Και τώρα;

Για την κατάσταση μετά τις εκλογές

Κ. Μαραγκός για το Avnatgarde

Το εκλογικό αποτέλεσμα της 25^ης Γενάρη ήταν μια ξεκάθαρη ήττα των δυνάμεων που εδώ και 5 χρόνια με τα αλλεπάλληλα μνημόνια πρωταγωνιστούν στο ξήλωμα των εργατικών κατακτήσεων δεκαετιών, στη φτωχοποίηση της πλειοψηφίας της κοινωνίας, στο πέταγμα στην ανεργία 1,5 εκατομμυρίων ανθρώπων και στην επιβολή του κράτους έκτακτης ανάγκης προκειμένου να συντριφτούν οι κάθε είδους κοινωνικές αντιδράσεις. Ο κόσμος που βρέθηκε στους δρόμους αυτά τα χρόνια, στις γενικές απεργίες, στις πλατείες και στις επιμέρους μάχες, διεκδικώντας το μισθό του, τη δουλειά του και το δικαίωμα του να ζει με αξιοπρέπεια, έχει κάθε δίκιο να πανηγυρίζει την εκπαραθύρωση του ακροδεξιού επιτελείου του Σαμαρά και ταπείνωση του Βενιζέλου.

Η ήττα αυτή αποτυπώνεται στις αντιδράσεις της ιεράς συμμαχίας της Ευρώπης που σε κάθε της κίνηση δείχνει την απέχθειά της στην κυβέρνηση Τσίπρα, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειές της να καθησυχάσει τις ανησυχίες, να κρατήσει ανοιχτούς δίαυλους επικοινωνίας και να βρει μια “αμοιβαία και επωφελή λύση με τους εταίρους”. Η εικόνα του Ντάισελμπλουμ να πετάει τα ακουστικά και σχεδόν να αρνείται να δώσει το χέρι στον Βαρουφάκη είναι χαρακτηριστική του τρόπου που η ευρωζώνη σκέφτεται να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα.

Όποιος δεν καταλαβαίνει αυτές τις λεπτές διαφορές βλέποντας μόνο “αλλαγή διαχειριστή του μνημονίου” ζει πραγματικά σε έναν άλλο κόσμο. Αν δεν έχει συμβεί τίποτα το σημαντικό, τότε πως τα πρώτα κυβερνητικά μέτρα αφορούν την αποκατάσταση του βασικού μισθού, την επαναφορά όλων των απολυμένων και διαθέσιμων, το σταμάτημα των ιδιωτικοποιήσεων, την κατάργηση του 5ευρου στα νοσοκομεία και του ευρώ στις συνταγές, την απόδοση ιθαγένειας στα παιδεία των μεταναστών που γεννιούνται στη χώρα, την απόσυρση της εγκυκλίου για μείωση των επικουρικών από την αρχή της χρονιάς, το κατάργηση των πανελλαδικών από την α’ και β’ λυκείου μαζί και της τράπεζας θεμάτων, τις διαγραφές των “αιώνιων “φοιτητών”, την επαναφορά της κυριακάτικης αργίας, την απόσυρση των ΜΑΤ από το κέντρο; Όλα αυτά ήταν ή δεν ήταν αιτήματα του κινήματος; Αν τα κέρδιζε από μια οποιαδήποτε κυβέρνηση θα τα χαρακτηρίζαμε σαν νίκη του κινήματος, ναι ή όχι; Το γεγονός ότι αυτή η κυβέρνηση ξεκινάει τη θητεία της με τέτοιες εξαγγελίες (η κυβέρνηση μετεκλογικά, όχι ο Συριζα προεκλογικά) αποδεικνύει ότι η άνοδός της θα ήταν αδύνατη αν δεν πάταγε πάνω στην κοινωνική σύγκρουση των τελευταίων 5 χρόνων, ακόμα κι αν από τα μέσα του 2012 η ένταση στους δρόμους είχε αισθητά υποχωρήσει. Έστω κι έτσι η κυβέρνηση είναι δέσμια όχι μόνο των εξαγγελιών της αλλά κυρίως των προσδοκιών του κόσμου που ψήφισε τον Συριζα όχι για να συνεχίσει τα μνημόνια αλλά για να απαλλαχθεί από αυτά.

