Μειώσεις σε συντάξεις απαιτούν οι δανειστές

Με επίθεση απ’ όλα τα μέτωπα συνεχίστηκαν οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους δανειστές την εβδομάδα που πέρασε, ενώ αδύνατο πλέον θεωρείται και το ενδεχόμενο της συμφωνίας, που θα απελευθέρωνε την δόση των 7,2 δισ. ευρώ, στη συνεδρίαση του συμβουλίου υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στη Ρίγα της Λετονίας, στις 24 Απριλίου.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ από το Πριν

Οι πιέσεις που ξεκίνησαν από τους Ευρωπαίους, με τον γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να σέρνει τον χορό, και συνεχίστηκαν με την υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας από τον οίκο αξιολόγησης  Στάνταρ & Πουρς, ολοκληρώθηκαν από την αμερικανική πολιτική ηγεσία που κάλεσε ευθέως την κυβέρνηση να υιοθετήσει αντεργατικές μεταρρυθμίσεις! Χωρίς περιστροφές ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα σε συνέντευξη που έδωσε προχθές Παρασκευή με τον ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι τόνισε ότι «οι Έλληνες πρέπει να κάνουν ευέλικτη την αγορά εργασίας», δείχνοντας μάλιστα ως πρότυπο τον ιταλό πρωθυπουργό! Η ευθεία παρέμβαση των ΗΠΑ στο αδιέξοδο που έχει εμφανιστεί στις διαπραγματεύσεις φέρνει στην επιφάνεια και το επίδικο των αντιπαραθέσεων, με τους πιστωτές να πιέζουν για την εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων που δεν έχουν καμία σχέση με την δημοσιονομική ισορροπία και τα δημόσια έσοδα.

Το ίδιο φάνηκε κι από την παρέμβαση του γερμανού υπουργού, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε που κατηγόρησε την ελληνική κυβέρνηση ότι κατέστρεψε όλη την πρόοδο που είχε συντελεστεί μέχρι σήμερα. Τα στοιχεία ωστόσο τον διαψεύδουν! Με βάση ανακοινώσεις της ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας, το 2014, όταν δηλαδή στην κυβέρνηση ήταν η μαριονέτα των πιστωτών, Αντώνης Σαμαράς, έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα μόλις 0,4% όταν η δέσμευση ήταν για 1,5%. Επίσης, τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης έφτασαν τα 82 δισ. ευρώ (45,8% του ΑΕΠ), όταν στο τέλος του 2013 ανήλθαν στα 87,1 δισ. (47,8% του ΑΕΠ). Πιστός ο Σόιμπλε στην απόφασή τους να θυσιαστούν τα δημοσιονομικά μεγέθη στον βωμό των αντεργατικών μεταρρυθμίσεων (στο πλαίσιο της οποίας απόφασης το δημόσιο χρέος έκλεισε το 2014 στο 177% του ΑΕΠ) έκανε το άσπρο μαύρο, εμφανίζοντας την παταγώδη αποτυχία του Σαμαρά ακόμη και να πετύχει ό,τι έγινε ένα χρόνο πριν, ως επιτυχία.

Στόχος των «θεσμών», δηλαδή ΕΕ και ΔΝΤ, πέρα από την εφαρμογή αντεργατικών μεταρρυθμίσεων είναι κι ένα νέο αντιασφαλιστικό τερατούργημα, που θα μειώσει τις συντάξεις. Θεωρώντας ως αιτία πολέμου οι πιστωτές την κατάργηση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος από την ελληνική κυβέρνηση αυτό που ζητούν είναι την μείωση του δημοσιονομικού βάρους που προκαλεί το ασφαλιστικό σύστημα. Σε αυτή την κατεύθυνση αξιοποιούν πρόσφατα στοιχεία της Γιούροστατ, βάσει των οποίων η Ελλάδα το 2012 είχε το ρεκόρ των συνταξιοδοτικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ (17,5%), με την δεύτερη θέση να ανήκει στην Ιταλία (16,5%) και την τρίτη στην Γαλλία (15,5%). Ο συγκεκριμένος δείκτης ωστόσο δεν είναι αξιόπιστος λόγω της κατακρήμνισης (εξ αιτίας των Μνημονίων) του ελληνικού ΑΕΠ την συγκεκριμένη χρονιά, που ως αποτέλεσμα έχει να υπερδιογκώνεται με πλαστό τρόπο ο αριθμητής: οι συντάξεις ως ποσοστό. Αν εξετάζαμε τις συνταξιοδοτικές δαπάνες ως ποσοστό του δυνητικού ΑΕΠ (δηλαδή του παραγόμενου προϊόντος σε συνθήκες πλήρους ή σχεδόν πλήρους απασχόλησης των συντελεστών), όπως έκανε η εφημερίδα Γουόλ Στριτ Τζέρναλ στις 27 Φεβρουαρίου 2015 (εδώ το σχετικό δημοσίευμα), τότε οι ελληνικές επιδόσεις θα μειώνονταν αισθητά φτάνοντας στο 15%, ενώ τα πρωτεία θα κρατούσε η Ιταλία. Το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα αντιμετωπίζεται στις πραγματικές του διαστάσεις αν δούμε τρία άλλα μεγέθη: τι ύψους συντάξεις παίρνουν οι συνταξιούχοι κι επίσης σε συγκριτική βάση ποιο είναι το ποσοστό αναπλήρωσης και η συνταξιοδοτική δαπάνη κατά κάτοικο.

