνοούσαν.
Η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση λοιπόν,καθιέρωσε οι εκλογές να γίνονται κάθε χρόνο, πράγμα που επαναλάμβαναν ο Μαρξ και ο ´Ενγκελς στις επαναστατικές διακηρύξεις τους του 1848 και μετέπειτα.Επίσης η Εθνοσυνέλευση συνεδρίαζε συνεχώς και ήταν το ανώτατο συλλογικό όργανο εξουσίας(όπως και η Κομμούνα του 1871).Δεν υπήρχε πρόεδρος της δημοκρατίας,πρωθυπουργός και κυβέρνηση.Η Εθνοσυνέλευση εξέλεγε διαφορες εκτελεστικές επιτροπές ad hoc γιά την διεκπεραίωση συγκεκριμένων θεμάτων.Δεν υπήρχε διάκριση νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας.Ο πρόεδρος της δημοκρατίας θα ήταν σχεδόν ισοδύναμος με τον μονάρχη,τον οποίο είχαν μόλις καρατομήσει. (Η αμερικανική επανάσταση της οποίας οι κυριότεροι πρωταγωνιστές-και ο Ουάσινγκτον-ήταν δουλοκτήτες,ιδιοκτήτες φυτειών,καθιέρωσε την προεδρική δημοκρατία.Αλλά με δύο θητείες γιά τον πρόεδρο.) Η περίφημη-και τρομοκρατική-Επιτροπή Δημόσιας Σωτήρίας,ήταν μιά τέτοια ad hoc επιτροπή,στην οποία προεξάρχων ήταν ο Ροβεσπιέρος, χωρίς όμως ποτέ να πάρει κάποιο ιδιαίτερο τίτλο.´Οταν το παράκανε κι αυτός τον καρατόμησαν. Το Διευθυντήριο που τον διαδέχτηκε ,ήταν κι αυτό ένα συλλογικό πενταμελές όργανο,χωρίς πρόεδρο.Μονοπρόσωπη διεύθυνση στην Republique,επιβλήθηκε με το πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ του Ναπολέοντας Βοναπάρτη,το οποίο επικυρώθηκε μετά με ¨¨δημοψήφισμᨨ´Η Republique έγινε σε λίγο Αυτοκρατορία.

 Προς την προλεταριακή λαϊκή δημοκρατία.


Γιά τους επαναστάτες του 19ου αιώνα ήταν ιερές παρακαταθήκες οι παραδόσεις της Γαλλικής Επανάστασης και του διαφωτισμού.Στην Διεθνή ´Ενωση Εργατών,της οποίας ψυχή ήταν ο Μαρξ,ο ίδιος δεν ήταν παρά ο γραμματέας που κρατούσε την αλληλογραφία με τις οργανώσεις της Γερμανίας,ενώ άλλος ήταν υπεύθυνος γιά την Ιταλία,την Γαλλία,κ.ο.κ.´Εγραφε ο Μαρξ στον Σβάϊτσερ το 1868:"Το καταστατικό της Διεθνούς προβλέπει επίσης έναν πρόεδρο της ´Ενωσης.Η απασχόληση του όμως περιορίζεται πρακτικά στο να προεδρεύει των συνεδριάσεων του Γενικού Συμβουλίου.Με πρόταση μου ο τίτλος αυτός που τον αρνήθηκα το 1866,καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από έναν πρόεδρο που εκλέγεται σε κάθε βδομαδιάτικη συνεδρίαση του Γεν.Συμβουλίου."Περιοδική εναλλαγή λοιπόν.
Πιό πριν είχε δηλώσει την αντίθεση του στην συγκεντρωτική οργάνωση των γερμανικών συνδικάτων,με πρόεδρο που εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία."Ο εργάτης που είναι συνηθισμένος απ´ την παιδική του ηλικία να υφίσταται το γραφειοκρατικό σύστημα και να σέβεται τις αρχές,τους ανώτερους οργανισμούς,πρέπει πρώτα απ´ όλα να μάθει να βαδίζει ολομόναχος,"(2) 

Αχ αυτή η Γερμανία!

Ωστόσο το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα,στο οποίο ήταν μέλη ο Μαρξ και ο ´Ενγκελς,ουδέποτε είχε πρόεδρο ή γεν.γραμματέα.Ούτε τον Λήμπνεχτ,ούτε τον Μπέμπελ,ούτε τον Κάουτσκυ.Συνομολογούσαν όλοι ότι ένα εργατικό κόμμα πρέπει να αποτυπώνει στην δομή του τα χαρακτηριστικά της πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας γιά την οποία αγωνιζόταν.´Ενα πρώτο δείγμα ήταν η Κομμούνα του Παρισιού.´Ηταν ¨¨ένα εργαζόμενο σώμᨨ λέει ο Μαρξ,όπως και η επαναστατική Εθνοσυνέλευση του 1792.´Οχι πρόεδρος της δημοκρατίας και πρωθυπουργός.πολυκομματικό σύστημα. Υπήρχαν οι μπλανκιστές,οι προυντονιστές,οι μαρξιστές,και η Δημοκρατική ´Ενωση των μικροαστών.Αυτή είναι η δικτατορία του προλεταριάτου,λέει ο Μαρξ. Οι βουλευτές ήταν ανακλητοί από τους ψηφοφόρους τους,και δεν έπαιρναν μισθό πάνω από τον μέσο εργατικό μισθό.
Ο Λένιν επίσης ουδέποτε ήταν πρόεδρος ή γ.γ. του Ρωσικού Εργατικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος.´Ηταν ένα απλό μέλος της 15μελούς Κ.Ε.,και μέλος της συντακτικής επιτροπής της Ισκρα.Οι πραγματικοί ηγέτες δεν χρειάζονται τίτλους,αναδεικνύονται με την αξία τους.Τα συνέδρια του κόμματος γινόταν κάθε χρόνο,ή σχεδόν.Μόνον όταν σχηματίστηκε η επαναστατική κυβέρνηση των μπολσεβίκων και των αριστερών εσέρων το 1917,ο Λένιν ανέλαβε πρόεδρος της.Κρίθηκε ότι η Κομμούνα χάθηκε γιατί δεν είχε πιό συγκεντρωτική διεύθυνση. Ο Στάλιν ανέλαβε γ.γ. του κόμματος το 1922,μόνο γιά λόγους οργανωτικούς και διεκπεραιωτικούς. Αλλά έτσι η δικτατορία του προλεταριάτου μέσω των Σοβιέτ,θα γινόταν σταδιακά δικτατορία του κόμματος και μάλιστα ενός προσώπου.Βοναπαρτισμός.Ο Λένιν το αντιλήφθηκε αυτό, και,σε συνδυασμό με την βιαιότητα του χαρακτήρα του Στάλιν,ζήτησε από το συνέδριο του κόμματος την αντικατάσταση του με κάποιον άλλο.Δεν προέκρινε ούτε τον Τρότσκυ. Το συνέδριο δεν τον άκουσε.Ζήτησε όμως ακόμα,και αυτό το πέτυχε,την αναβάθμιση της Εργατοαγροτικής Επιθεώρησης,με αρμοδιότητες ελέγχου όλων των σοβιετικών,κρατικών και κομματικών οργάνων,και του ίδιου του γενικού γραμματέα. Μετά τον θάνατο του Λένιν η τύχη της αγνοείται.