Οι γνωστές διαπιστώσεις…

Ένα τμήμα της αριστεράς και του κινηματικού χώρου επιμένει ότι πρόκειται απλά για αλλαγή διαχειριστή. Οι πολιτικές των μνημονίων θα παραμείνουν στη θέση τους μαζί και το κράτος έκτακτης ανάγκης. Άλλωστε στην εποχή της καπιταλιστικής κρίσης δεν υπάρχουν περιθώρια εφαρμογής μιας κεϋνσιανής διαχείρισης και ως εκ τούτου η κυβέρνηση Συριζα-Ανελ θέλοντας ή μη θα ακολουθήσει την ίδια πολιτική. Στα πρώτα βήματα της νέας κυβέρνησης υπάρχουν μπόλικα επιχειρήματα που θα επιβεβαίωναν αυτή την κριτική. Πρώτα απ’ όλα η συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ και με έναν Καμένο να πετάει στεφάνια πάνω από τα Ιμια κάνοντας καθημερινά επιδείξεις εθνικισμού δίνοντας ένα σαφές μήνυμα στα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων ότι όχι μόνο δεν πρόκειται να πειραχτούν τα προνομία τους, αλλά και ότι θα έχουν ακόμα πιο αναβαθμισμένο ρόλο στη νέα κατάσταση. Ο Τσίπρας όχι μόνο καλύπτει τις κινήσεις αυτές αλλά και σε συνέντευξη που έδωσε σε τούρκικη εφημερίδα κατήγγειλε την τούρκικη επιθετικότητα τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Κύπρο με αφορμή της εκεί διαμάχη για την ΑΟΖ. Και εδώ καμία διαφοροποίηση με την προηγούμενη εξωτερική πολιτική ανταγωνισμού με την Τουρκία. Ο Πανούσης φρόντισε από την πρώτη στιγμή να ξεκαθαρίσει ότι οι μπάτσοι θα συνεχίσουν να είναι ένοπλοι στις διαδηλώσεις παρά τις προεκλογικές εξαγγελίες περί το αντιθέτου, ενώ ο φράχτης στον Έβρο που στηλίτευε ο Σύριζα ως αντιπολίτευση θα μείνει στη θέση του γιατί… “δεν μπορεί να αποφασίζει το κολωνάκι για το τι θα συμβαίνει στον Έβρο”. (Βήμα 30/1) http://www.tovima.gr/society/article/?aid=672063 Και λίγες ώρες μετά τη συνέντευξη Ντάισελμπλουμ Βαρουφάκη στην οποία ο τελευταίος δήλωνε εξοργίζοντας τον συνομιλητή του ότι η τρόικα είναι ένας σαθρός θεσμός με τον οποίο δεν έχουμε τίποτα να πούμε, ακολούθησαν τα απεγνωσμένα τηλέφωνα Τσίπρα ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της και δεν θα προβεί σε καμία μονομερή ενέργεια. Ενώ ο ίδιος ο Βαρουφάκης ξεκαθάριζε ότι υποστηρίζει σαφώς την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ στον Πειραιά γιατί είναι μια πραγματικά παραγωγική και συμφέρουσα επένδυση. Στο υπουργείο Εξωτερικών διορίζεται ο Ν.Κοτζιάς παλιό στέλεχος του ΚΚΕ που υπήρξε στη συνέχεια στενός συνεργάτης του ΓΑΠ και πιο πρόσφατα συνομιλητής και αρεστός σε εθνικιστικούς κύκλους του είδους Φαήλου Κρανιδιώτη ο οποίος και υποδέχτηκε με θερμά σχόλια την τοποθέτησή του στο εν λόγω υπουργείο.

…που βλέπουν μόνο τη μισή πραγματικότητα

Όλα αυτά όμως παραμένουν η μισή πραγματικότητα. Δείχνουν τις διαθέσεις του επιτελείου Τσίπρα να βρει κανάλια επικοινωνίας και αποδοχής από την αστική τάξη ή έστω από ένα τμήμα της. Ο Καμένος, τα εγκώμια στο βαθύ κράτος, η πατριωτική ρητορική, οι εγγυήσεις στον αρχιεπίσκοπο παρά τους πολιτικούς όρκους, δείχνουν ότι η κυβέρνηση δεν επιδιώκει καμία σύγκρουση με τα ιερά και όσια του εθνικού κορμού και του κράτους. Η ταχύτατη συμφωνία με τους ΑΝΕΛ και με ότι αυτοί πρεσβεύουν (πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια) δεν αφήνει καμία αμφιβολία. Δε θα μπούμε εδώ σε σενάρια για το αν ο Συριζα θα μπορούσε να κινηθεί διαφορετικά πολιορκώντας ας πούμε το ΚΚΕ για ψήφο ανοχής. Γι’ αυτό ας αναρωτηθούν όσοι προσδίδουν στο Συριζα χαρακτηριστικά που έχει αρνηθεί εξαρχής χωρίς να ενοχλείται η βάση του. Σημασία έχει ότι οι επιλογές του είναι αυτές και για αυτές κρίνεται. Ακόμα κι αν ο Καμένος ήταν το αναγκαίο κακό για να προκύψει δεδηλωμένη θα μπορούσαν να του βάλουν ένα φραγμό στα καραγκιοζιλίκια πάνω από τα Ιμια και στην εμμονή του να ασχολείται σαν τον αυτιστικό εδώ και 6 μέρες μόνο με ένα θέμα που μέχρι πρότινος ασχολείτο μόνο η ΧΑ στην επετειακή της εκδήλωση. Τι ακριβώς επιδιώκει ο Καμένος πριν καλά-καλά δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση; Και γιατί ο Σύριζα έχει βγάλει το σκασμό με τα καουμποϊλίκια του; Γι’ αυτό ο Σύριζα πρέπει να δώσει μερικές εξηγήσεις, πολύ περισσότερο από το να μας παρουσιάζει τον Καμένο σαν αναγκαίο κακό από την ώρα που δεν κέρδισε την αυτοδυναμία. Το ίδιο συμβαίνει και με τις εγγυήσεις που δίνει σωρηδόν τις τελευταίες ώρες το επιτελείο του Μαξίμου και οι βασικοί του υπουργοί ότι θα σεβαστεί τις δεσμεύσεις προς τους εταίρους. Δεν έχει νόημα κανείς να γίνεται μάντης των υποχωρήσεων που θα κάνει η κυβέρνηση τις επόμενες μέρες ή βδομάδες, απλά για να επιβεβαιωθεί το αρχικό πόρισμα. Και δεν έχει γιατί υπάρχει και το ενδεχόμενο του ατυχήματος από το οποίο μια τακτική πίεσης μπορεί να εξελιχθεί σε ένα ανεξέλεγκτο ντόμινο (πχ αναλήψεων, ή ξεπουλήματος μετοχών) που να καταστήσει τη σύγκρουση αναπόφευκτη ακόμα και αν κανείς δεν την είχε επιλέξει. Αυτό που έχει σημασία αυτή τη στιγμή είναι οι εκφρασμένες διαθέσεις για “κοινά επωφελή λύση”, όταν η μια πλευρά δηλώνει ξεκάθαρα σε όλους τους τόνους ότι όχι μόνο δεν υπάρχει περίπτωση επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους, αλλά (το σημαντικότερο) ούτε σπιθαμή πίσω από το συμφωνηθέν πρόγραμμα “μεταρρυθμίσεων” (μνημόνιο) που έχει υπογραφεί από τις προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένου και του γνωστού email Χαρδούβελη υποθέτουμε και εμείς. Εδώ ακριβώς είναι που τίθενται σε αμφισβήτηση οι εξαγγελίες των υπουργών του Τσίπρα, για μισθούς, επικουρικά, επαναπροσλήψεις, φραγμό στις ιδιωτικοποιήσεις κλπ.

