smart cities

Από το Cyborg

Δεν είναι και τόσο παράξενο που το προσωνύμιο smart-οτιδήποτε αρχίζει να μπαίνει για τα καλά στην ολοένα και πιο τεχνολογική καθημερινότητα. Αν τα smartphones έσπασαν όλα τα ρεκόρ πωλήσεων γιατί να μην μπορούσε να συμβαίνει το ίδιο και με ένα κάρο ακόμα ανόητα μέχρι πρότινος πράγματα; Αυτό το  must-have μαραφέτι, που κανείς δεν ξέρει πως πραγματικά λειτουργεί από μέσα του, αλλά κάνει θαύματα και "τη ζωή μας πιο εύκολη" έγινε μέσα σε λίγα χρόνια το απόλυτο φετίχ. Πρόσφατα μάθαμε ότι θα μπορεί να συνοδεύεται και από έξυπνα ρολόγια και άλλα wearables (υπολογιστές που φοριούνται) που πλασάρονται σαν το επόμενο hype. Φαίνεται όμως ότι η έξυπνη αυτή υπόθεση δεν σταματάει στα ατομικά αξεσουάρ.

Κάτω από την κωδική και μαρκετίστικη ονομασία smart cities, χρηματοδοτούνται και υλοποιούνται  σχεδιασμοί για την τεχνολογική αναμόρφωση των πόλεων. Εκτός από τους πολεοδόμους, λοιπόν, που μαζί με τις μαφίες του real estate ανέκαθεν είχαν τον πρώτο λόγο στον κεντρικό/κρατικό σχεδιασμό της αναμόρφωσης των πόλεων, τεχνο-επιστήμονες και εταιρίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών έρχονται να βάλουν τη δικιά τους πινελιά στο αστικό τοπίο δείχνοντας βέβαια πάντα προς το μέλλον... 

Αντιγράφουμε αποσπάσματα από ένα επίσημο έγγραφο της ευρωπαϊκής επιτροπής με τίτλο "Smart cities and communities - European Innovation Partrnership"...

“Με το πρόγραμμα Ευρώπη 2020 έχει μπει μπροστά μια περιεκτική στρατηγική, για την υιοθέτηση μιας έξυπνης , συμμετοχικής και βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη και την παροχή ενός πλαισίου, ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναδυθεί ενδυναμωμένη από την τρέχουσα γενική-λογιστική και οικονομική κρίση. Η καινοτομία έχει τοποθετηθεί στην καρδιά της στρατηγικής για το 2020 καθώς η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και η δυνατότητα να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας εξαρτάται από την προώθηση της καινοτομίας στα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Είναι επίσης τα καλύτερο μέσο   για την αντιμετώπιση μειζόνων κοινωνικών προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή αποδοτικότητα [...]
[...] Η Ευρωπαϊκή Συνεργασία Καινοτομίας “Έξυπνες πόλεις και κοινότητες” είναι μια συνεργασία που αφορά τους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και τον τομέα της πληροφορικής και των επικοινωνιών με στόχο να αποτελέσει καταλύτη για την πρόοδο σε τομείς όπου η παραγωγή, διανομή και κατανάλωση της ενέργειας· οι μετακινήσεις και οι μεταφορές· και οι τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών (Information and Communication Technologies - ICTs)  συνδέονται στενά και προσφέρουν διεπιστημονικές ευκαιρίες για τη βελτίωση των υπηρεσιών ταυτόχρονα με τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και πόρων καθώς και τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και άλλων ρυπογόνων εκπομπών. [...]

[...] Το SCC εστιάζει στην καθοδηγούμενη από τη βιομηχανία καινοτομία σαν το κλειδί για την επίτευξη της οικονομικής και κοινωνικής αλλαγής στα αστικά κέντρα και προωθεί δράσεις σε όλο τον κύκλο της καινοτομίας σε πολλούς τομείς της παραγωγής.
[...] Οι ευρωπαϊκές πόλεις πρέπει να είναι σημεία προχωρημένης κοινωνικής προόδου και περιβαλλοντικής αναγέννησης, καθώς και σημεία έλξης και κινητήρες της οικονομικής ανάπτυξης που θα βασίζεται σε μια ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση στην οποία όλες οι απόψεις της βιωσιμότητας λαμβάνονται υπόψη [...]"

Αποδοτικότητα, ανταγωνιστικότητα, καινοτομία, βιωσιμότητα και αρκετές δόσεις από περιβαλλοντική ευαισθησία και αγωνία για την κλιματική αλλαγή. Αυτή είναι μια σειρά όρων και προϋποθέσεων που θα βρει κανείς διαβάζοντας κάθε μικρό ή μεγαλύτερο εγχειρίδιο για τη δημιουργία μιας επιτυχημένης επιχείρησης. Το γιατί οι ίδιοι όροι θα πρέπει να χαρακτηρίζουν και μια “έξυπνη πόλη” του μέλλοντος σαν την κινητήρια μονάδα της οικονομικής ανάπτυξης καταρχήν δεν είναι δύσκολο να απαντηθεί. Η αργκώ της καπιταλιστικής ανάπτυξης ήταν ανέκαθεν μονότονη και βαρετή και όπως και να 'χει δεν φημίζεται για τον πλούτο της γλώσσας της! Παρόλα αυτά, αυτό το κείμενο που σε πρώτη φάση περισσότερο μοιάζει με πειραματισμός ή ευχολόγιο, δείχνει την κατεύθυνση αυτής της προσδοκώμενης ανάπτυξης.

Η έμφαση δίνεται στις ποικίλες λειτουργίες της πόλης σαν υπηρεσίες που θα πρέπει (καθώς σχετίζονται με τις τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών) να μετατρέψουν τις πόλεις σε "σημεία προχωρημένης κοινωνικής προόδου και περιβαλλοντικής αναγέννησης, καθώς και σημεία έλξης και κινητήρες της οικονομικής ανάπτυξης που θα βασίζεται σε μια ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση". Το άλμα από τις υπηρεσίες-της-πόλης στην πόλη-σαν-υπηρεσία εννοεί στην πραγματικότητα δύο ταυτόχρονες διαδικασίες. Αφενός εισάγει την ακόμα μεγαλύτερη εμπορευματοποίηση των υποδομών της πόλης,  καθώς αυτές αναμορφώνονται τεχνολογικά. Αφετέρου εννοεί την ίδια την πόλη σαν μια ενοποιημένη υπηρεσία που παρέχεται στους κατοίκους και τους κάθε είδους επισκέπτες της. Από τη μεριά μας θα μπορούσαμε να ονομάσουμε μια τέτοια διαδικασία μετασχηματισμού ως γενική τριτογενοποίηση της πόλης κάνοντας την αναλογία με την τριτογενοποίηση της παραγωγής.

