Si le bâtiment va bien, tout va bien (αν η οικοδομή πάει καλά, όλα παν καλά)

Από τον 395/68 των συνταγματαρχών ως τον ΝΟΚ της νέας εντολής του ΔΝΤ. (Μέρος Β)
Του Γεωργίου Μ.Σαρηγιάννη

Δείτε το Α μέρος >>>

1968 : Αύξηση ΣΔ με τον ΑΝ 395/1968
Το 1967 έγινε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών και αν και πολλοί θα ήθελαν την οικονομική δραστηριοποίησή τους μέσα στο καθεστώς της Χούντας, πράγμα που έγινε στα επόμενα 2-3 χρόνια, στην αρχή η κατάσταση ήταν δύσκολη, τόσο διότι μεγάλος αριθμός πολιτών ήταν υπό διωγμό, πολλοί εξορίστηκαν, άλλοι φυλακίστηκαν και άλλοι διέφυγαν στο εξωτερικό όσο και διότι ακόμη και οι έτοιμοι να συμμετάσχουν στην εξουσία κρατούσαν προσεκτικά επιφυλακτική στάση διότι κανείς ακόμη δεν ήξερε την βιωσιμότητα της Χούντας και προφανώς δεν ήθελαν να εκτεθούν. Αργότερα βέβαια πολλοί θησαύρισαν και πολλοί άλλοι μετείχαν στην Εξουσία όταν ένιωσαν ασφαλείς από ανεπιθύμητους χαρακτηρισμούς, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Το γεγονός είναι ότι πρέπει να επισημανθούν δύο σημεία:

Το ένα, ότι κάθε ανώμαλη περίοδος αποτελεί ευκαιρία επίτευξης στόχων που σε άλλη -ομαλή- περίοδο δεν θα τολμούσαν να τους σκεφθούν οι εμπνευστές τους, αυτό έγινε για παράδειγμα και την εποχή της Ολυμπιάδας του 2004 όπου πραγματοποιήθηκαν σημεία και τέρατα τόσο στον νομοθετικό τομέα όσο και στον οικιστικό, εν ονόματι της Μεγάλης Ιδέας των Ολυμπιακών και με προκάλυμμα την κυβερνητική στήριξη με περιτύλιγμα το Εθνικό θέμα της Ολυμπιάδας. Και στον τομέα αυτόν θεσμοθετήθηκαν αυξημένες εκμεταλλεύσεις της αστικής γής, αίτημα που εκκρεμούσε από καιρό και που δεν τολμούσε να το ικανοποιήσει καμμία ως τότε Κυβέρνηση. Υπενθυμίζουμε ότι το πρώτο Διάταγμα αύξησης των υψών για την Αθήνα, δόθηκε την ημέρα που καιγόταν η Σμύρνη, το 1922, το οποίο ανακλήθηκε, αλλά γρήγορα αντικαταστάθηκε από τον ΓΟΚ του 1929. Καθεστώτα και Κυβερνήσεις, Δικτατορίες, Βασιλείες και Δημοκρατίες (;) έρχονται και παρέρχονται, όμως κανείς ποτέ δεν ζημιώθηκε αγοράζοντας γή...

Το άλλο είναι ότι το τότε καθεστώς, ήθελε πάσει θυσία να επανεκκινήσει την κρατική και οικονομική μηχανή και να αντιδράσει στην οικονομική ύφεση, που για τους λόγους που αναφέρθηκαν ακολούθησε τους πρώτους μήνες της Χούντας.