Οι λαϊκές προσδοκίες δεν είναι απλά “αυταπάτες”

Η άλλη μισή πραγματικότητα όμως είναι οι λαϊκές προσδοκίες που έχουν δημιουργηθεί από τη νέα κυβέρνηση. Και αυτές οι προσδοκίες είναι θετικές. Τις έχει ο κόσμος που είναι ενάντια στα μνημόνια, που πάλεψε αυτά τα χρόνια, που έφαγε χημικά, που βρέθηκε έξω από τη Βουλή να συγκρούεται με τα ΜΑΤ. Κανείς πλέον δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι πρόκειται για την κοινωνική πλειοψηφία. Αυτό από μόνο του αλλάζει το συσχετισμό, όχι μόνο της κάλπης, αλλά των διαθέσεων για ένα νέο κύκλο αναμέτρησης. Χωρίς προσδοκίες, χωρίς ελπίδα δεν μπορεί να υπάρξει κανένα κίνημα. Η ανατροπή καταρχήν της κυβέρνησης είναι ένα βήμα. Οι αγώνες δεν πήγαν χαμένοι. Τουλάχιστον έφυγαν ο Βορίδης και ο Αδωνης. Όχι μόνο αυτοί που υποστήριζαν ανοιχτά τις μνημονιακές πολιτικές, αλλά κι αυτοί που διέταζαν τα δέλτα να πέφτουν με τις μηχανές τους πάνω στον κόσμο. Αυτοί που γέμιζαν τον τόπο με τα χημικά αέρια. Αυτοί που κάλυπταν τις φασιστικές συμμορίες στην τρομοκρατική τους δράση. Που έχτισαν ανοιχτά τις συμμαχίες με τον υπόκοσμο και τη μαφία, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό περιβάλλον στους κοινωνικούς αγωνιστές και τον κόσμο της αριστεράς. Αυτό το κλίμα άλλαξε ό,τι και να συμβεί με τον Σουλτς, τον Ντάισελμπλουμ, τον Γιούνκερ και τον Ολάντ. Εδώ μέσα τα πράγματα δεν είναι όπως πριν την 25^η Γενάρη, όπως δεν ήταν το ίδιο με το πριν και μετά τη Χούντα (καπιταλισμό δεν είχαμε πάλι;). Όπως και η πτώση της χούντας άνοιξε ένα μεγάλο κύκλο αγώνων (που χωρίς αυτόν κανενας καπιταλισμός δεν πρόκειται να ανατραπεί), έτσι και τώρα μπορεί να συμβεί το ίδιο. Αυτή είναι λοιπόν η άλλη μισή πραγματικότητα που δεν μπορούν αν δουν όσοι έχουν πάθει κρίση ταυτότητας με το που έφυγε ο Σαμαράς και ο Βορίδης και δεν έχουν πια τους μπάτσους πάνω από τα κεφάλια τους για να νιώθουν έστω και μια ηθική επιβεβαίωση για το πόσο επικίνδυνοι είναι για το κράτος. Λοιπόν ας το ξαναπούμε για ακόμα μια φορά μήπως και ξυπνήσει η αριστερά της κατάθλιψης και η αναρχία των γενικών διαπιστώσεων παντός καιρού και ανεξαρτήτως αιώνα. Η πτώση της κυβέρνησης είναι μια τεράστια νίκη του κινήματος, όπως νίκη θα ήταν να κερδίζει ένας οποιοσδήποτε αγώνας. Από μια απεργία, μια φοιτητική κινητοποίηση, μιας απεργία πείνας μεταναστών ή προσφύγων, ή ενός πολιτικού κρατούμενου για την υπεράσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Κάθε νίκη δεν σημαίνει ότι απαλλασσόμαστε από τον καπιταλισμό, ούτε σημαίνει ότι ξαφνικά ανακαλύπτουμε τις αρετές της αστικής δημοκρατίας και της αυταπάτης της αλλαγής του συστήματος από τα μέσα. Όχι σημαίνει ότι ο αντίπαλος έφαγε μια γροθιά και του φύγανε μερικά δόντια. Ας το καταλάβουμε αυτό και αντί να κλαιγόμαστε που ο Συριζα μας πήρε τη μπουκιά από το στόμα και τώρα θέλει να μας κοιμίσει με τις αυταπάτες του, ας ρίξουμε στον αντίπαλο μερικές γροθιές ακόμα τώρα που είναι ζαλισμένος και ας τον ξαπλώσουμε στο χώμα μια για πάντα. Αυτό είναι το καθήκον σήμερα. Όσοι κυκλοφορούν περιμένοντας να επιβεβαιωθούν για τον προδοτικό ρόλο του Συριζα, προφανώς και δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα περισσότερο πέρα από το να αυτοεκπληρώνουν τις προφητείες τους και να νοιώθουν καλά με τον εαυτό τους που δεν λέρωσαν τα χέρια τους ψηφίζοντας Σύριζα.