Πρώτο, με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου Πληρωμών και Συντάξεων «Ήλιος», του υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας που αφορούν τον Ιανουάριο του 2015 (εδώ η σχετική έκθεση) το μέσο εισόδημα (προ φόρων και κρατήσεων) των 2.023.616 συνταξιούχων γήρατος (σε ένα σύνολο συνταξιούχων 2.654.198) ανερχόταν σε 956,83 ευρώ. Οι μισοί δε απ’ αυτούς τους συνταξιούχους (1.011.781 άτομα) έπαιρναν σύνταξη κάτω από 800 ευρώ! Ό,τι και να λένε οι στατιστικές, όταν οι μισοί συνταξιούχοι πρέπει να επιβιώσουν τον μήνα με λιγότερα από 800 ευρώ, είναι εμφανές ότι μόνο ως ανέκδοτο μπορεί το ασφαλιστικό σύστημα να χαρακτηριστεί όχι απλώς γενναιόδωρο, αλλά κι ως το πιο γενναιόδωρο της Ευρώπης. Δεύτερο, με βάση την έκθεση του ΟΟΣΑ (εδώ η σχετική έκθεση), Pensions at a glance 2013 (Συντάξεις με μια ματιά 2013), όπου αναφέρεται πως για το 2013 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες στην Ελλάδα μειώθηκαν στο 13% του ΑΕΠ, το ποσοστό αναπλήρωσης στην Ελλάδα ανέρχεται σε 53,9% όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ ήταν 54,4%. Στην Ελλάδα επομένως οι συντάξεις ήταν χαμηλότερες των (ήδη σχετικά χαμηλών) μισθών σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Τρίτο, εξετάζοντας την συνταξιοδοτική δαπάνη κατά κάτοικο, όπως παρατίθεται στον διπλανό πίνακα, βλέπουμε ότι στην Ελλάδα (που ενώ ήταν σταθερή μέχρι και το 2011 αυξάνεται απότομα το 2012 λόγω του μαζικού κύματος πρόωρων συνταξιοδοτήσεων) οι δαπάνες για συντάξεις γήρατος ανέρχονται στο 72% του μέσου όρου της ΕΕ των 28 (2.241,31 ευρώ) και στο 65% του μέσου όρου της ευρωζώνης των 18 (2.472,02 ευρώ). Στην βάση των παραπάνω, και προς διάψευση των εντυπώσεων που δημιουργούνται για «καλοπληρωμένους συνταξιούχους», χρειάζεται να αναφερθεί πως ο κίνδυνος φτώχειας στην Ελλάδα μεταξύ των συνταξιούχων φτάνει στο 15%, όταν ο μέσος όρος της ευρωζώνης ανέρχεται στο 13%! Οι συνταξιούχοι της Ελλάδας επομένως, μιας χώρας που υποτίθεται πως κρατάει τα σκήπτρα στις συνταξιοδοτικές δαπάνες, βρίσκονται πιο κοντά στη φτώχεια απ’ τον μέσο συνταξιούχο της ευρωζώνης…