Ο συνδυασμός των δύο αυτών σημείων, υπήρξε καταστροφικός. Χρησιμοποιώντας το Καθεστώς την παληά δοκιμασμένη συνταγή της οικοδομικής δραστηριότητας αλλά και ικανοποιώντας τους μύχιους πόθους εκατομμυρίων νεοελλήνων που έβλεπαν την κερδοσκοπία στην οικοδομή ως μοναδικό τρόπο οικονομικής τους επιβίωσης ή και ανέλιξης, με έναν Αναγκαστικό Νόμο μιάμισυ σελίδας και 4 άρθρων, αύξησε τους συντελεστές δόμησης ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ κατά 20-40% : με απλά λόγια, η Χούντα αύξησε την περιουσία τους κατά 40% χωρίς να κουνήσει το δαχτυλάκι της. Αυτός ήταν ο περίφημος ΑΝ 395/68 «περί του ύψους των οικοδομών και του συστήματος της ελευθέρας δομήσεως» που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 95Α της 4ης Μαϊου 1968, ένα χρόνο περίπου μετά το πραξικόπημα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το τότε ισχύον Σύνταγμα του 1952 κάθε Αναγκαστικός Νόμος ή Νομοθετικό Διάταγμα που εκδίδεται (και αυτό συμβαίνει σε ανώμαλες περιόδους όπου νομίμως ή πραξικοπηματικά έχει ανασταλεί η Νομοθετική λειτουργία του Κοινοβουλίου), οφείλει στην πρώτη ή στις πρώτες συνεδριάσεις του Κοινοβουλίου μετά την λήξη της ανωμαλίας, να εγκρίνει ή να απορρίψει κάθε ΑΝ. Φαίνεται ότι η Μεταπολίτευση σε κάποια συνεδρίαση της Βουλής ενέκρινε συλλήβδην όλους τους χουντικούς νόμους πλήν εκείνων που είχαν ιδιαίτερη πολιτική σημασία (διώξεις πολιτών κ.α.). Παραφράζοντας το γνωστό «τον πλούτον πολλοί εμίσησαν, την δόξαν ουδείς» (που στην εποχή μας μάλλον ισχύει αντίθετα), έχουμε πεί πολλές φορές ότι «την Χούντα πολλοί εμίσησαν, αλλά τους νόμους της που μας βόλεψαν, ουδείς»....

Πολυκατοικίες στο Μαρούσι με τον ΑΝ 395/68. Το πράσινο του ακαλύπτου και το «ξάνοιγμα» της pilotis συνήθως μετατρέπεται σε πάρκινγκ, ό,τι πράσινο φαίνεται τις περισσότερες φορές είναι του πεζοδρομίου ή στην καλύτερη περίπτωση μια ζώνη 1,0 έως 1,5 μέτρου στο όριο της μεσοτοιχίας.

Με τον Αναγκαστικό Νόμο αυτόν η Χούντα προσπάθησε να πιάσει δύο στόχους : αφ' ενός να δώσει αύξηση του ΣΔ στους μικρομεσαίους ιδιοκτήτες, στα διόροφα 40% (προάστεια και χωριά), στα πενταόροφα και άνω (κέντρα μεγάλων πόλεων) 20% ειδικά όμως στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις όπου το ύψος ήταν 11 μέτρα επίσης 40% και αφ' ετέρου να διευκολύνει τα μεγαλύτερα κεφάλαια ή στην καλύτερη περίπτωση να προσελκύσει μεγάλα κεφάλαια δίνοντάς τους ακόμη και άλλη προσαύξηση επι πλέον 20-30% εφ' όσον κτίζαν μεγάλα συγκροτήματα σε οικόπεδα άνω των 1500 τετρ.μέτρων . Ούτως ή άλλως, Si le bâtiment va bien, tout va bien !

Το αποτέλεσμα ήταν κάποιοι τερατώδεις πύργοι που έχουν σχολιαστεί σε άλλα δημοσιεύματά μου, και το χειρότερο (λόγω ποσότητας) καταστράφηκαν όλες οι πράσινες ζώνες γύρω από τις πόλεις μια και όλα τα προάστεια με τις μονοκατοικίες και τους κήπους έγιναν πολυκατοικίες : σε όλες τις πόλεις ακόμη και στο τελευταίο χωριό. Προφανώς η καταστροφή ήταν μεγαλύτερη εκεί όπου υπήρχε μεγαλύτερη εμπορική αξία: στα προάστεια όπου κατέφυγαν όσοι μπορούσαν από τους οι εγκλωβισμένους της πανάθλιας «αθηναϊκής πολυκατοικίας» μεταφέροντας το χάλι τους στην πρώην πράσινη περιφέρεια, και σε μικρά χωριά όπου υπήρχε βασικά τουρισμός, και δεν είχε προλάβει κανείς να προστατεύσει τον οικισμό. Οι κηρύξεις οικισμών ως «παραδοσιακούς» άρχισαν μετά την Μεταπολίτευση, τυχαία είχαν κηρυχθεί κάποιοι λόγω αρχαιολογικής κήρυξης όπως τα Μαστιχοχώρια της Χίου. Η «Αθηναϊκή Πολυκατοικία» με όλη την αθλιότητά της εισέβαλε παντού, το χρήμα κυκλοφόρησε, κάποιοι θησαύρισαν πολύ (εργολάβοι) κάποιοι λιγώτερο (ιδιοκτήτες) και στην αρχή ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι οι ιδιοκτήτες μονοκατοικιών που έδωσαν αντιπαροχή το σπίτι τους και πήραν 30-38% αντιπαροχή, ήδη το 1980 τα πουλάν και μετακομίζουν στην περιφέρεια: Διόνυσο, Πεντέλη, Αγιο Στέφανο κ.α. κυρίως σε δάση τα οποία καίγονται για τον σκοπό αυτό αθρόα, ακριβώς μετά την καταστροφή των προαστείων και την απόκτηση εμπορικής αξίας της νέας περιφέρειας της Αθήνας, εκτός πλέον του Λεκανοπεδίου.