Ο πήχης όπου να ναι

Ναι, αλλά ο κόσμος που ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ θέλει να κάνει επανάσταση; Ρωτάνε πονηρά όσοι θέλουν να υποβαθμίσουν τα γεγονότα. Όχι βέβαια. Ο κόσμος αυτός θέλει να πάρει πίσω ότι περισσότερο μπορεί από τα χαμένα της προηγούμενης 5ετίας. Άλλοι τη δουλειά τους, άλλοι το μισθό τους, την σύνταξή τους, να σταματήσει η φορολογική τους ληστεία, την ώρα που το μεγάλο κεφάλαιο φοροδιαφεύγει συστηματικά. Και άλλοι γιατί βαρεθήκανε να βλέπουν παντού μπάτσους, και να ακούνε για τρόμο, ησυχία, τάξη και ασφάλεια. Και τι να κάνουμε τώρα. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς αναρχικός για να σκέφτεται έτσι. Ο κόσμος που ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ είναι ο ίδιος που ήταν στις κινητοποιήσεις αυτής της 5ετίας. Και τότε είχε τις ίδιες αυταπάτες, με τη διαφορά ότι οι αυταπάτες ήταν μοιρασμένες στα δεξιά και στα αριστερά, ενώ τώρα τουλάχιστον είναι κυρίως στα αριστερά. Όταν απεργούσε δεν φανταζόταν κάποια εργατικά συμβούλια, ούτε μια σοβιετική κυβέρνηση, ούτε καμία κομμούνα. Ούτε καν κάποιο πρώτο βήμα για το σοσιαλισμό ή την αταξική κοινωνία. Το ίδιο και τώρα. Κυρίως είναι ο κόσμος που έχει τσακιστεί από τα μνημόνια και λέει “φτάνει πια”. Οι αυταπάτες παραμένουν στα μυαλά των ανθρώπων, μόνο που οι αυταπάτες δεν θα ξεπεραστούν ποτέ αν δεν δοκιμαστούν στην πράξη. Όταν χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες βρέθηκαν τη διετία 2010-2012 στους δρόμους, το αποτέλεσμα ήταν να χαθεί εν μέρει η εμπιστοσύνη στα κόμματα που διαχειρίστηκαν τον ελληνικό καπιταλισμό τα τελευταία 35 χρόνια. Η αγανάκτηση κατευθύνθηκε δειλά προς την αριστερά με το 17% που πήρε ο Συριζα το Μάη του 2012 αλά και προς τη δεξιά της αγανάκτησης και του ρατσισμού που πήρε 10% (ΑΝΕΛ) 7% (ΧΑ) και 3% (ΛΑΟΣ). Σχεδόν 20% στην εθνικιστική δεξιά και στους φασίστες. Ακόμα και όταν τον Ιούνη ο Συριζα πήρε 27% ακολούθησε μια απογοήτευση. Γιατί η ΝΔ βγήκε ξανά πρώτο κόμμα, το ΠΑΣΟΚ συνέχισε να έχει 12%, οι φασίστες και η πατριωτική δεξιά μεγάλα ποσοστά και ισχυρές κοινοβουλευτικές ομάδες. Αγανάκτηση ναι μεν αλλά η εμπιστοσύνη παρέμενε ακόμα στα κόμματα του εθνικού κορμού. Αν και πληγωμένη ήταν αρκετή για να συνεχιστεί ακάθεκτη και με “νωπή λαϊκή εντολή” η αστική επίθεση.

Τώρα το οικοδόμημα της μεταπολιτευτικής αστικής εκπροσώπησης κατέρρευσε. Και μάλιστα τη στιγμή που ο καπιταλισμός δεν ανέχεται ούτε συναινέσεις, ούτε κυβερνήσεις ταξικής συνεργασίας και κεϋνσιανών πειραματισμών. Τη στιγμή που ο ελληνικός καπιταλισμός δίνει μια ύστατη μάχη να παραμείνει στο κλαμπ των ισχυρών της Ευρώπης (και έτσι αντιλαμβάνεται τον πόλεμο για την παραμονή του στην ευρωζώνη). Όχι τόσο οικονομικά όσο πολιτικά. Αυτή είναι και η ουσία του μνημονίου. Αφενός μια απόδειξη της εμπιστοσύνης στους ιμπεριαλιστές συμμάχους, αφετέρου μια εσωτερική ανακατανομή υπέρ μια νέας καπιταλιστικής συσσώρευσης εις βάρος κυρίως των όρων αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Αυτό είναι και το περιεχόμενο της αστικής αντεπανάστασης.

Είναι αριστερή στροφή απ’ όλες τις οπτικές γωνίες

Η μαζική αντιμνημονιακή συνείδηση που έφερε την αριστερά στο 43% (πρωτοφανές ποσοστό για τη δυτική Ευρώπη, αλλά “σιγά που θα ασχοληθούμε και με τα κουκιά” θα μας πούνε κάποιοι ξερόλες που νομίζουν ότι όλα γυρίζουν γύρω από την πάρτη τους) και τον Συριζα στην κυβέρνηση εκ των πραγμάτων είναι μια αντικαπιταλιστική διάθεση, όσο και αν τα υποκείμενα της δεν το συνειδητοποιούν στο ελάχιστο. Ο καπιταλισμός δεν είναι μόνο ατομική ιδιοκτησία, κεφάλαιο και εργασία. Είναι και ένα σύνολο πολιτικών, θεσμών, και διεθνών υποχρεώσεων μέσα στο οποίο κάθε καπιταλιστικός σχηματισμός προσπαθεί να επιβιώσει και να αναπαραχθεί. Ανεξάρτητα από το αν ο Συριζα πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει τη γνώμη των μισών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων “για να μειωθεί το χρέος και να αποκληρωθεί μόνο με ρήτρα ανάπτυξης”, και ανεξάρτητα από το αν τα 3/4 από όσους τον ψήφισαν φαντασιώνονται έναν ρυθμισμένο καπιταλισμό με μηδέν ανεργία, 1400 βασικό μισθό και σύνταξη στα 58, αυτή καθ’ αυτή η απόρριψη του μνημονικού σχεδίου ισοδυναμεί με μια γροθιά στην αστική αντεπανάσταση στο μοναδικό σχέδιο αυτή τη στιγμή διαχείρισης της κρίσης από τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό και την ιερά συμμαχία της ΕΕ. Μπορεί να υπάρχει άλλος καπιταλισμός εκτός από αυτόν που οικοδομείται σήμερα; Ίσως και να μπορεί. Αλλά αυτό δεν είναι δικιά μας δουλειά να το ανακαλύψουμε, ας ασχοληθούν με αυτό όσοι καίγονται για τη διάσωσή του ή έστω για τον εξανθρωπισμό του όπως ο Συριζα και οι Podemos. Αυτό που βαραίνει δεν είναι μια συνείδηση που πλανάται (αυταπατάται) αλλά μια συνείδηση που σπάει από τις προηγούμενες αγκυλώσεις. Από τα θέσφατα μια απόλυτης αστικής ιδεολογικής ηγεμονίας εδώ και 25 χρόνια, που δεν υπήρχε τίποτα άλλο πέρα από τον καπιταλισμό, τον ανταγωνισμό, το καβάλημα του διπλανού, τις αρπακτές, το βόλεμα και την ατομική επιβίωση. Δεν είμαστε σε μια κατάσταση που η επανάσταση είναι στην ημερήσια διάταξη για να ξεκινάμε την σύγκριση από κει, αλλά σε μια κατάσταση που οι αριστερές ιδέες όλων των ειδών βουτηγμένες στην ήττα δεν ξεπέρναγαν πουθενά στην Ευρώπη το 6-7% και με υποστηριχτές ανθρώπους που δεν πίστευαν ότι μια νέα επανάσταση είναι εφικτή. Ήταν αριστεροί μόνο για ιστορικούς λόγους ή για λόγους αρχής και προσωπικής στάσης. Τώρα αυτός ο ιδεολογικός καταθλιπτικός συσχετισμός σπάει. Ξαφνικά ένα εκλογικό αποτέλεσμα δίνει μια προοπτική όχι μόνο στην Ελλαδίτσα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη για να μην πούμε σε όλο τον κόσμο. Το CNN πληροφορεί τους τρομαγμένους τηλεθεατές του ότι ένα κόμμα τροτσκιστών και μαοϊκών βρίσκεται ήδη στην εξουσία. Καμία σχέση με την πραγματικότητα, όμως έχει σημασία το πώς ορισμένοι διαβάζουν τη νέα κατάσταση. Ο κόσμος της αριστεράς, αυτοί που είναι εργάτες και το αντιλαμβάνονται ή αυτοί που είναι με την εργασία και ενάντια στο κεφάλαιο νοιώθουν ότι κάτι αλλάζει ότι αυτό είναι μια κοινωνική στροφή στα αριστερά. Αυτή η στροφή τρομάζει τα καπιταλιστικά επιτελεία του πλανήτη, γιατί βλέπουν να σκάει μια κοινωνική δυναμική εκεί που νόμιζαν ότι με την αριστερά έχουν ξεμπερδέψει μια για πάντα.