Η καθολική αντίληψη του τρόπου ζωής σαν μιας συνεχούς παροχής/κατανάλωσης υπηρεσιών ανοίγει στα σίγουρα νέα πεδία κερδοφορίας για το κεφάλαιο· για αυτό τα αρχικά ποσά που επενδύονται δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Πρωτοβουλίες της Ε.Ε όπως η Ευρωπαϊκή Συνεργασία Καινοτομίας “Smart Cities and Communities” τρέχουν ήδη από το 2012 και χρηματοδοτούνται με γερές επιδοτήσεις από κοινοτικά πλαίσια στήριξης. Ενδεικτικά ο προϋπολογισμός του προγράμματος SCC για έρευνα και εφαρμογή πιλοτικών καταρχήν προγραμμάτων με τη συμμετοχή πανεπιστημίων και εταιριών ανέρχεται στα 92.320.000 ευρώ. Η χρηματοδότηση προέρχεται από το νέο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης για την έρευνα και την καινοτομία, με την ονομασία Horizon 2020. Ταυτόχρονα, εταιρίες μικρότερου ή μεγαλύτερου μεγέθους, με προεξέχουσα την IBM με το project "smarter cities", έχουν ήδη σχηματίσει συνεργασίες με κρατικούς φορείς σε κλίμακα περιφερειακής ή τοπικής αυτοδιοίκησης, και έχουν προχωρήσει στις πρώτες υλοποιήσεις τεχνολογικών εφαρμογών σε διάφορες πόλεις ανά τον κόσμο.

Σ’ αυτό το νέο και υπό συνεχή διαμόρφωση παράδειγμα οι εταιρείες, οι κρατικοί οργανισμοί και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα έχουν το δικό τους συμπληρωματικό ρόλο. Και οι κάθε απόχρωσης οπαδοί της ανάπτυξης φροντίζουν να εδραιωθεί ιδεολογικά. Το δίπτυχο ανάπτυξη/έξοδος από την κρίση προβάλλει συνεχώς στα στόματα δεξιών και αριστερών σαν η προσδοκώμενη κατάσταση σε ένα κοντινό μέλλον που θα κάνει την οικονομία να βρει τους ρυθμούς της... Όπως όμως και να επενδύεται το οποιοδήποτε όραμα της ανάπτυξης, αυτό αφορά πρώτα και κύρια την επέκταση και την εδραίωση των καπιταλιστικών/εμπορευματικών σχέσεων σε ολοένα και πιο διευρυμένα κοινωνικά πεδία, σε ολοένα και περισσότερες πτυχές της ζωής. Όπως θα δούμε παρακάτω (και) αυτή η διαδικασία της αποικιοποίησης της ζωής των πόλεων από το κεφάλαιο δεν συμβαίνει ούτε είναι δυνατό να συμβεί χωρίς τις δικές της "παράπλευρες απώλειες".

Σύμφωνα με τα ως τώρα επιτεύγματα μπορούμε να δούμε πως μια smart city περιλαμβάνει πολλά επίπεδα υλοποίησης. Στο κέντρο βρίσκεται η ανάπτυξη των υποδομών που σχετίζονται με τις λεγόμενες τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών (Information and Communication Technologies - ICTs).

Σε μια πιο ολοκληρωμένη μορφή, η επέκταση και η ενοποιημένη χρήση των δικτυωμένων υποδομών των επιχειρήσεων, των οικιακών δικτύων, των δικτύων των μεταφορών, των δικτύων των υπηρεσιών του ελεύθερου χρόνου - του lifestyle και της κατανάλωσης - μπορεί να δημιουργήσει έναν ενιαίο εικονικό χώρο για όποιον μπορεί και θέλει να είναι συνεχώς online. Πρώτα από όλα αυτά, όμως, θα πρέπει να διασφαλιστεί η συνδεσιμότητα ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε σημείο του αστικού περιβάλλοντος σαν ο βασικός μοχλός της μεγέθυνσης αυτών των υποδομών και των υπηρεσιών που στηρίζονται πάνω τους.

Το δίκτυο των ασύρματων αισθητήρων

 Όλες οι σύγχρονες πληροφοριακές/τηλεπικοινωνιακές συσκευές παράγουν δεδομένα και δημιουργούν αρχεία καταγραφής της δραστηριότητας τους (log files) και της επικοινωνίας μεταξύ τους. Όλα αυτά αποτελούν πληροφορίες δυσανάγνωστες για έναν καθημερινό χρήστη υπολογιστή ή κινητού τηλεφώνου, αλλά αξιοποιήσιμες από τις εταιρείες των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής και τις κρατικές (μυστικές ή μη) υπηρεσίες, με τη χρήση software που εξάγουν τα δεδομένα από τα αρχεία καταγραφής και τα αναπαριστούν σε εικονικά περιβάλλοντα φιλικά προς τον αποδέκτη αυτών των πληροφοριών.

Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οι τηλεπικοινωνιακές διατάξεις είναι ήδη δικτυωμένες και επομένως είναι ήδη εφικτή η χρήση των δεδομένων ή των μετα-δεδομένων που σχετίζονται με τη χρήση τους (π.χ. στοιχεία τηλφωνικής κλήσης όπως η διάρκεια, η αφετηρία και ο προορισμός). Είναι επομένως ήδη εφικτή η συσσώρευση των δεδομένων αυτών σε κεντρικές υποδομές αποθήκευσης και η ανάλυσή τους.

Τι θα συνέβαινε όμως αν οποιαδήποτε αντικείμενο που χρησιμοποιείται καθημερινά μπορούσε να παράγει και να παρέχει στο δίκτυο πληροφορίες σχετικές με τη χρήση του; Θα μπορούσαν με αυτό τον τρόπο όλα τα μέχρι πρότινος ανόητα, χαζά αντικείμενα της καθημερινότητας να γίνουν "έξυπνα";  Το πόσο έξυπνα ή όχι θα γίνουν τα αντικείμενα αυτά δεν έχει και πολύ μεγάλη σημασία. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι ότι θα μπορούσαν μέσα από τη χρήση τους να παράγουν δεδομένα σαν κεφάλαιο προς αξιοποίηση! Όσο αυτό δεν αποτελεί ακόμα κάτι το άμεσα εφικτό [1], η βασική υποδομή των έξυπνων πόλεων συνίσταται στη σχεδιασμένη εγκατάσταση ενός δικτύου ασύρματων αισθητήρων που προσφέρουν σε ένα κεντρικό σύστημα δεδομένα από διάφορα σημεία της πόλης.

