Πρόταση για ανάληψη κοινή πρωτοβουλία για την ασφάλεια των Σχολικών Υποδομών

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΑΝΑΛΗΨΗ ΚΟΙΝΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ

Το 2015, πήραν δημοσιότητα τουλάχιστον 2 πολύ σοβαρά περιστατικά, που από καθαρή τύχη δεν είχαν ως συνέπεια σοβαρούς τραυματισμούς μαθητών : Στο 1ο δημοτικό σχολείο Ν. Ερυθραίας έπεσε κομμάτι παλαιάς οροφής με σοβάδες και τούβλα από ύψος 3 μέτρων πάνω στα θρανία. Ευτυχώς τα παιδιά ήταν εκδρομή. Στο Γυμνάσιο Λύκειο Μελίκης Ημαθίας αποκολλήθηκε η στέγη. Αυτά είναι ένα πολύ μικρό δείγμα. Δεκάδες άλλα περιστατικά πτώσης σοβάδων δεν καταγράφονται. Ας φανταστούμε τι θα συμβεί στην περίπτωση ενός σεισμού, κάτι που είναι αναμενόμενο στη χώρα μας όπου εκλύεται το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης.

Καθημερινό φαινόμενο είναι επίσης οι τραυματισμοί μαθητών που οφείλονται στην έλλειψη συντήρησης και στην επικινδυνότητα των σχολικών υποδομών. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία επίσημη και συστηματική καταγραφή αυτών των περιστατικών, κανένα σύστημα αξιολόγησής τους, λήψης διορθωτικών και προληπτικών μέτρων, απόδοσης ευθυνών. Ολ’ αυτά «ξεπερνιούνται» είτε ως αναπόφευκτες συνέπειες της «ζωηράδας» των παιδιών (π.χ. υπάρχει δημοτικό σχολείο όπου το μέτρο πρόληψης των ατυχημάτων σε μια σχολική αυλή γεμάτη επικίνδυνα σημεία ήταν η ποινικοποίηση του τρεξίματος και η απαγόρευση του κυνηγητού!), είτε ως «λογικές» και «αναμενόμενες» παράπλευρες απώλειες της συρρίκνωσης των κρατικών δαπανών και επενδύσεων.

Κατά τη γνώμη μας οι συλλογικοί φορείς των γονέων, των εκπαιδευτικών, των μηχανικών, καθώς και η τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να συνεργαστούν για την διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων και να δημιουργήσουν όρους μιας κοινωνικής συσπείρωσης για δυο βασικές θεματικές ενότητες που αφορούν την ασφάλεια των σχολικών υποδομών :

• Η στατική επάρκεια των σχολικών κτιρίων και ο περιοδικός αντισεισμικός έλεγχος
• Ο συστηματικός έλεγχος και άρση των αιτιών επικινδυνότητας εντός των σχολικών κτιρίων, στις σχολικές αυλές, στους δρόμους πρόσβασης σε σχολικά κτίρια.

1) Αντισεισμικός έλεγχος – έλεγχος στατικής επάρκειας των κτιρίων με βάση τους σύγχρονους κανονισμούς 