Καταστράφηκε η Σκόπελος, η Αράχωβα, καταστράφηκαν το Παληό Φάληρο, η Καστέλλα, το Μαρούσι η Αγία Παρασκευή, αλλά την καταστροφή δεν την γλύτωσε ούτε η Κηφισιά η οποία μαζί με το Παλαιό Ψυχικό είχαν εξαιρεθεί από την αύξηση του ΣΔ του ΑΝ 395/68 : αμέσως μετά την μεταπολίτευση μετατράπηκε σε εμπορικό κέντρο για την πυκνοκατοικημένη πλέον περιφέρειά της των υψηλών εισοδημάτων: Νέα Ερυθραία, Πεντέλη, Καστρί κλπ.

Σκόπελος (φωτ.15.6.2008) η αύξηση του ΣΔ εφαρμόστηκε ανελέητα ακόμη και σε παραδοσιακούς οικισμούς, όπως η Σκόπελος.

Στην συνέχεια εκδόθηκε το ΝΔ 1003 «Περί ενεργού πολεοδομίας» ΦΕΚ 198Α / 12.10.1971 με το οποίο προσπαθούσε η Χούντα να εκσυγχρονιστεί ως προς τις ευκαιρίες που ώφειλε να δώσει στο μεγάλο κεφάλαιο πριμοδοτώντας την ιδιωτική πολεοδομία, χωρίς όμως αποτέλεσμα, όχι πως δεν ήθελε το μεγάλο Κεφάλαιο να έρθη στην Ελλάδα για λόγους ...δημοκρατίας, απλά δεν ήταν ακόμη έτοιμο για την Ελλάδα (προτιμούσε Ισπανία, Τουρκία, Μαρόκο, Ισραήλ). Το 1972 εκδίδεται άλλο ΝΔ που επίσης παρέμεινε ανενεργό, το ΝΔ1262 «περί Ρυθμιστικών Σχεδίων αστικών περιοχών (ΦΕΚ 194Α/3.11.1972) και τέλος ο ΓΟΚ του 1973, χωρίς να αλλάξει τίποτα, απλά ενσωμάτωσε την «ελευθέρα σύνθεση» του ΑΝ395/68 που είδαμε.

(Κ.Τριανταφυλλίδης, η στεγαστική δραστηριότης ως αναπτυξιακός παράγων εν τη Ελληνική Οικονομία, Τεχνικά Χρονικά Ιούνιος 1972 Ρωμανός......Γ.Σαρηγιάννης Αθήνα 1830-2000 που αναφέρθηκε, του ίδιου τα δύο άρθρα στα Αρχιτεκτονικά Θέματα 12/1978 που αναφέρθηκαν, επίσης άλλα σχετικά άρθρα στο τεύχος 12/78 των Αρχιτεκτονικών Θεμάτων, του ίδιου, τάσεις εξελίξεως Λεκανοπεδίου Αθηνών, Τεχνικά Χρονικά 4/1973, του ίδιου, Πολυόροφοι πύργοι, GreekArchitects.gr 27.8.2010, του ίδιου, η Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα και οι σπουδές της στο ΕΜΠ, Τεχνικά Χρονικά Ιούλ.-Σεπτ. 1977, Α.Μπαχαροπούλου, Α.Παπασταματίου-Σαρηγιάννη, Μ.Μαυρίδου, Γ.Σαρηγιάννης, Ερευνα Πολεοδομικών Προτύπων, τεύχος 4, πρότυπα κατοικίας, Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών, Αθήνα 1977, Β.Στρατιώτου, Κυκλικές διακυμάνσεις στις επενδύσεις στην κατοικία στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα Πρωτευούσης, διπλωματική εργασία στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Πολεοδομίας-Χωροταξίας, 2006. Γενικά υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία βλ. ακόμη την σειρά των Αρχιτεκτονικών Θεμάτων και τα Θέματα Χώρου και Τεχνών, και φυσικά το Δελτίο του ΣΑΔΑΣ και τα Τεχνικά Χρονικά εκείνης της εποχής.)