Αισθητήρες μέτρησης της κατανάλωσης νερού, του ρεύματος και του φυσικού αερίου, κάμερες, αισθητήρες στους σηματοδότες ρύθμισης της κυκλοφορίας, αισθητήρες που  μετρούν την πληρότητα των κάδων απορριμάτων, ώστε να γίνεται πιο αποδοτική η εργασία της αποκομιδής τους, έχουν ήδη εγκατασταθεί σε πολλές πόλεις όπου μελετώνται τα οφέλη από τη χρήση αυτών των τεχνολογιών.

Το παράδειγμα του Ρίο της βραζιλίας είναι χαρακτηριστικό. Η ΙΒΜ, με φόντο τη διοργάνωση του παγκοσμίου κυπέλλου 2014 και των ολυμπιακών αγώνων το 2016,  ανέλαβε την υλοποίηση ενός έξυπνου κέντρου επιχειρήσεων (Intelligent Operations Center) όπου αναλύονται σε πραγματικό χρόνο τα δεδομένα από αισθητήρες που είναι διάσπαρτοι στην πόλη, με σκοπό τη διαχείριση κρίσεων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης· από τις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις μέχρι ζητήματα δημόσιας τάξης. Σε αυτό το κέντρο συντονίζονται όλες οι υπηρεσίες της πόλης καθώς και υπουργεία του κράτους, αλλά και οι εταιρίες των συγκοινωνιών και άλλες ιδιωτικές εταιρείες,

Όμως δεν αρκούν απλά κάποιες συμπληρωματικές υποδομές και αισθητήρες για να πάρει μια πόλη τον τίτλο smart! Άλλωστε η wikipedia μας πληροφορεί ότι o όρος smart city υπερβαίνει τους παλιότερους όρους intelligent city ή digital city που αποδίδονταν σε πόλεις με τεχνολογικά αναβαθμισμένες υποδομές. Το concept της “έξυπνης πόλης” πρέπει να λογαριάζει στα σοβαρά τους κατοίκους της σαν το κοινωνικό/ανθρώπινο κεφάλαιο της πόλης, με όρους αποδοτικότητας και ανταγωνιστικότητας. Η οικονομία, λένε, πρέπει να βασίζεται στη γνώση και στην επιχειρηματικότητα της γνώσης με σκοπό την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Οι προλετάριοι από τις φαβέλες του Ρίο και όσοι κατέβηκαν στους δρόμους ενάντια στην αύξηση των εισιτηρίων στα μέσα μεταφοράς και ενάντια στη διεξαγωγή των πολυ-έξοδων αθλητικών μεγα-γεγονότων είχαν στα σίγουρα να αντιμετωπίσουν έναν “έξυπνα” οργανωμένο αντίπαλο. Πόσο μάλλον αν οι κινήσεις τους παρακολουθούνταν από το κέντρο επιχειρήσεων που φαίνεται στην εικόνα (πάνω). Στη κάτω εικόνα φαίνεται το αντίστοιχο κέντρο επιχειρήσεων της DIA (Defence Intelligence Agency) του υπουργείου άμυνας των ηπα. Η στρατιωτικοποίηση των πόλεων (και) με τη βούλα της τεχνολογίας είναι ήδη εδώ...

Οι πολίτες σαν αισθητήρες

Τα λόγια του Rick Robinson, στελέχους του IBM (Executive Architect του Project Smarter Cities στο ευρωπαϊκο τμήμα λογισμικού της εταιρείας), είναι χαρακτηριστικά:

"Η συμπεριφορά της πόλης έχει να κάνει με τη συμπεριφορά των κατοίκων της. Τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει παρεκτός κι αν τα συστήματα μπορέσουν να γίνουν οι ίνες των ζωών τους."

Στην Σανταντέρ της Ισπανίας, οι κάτοικοι έχουν πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο σε δεδομένα για τους δρόμους που είναι κλειστοί, για τη διαθεσιμότητα των parking και για τις καθυστερήσεις των λεωφορείων. Στο Λονδίνο, η πόλη παρέχει κοντά στα 500 σετ πληροφοριών σε ένα ιντερνετικό πίνακα ελέγχου που απεικονίζει διάφορα δεδομένα από τη ρύπανση του αέρα και τον καιρό μέχρι στατιστικά εγκληματικότητας ανά περιοχή. Παρέχει ακόμα και ένα δείκτη ευτυχίας της πόλης!

Οι ηλεκτρονικές πινακίδες σχετικά με το χρόνο άφιξης των λεωφορείων είναι κάτι το σχετικά διαδεδομένο. Ένα βήμα παραπέρα, είναι τεχνικά εφικτός ο εντοπισμός της ακριβούς θέσης του λεωφορείου, με χρήση gps και μιας εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο του κάθε επιβάτη, που θέλει να είναι αποδοτικός καθώς μετακινείται μέσα στην πόλη και να μην τρέχει άδικα π.χ. για να προλάβει ένα λεωφορείο.

Τα λόγια του μάνατζερ-ακαδημαϊκου Dr. Hudson Smith (διευθυντης του Centre for Advanced Spatial Analysis στο University College London) είναι κάτι σαν μισο-πρόβλεψη, μισο-πραγματικότητα:

“Το επόμενο βήμα μετά την ανίχνευση των λεωφορείων του Λονδίνου θα είναι η ανίχνευση των ανθρώπων, δίνοντας στην πόλη τη δυνατότητα να γνωρίζει που βρίσκεται το κάθε άτομο".

Τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα, το λιγότερο που μπορούν να κάνουν είναι να λειτουργήσουν ως απλά τηλέφωνα. Στην πραγματικότητα το είδος πολίτης-αισθητήρας δεν πρόκειται να κατασκευαστεί από το μηδέν. Τα smart-phones αποτελούν τον κατάλληλο εξοπλισμό τόσο για τη λήψη πληροφοριών από το έξυπνο δίκτυο αισθητήρων προς το smartphone όσο και για το τάισμα με δεδομένα από το smartphone προς ένα κεντρικό σύστημα διαχείρισης που θα πρέπει να επεξεργαστεί και να αναλύσει τα δεδομένα αυτά. Αγνοούμε στην πραγματικότητα πόσοι από τους χρήστες των δικτύων κινητής τηλεφωνίας ήδη αξιοποιούνται σαν τέτοιοι "αισθητήρες" παρέχοντας (για παράδειγμα) ανά πάσα στιγμή το στίγμα της γεωγραφικής τους θέσης άθελα τους ή και συνειδητά. [2]

Τα δεδομένα της θέσης είναι ίσως τα πιο σημαντικά, αλλά αποτελούν μόνο ένα κομμάτι των προς αξιοποίηση δεδομένων που μπορεί να παρέχει ένας χρήστης μιας τέτοιας συσκευής. [3]
Η ενεργοποίηση του είδους πολίτης-αισθητήρας περιλαμβάνει και άλλες τεχνικές. Για παράδειγμα, οι  χρήστες-πελάτες των υπηρεσιών της πόλης καλούνται να παρέχουν δεδομένα σχετικά με την ικανοποίησή τους από τη μία ή την άλλη υπηρεσία ή σχετικά με δυσλειτουργίες που έχουν εντοπίσει στο ένα ή στο άλλο σύστημα ή υποδομή κλπ. Οι ήδη διαθέσιμες εφαρμογές όμως δεν σταματούν ούτε μέχρι εκεί.