Δυστυχώς υπάρχει μια αριστερά χωμένη στην κατάθλιψη, την ήττα και την απομόνωση που δεν μπορεί να δει τίποτα από όλες αυτές τις μετακινήσεις. Χωρίς αντανακλαστικά βλέπει μόνο μια στατική φωτογραφία, βλέπει μόνο τις αυταπάτες και όχι την κίνηση. Κρίνει τα πάντα με βάση ένα δήθεν τελικό σκοπό, που όλα τα άλλα ακόμα και ο δρόμος για να φτάσουμε σε αυτόν δεν έχει κανένα νόημα. Μόνο που έτσι ακυρώνεται και η επίτευξη του σκοπού. Αλλά αυτό δεν απασχολεί πια τον καταθλιπτικό που δεν μπορεί πια να ξεχωρίσει τον κόσμο που έχει στο μυαλό του από την ίδια την πραγματικότητα, με τον ίδιο τρόπο που για έναν φανατικό χριστιανό ή μουσουλμάνο η μεταθάνατο ζωή έχει μεγαλύτερη αξία από όσα συμβαίνουν σε τούτο το μάταιο κόσμο.

Υπάρχει πιο αριστερά από δω;

Υπάρχει όμως και μια άλλη αριστερά, αυτή που αντανακλά στιγμιαία την τωρινή συνείδηση και πρώτα απ’ όλα ο ίδιος ο Σύριζα, ή μια άλλη όψη του ίδιου νομίσματος που είναι η αριστερά της δραχμής. Και οι δύο πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχει μια άλλη καπιταλιστική διαχείριση. Μπορεί να διαφωνούν στα εργαλεία, αλλά ο στόχος είναι ο ίδιος: παραγωγική ανασυγκρότηση, αξιοκρατία, δικαιοσύνη, κλπ κλπ. Και για τους δύο το ζήτημα δεν είναι ο σοσιαλισμός. Πριν από αυτό χρειάζεται ένα στάδιο για να χτιστούν οι προϋποθέσεις του, μετά να αλλάξουν οι συσχετισμοί και κάποτε αφού θα λειτουργεί ρολόι ο καπιταλισμός και δεν θα επείγει κάποια ανθρωπιστική κρίση, θα τεθεί και θέμα κοινωνικού μετασχηματισμού. Ούτε αυτή η αριστερά μπορεί να δει την κίνηση παρά μόνο στατικές εικόνες. Η τωρινή συνείδηση τη βολεύει γιατί παραμένει στο επίπεδο της αγανάκτησης έστω και με αριστερό πρόσημο. Η επιστροφή στο 2009 χωρίς λαμόγια και κλέφτες αυτή τη φορά είναι ο βασικός στόχος. Αυτό έρχεται κουτί με τη λογική των σταδίων, του ρεφορμισμού. Στο σημείο αυτό ο Συριζα δεν φαίνεται να προδίδει τις προσδοκίες της εκλογικής του βάσης.