Σε σενάρια διπλού νομίσματος οδηγεί η εξυπηρέτηση του χρέους προς το ΔΝΤ

Με ποιοτικούς όρους, το πρόβλημα των «πολλών συνταξιούχων της Ελλάδας» είναι επίσης η άλλη όψη ταξικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν τα προηγούμενα χρόνια και φόρτωναν στα ασφαλιστικά ταμεία το κόστος των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι τράπεζες που μόλις τα προηγούμενα χρόνια οδήγησαν σε «εθελούσια έξοδο» 15.000 υπαλλήλους, χωρίς ποτέ να καταβάλουν το σχετικό κόστος στα ταμεία, εν προκειμένω το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, με τη διοίκηση της Άλφα Μπανκ να πρωτοστατεί στη στάση πληρωμών. Ταυτόχρονα, οι μύδροι που εξαπολύει από το οικονομικό της δελτίο στις υψηλές συνταξιοδοτικές δαπάνες φτάνουν την υποκρισία στο έσχατο της όριο… Καλύτερη εικόνα των ιδιομορφιών του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος αποκτούμε αν δούμε επίσης τις συνταξιοδοτικές δαπάνες στους συνταξιούχους άνω των 65 ετών. Στη σχετική κατάταξη η Ελλάδα καταλαμβάνει την 10^η θέση. Μετά από Λουξεμβούργο, Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία, Φινλανδία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Ιταλία και Γερμανία. Κάτω δε και από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Με αυτό το φίλτρο δεν απομονώνονται μόνο οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, αλλά επιπλέον αναδεικνύεται το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας όπως αποτυπώνεται στο ασυνήθιστα υψηλό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα ποσοστό (20%) του πληθυσμού που είναι άνω των 65 ετών κι εξηγεί πως εν τέλει το πρόβλημα δεν είναι οι πολλοί συνταξιούχοι, αλλά οι …λίγοι εργαζόμενοι. Παραμόρφωση που οδηγήθηκε σε παροξυσμό με τις πολιτικές των Μνημονίων από το 2010 και μετά.

Η ελληνική κυβέρνηση, εν κατακλείδι, έχει σοβαρότατους λόγους να συνεχίσει να επιμένει πως το ασφαλιστικό σύστημα δεν επιδέχεται καμιάς συντηρητικής αναμόρφωσης. Το αν θα φανεί μέχρι τέλους συνεπής είναι φυσικά άλλο θέμα. Η απροθυμία της μέχρι στιγμής να διακόψει τις διαπραγματεύσεις, όταν το αδιέξοδο είναι πασιφανές, και να προχωρήσει σε στάση πληρωμών πρώτα και κύρια στο ΔΝΤ προοιωνίζεται μια ατιμωτική συμφωνία με τους δανειστές. ΕΕ και ΔΝΤ από την άλλη την ίδια στιγμή που τα έχουν …στυλώσει ανοίγουν την στρόφιγγα της έκτακτης χρηματοδότησης μέσω ELA (όπως έκαναν στις 14 Απριλίου εγκρίνοντας 800 εκ. ευρώ επιπλέον) όχι μόνο για να διατηρηθεί εν ζωή το τραπεζικό σύστημα αλλά και για να φανεί πως οι υποχωρήσεις της κυβέρνησης ανταμείβονται.

Θανάσιμη απειλή ωστόσο προς τους εργαζόμενους αποτελούν τα σενάρια πληρωμής των δημοσίων υπαλλήλων με υποσχετικές (IOU) που επανέρχονται με σταθερό τρόπο. Σημείο αφετηρίας τους δεν είναι μόνο η άρνηση των δανειστών να ξεπαγώσουν τα 7,2 δις. ευρώ. Είναι επίσης κι η πρόθεση της κυβέρνησης να πληρώσει με κάθε κόστος τις δόσεις στο ΔΝΤ (746,6 εκ. στις 12 Μαΐου, 1,53 δισ. τον Ιούνιο, 448 εκ. στις 13 Ιουλίου, κοκ.) και τα ομόλογα που λήγουν η οποία προκαλεί, πρωτογενώς, το πρόβλημα. Με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ απειλεί να μετατρέψει την στάση πληρωμών των πιστωτών προς την ίδια σε στάση πληρωμών της κυβέρνησης προς τους δημόσιους υπαλλήλους, που θα πληρώσουν τον λογαριασμό. Γι’ αυτό το λόγο η άμεση κήρυξη χρεοστασίου στους δανειστές κι η μονομερή διαγραφή του χρέους αποτελούν μονόδρομο για να σωθούν τα λαϊκά εισοδήματα.