Η εταιρία τεχνολογίας Capgemini αξιοποιώντας στατιστικές της ευρωπαϊκής επιτροπής σύμφωνα με τις οποίες τα παιδιά μέχρι και 12 ετών περπατούν στο δρόμο περισσότερο από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα κατάφερε να προωθήσει, συνεργαζόμενη με το δημοτικό συμβούλιο του Όσλο, μια εφαρμογή για παιδιά. Η εφαρμογή είναι στημένη σαν παιχνίδι και τα παιδιά-χρήστες καλούνται να μπουν στο ρόλο του μυστικού πράκτορα. Θα πρέπει χρησιμοποιώντας αυτή την εφαρμογή να αναφέρουν οτιδήποτε μπορεί να τους φανεί επικίνδυνο ή ύποπτο κατά τη διαδρομή τους προς το σχολείο. Υπό συνθήκες θα μπορούσε αυτό το άθλιας έμπνευσης "παιχνίδι" να εξελιχθεί σε γερό τρολλάρισμα-φάρσα από τη μεριά των παιδιών απέναντι στις αρχές της πόλης. Από την άλλη μεριά κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει και τις ανάλογες συνέπειες για το παιδί που επανειλημμένα θα έκανε κακή χρήση αυτού του ρουφιανο-παιχνιδιού. Και σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται για ένα απλό game-over στο tetris! Όπως και να έχει, το ζήτημα της ασφάλειας και της πρόληψης της εγκληματικότητας αποκτά ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο στο σχεδιασμό των "έξυπνων πόλεων". Το γιατί συμβαίνει αυτό θα προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε στη συνέχεια...

Πριν από αυτό όμως θα πρέπει να πέσουμε λίγο από το cloud (σύννεφο) των οραματισμών και να δούμε τις πραγματικές 'τεχνικές' δυσκολίες στην υλοποίηση αυτού του μεγαλόπνοου σχεδίου.

Κοιτώντας κανείς γύρω του σε πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη θα ήταν εύλογο να αναρωτηθεί: Μα καλά! Είναι δυνατόν όλα αυτά να υλοποιηθούν σε μεγάλη κλίμακα με τις υπάρχουσες υποδομές; Είναι δυνατόν να μας παραμυθιάζουν με το όραμα της πράσινης-ενεργειακά αποδοτικής πόλης, όπου χωρίς μποτιλιάρισμα όλοι θα κινούνται αμέριμνοι στο δρόμο με έξυπνα μέσα μεταφοράς χαϊδεύοντας εκστατικά τα smartphones τους σε ένα απίστευτο πάρε-δώσε πληροφοριών;

Κι όμως τι πιο όμορφο από μια εξαιρετική ιδέα για το μέλλον; Όσοι πιστοί - της ανάπτυξης - προσέλθετε! Άλλωστε θα ανοίξουν και νέες δουλειές: Traffic Control Systems Administrator, Criminal Activity Prediction Consultant, Green building engineer και άλλοι τέτοιοι βαρύγδουποι τίτλοι (προς το παρόν δικής μας επινόησης!) θα αρχίσουν να εμφανίζονται στις μικρές αγγελίες! Οι οραματιστές αυτών των τεχνολογιών, άλλωστε, υπόσχονται ότι στις μελλοντικές πόλεις δεν θα χρειάζονται πια παραδοσιακοί εργάτες, παρά μόνο τα δημαρχεία θα είναι γεμάτα από προγραμματιστές που μπορούν να δημιουργούν αλγορίθμους, ώστε να εντοπίζονται στατιστικά μοτίβα και πρότυπα στα δεδομένα.

Οι θιασώτες της καπιταλιστικής ανάπτυξης σίγουρα γοητεύονται από τέτοιους οραματισμούς. Οι πιο "αριστεροί" από αυτούς θα μπορούσαν να βάλουν +1 Like και για το όραμα της "πράσινης πόλης" που δεν σπαταλά τσάμπα τους πόρους της.
Δεν πρέπει να υπάρχει όμως και μεγάλη βιασύνη. Οι πόλεις, μιας και βρίσκονται ακόμη στη φάση της ασυνειδησίας και της ανοησίας μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά πεισματάρικες.

Αντιγράφοντας και πάλι από το έγγραφο της κομισιόν που αναφέραμε και στην αρχή...

"Για παράδειγμα στην Ευρώπη τα καινούρια κτίρια αντιπροσωπεύουν μόνο το 1% του οικιστικού αποθέματος ετησίως, ενώ τα καινούρια αυτοκίνητα που δηλώνονται ετησίως είναι λιγότερα από το 10% του συνόλου των οχημάτων, πράγμα που σημαίνει ότι η εισαγωγή νέων τεχνολογιών θα πάρει χρόνο. Οι πόροι για πειραματισμό στην Ευρώπη είναι μάλλον ακατάλληλοι, οπότε θα απαιτηθεί ευελιξία και προσαρμογή..."

Πράγματι, τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν μπροστά στην υλοποίηση μιας τέτοιας μεγάλης ιδέας είναι πολλά: Τα κτήρια μπορεί να αποδειχθούν πολύ χαζά για να βάλουν μυαλό στα γεράματα, τα περασμένης γενιάς δίκτυα ηλεκτροδότησης και υδροδότησης μπορεί να επιτρέπουν μεν την εγκατάσταση αισθητήρων, αλλά κουβαλούν κι αυτά πολλά χρόνια στις πλάτες τους. Και αν είναι να δείχνουν οι αισθητήρες αυτοί συνέχεια βλάβες πάλι αυτές θα χρειάζονται εργάτες (παλιάς κοπής!) για να επισκευαστούν. Το κόστος της συντήρησης μάλλον θα αυξηθεί καθώς οι βλάβες αυτές θα εντοπίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα και ακρίβεια και θα απαιτείται άμεσα η επισκευή τους. Όσο για τα οχήματα αρκεί να κοιτάξει κανείς τους δείκτες των πωλήσεων των αυτοκινητοβιομηχανιών τα τελευταία χρόνια. Τραγωδία!