Αυτή η αριστερά δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να δοκιμάσει τη στρατηγική της σε όλη την μεταπολεμική Ευρώπη, παρά μόνο σαν τσόντα σε μια αστική κυβέρνηση και αυτό σπάνιες φορές. Ύστερα από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των δορυφόρων της, απαξιώθηκε και αδύναμη πλέον αντιμετωπίστηκε από τα σύστημα με χλευασμό και οίκτο, ενώ τα καριερίστικα στελέχη της αποστατούσαν για μια σόλο καριέρα σε επιχειρήσεις ή κατευθείαν στο κράτος εξαργυρώνοντας ότι έμαθαν στις σχολές των κούτβηδων. Έπρεπε να περάσει μια γενιά και με γερή οικονομική κρίση για να επανέλθει η αριστερά στο παιχνίδι και μάλιστα σε μια χώρα που θεωρείται προηγμένος κόσμος. Αυτό είναι σίγουρα ένα σοκ και γι’ αυτό έχουν πέσει με τα μούτρα για να περιορίσουν τον αντίκτυπο και φυσικά τη μετάδοση του ιού. Φόβος λοιπόν στους κυρίαρχους, ελπίδα στους αποκλεισμένους. Και η ελπίδα επαναφέρει θέλοντας ή μη την συζήτηση εκεί που σταμάτησε απότομα πριν από μια 25ετία. Μπορεί να υπάρχει άλλος κόσμος εκτός από αυτόν που ζούμε; Και αυτό είναι μια συζήτηση που δεν αφορά μια φοιτητική μειοψηφία που την ξεχνάει μόλις πατήσει τα 30. Τα 2,5 εκατομμύρια που ψηφίσαν αριστερά έκαναν ένα τεράστιο βήμα. Με έκπληξη βλέπουν στο Μαξίμου τύπους χωρίς γραβάτα, με τα πουκάμισα έξω και να μετακινούνται με μηχανάκια χωρίς να τους φυλάνε 15 μπάτσοι. Να που έγινε κι αυτό. Η εικόνα είναι πρωτόγνωρη, όχι για τους μπαρουτοκαπνισμένους επαναστάτες των Εξαρχείων, που δεν τους κάνει τίποτα εντύπωση πια, αλλά για εκατομμύρια κόσμο που πιστεύει ότι δεν αξίζει να ασχολείσαι με την πολιτική και ξαφνικά βλέπουν ότι δεν είναι όλα στημένα και μπορεί κάτι να γίνει. Οι μπαρουτοκαπνισμένοι για ακόμα μια φορά βλέπουν αναθέσεις και διαμεσολαβήσεις και όχι κάποιο ξύπνημα της συνείδησης. Για αυτούς παραμένει το ίδιο ο κόσμος να προτιμάει Βορίδη και Άδωνη αντί για Βαρουφάκη και Λαφαζάνη, το ίδιο να παραμιλάει για ησυχία τάξη και ασφάλεια, με το να ακούει για δικαιοσύνη, για τέλος της λιτότητας και των μνημονίων. Προφανώς είναι το ίδιο ο μαλάκας που ψηφίζει Δένδια και ψάχνει τη ΧΑ να καθαρίσει μετανάστες, με τον αυταπατάκια που δεν θέλει αξιολογήσεις απολύσεις και λιτότητες και ψάχνει την λαϊκή συνέλευση για να μην του κόψουν το ρεύμα, ενώ του ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι όταν βλέπει τα ΜΑΤ να επιτίθενται σε διαδηλωτές. Είναι ίδιοι γιατί “αναθέτουν” την τύχη της ζωής τους σε άλλους αφού πάνε και ψηφίζουν άσχετα αν ψηφίζουν ΧΑ, ΝΔ ή Σύριζα. Τέλος πάντων, το να ασχολείται κανείς με τέτοιες σκέψεις ταλαιπωρεί μονάχα το μυαλό του. Για μας πάντως δεν είναι καθόλου το ίδιο. Υπάρχει μια τεράστια διαφορά. Ο κόσμος που έχει προσδοκίες από την αριστερά δεν είναι ένας τυχαίος κόσμος και τέρμα πια με την απαξίωση αυτού του είδους. Είναι κόσμος που έχει βρεθεί σε οδοφράγματα, σε απεργίες, σε αγώνες αλληλεγγύης και σήμερα αντί να χαζεύει για το αν ο Αδωνης θα μπορεί να του στέλνει τα Δίας να σκανε πάνω στη μούρη του αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την ψήφο του μπας και αποφύγει αυτό το ενδεχόμενο μαζί και ένα αποτέλεσμα που να λέει ότι πάρτε και άλλα μνημόνια και άλλους μπάτσους, κι άλλους φράχτες και άλλες φυλακές, κι άλλη λιτότητα, κι άλλη ανεργία αφού τα γουστάρετε κιόλας. Αυτή ήταν η σωστή πολιτική πράξη και τα περί αναθέσεων είναι μπούρδες για ελιτίστες της κακιάς ώρας που δεν αντιλαμβάνονται τίποτα άλλο πέρα από αυτό που συμβαίνει ένα μέτρο από τη φάτσα τους.

Αυτός λοιπόν ο κόσμος στο βαθμό που αισθάνεται ότι δεν είναι 300 άτομα αλλά 2-2,5 εκατομμύρια συνειδητοποιεί πλέον τη δύναμή του. Νοιώθει ότι μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα. Πάνω σε αυτή τη βάση λέμε εμείς μπορεί αυτή η στροφή να πάει ακόμα πιο αριστερά. Ο κόσμος αυτός να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, απέναντι στο κράτος, τις δυνάμεις καταστολής, τα αφεντικά. Χωρίς το κίνδυνο της απόλυσης, της αξιολόγησης να ξεθαρρέψει, να συζητήσει πιο ανοιχτά με τους διπλανούς του. Αυτό το κλίμα θα δώσει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση και το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει. Το βλέπουμε στην τεράστια Σαββατιάτική συγκέντρωση των Podemos στην Μαδρίτη με τον κόσμο να λεει αφού έγινε στην Ελλάδα μπορεί να συμβεί και εδώ. Το είδαμε ακόμα και στην αντιφασιστική διαδήλωση του Σαββάτου στην Αθήνα και στις 4000 κόσμο που βρέθηκε εκεί όταν σε μια ανάλογη πέρσι δεν ξεπέρασε τα 400 άτομα.

Στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται οι επαναστατικές ιδέες θα βρούνε ένα ευρύτερο περιβάλλον να αναπτυχθούν. Και το κίνημα θα επιστρέψει ξανά στους δρόμους.