Η κατάσταση σήμερα έχει ως εξής

-Από τις περίπου 14.500 σχολικές μονάδες σε όλη τη χώρα, οι 4.440 κτίστηκαν πριν το 1959 και οι 3.880 πριν το 1985, δηλ. το 57,4% των σχολικών μονάδων χαρακτηρίζονται ¨γερασμένες¨, αφού έχουν κτιστεί χωρίς η με ελάχιστες αντισεισμικές προδιαγραφές.
-Από τις υπόλοιπες 6.180 που κτίστηκαν μετά το 1985, μόλις οι 3.050 κατασκευάστηκαν σύμφωνα με τον τελευταίο αντισεισμικό κανονισμό του 1995.
-Μετά το σεισμό του 1999, 429 σχολικές μονάδες στην Αττική από τις 2.465 που ελέχθησαν κρίθηκαν ακατάλληλες για χρήση. Όμως μόνο ένα μικρό ποσοστό, μερικές δεκάδες έχουν αποκατασταθεί, ενισχυθεί η αντικατασταθεί.
-Πρωτοβάθμιοι έλεγχοι ξεκίνησαν το 2001 για τα σχολεία που κτίστηκαν πριν το 1959 και ολοκληρώθηκαν μετά 9 έτη, το 2009.
-Το 2006 ανακοινώθηκε η β΄ φάση για τα σχολεία που κτίστηκαν από το 1959 έως το 1985.
-14 χρόνια μετά την απόφαση για την έναρξη της α΄ φάσης, δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα στοιχεία για τα αποτελέσματα. Η δε β΄ φάση είναι στον αέρα.
Η συρρίκνωση του ΟΣΚ και η απόδοση της πλήρους ευθύνης της μέριμνας των σχολικών κτιρίων στην τοπική αυτοδιοίκηση, σε συνδυασμό μάλιστα με τεράστιες περικοπές πόρων, έχει δραματικές επιπτώσεις. Είναι σα να αναθέσαμε την πρωτοβάθμια υγεία στα φαρμακεία της γειτονιάς. Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει και δεν μπορεί να αποκτήσει (στις σημερινές συνθήκες) την τεχνογνωσία που θα τις επιτρέπει να αναγνωρίζει, να αξιολογεί και να δρομολογεί την επίλυση των προβλημάτων στατικής επάρκειας των κτιρίων. Έτσι πολλές φορές προβαίνει σε αδόκιμες παρεμβάσεις που συγκαλύπτουν και επιβαρύνουν τα προβλήματα. (π.χ. εξωτερικό βάψιμο ταβανιών και υποστυλωμάτων με προβλήματα οξείδωσης οπλισμών). Τα σχολικά κτίρια γερνούν, δεν συντηρούνται με βάση κάποιες μελετημένες προδιαγραφές, π.χ. οι υγρομονώσεις δεν ελέγχονται συστηματικά, πολλά κτίρια έχουν μεγάλα προβλήματα υγρασίας και ενδεχομένως οι οπλισμοί τους να έχουν υποστεί σημαντικές φθορές. Εάν δεν ληφθούν κάποια μέτρα, οι συνέπειες ιδιαίτερα στις σχολικές μονάδες που κτίστηκαν πριν το 1985 (57% των κτιρίων) θα είναι τραγικές.
Προτείνουμε :
Την επαναλειτουργία του ΟΣΚ με το καθεστώς προ του 1998 : Ένας οργανισμός στελεχωμένος κατάλληλα, αφιερωμένος στις σχολικές υποδομές. Ο ΟΣΚ να είναι κέντρο τεχνογνωσίας, παραγωγής προδιαγραφών, να δρομολογεί έργα κατασκευής, επισκευής, επέκτασης, στατικού ελέγχου και ενίσχυσης σχολικών μονάδων. Να ελέγχει και να πιστοποιεί όλες τις εργασίες που αφορούν κρίσιμα στοιχεία των κτιρίων και απαιτούν τήρηση ειδικών προδιαγραφών. Ο ΟΣΚ να συντάσσει προγράμματα προληπτικών αντισεισμικών ελέγχων των σχολικών κτιρίων και να προγραμματίζει την στατική ενίσχυση όλων των σχολικών μονάδων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές των σύγχρονων αντισεισμικών κανονισμών.

Τη διαμόρφωση ενός πρωτοκόλλου ελέγχου των σχολικών κτιρίων όσον αφορά την στατική τους επάρκεια. Το πρωτόκολλο να καθορίζει ποιος ελέγχει, πότε ελέγχει, τι ελέγχει, πως ελέγχει και ποιος είναι αρμόδιος να δρομολογήσει την υλοποίηση των μελετών, επεμβάσεων κλπ που προκύπτουν από τους ελέγχους

• 

2) Συστηματικός έλεγχος και άρση των αιτιών επικινδυνότητας εντός των σχολικών κτιρίων, στις σχολικές αυλές, στους δρόμους πρόσβασης σε σχολικά κτίρια

Μερικές κλασσικές αιτίες επικινδύνων καταστάσεων στα σχολεία είναι : Κακοτεχνίες σε κατασκευές και επισκευές που πραγματοποιήθηκαν χωρίς καμιά μελέτη και επίβλεψη είτε από μη εξειδικευμένο προσωπικό του Δήμου ή κάποιου εργολάβου, είτε από παρεμβάσεις εθελοντών γονέων που έτρεξαν να μπαλώσουν καταστάσεις, δεδομένης της εγκατάλειψης των σχολικών υποδομών από το κράτος. Φθορές που οφείλονται στην παλαιότητα και ελλιπή ή ανύπαρκτη συντήρηση των εγκαταστάσεων. Κακή τοποθέτηση αντικειμένων και εξοπλισμού μέσα στις σχολικές αίθουσες. Ουδείς ελέγχει εάν τηρούνται οι προδιαγραφές του ΟΣΚ για τις σχολικές αυλές. Γενικώς ουδείς υποχρεούται να ελέγξει και να διασφαλίσει εάν οι τεχνικές – κατασκευαστικές παρεμβάσεις στα σχολεία συνάδουν με την ιδιαίτερη κοινωνική λειτουργία αυτών των χώρων.