Έχουμε λοιπόν πολύ δρόμο μπροστά μας από την άποψη του urban hardware upgrade. H γνωστή και μη εξαιρεταία google αναγνωρίζοντας αυτήν την πραγματικότητα έχει φροντίσει να κάνει και τις ανάλογες "έξυπνες" από άποψης marketing διαρροές προς τα media για τη δημιουργία των δικών της πόλεων από το μηδέν. Σε αυτήν την περίπτωση τα προσχώματα και οι δυσκολίες που παρουσιάζουν οι παλιές υποδομές αποφεύγονται. Ακόμα πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι οι κάτοικοι μιας τέτοιας έξυπνης πόλης θα είναι de facto στη θέση του πελάτη/καταναλώτη που έχει αγοράσει ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής.

Σύμφωνα με το bbc news, τα σχέδια για την τεχνολογική αναμόρφωση των πόλεων του Λονδίνου και του Τόττεναμ ξεκίνησαν λίγο μετά τις ταραχές του 2011 (κάτω δεξιά Τόττεναμ, οι υπόλοιπες φωτογραφίες απ’ το Λονδίνο). Στο Λονδίνο δραστηριοποιήθηκε η εταιρία Intel σε συνεργασία με το Imperial College και το University College London. Στο Τόττεναμ η εταιρία συμβούλων μηχανικών Arup ξεκίνησε τις εργασίες της μιλώντας με κατοίκους και μέλη συμμοριών (;!) που συμμετείχαν στις ταραχές. Σαν αποτέλεσμα, το σχέδιο της αναμόρφωσης περιλαμβάνει ένα κεντρικό ευέλικτο και πολυχρηστικό χώρο με βιβλιοθήκη, χώρους φροντίδας για παιδιά και εγκαταστάσεις επιμόρφωσης ενηλίκων. Στην καλύτερη περίπτωση θα μπορούσαμε να μιλήσουμε απλά για 'έξυπνη ενσωμάτωση'. Το πως γίνεται όμως να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι των σχεδιασμών κάτοικοι της περιοχής του (συνηθισμένου, φανταζόμαστε) τύπου 'γιατί-δεν-τους-πιάνουν-όλους-επιτέλους' με 'gang-members' αποτελεί θέμα από μόνο του...

Σε αυτό το σημείο είναι που μπορεί κανείς να αναρωτηθεί: Αν οι υποδομές όπως τα δίκτυα ηλεκτροδότησης, ύδρευσης και αποχέτευσης και οι μεταφορές αποτελούν βασικές και δυσεπίλυτες προκλήσεις για αυτόν τον υπερ-τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των πόλεων, τι συμβαίνει με τους ανθρώπους που κατοικούν σε αυτές; Η αντίληψη των κατοίκων μιας πόλης σαν το ανθρώπινο/κοινωνικό της κεφάλαιο που ανοίγει νέους ορίζοντες κερδοφορίας, αγνοεί ή καλύτερα θέλει να αποσιωπήσει το γεγονός ότι οι κάτοικοι της πόλης δεν αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Όμως θα ήταν εξαιρετικά αφελές να υποτιμάει κανείς το γεγονός ότι αυτή η αποσιώπηση είναι μια απαραίτητη (για τα αφεντικά) αντιστροφή της απαίτησης για ακόμα περισσότερη επιτήρηση, για ακόμα μεγαλύτερο έλεγχο των κινήσεων, των συμπεριφορών και των σχέσεων που διαμορφώνονται στο μητροπολιτικό πεδίο. Άλλωστε οι κάμερες παρακολούθησης στα δίκτυα των συγκοινωνιών, στους δρόμους και στα καταστήματα, αποτελούν μια ραχοκοκαλιά αισθητήρων που είναι ήδη ενσωματωμένοι στις περισσότερες μεγάλες πόλεις του δυτικού κόσμου.

Από μια διαφημιστική μπροσούρα του πανεπιστημίου της Βοστώνης με τίτλο 'Urban Life 2.0' και υπότιτλο 'Creating the Smarter City' μπορεί κανείς να διαβάσει ανάμεσα σε άλλα και τα παρακάτω:

“Κάθε εβδομάδα περισσότερες από 30 εκατομμύρια κάμερες παρακολούθησης παράγουν περίπου 4 δισεκατομμύρια ώρες βίντεο, πού είναι ένα μέγεθος πολύ μεγαλύτερο από αυτό που μπορούν να επεξεργαστούν οι όποιοι άνθρωποι-αναλυτές. Ακόμα και στις περιπτώσεις που χρησιμοποιείται κάποιο λογισμικό για το σκανάρισμα των δεδομένων προς ανίχνευση ύποπτων συμπεριφορών, αυτό φαίνεται να μην αποδίδει για πολυσύχναστες αστικές περιοχές...

...Αντί της ταξινόμησης και της ανίχνευσης αντικειμένων σε μια ροή κινούμενης εικόνας, η νέα τεχνική εντοπίζει την κίνηση σε ένα βίντεο, υπολογίζει τα στατιστικά της κίνησης σε κάθε pixel κατά την πάροδο του χρόνου και χρησιμοποιεί στατιστικές μεθόδους για να εντοπίσει τα ανώμαλα pixels. Τα δεδομένα που συλλέγονται από αυτές τις ανωμαλίες μπορούν στη συνέχεια να ανιχνευθούν από συμβατικά συστήματα λογισμικού.

Οι ερευνητές δουλεύουν για τη βελτίωση της ακρίβειας της αναγνώρισης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων - την αναγνώριση και ταυτοποίηση πράξεων που περιλαμβάνουν κίνηση, όπως το περπάτημα, το χοροπήδημα ή των κινήσεων χαιρετισμού από σήματα ψηφιακού βίντεο που καταγράφονται από τις κάμερες. Έχουν αναπτύξει ένα νέο σκελετό για αναγνώριση δραστηριοτήτων ο οποίος υπερβαίνει συνεχώς την απόδοση των μεθόδων που βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας και χάρη στις χαμηλές απαίτησης για αποθηκευτικό χώρο και επεξεργαστική ισχύ είναι κατάλληλος για χρήση σε πραγματικό χρόνο...”