Απέναντι στη νέα κυβέρνηση

Ο Σύριζα παρά που αποτελεί το 99% της νέας κυβέρνησης προτίμησε να εξαρτηθεί από τον Καμένο. Αυτό δεν ήταν καθόλου τυχαίο ούτε καν αναγκαίο. Είναι όμως ένα πρώτο άλλοθι για το επιτελείο του Τσίπρα. Αν ο Kαμένος δεν ήταν στην κυβέρνηση, ούτε ο Κοτζιάς, ούτε και ο Πανούσης θα άλλαζε κάτι στο χαρακτήρα της κυβέρνησης; Κατά τη γνώμη μας όχι. Πάλι θα επρόκειτο για μια κυβέρνηση ταξικής συνεργασίας και αυτό δεν έχει να κάνει με τη συμμετοχή κάποιων “αστών υπουργών” αλλά από τις διακηρύξεις της ίδιας της κυβέρνησης. Ο ίδιος ο Συριζα επικαλείται άλλωστε αυτή τη συνεργασία, πολλώ δε η κυβέρνησή του. Οι «αμοιβαίες επωφελείς λύσεις», η συνέχεια του κράτους, τα ναι μεν αλλά, οι μη μονομερείς ενέργειες, τα πατριωτιλίκια, οι ανησυχίες της για τα σπρεντ, το χρηματιστήριο, τους επενδυτές, όλα αυτά μαζί φυσικά με τις υποσχέσεις για το βασικό, τις απολύσεις και κάποιες ιδιωτικοποιήσεις την ορίζουν ως κυβέρνηση ταξικής συνεργασίας. Η κυβέρνηση αυτή πουθενά δεν υπόσχεται τίποτα περισσότερο από μια χρηστή διαχείριση του συστήματος. Παντού δηλώνει ότι θα σεβαστεί την αστική νομιμότητα και τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, άρα και τη διεθνή ιμπεριαλιστική νομιμότητα. Είναι λοιπόν προφανές ότι δεν μπορεί να είναι εργαλείο κάποιου κοινωνικού μετασχηματισμού ή κάποιας σύγκρουσης με τα ιερά και τα όσια του καπιταλισμού. Ούτε μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο γιατί θα πιεστεί από τα αριστερά. Όποιος θέλει κάτι περισσότερο από τα όρια που θέτει αυτή η κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει και την ευθύνη της υλοποίησής του. Με αυτή την έννοια όσοι ζητάνε εθνικοποιήσεις, εργατικούς ελέγχους, και άλλα “σοσιαλιστικά μέτρα” όπως διαγραφή του χρέους κοκ προφανώς έχουν μπερδέψει τον Τσίπρα με τον Λένιν. Στο παρελθόν πράγματι υπήρχε η περίπτωση μια κυβέρνηση αυτού του είδους να κινηθεί πέρα από τα όρια, αλλά αυτό μπορούσε να συμβεί όσο υπήρχε μια Σοβιετική Ένωση και ένας άλλος διεθνής συσχετισμός. Το είδαμε να συμβαίνει στην Κούβα. Αλλά κάτι τέτοιο σήμερα φαντάζει τελείως εκτός πραγματικότητας. Αν συμβεί αυτό θα το δούμε τότε. Προς το παρόν πάντως δεν υπάρχει καμία τέτοια ατζέντα.

Το σύνθημα λοιπόν είναι: καμία εμπιστοσύνη στη νέα κυβέρνηση. Δεν υπάρχει περιθώριο για κοινά επωφελείς λύσεις, ούτε με την ΕΕ ούτε και με το κεφάλαιο. Είναι σίγουρο και ήδη το βλέπουμε η ιερά συμμαχία να πιέζει την κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή, αναγκάζοντάς την να συρθεί γρήγορα στις θέσεις της μέχρι που να ξεχάσει εντελώς τα περί επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους. Ήδη τα σκισίματα των μνημονίων έχουν εξαφανιστεί από το λεξιλόγιο του Συριζα παρά που ο Γιούνκερ συνεχίζει να μιλάει για τη “φριχτή ρητορική των Αθηνών”. Deutsche Welle Το καθήκον εδώ δεν είναι μια ακόμα διαπίστωση για τον προδοτικό ρόλο του Συριζα. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για προδοσία, αλλά για φυσικό επακόλουθο μιας πολιτικής που επιδιώκει εξαρχής τον συμβιβασμό από τη ρήξη. Ο Συριζα στην κυβέρνηση επαναλαμβάνει τα γνωστά κόλπα των συνδικαλιστών του. Απειλές, αγωνιστική ρητορική και την ώρα της αναμέτρησης, αναβολή και εξαφανιζόλ. Και μετά οι γνωστές δικαιολογίες για το συσχετισμό δύναμης, τις ιφιγένειες, για την επόμενη φορά (πότε όταν νικήσουν οι Ποδέμος;), για τις δυνάμεις που δεν ήρθαν στο ραντεβού του αγώνα (ποιος ο νότος του Ρέτζι και του Ραχόι;) και άλλα τέτοια. Από την προεκλογική του καμπάνια κιόλας ο Συριζα αντί να ανεβάσει τους τόνους επικεντρώθηκε στο να καθησυχάζει τους νοικοκυραίους και την αστική τάξη ότι είναι προσηλωμένος στην παραμονή στο ευρώ και ότι στο τέλος οι εταίροι μας θα καταλάβουν το λάθος μίγμα που καταστρέφει την οικονομία.

Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι να περιμένει κανείς μια πιο σκληρή στάση από αυτό το επιτελείο, αλλά να του την επιβάλει ως τετελεσμένο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με παραινέσεις στην ηγεσία του, αλλά με τον ίδιο τρόπο που προσπαθεί να επιβληθεί ο αντίπαλος. Στις 16 Φλεβάρη θα συναντηθεί το Eurogroup με βασικό θέμα την Ελλάδα και την παράτασης ισχύος του μνημονίου που λήγει στις 28 του ίδιου μήνα. Μέχρι τότε οι πιέσεις θα χτυπήσουν κόκκινο. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα έχουμε και κάποιο (ή κάποια) μίνι πιστωτικό γεγονός. Το κίνημα δεν θα μπορούσε να μείνει τις μέρες αυτές με σταυρωμένα τα χέρια. Στις 15 που πέφτει Κυριακή είναι μια καλή ευκαιρία για μια επίδειξη στους δρόμους που να απαιτεί το τέλος των μνημονίων και των εφαρμοστικών νόμων που το συνοδεύουν. Καμία υποχώρηση από τις άμεσες δεσμεύσεις για επαναφορά όλων των απολυμένων, επαναφορά του βασικού, καμία μείωση συντάξεων και επικουρικών, κανένα νέο μισθολόγιο και τέλος με την αξιολόγηση στο δημόσιο και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας.