Κατά τη γνώμη μας η καθιέρωση του θεσμού του τεχνικού υγιεινής και ασφάλειας των σχολικών υποδομών σε επίπεδο Δήμου θα ήταν ένα σημαντικό μέτρο άρσης των παραπάνω προβλημάτων

Είναι ανεπίτρεπτο ο θεσμός του τεχνικού ασφαλείας να είναι υποχρεωτικός για ιδιωτικές επιχειρήσεις χαμηλής επικινδυνότητας όπου εργάζονται λίγες δεκάδες ενήλικα άτομα και να μην είναι υποχρεωτικός για εγκαταστάσεις στις οποίες κινούνται καθημερινά εκατοντάδες μικρά παιδιά. Ο τεχνικός ασφαλείας πρέπει να είναι τουλάχιστον ένας σε επίπεδο Δήμου με πλήρη απασχόληση. Τα καθήκοντά του να είναι ανάλογα με αυτά που προβλέπει η νομοθεσία για τους τεχνικούς ασφαλείας στις επιχειρήσεις, δηλαδή :

• παρέχει στον Δήμο υποδείξεις και συμβουλές, γραπτά ή προφορικά σε θέματα σχετικά με την υγεία και ασφάλεια των μαθητών και των εκπαιδευτικών και την πρόληψη των ατυχημάτων. Τις γραπτές υποδείξεις ο τεχνικός ασφαλείας καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος έχει υποχρέωση να λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων που καταχωρούνται σε αυτό το βιβλίο.
• επιθεωρεί τακτικά τα σχολεία από πλευράς υγείας και ασφάλειας μαθητών και εκπαιδευτικών και αναφέρει στον αρμόδιο αντιδήμαρχο οποιαδήποτε παράλειψη, προτείνει μέτρα αντιμετώπισης και επιβλέπει την εφαρμογή τους.
• καταγράφει τα ατυχήματα, ερευνά τα αίτια τους και προτείνει μέτρα για την αποτροπή τους
• ενημερώνει και καθοδηγεί τους εκπαιδευτικούς για την αποτροπή των κινδύνων .

3) Μεταφορά όλων των αρμοδιοτήτων πολεοδομικού χαρακτήρα (αδειοδοτήσεις) που σχετίζονται με τις σχολικές μονάδες σε ένα ενιαίο κέντρο (π.χ. ΟΣΚ «παλαιού τύπου», ή δρομολόγηση νομοθετικών ρυθμίσεων που να διευκολύνουν την επίλυση των προβλημάτων των σχολείων)

Η αντιμετώπιση της αδειοδότησης των παρεμβάσεων στα σχολικά κτίρια με τον ίδιο τρόπο και τις ίδιες διαδικασίες που εφαρμόζονται σε όλα τα κτίρια από τις Πολεοδομίες οδηγεί σε αδιέξοδα και καταστάσεις παραλογισμού.

Παράδειγμα : Δήμος προκειμένου να στεγάσει επειγόντως μαθητές που έχασαν τις αίθουσές τους διότι κρίθηκαν επικίνδυνες, αποφασίζει το 2015 να τοποθετήσει προσωρινά 3 ΠΡΟΚΑΤ αίθουσες. Η τοποθέτηση απαιτεί άδεια. Στον ίδιο χώρο υπάρχουν και άλλες 3 ΠΡΟΚΑΤ που τοποθετήθηκαν το 2012 χωρίς άδεια. Η έκδοση νέας άδειας αναγκαστικά θα περιγράψει την ύπαρξη «αυθαιρέτων». Η νομιμοποίησή τους σημαίνει ότι ο Δήμος πρέπει να καταβάλει ένα υπέρογκο πρόστιμο μεγαλύτερο από το κόστος προμήθειας των ΠΡΟΚΑΤ! Έχει τις εξής επιλογές :

Να πληρώσει ένα ποσό 7πλάσιο από τις ετήσιες δαπάνες της σχολικής επιτροπής για όλο το σχολείο για να νομιμοποιήσει τα αυθαίρετα.

Να μην πληρώσει και να συνεχίσει να στεγάζει παρανόμως τους μαθητές σε υπόγειες αίθουσες

Να τοποθετήσει άμεσα και παράνομα τις νέες αίθουσες διακινδυνεύοντας οι όλες εργασίες να γίνουν με αδόκιμο και επικίνδυνο τρόπο.

Προτείνουμε λοιπόν να ανοίξει μια διαδικασία δημόσιας συζήτησης ανάμεσα σε φορείς των γονέων, των εκπαιδευτικών, των μηχανικών και της τοπικής αυτοδιοίκησης, να διαμορφωθούν σχετικές προτάσεις και να υποβληθούν στα 3 συναρμόδια υπουργεία : Παιδείας, Εσωτερικών, Υποδομών

Βαγγελιώ Σωτηροπούλου

μηχανολόγος μηχανικός – μέλος ΔΣ Ένωσης Συλλόγων Γονέων Δήμου Κηφισιάς