Στο ίδιο μήκος κύματος μια έκθεση της IBM (Becoming a smarter city: Six public safety projects that deliver quick results) σχετικά με τα οφέλη της εφαρμογής των τεχνολογιών  παρακολούθησης που έχει αναπτύξει και εφαρμόσει σε διάφορες πόλεις του κόσμου (που στο κείμενο τις περισσότερες φορές δεν αναφέρεται ποιες είναι!) δίνει μια περιγραφή της έξυπνης παρακολούθησης (smart surveillance). Μετά από μια απαραίτητη έμφαση σχετικά με τους κινδύνους της τρομοκρατίας, των φυσικών καταστροφών και γενικά των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που μπορούν να προκύψουν σε μεγάλη κλίμακα, οι μηχανικοί και οι διαφημιστές της ΙΒΜ εξηγούν:

“Ολοένα και περισσότερες πόλεις βρίσκονται ήδη αντιμέτωπες με την έλλειψη πόρων και θεωρείται πλέον απαραίτητη για αυτές η παρακολούθηση των δημόσιων χώρων ώστε να κρατηθούν ασφαλείς και προσβάσιμοι. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές λύσεις για βιντεο-παρακολούθηση, που φορτώνουν τους ανθρώπους με το βάρος της αναζήτησης σε τεράστιο όγκο δεδομένων, οι λύσεις της έξυπνης παρακολούθησης χρησιμοποιούν ως μοχλό την πληροφορία (intelligence), τον αυτοματισμό και τις αναλυτικές μεθόδους για την πρόληψη, τον άμεσο εντοπισμό και την αντίδραση  απέναντι σε ύποπτα συμβάντα.

Η λύση της ΙΒΜ για την έξυπνη παρακολούθηση, Video and Correlation Analysis Suite (VCAS), αναλύει το βιντεοσκοπούμενο υλικό καθώς τα γεγονότα διαδραματίζονται, σε πραγματικό χρόνο. Ενσωματώνει και συσχετίζει με δυναμικό τρόπο συμβάντα από όλων των ειδών τις κάμερες, αισθητήρες και συστήματα ανίχνευσης, και στέλνει ειδοποιήσεις συναγερμού όταν τα προκαθορισμένα κατώφλια ασφαλείας ξεπεραστούν. Οι αλληλουχίες των βίντεο αναλύονται συνεχώς σε συνδυασμό με τη διατήρηση της επαγρύπνησης με βάση την τοποθεσία, ώστε να παρακολουθούνται στη διάρκεια του χρόνου η κίνηση και οι δραστηριότητες των ανθρώπων και των αντικειμένων σε αντιπαραβολή με τις καθιερωμένες νόρμες και πρότυπα.

Όλες οι δραστηριότητες κατατάσσονται και δεικτοδοτούνται, πράγμα που επιτρέπει τους χειριστές να εκκινήσουν μια εξειδικευμένη αναζήτηση για συγκεκριμένα συμβάντα, συνδυάζοντας κριτήρια αναζήτησης, όπως η ώρα, η περιοχή, το ντύσιμο ή το χρώμα ενός αντικειμένου και των προσωπικών χαρακτηριστικών ενός ατόμου. Η δυνατότητα ανάκτησης αποτελεσμάτων σαν υπόθεση δευτερολέπτων αποτελεί επανάσταση για τη διαδικασία των ερευνών, εκθέτοντας τους δράστες και τις απειλές πριν οι οποιεσδήποτε ζημιές κλιμακωθούν...”

Ποιο είναι στην πραγματικότητα το μέτρο που καθορίζει αυτές τις νόρμες με βάση τις οποίες αξιώνεται η pixel-pixel παρακολούθηση των δραστηριοτήτων στο αστικό περιβάλλον; Η αντίληψη του ανθρώπων της πόλης ως κεφάλαιο, σίγουρα μπορεί να συμπεριλάβει ένα εύρος αναμενόμενων κινήσεων, συμεριφορών, γνώσεων και γούστων που μπορούν να αναλυθούν και να προσμετρηθούν σαν οι επιθυμητές συμπεριφορές. Το ύψος του κατωφλιού της μη-αναμενόμενης, μη-επιθυμητής συμπεριφοράς σε αυτήν την περίπτωση καθορίζεται από το μέτρο της ελέγξιμης καθημερινότητας στα προκαθορισμένα μονοπάτια του εμπορεύματος και του θεάματος, με κοινό υπόστρωμα τη δικτύωση και απαραίτητο συμπλήρωμα τη συλλογή-συγκέντρωση και ανάλυση δεδομένων. Ίσως έτσι να εξηγείται και η μυστηριώδης συσχέτιση στην αρχή του παραπάνω αποσπάσματος της “έλλειψης πόρων”με την “ανάγκη για παρακολούθηση των δημόσιων χώρων”. Είναι μια έμμεση διατύπωση του δεν-χωράνε-όλοι, ότι κάποιοι θα πρέπει να  χαρακτηρίζονται ασύμβατοι με με τις νόρμες και τα πρότυπα της σύγχρονης πρόσβασης στους περιορισμένους πόρους της πόλης. Άλλωστε, η παγκόσμια οικονομική κρίση συνεχίζεται, και οι φτωχοί θα κάνουν ολοένα και πιο ενοχλητική την παρουσία τους στους δρόμους.

Η κωδικοποίηση και η ψηφιοποίηση των κινήσεων των σωμάτων, των κοινωνικών συμπεριφορών και των κοινωνικών σχέσεων, προϋποθέτει την ύπαρξη σωμάτων, συμπεριφορών και σχέσεων που είναι ήδη πειθαρχημένες εντός του πλαισίου της εμπορευματοποίησης της ζωής και της πρακτικής αντίληψης κάθε δραστηριότητας σαν παροχή/κατανάλωση υπηρεσιών μεσολαβημένων από περισσότερο ή λιγότερο εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα. Με τον ίδιο τρόπο που ο πολίτης-αισθητήρας δεν χρειάζεται να δημιουργηθεί από το μηδέν, ο πολίτης-καταναλωτής πραγμάτων και υπηρεσιών είναι ήδη μια φιγούρα υπαρκτή και αξιοποιήσιμη από το υπό διαμόρφωση νέο παράδειγμα. Επομένως, όλα αυτά δεν είναι κάτι καινούργιο. Από τη μεριά μας, υποστηρίζουμε ότι η ενσωμάτωση της τεχνολογίας (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στην καθημερινότητα, με προεξάρχουσα (προς το παρόν) τη διαδεδομένη χρήση των smartphones, επιταχύνει τις διαδικασίες αυτών των μετασχηματισμών και των ενδιάμεσων πειραματισμών.