Σε κάθε περίπτωση και στο βαθμό που η ΕΕ επιμένει στη συνέχιση των μνημονίων το αίτημα για παύση εξυπηρέτησης αποπληρωμής των ομολόγων που λήγουν και απόδοσης των τόκων πρέπει να επανέλθει στην ημερήσια διάταξη. Όχι κουβεντούλα για τη διαγραφή του χρέους, την 4^η χιλιετία που θα πάρει το ΚΚΕ την πλειοψηφία, αλλά εδώ και τώρα όπως είμαστε στάση πληρωμών, πλήρης έλεγχος του τραπεζικού συστήματος από το δημόσιο προκειμένου να αποφευχθεί κάθε κίνηση κεφαλαίων και φυγής καταθέσεων στο εξωτερικό.

Τα περιθώρια για την κυβέρνηση να ισορροπήσει πάνω σε δύο βάρκες, είναι ήδη απελπιστικά στενά. Πολύ γρήγορα θα έλθει αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα ενός καπιταλισμού που δεν εξαρτάται ακριβώς από τις πολιτικές επιλογές των εκάστοτε πολιτικών διαχειριστών αλλά από μια ύφεση που συνεχίζεται για 7^η χρονιά και που δεν μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με τις παρατάσεις από τα συνεχή προγράμματα διάσωσης. Οι αδύναμοι κρίκοι της κρίσης κάνουν την εμφάνισή τους απειλητικά σε κάθε γωνιά του πλανήτη σπάζοντας όλες τις προηγούμενες ισορροπίες του διεθνούς συστήματος. Η Ελλάδα αποδεικνύεται και πάλι ένας τέτοιος κρίκος, όχι γιατί ο Συριζα προκάλεσε μια νέα πολιτική αστάθεια με τις εκλογές και την άνοδό του στην κυβέρνηση, αλλά γιατί το ίδιο το πρόγραμμα ανακύκλωσης των χρεών και παράτασης της κρίσης δεν φέρνει κανένα αποτέλεσμα, θέτοντας έτσι σε αμφισβήτηση ολόκληρο το ευρωπαϊκό σχέδιο διάσωσης και συνοχής της Ε.Ε.

Πάνω σε αυτό το περιβάλλον οι εκκρεμότητες ανοίγουν ξανά και ένας νέος γύρος ταξικής αναμέτρησης είναι προ των πυλών. Οι συζητήσεις εδώ για την “αριστερή παρένθεση” και τις προβλέψεις της αποτυχίας που θα ανοίξει το δρόμο σε ακόμα πιο αντιδραστικές λύσεις είναι εκ του πονηρού και επικίνδυνες. Ας τις κάνει ο περισσός. Άλλωστε τις έχει κάνει ήδη ο πάτερ Παϊσιος. Αν υπάρχει κάποια αριστερά που θέλει να επιβεβαιωθεί με αυτό τον τρόπο είναι άξια μόνο για τα σκουπίδια. Η αριστερά δεν υπάρχει για να επιβεβαιώνεται, ούτε για να σχολιάζει αμέτοχη τις “αναπόφευκτες” εξελίξεις, δίνοντας χέρι βοηθείας στα πιο αντιδραστικά σενάρια. Υπάρχει για να παρεμβαίνει και να ανοίγει δρόμο στο δικό της σχέδιο. Ας κερδίσουμε από τώρα το χαμένο έδαφος, πέρα από εκεί που το ορίζει η σημερινή κυβέρνηση. Απέναντι στο ανέφικτο κεϋνσιανό σχέδιο και τα ζικ ζακ της κυβέρνησης, το κίνημα ας οργανώσει τους δικούς του θεσμούς κοινωνικής αυτοάμυνας. Σε οποιοδήποτε σαμποτάζ από τη μεριά του κεφαλαίου η απάντηση θα πρέπει να είναι η εθνικοποίηση και η επαναλειτουργία των επιχειρήσεων που κλείνουν κάτω από εργατικό έλεγχο και κεντρικό σχεδιασμό, ανεξάρτητα τι θα λεει ο Σταθάκης και ο Δραγασάκης. Σε αυτές τις γραμμές είναι αδύνατο να επεκταθούμε στις λεπτομέρειες ενός τέτοιου ανταγωνιστικού κοινωνικού σχεδίου. Σημασία έχει το πνεύμα και η προσπάθεια να υπάρχει ένα τέτοιο ανταγωνιστικό σχέδιο που να πάρει τη στιγμή που χρειαστεί την υπόθεση στα χέρια του. Και πάνω απ’ όλα σημασία έχει να συνειδητοποιήσουμε ότι το κεφάλαιο δεν έχει καμία όρεξη για μικροπαραχωρήσεις όπως κάποτε στο παρελθόν και ως εκ τούτου ένας αγωνιστικός συνδικαλισμός, από τα πάνω και από τα κάτω, που θα ζητάει από τα αφεντικά και το κράτος δεν πρόκειται να έχει καμία τύχη. Σε οριακές καταστάσεις με έναν καπιταλισμό να παραπαίει και με 1,5 εκατομμύριο άνεργους τα περιθώρια για αμοιβαίες υποχωρήσεις είναι ανύπαρκτα, το ίδιο και μια επιστροφή στην ταξική πάλη της εποχής του κοινωνικού συμβολαίου. Στο τέλος θα επιβληθεί αυτός που έχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο και είναι έτοιμος να το φτάσει μέχρι τέλους. Εδώ οι διαθέσεις του κόσμου δεν αρκούν για να καλύψουν το κενό. Οι διαθέσεις και οι αριστερές στροφές είναι το έδαφος. Το σχέδιο όμως είναι μια συνειδητή επιλογή από ανθρώπους πεισμένους και σίγουρους για την προοπτική που προτείνουν και που είναι και έτοιμοι να αναλάβουν την ευθύνη για αυτό.