Τεχνικά Χρονικά «τάσεις πολεοδομικής εξελίξεως Λεκανοπεδίου Αθηνών» , τ.4 /1973 : Ο πύργος Απόλλων στην Πανόρμου (Σημειώνεται ότι με τον τότε υπεύθυνο των Τεχνικών Χρονικών δημοσιογράφο Στάμο Ζούλα, αμβλύναμε τις οξείες εκφράσεις όπως «η βαρβαρότητα των κατασκευαστών» τις αφήσαμε όμως «κατά λάθος» στην μετάφραση του υπότιτλου («κερδοσκοπία στο οικόπεδο, νέες σχέσεις στους κατασκευαστές, τεχνοκρατία και βαρβαρότητα»). και για νεώτερο στο GreekArchitects.gr «πολυόροφοι πύργοι, λύση ή μια ακόμη καταστροφή της Αθήνας;;» δημοσίευση 27.8.2010.

Οι πύργοι Κακκαβά στα Κάτω Πατήσια και ο «ελεύθερος χώρος πρασίνου» που εξασφαλίζει για την πόλη !!!

Πύργος «Απόλλων» στην Πανόρμου. Ο πύργος και η σχέση του με τα άλλα κτήρια, και ο «ελεύθερος χώρος πρασίνου» που εξασφαλίζει για την πόλη !!!

Πύργος «Απόλλων» στην Πανόρμου. Ο πύργος και η σχέση του με τα άλλα κτήρια, και ο «ελεύθερος χώρος πρασίνου» που εξασφαλίζει για την πόλη !!!

Πύργος Αθηνών, στους Αμπελοκήπους, και ο «ελεύθερος χώρος πρασίνου» που εξασφαλίζει για την πόλη ...

Πύργος Αθηνών, στους Αμπελοκήπους, και ο «ελεύθερος χώρος πρασίνου» που εξασφαλίζει για την πόλη ...

Ο πύργος Ατρίνα (πρώην Αλατίνη) στον Παράδεισο Αμαρουσίου. Η σημερινή ιδεολογική φυσιογνωμία της πόλης (βλ. σχετικά άρθρα στο GreekArchitects Η Χάρτα της Αθήνας , (πρώτο μέρος) και απάντηση σε κριτική για τους πολόροφους πύργους.

Το διάλλειμα του 1978-1983 και η «επαναφορά» μετά το 1985.
Θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι στην αρχή της Μεταπολίτευσης, πολλές πολιτικές δυνάμεις προσπάθησαν σε δύο επίπεδα: σε κεντρικό επίπεδο από το τότε Υπουργείο Δ.Εργων (από το 1980 ξεχώρισαν οι υπηρεσίες οικισμού, περιβάλλοντος και πολεοδομικών θεμάτων από τα Δημόσια Εργα ως ΥΧΟΠ και από το 1985 επανασυγκολήθηκε με τα Δημόσια Εργα ως ΥΠΕΧΩΔΕ) από τους υπουργούς Μάνο (ΝΔ 1977-1980) και Τρίτση (ΠΑΣΟΚ 1981-1984) έγιναν προσπάθειες μείωσης των ΣΔ, ο πρώτος τολμήσας ήταν ο Στ.Μάνος ο οποίος και καταποντίστηκε στις επόμενες εκλογές και δεύτερος ο Αντ.Τρίτσης ο οποίος αποπέμφθηκε από τον Πρωθυπουργό μετά πολλών επαίνων (Αντώνη, έγραψες Ιστορία...κ.α.). Σε τοπικό επίπεδο αυτό εκφράστηκε σε δημοτικές ενέργειες οι οποίες έπαιρναν την πρωτοβουλία μείωσης των Συντελεστών Δόμησης ιδίως των προαστείων από 1,6 ή 1,4 σε 1,2 ή και σε 1 και οι προτάσεις αυτές εγκρίνονταν από το Υπουργείο. Δεν ήταν μια σημαντική μείωση όμως ήταν μια στοιχειώδης ανάσα, σε όσες περιοχές δεν είχαν ακόμη πολυκατοικιοποιηθεί.