Σε όσους όμως περπατούν στην πόλη έχοντας ανοιχτές τις αισθήσεις τους στο τι πραγματικά συμβαίνει γύρω τους γίνεται άμεσα αντιληπτό ότι  το σημαντικότερο (και ομορφότερο!) στοιχείο της πόλης της πόλης είναι η αυξημένη τυχαιότητα, είναι η ζωή που κινείται πολλές φορές έξω από τα προκαθορισμένες διαδρομές της κατανάλωσης εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Στους δρόμους των πόλεων η ζωή υπάρχει πέρα και έξω από την υπερένταση της χρήσης των μέσων μεταφοράς και των τηλεπικοινωνιών. Είναι όσοι και όσες κινούνται στους δρόμους περπατώντας εκτός χώρων και χρόνων εργασίας, όσοι και όσες κάθονται ακόμα στις γωνιές των δρόμων ή χαμηλά στο κράσπεδο και συζητούν ποιος-ξέρει-τι, είναι τα παιδιά των μεταναστών που έχουν απομείνει να δίνουν ζωή στα πάρκα και τις πλατείες. Είναι επιπλέον και όσοι και όσες ακόμα αρνούνται έστω και μισο-συνειδητά την εμπορευματοποίηση των ζωών τους. Ένας τέτοιος κατάλογος, (ευτυχώς!) δεν έχει τελειωμό. Η πολλαπλή υποκειμενικότητα που συνεχίζει να εκφράζεται στους δρόμους των πόλεων σαν κινήσεις, συμπεριφορές, γνώσεις και σχέσεις οφείλεται στη συνύπαρξη στους δρόμους ανθρώπων από κάθε γωνιά αυτού του καταραμένου πλανήτη. Πρόκειται για την πολυεθνική εργατική τάξη που στους δρόμους των πόλεων βρίσκει το έδαφος να μοιραστεί τον πλούτο των γνώσεων και των εμπειριών της χωρίς τη μεσολάβηση του εμπορεύματος, του θεάματος και της φετιχιστικής τεχνο-επικοινωνίας των social media. Κι αν μέσα στους δρόμους των πόλεων η συλλογικοποίηση των αντιστάσεων και των αρνήσεων των προλετάριων αποτελεί (για τους αναλυτές) έστω και ένα μικρό ενδεχόμενο ανάμεσα σε άλλα,  κάτι τέτοιο θα πρέπει πάση θυσία να αποτραπεί... Η υποτιθέμενη αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, που 99 στις 100 φορές χρησιμοποιεί σαν πρόσχημα την τρομοκρατία, γίνεται και εδώ το ιδανικό (;) άλλοθι που ακόμα φαίνεται να πουλάει στις κοιμισμένες συνειδήσεις των πρωτοκοσμικών υπηκόων. [4]

Κι έτσι, το όνειρο της τεχνολογικά νοικοκυρεμένης πόλης γίνεται στην πραγματικότητα ένας εφιάλτης όπου το σύνολο των δραστηριοτήτων θα πρέπει είτε να συμμορφωθούν στις νόρμες είτε να περιθωριοποιηθούν και να κατευθυνθούν σε σημεία εύκολα ελέγξιμα με τις παραδοσιακές μεθόδους της δημόσιας τάξης, όπου η ωμή βία δεν προκύπτει σαν “ζητούμενο” αλλά σαν ήδη δεδομένη πραγματικότητα. Ας αναλογιστεί κανείς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης σαν κάποιους τέτοιους χώρους, που είναι ήδη εδώ και πολλά χρόνια υπαρκτοί.

Κάθε μεγάλης κλίμακας αναμόρφωση που υπόσχονται τα αφεντικά και τα κράτη τους για τις πόλεις περιλαμβάνει αναγκαστικά και μια διαδικασία απαξίωσης/καταστροφής/εξόντωσης τόσο των μεγάλης κλίμακας γερασμένων υποδομών, όσο και των κοινωνικών/ταξικών υποκειμένων που βρίσκονται στους δρόμους των πόλεων και παρουσιάζονται σαν ασύμβατοι/ες με τις κανονικότητες του νέου παραδείγματος· αλλά/και αντίστροφα (και ακριβώς επειδή κινούνται στους δρόμους) έχουν διευρυμένες δυνατότητες εναντίωσης στην επέκταση της λεηλασίας των ζωών τους από το κεφάλαιο, ακόμα κι αν αυτό φαντάζει ανέφικτο και μακρινό.

Ας θυμηθούμε επίσης, πως η ιστορική διαδικασία της καταστροφής/εξόντωσης ανθρώπων και υποδομών κάπου Αλλού έχει εδώ και χρόνια βρει τη δικιά της έξυπνη τεχνολογία. Οι “smart bombs” που εκρήγνυνται εδώ και χρόνια σημαδεύοντας τους πληβείους τις Ασίας και της Αφρικής, οι “έξυπνες” τεχνολογίες επόπτευσης και εξόντωσης στα σύνορα και οι “έξυπνες” μέθοδοι παρακολούθησης στις πρωτοκοσμικές μητροπόλεις σχηματίζουν μια τεχνολογική γραμμή που δείχνει τη διπλή όψη της κρίσης/αναδιάρθρωσης. Όσοι υπόσχονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την ανάπτυξη, και πουλάνε οράματα του τύπου smart cities, κάνουν ταυτόχρονα και δουλειά ιδεολογική. Αποκρύπτουν μέσα στην πλημμυρίδα των γυαλιστερών εικόνων του μέλλοντος, το γεγονός ότι τα ίδια μέσα που εμφανίζονται ουδέτερα σαν η φυσική εξέλιξη της τεχνολογίας είναι εργαλεία τόσο της αναδιάρθρωσης όσο και της κρίσης/καταστροφής. Δεν πρόκειται εδώ για την καλή ή την κακή χρήση της μιας ή της άλλης τεχνολογίας. Ο δεσμός μεταξύ αυτών των δύο διαδικασιών είναι ιστορικά προσδιορισμένος και οργανικός σαν απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνέχεια και την επέκταση των καπιταλιστικών/εμπορευματικών σχέσεων στο εσωτερικό των κοινωνιών.