Επίλογος

Αυτό το μοντέλο του κόμματος ¨¨νέου τύπου ¨¨,όπως ονομάστηκε,επεκτάθηκε σε όλα τα Κ.Κ.,αλλά και στα σοσιαλιστικά.´Ο,τι ήθελε ο ταξικός αντίπαλος,ο οποίος είχε αφήσει πίσω του από καιρό την επαναστατική του περίοδο.(3) ´¨Ηγέτες¨¨ απέναντι σε ¨¨ηγέτες¨¨,και το παίζεις κορώνα-γράμματα.Κορώνα κερδίζεις,γράμματα χάνεις. Με την μόνοπρόσωπη διεύθυνση,με εικονική συλλογικότητα,χωρίς αυστηρούς μηχανισμούς ελέγχου, λογοδοσίας και ανακλητότητας,χωρίς συχνή εναλλαγή,συνήθως χάνεις. Είσαι ένας γραφειοκρατικός ή εκλογικός μηχανισμός.Το έχει πληρώσει ακριβά αυτό η ελληνική αριστερά, με τελευταίο οδυνηρό παράδειγμα την περίπτωση Τσίπρα.(4)
Ας θυμίσουμε και την οικολογική αρχή της βιοποικιλότητας.Σύμφωνα με αυτή,ένα (οικο) σύστημα είναι τόσο περισσότερο σταθερό,όσο μεγαλύτερη είναι η (βίο)ποικιλότητα στο εσωτερικό του.Είναι το "αφήστε χίλια λουλούδια ν´ανθίσουνε" του προέδρου Μάο,ο οποίος όμως το ξέχασε γρήγορα και προσκολλήθηκε στην προεδρία, καλλιεργώντας την προσωπολατρία του.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα κόμμα ¨¨νεοτάτου τύποϋ¨,κόμμα του 21ου αιώνα.Αν το κόμμα ¨¨νέου τύπου ¨¨ του 20ου αιώνα ήταν η διαλεκτική άρνηση του μαρξιστικού κόμματός του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα,τότε το κόμμα του 21ου θα είναι η άρνηση της άρνησης,το πέρασμα σε ένα ανώτερο ποιοτικά επίπεδο.
---------------------------
(1)Κ.Μαρξ-Φ.´Ενγκελς,"Διαλεχτά ´Εργα", Εκδ.Αναγνωστόπουλος,Αθήνα,1964,σ.44.
(2) F.Engels-K.Marx,"Αλληλογραφία,1861-1869",Μέρος Β´,Εκδ.Μπάϋρον,Αθήνα,1975, σ.176.
(3)´Εγραφε ο ´Ενγκελς στον Μαρξ το 1866:" ´Οπου δεν υπάρχει μιά ολιγαρχία όπως εδώ στην Αγγλία"(εννοεί την γεωκτητική αριστοκρατία)"που να μπορεί να αναλάβει τη διεύθυνση του κράτους και της κοινωνίας γιά όφελος της αστικής τάξης,εκεί μιά βοναπαρτιστική μισοδικτατορία είναι η κανονική μορφή(....)Ο βοναπαρτισμός είναι η αληθινή θρησκεία της νεότερης αστικής τάξης".(ο.π.σ.111)Αυτό στη συνέχεια πήρε τη μορφή του μιλιταρισμού,του φασισμού και της ανοιχτής δικτατορίας.Η σύγχρονη συλλογική μορφή του βοναπαρτισμού προς όφελος της μονοπωλιακής αστικής τάξης,είναι η υψηλή γραφειοκρατία,εθνική (ΗΠΑ) και υπερεθνική (Ε.Ε.,ΝΑΤΟ,ΟΟΣΑ,ΔΝΤ,Παγκ.Τράπεζα). Η δημοκρατία είναι εντελώς εικονική. Τα έθνη χάνουν την κυριαρχία τους.
(4) Το ¨¨πρώτος μεταξύ ίσων¨¨ είναι οφθαλμοφανής αντίφαση. Μεταξύ ίσων δεν μπορεί να υπάρχει πρώτος.Το πολύ - πολύ μπορεί να υπάρχει συχνή και περιοδική εναλλαγή στην πρωτιά.