Μετά την γνωστή «δεξιά στροφή» του Α.Παπανδρέου του 1985, πήρε τα επάνω του και το λόμπυ των κατασκευαστών και μικροϊδιοκτητών, επανέρχεται το περιβάλλον και ο οικισμός στα Δημόσια Εργα (βασική απαίτηση των κατασκευαστών για να ελέγχουν την πολεοδομία) και εκδίδεται ο ΓΟΚ του 1985 ο οποίος δίνει προσαύξηση του ΣΔ στο 40% , ουσιαστικά αυτή που είχαν μειώσει οι δήμαρχοι και οι υπουργοί από το 1978 ως τότε. Η προσαύξηση αυτή δόθηκε πλαγίως και μέσω συμφωνημένης με το ΥΠΕΧΩΔΕ παρανομίας των κατασκευαστών και των ιδιοκτητών. Πρόκειται για την γνωστή απάτη των ημιυπαιθρίων, οι οποίοι ορίζοταν ως εξωτερικοί χώροι, όμως με κτηριολογικά δεδομένα τέτοια που στο τέλος της κατασκευής κλείνονταν ως εσωτερικοί πλέον χώροι, και ως τέτοιοι υπολογίζονταν στην τιμή αγοράς, «κάτω όμως από το τραπέζι» με αποτέλεσμα πρώτον την ουσιαστική αύξηση των ΣΔ κατά 40% και δεύτερο την διαφυγή δημοσίων εσόδων από την μη εμφάνιση του αληθούς ποσού αγοράς στα συμβόλαια και στην Εφορία.

Οι «ημιϋπαίθριοι» ορίστηκαν ως έννοια στον ΓΟΚ του 1985 (με Υπουργό τον διάδοχο του Τρίτση και διατελέσαντα Πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ευάγγελο Κουλουμπή) στο άρθρο 2 παρ. 32 του Νόμου 1577/1985 ΦΕΚ 210/18.12.1985 και η προσαύξηση του 40% με το άρθρο 11 παρ. 2 του ίδιου Νόμου.

Οταν το Κράτος μετά 25 χρόνια χρειάστηκε χρήμα, τότε θυμήθηκε ότι οι μετατραπέντες σε δωμάτια πρώην ημιϋπαίθριοι χώροι ήταν παράνομοι και άρχισε να εφαρμόζει την γνωστή εισπρακτική του λογική. Είχαμε καταγγείλει τότε, ότι δεν πρέπει να πληρώσουν μόνο οι ιδιοκτήτες ως «κλέπτες» αλλά και οι κατασκευαστές ως «κλεπταποδόχοι», αλλά η δημοσιονομική λογική του ελληνικού Δημοσίου είναι διαφορετική. Στην μεγάλη «συζήτηση» περί των ημιυπαιθρίων εκείνη την εποχή, είχα εκφράσει αυτήν την άποψη («Αρχιτέκτονες» τ. 79 Ιούνιος 2010) αλλά προφανώς όλοι έκαναν ότι δεν άκουγαν!.

Μετά από δεκαπέντε χρόνια εδέησε το Σεβαστόν Υπουργείον να μειώσει το 40 σε 20% με την τροποποίηση του ΓΟΚ του 2000 με την παρ.4 του άρθρου 1 του ν. 2831/2000 (ΦΕΚ Α/140-13/6/2000).

Παράλληλα, με τον ΓΟΚ του 1985, θεσπίστηκε ακόμη μια μεθόδευση σε όφελος των κατασκευαστών: ανεξαρτητοποιήθηκε το μέγιστο ύψος του κτηρίου από τον Τομέα και με το επιχείρημα της αύξησης του ελεύθερου χώρου στο οικόπεδο δόθηκαν άλλα μέγιστα ύψη ανάλογα με τον ΣΔ , μεγαλύτερα από τα ισχύοντα. Αν δηλαδή ο κατασκευαστής υποχωρούσε 1 μέτρο από τον ακάλυπτο ή την οικοδομική γραμμή, μπορούσε να αυξήσει το ύψος κρατώντας σταθερό τον ΣΔ, τάχα για να αποκτήσει η περιοχή περισσότερο ελεύθερο χώρο, πράσινο κ.α. Όμως, είναι ηλίου φαεινότερο ότι 1-2 μέτρα σε έναν ακάλυπτο ή στην όψη, είναι αμελητέα στα 20 και 30 μέτρα ύψους και δεν γίνεται το «πηγάδι» κήπος. Όμως, η προσθήκη ενός ορόφου (μερικές φορές και δύο) επάνω από την γενική επιφάνεια των ορόφων της περιοχής, καθιστά τόσο προνομιούχους τους ιδιοκτήτες τους που η τιμή αγοράς τους εκτινάσσεται σε ύψη, αυξάνοντας εντυπωσιακά τα κέρδη των κατασκευαστών.