Υ.Γ.: Και σε αυτήν την ιστορία ο υποτιθέμενος εχθρός είναι προκάτ στα μέτρα του θεάματος και πρόκειται για τη φιγούρα urban-hacker, σαν το νο 1 δημόσιο κίνδυνο. Από τη μεριά μας όντως αναγνωρίζουμε την ύπαρξη του ηλεκτρονικού πολέμου που διεξάγεται μεταξύ των αντίστοιχων κρατικών υπηρεσιών και συμπληρώνει ένα ακόμα κομμάτι στο παζλ του σύγχρονου πολέμου. Για αυτό και είμαστε επιφυλακτικοί και θεωρούμε αυτού το είδους τον “εχθρό” προκάτ ή έστω εν δυνάμει χειραγωγήσιμο και ελέγξιμο. Όσοι και όσες λοιπόν μπήκατε σε δεύτερες σκέψεις σχετικά με την τεχνολογική αναδιάρθρωση στις πόλεις, σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα να μην επαναπαυτείτε περιμένοντας έναν τέτοιο super-hero. Έτσι κι αλλιώς όσο περι-διαβαίνουμε στις πόλεις χαϊδεύοντας οθόνες από αμηχανία ή ψυχαναγκασμό, ο χρόνος κυλάει εναντίον μας.

Rorre Margorp

Σημειώσεις

1 - Η εταιρία ερευνών Gartner εκτιμά ότι μέχρι το 2020 θα υπάρχουν 26.5 δισεκατομμύρια συσκευές συνδεδεμένες στο δίκτυο που θα αντιστοιχούν σε μια βιομηχανία του 1.9 τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Το επονομαζόμενο Internet of Things, αλλά και οι όροι Big Data και Cloud, αποτελούν εμπορικές ονομασίες (buzzwords) που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σχετίζονται με το θέμα μας. Όπως και ο εμπορικός τίτλος smart cities, έτσι και οι τρεις προαναφερθέντες όροι έχουν καταλάβει εδώ και καιρό ένα σημαντικό κομμάτι της καθεστωτικής αρθρογραφίας που παρουσιάζει τις καινοτομίες της τεχνολογίας και θα τους βρίσκουμε ολοένα και πιο συχνά μπροστά μας σαν το next big thing που σχετίζεται με την εφαρμογή των αντίστοιχων τεχνολογιών. Η απομυθοποίηση των βαρύγδουπων αυτών εμπορικών ονομασιών και η προσγείωση τους στην καπιταλιστική πραγματικότητα, θα είναι σίγουρα στο ρεπερτόριό μας.
[ επιστροφή ]

2 - Τα δεδομένα της θέσης προέρχονται από τρεις πηγές. Η μία - αναπόφευκτη - είναι η κεραία-πομποδέκτης κινητής τηλεφωνίας στην οποία συνδέεται ο κάθε χρήστης και μπορεί να δώσει πληροφορίες για την ευρύτερη περιοχή από όπου είναι δυνατόν να γίνει η λήψη του σήματος της συγκεκριμένης κεραίας. Η δεύτερη είναι η IP διεύθυνση που αποκτά κάθε φορητή συσκευή που συνδέεται στο Internet μέσω wifi. Σε αυτήν την περίπτωση η εμβέλεια του ασύρματου σημείου πρόσβασης (μικρότερη από αυτήν της κεραίας κινητής τηλεφωνίας) περιορίζει ακόμα περισσότερο την ακτίνα που μπορεί να βρίσκεται κάποιος χρήστης που συνδέεται σε αυτό το σημείο πρόσβασης. Και τέλος το gps, που όσο δεν είναι ενεργοποιημένο δεν θα πρέπει να παρέχει καμία πληροφορία. Όταν όμως είναι ενεργοποιημένο, παρέχει (εκπέμποντας και λαμβάνοντας σήματα από δορυφόρους) με εξαιρετική ακρίβεια τις συντεταγμένες του συγκεκριμένου πομποδέκτη (ένα καλής ποιότητας gps παρέχει ακρίβεια καλύτερη από μια ακτίνα των 3.5 μέτρων). Βέβαια, είναι γνωστό ότι η δήλωση της θέσης με τη χρήση του ενσωματωμένου στα κινητά gps και των κοινωνικών δικτύων (όπως το check in στο facebook) είναι κάτι το συνηθισμένο για πολλούς χρήστες, που θέλουν να μοιραστούν με ακρίβεια το που είναι και τι κάνουν μια συγκεκριμένη στιγμή.
[ επιστροφή ]

3 - Κι αν ο διάλογος περί ιδιωτικότητας σέρνεται για να μας θυμίσει ότι κανείς δεν είναι ασφαλής, μια πιθανή απάντηση έχει ήδη δοθεί προκαταβολικά: Το μοίρασμα των προσωπικών δεδομένων, λένε, θα πρέπει να γίνεται οικειοθελώς από τους χρήστες, θα πρέπει να είναι ενσωματωμένο στον τρόπο ζωής τους και να αποτελεί την ατομική επένδυση του καθενός στη διαμόρφωση των δικτυακών-κοινωνικών συσχετίσεων που θα φέρουν ένα άτομο ανταγωνιστικό, σε μια καλύτερη θέση να μπορεί να παίρνει αποτελεσματικές και αποδοτικές αποφάσεις τόσο για την εργασία όσο και για την καθημερινότητά του. Για τους υπόλοιπους... Ε, στο κάτω-κάτω της γραφής και να μην θέλει κάποιος να μπει στο γυαλιστερό ανταγωνιστικό κόσμο του μοιράσματος αυτού, δεν χάλασε και ο κόσμος. Αν χρειαστεί τα δεδομένα του θα αποκτηθούν είτε 'μυστικά' είτε νομικά. Αλλά για αυτό το θέμα της 'ιδιωτικότητας' σίγουρα θα μας δοθούν πολλές ευκαιρίες να επανέλθουμε στο μέλλον.
[ επιστροφή ]

4 - Στην πραγματικότητα, η ολοένα και πιο κρατικοποιημένη οργανωμένη εγκληματική δραστηριότητα βρίσκει τους χώρους και τους χρόνους της σαν παροχή υπηρεσιών της μαύρης-εκγκληματικής οικονομίας. Η σχεδιασμένη μετακίνηση της μιας ή της άλλης πιάτσας εδώ, παραπέρα ή ακόμα μακρύτερα, με συντονισμένο τρόπο και υπό την αιγίδα της αστυνομίας και κατά τόπους κυκλωμάτων προστασίας, μαρτυρά ότι δεν είναι αυτού του τύπου οι δραστηριότητες ο στόχος της έξυπνης παρακολούθησης των πόλεων. Άλλωστε αυτές οι δραστηριότητες ούτε τυχαίες είναι ούτε απρόβλεπτες. Οι σκληροί κανόνες και οι νόρμες στις κάθε είδους μαφίες επιβάλλονται με τη βία από τα ίδια τα αφεντικά τους, ειδικά όταν διακυβεύονται ευρύτερα συμφέροντα (π.χ. των μαφιών του real estate) με όρους υποβάθμισης ή αναβάθμισης μιας περιοχής.
[ επιστροφή ]