Με το άρθρο 9 λοιπόν του αμαρτωλού ΓΟΚ του 1985 έχομε αυξήσεις υψών σε ΣΔ ως ακολούθως:

για ΣΔ 0.8 > 15 μέτρα (συνήθως οι Τομείς που είχαν ΣΔ 0.8 είχαν ανώτατο επιτρεπόμενο ύψος 7 ή 11 μέτρα)
1.2 > 18 μ.
1.6 > 21 μ.
2.0 > 24 μ.
2.4 > 27 μ.
Άνω του 2,4 > μέγιστο 32 μέτρα

Τα ύψη αυτά μειώθηκαν στον ΓΟΚ 2000 (άρθρο 9 παρ. 7) περίπου κατά 2-5 μέτρα κατά περίπτωση :

έως 0.4 >10.0 μ.
0.8 > 13 μ.
1,2> 16 μ.
1,6> 18 μ.
2.0> 21 μ.
2.4 > 24 μ.
Άνω του 2,4 μέγιστο 27 μέτρα

Ορίστε η «υποχώρηση (που εξασφαλίζει τους δύο ορόφους υπεράνω των πολυκατοικιών) : και ο «ελεύθερος χώρος πρασίνου» που εξασφαλίζει για την πόλη ...

Πίσω όψη και ο καταπράσινος ακάλυπτος, έτσι τώρα πιά, αναπνέει η πόλη !

Οι πολυκατοικίες με τον ΓΟΚ του 1985, σπάζουν την ενιαία επιφάνεια των πολυκατοικιών του '50 (και μοσχοπουλάν τους υπεράνω ορόφους) Οσο γιά το πράσινο που κερδίζει η πόλη ή η πολυκατοικία, το βλέπουμε, είναι και ελάχιστο, και συνήθως πάρκινγκ ή σκουπιδότοπος (αλλά τα κολωνάκια, ασσορτί με εκείνα της πρόσοψης, ως νεοκλασικές μνήμες (ή μνημόσυνο του νεοκλασικισμού!)

Επαναλαμβάνουμε και πάλι για να εμπεδωθεί σε όσους δεν μπορούν να το καταλάβουν : ιδού και ο «ελεύθερος χώρος πρασίνου» που εξασφαλίζει για την πόλη ...

Νεώτερη ενδιάμεση Νομοθεσία
Μετά το 2000 η οικονομική πολιτική στρέφεται με ακόμη ταχύτερους ρυθμούς εμπορευματοποίησης στην διευκόλυνση όχι πιά μόνο του μικρομεσαίου κεφαλαίου αλλά κυρίως του μεγάλου κεφαλαίου, το οποίο τώρα ανήκει σε τραπεζικά ιδρύματα εσωτερικού και εξωτερικού, διακινείται διεθνώς και αναζητά χώρες με υψηλό ποσοστό κέρδους, βασική ιδιότητα του Κεφάλαιου όπως έχει επισημανθεί από τον Μαρξ εδώ και 150 και πάνω χρόνια.

Δεν θα αναφερθούμε στην πληθώρα των νόμων που εκδόθηκαν με διάφορους τίτλους, θα ξεφύγουμε πάρα πολύ από το θέμα μας, όπου όλοι όμως έδιναν και νέα προνόμια και διευκολύνσεις στις επενδύσεις στην οικοδομή, απλά θυμίζουμε το τελευταίο κύμα νομοθετημάτων με αφορμή την Ολυμπιάδα, καθώς και πρόσφατα τον νόμο για τις fast-truck επενδύσεις -μιλάμε πιά για επενδύσεις σε ενέργεια, μεταφορές, γή και οικοδομή κ.α. βασικούς τομείς μεγάλων ξένων κεφαλαίων με βασικό άξονα την εκποίηση της δημόσιας γής (νόμος 3894/2010, «επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων». Στο σημείο αυτό οφείλουμε αντί άλλης βιβλιογραφίας να επισημάνουμε το βιβλίο της Μαρίας Καραμανώφ «ΒΙΩΣΙΜΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΗΣΗ - ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ» το οποίο θεωρούμε ως βασικό σταθμό Νομικής, Πολιτικής, αλλά και Πολεοδομικής σκέψης.

Στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης του μεγάλου Κεφάλαιου, κινήθηκε δυστυχώς και το Σχέδιο για το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής, από ό,τι φαίνεται και έξω από την θέληση των επικεφαλής του, οι οποίοι τελικά και παραιτήθηκαν, για περισσότερα βλ. τα δύο σχετικά άρθρα μου στο GreekArchitects για το ΡΣΑ και το Νομοσχέδιό του (4 Φεβρουαρίου 2012 και 6 Μαρτίου 2012) Α.Ρωμανός, Αθήνα, το πολεοδομικό ζήτημα από την σκοπιά του πολίτη, Αθήνα 2004.

2012 : Νέος ΓΟΚ (ΝΟΚ), Ν 4067/2012
Ο Νέος Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός, ο ονομαζόμενος ΝΟΚ (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός) ψηφίστηκε δέκα χρόνια μετά τον μέχρι τώρα ισχύοντα γνωστό ως «ΓΟΚ 2000» (Νόμος 2831/2000).

Ο ΝΟΚ (αλήθεια, όταν μετά από κάποια χρόνια εκδοθεί νέος ΓΟΚ, πώς θα ονομαστεί; «Νέος Νέος ΟΚ» ;; και ο μεθεπόμενος Νέος Νέος Νέος ΟΚ ;;; ), είναι ένα φλύαρο κείμενο από 48 άρθρα σε 37 σελίδες του ΦΕΚ. Φαινομενικά η φλυαρία του αποσκοπεί υποτίθεται στην αποσαφήνιση των αντικειμένων του ώστε να μην υπάρχουν παρερμηνείες και κατά το δοκούν εφαρμογές, όμως τόσο οι ασάφειες που υπάρχουν σε πολλά και κυρίως κρίσιμα θέματα, όπως των συντελεστών δόμησης, όσο και η εκτενής περιπτωσιολογία είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του. Η περιπτωσιολογία αυτή, τελικά αποσκοπεί αφ' ενός στην ικανοποίηση πλήθους υποπεριπτώσεων, εξαιρέσεων και παρεκκλίσεων και αφ' ετέρου στην μέσω της περιπτωσιολογίας την θέσπιση δυσμενών για την πόλη, κερδοφόρων όμως για τους κατασκευαστές ρυθμίσεων.

Από την άλλη είναι ακριβώς στα κρίσιμα θέματα που αναφέρθηκαν (ύψη, συντελεστής δόμησης) καθοριστικός, με απλά λόγια , δίνει ύψη και αυξάνει τους Συντελεστές Δόμησης είτε κατ' ευθείαν, είτε «από το παράθυρο».

Ασαφείς και πολύπλοκες διατυπώσεις, ή που επιδέχονται διαφορετικές ερμηνείες, με αποτέλεσμα την έκδοση στην συνέχεια αντιφατικών ερμηνευτικών εγκυκλίων «κατά το δοκούν», ως συνηθίζεται στο ελληνικό Δημόσιο.

Ας δούμε μερικά από αυτά: (με πλάγια έντονα -bold- στοιχεία το πρωτότυπο κείμενο του ΝΟΚ, με όρθια στοιχεία οι παρατηρήσεις μας)

.................................................................................................................................................

Άρθρο 3
Ορισμοί συντελεστών και μεγεθών
Οι συντελεστές και τα μεγέθη που χρησιμοποιούνται στις διατάξεις του παρόντος ορίζονται ως ακολούθως:

Α: ο συντελεστής επιρροής της μείωσης της κάλυψης ή αύξησης του συντελεστή δόμησης στην περίπτωση παροχής κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές και παίρνει τις ακόλουθες τιμές για κάθε λόγο Β: Α:0.5 για 1ζΒ 2, Α:0.8 για 2ζΒ 3, Α:0.9 για 3ζΒ 5, Α:1 για Β>5.

Β: ο λόγος της επιφάνειας οικοπέδου προς την επιφάνεια της κατά κανόνα αρτιότητας της περιοχής και υπολογίζεται στην περίπτωση παροχής κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές.
...................................................................................................................

Θα πρέπει να εκπονηθεί διατριβή, για να καταλάβουμε τι ακριβώς σημαίνουν οι παραπάνω τύποι, ή ακόμη χειρότερα τι υποκρύπτουν.

Στο ίδιο άρθρο 3 του ΝΟΚ :

................................................................................................................... Δ: είναι η απόσταση του κτιρίου από τα όρια οικοπέδου ή κτιρίου, κατά περίπτωση, και ορίζεται σε: 3,00 μ.±0,10Η,
δ: είναι η απόσταση του κτιρίου από τα όρια οικοπέδου ή κτιρίου, κατά περίπτωση, και ορίζεται σε: 2,50μ. ±0,05Η,
..................................................................................................................................

Όποιος ερμηνεύσει το παραπάνω εδάφιο, παίρνει ως δώρο 20% προσαύξηση του συντελεστή δόμησης στην επόμενη άδεια που θα βγάλει !

Αρθρο 10
Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές

.....................................................................................................................

β) Η δημιουργία δικτύου ελεύθερων δημόσιων προσβάσιμων κοινόχρηστων χώρων αποκλειστικά για πεζούς, με χρήση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων και με κίνητρο την αύξηση μέχρι και 20% της επιτρεπόμενης δόμησης, με ταυτόχρονη διατήρηση των προβλεπόμενων υποχρεωτικών ακάλυπτων χώρων.
γ) Για περιπτώσεις περιοχών εντός πόλεων όπως ορίζεται στην παράγραφο 1, η οριοθέτηση περιοχής εντός της οποίας είναι δυνατή η οικοδόμηση στο πλαίσιο του ισχύοντος συντελεστή δόμησης και κατά παρέκκλιση των υπολοίπων διατάξεων του παρόντος νόμου, προκειμένου να διασφαλίζεται διάταξη κτιρίων και συνέχεια των ακαλύπτων, κατά τρόπο ώστε να μεγιστοποιείται το δημόσιο περιβαλλοντικό όφελος για την περιοχή, ή και να δημιουργείται μητροπολιτικός πόλος πολλαπλών λειτουργιών ή και να εφαρμόζονται πρότυπα προγράμ- ματα αστικής ανάπτυξης ή ανασυγκρότησης. Η κατά τα ως άνω γενική διάταξη των κτιρίων και η ογκοπλαστική διαμόρφωσή τους εγκρίνεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής μετά από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Κατά την εφαρμογή της παρούσας διάταξης είναι δυνατή η κατά παρέκκλιση θέσπιση σ.δ. με προσαύξηση 50% από τον ισχύοντα για ιδιοκτησίες του Δημοσίου ή του δήμου.

Παρατηρήσεις στο άρθρο 10

Παρατήρηση πρώτη: δυστυχώς είναι φαινόμενο της εποχής μας το ψεύδος και η απάτη, έτσι με το ψευδεπίγραφο τίτλο αυτού του άρθρου «...περιβαλλοντική αναβάθμιση... και βελτίωση της ποιότητας ζωής ...» επιχειρείται ακριβώς το αντίθετο.
Πρακτικά σε όλες τις πόλεις με πληθυσμό πάνω από 25.000 κατοίκους (όπου δηλαδή υπάρχει πίεση) αυξάνονται οι ΣΔ από 10 έως 35% με την ΕΞΟΡΓΙΣΤΙΚΗ «λογική» του ότι όσο μειώνουν την κάλυψή τους αυξάνουν τον ΣΔ, και είδαμε τι σήμαινε αυτό στους ΓΟΚ της δικτατορικής Χούντας και της δημοκρατικής Μεταπολίτευσης...

Έτσι, π.χ. στο κέντρο σε ένα τυπικό οικόπεδο πρόσοψης 20 μέτρων και βάθους 30 σε συνεχές σύστημα, , με κάλυψη 75% και ΣΔ 3,2 όπου υπήρχε ακάλυπτος 7.5 μέτρων, μειώνοντας την κάλυψη κατά 20% δηλαδή στο 60% το οποίο σημαίνει ότι ο ακάλυπτος γίνεται 4,5 μέτρα μεγαλύτερος (ή μοιράζεται και σε «υποχώρηση» 1,5 μέτρο στην πρόσοψη και σε 3 μέτρα στο πίσω μέρος της οικοδομής, αυξάνει ο ΣΔ κατά 20% και γίνεται 3.84 . Πριν είχαμε επιφάνεια οικοδομής 1920 τ.μ. μοιραζόμενο σε 4 ορόφους (με μικρό υπόλοιπο 12 τ.μ.), και τώρα θα έχουμε 1920 +384 προσαύξηση=2304 τ.μ. η οποία κατανέμεται σε 6 ορόφους (με υπόλοιπο 14 τ.μ.) Συμπέρασμα 2 όροφοι επί πλέον με την ασήμαντη υποχώρηση 2-3 μέτρων σε ένα ύψος 20 μέτρων, ουσιαστικά αφανής η αύξηση του τάχα ελευθέρου χώρου και του πρασίνου ΚΑΙ ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΠΩΣ ΑΥΤΟ ΓΙΝΕΤΑΙ ΩΣ ΤΩΡΑ !

Στο ίδιο άρθρο:
.......................................................................................................................

ζ. Σε περίπτωση οικοπέδων τουλάχιστον 4.000 τ.μ. με απόδοση σε κοινή δημόσια χρήση του 100% του ακαλύπτου παρέχεται το εξής κίνητρο: αύξηση της επιτρεπόμενης δόμησης του προκύπτοντος οικοπέδου κατά 35% με προσθήκη καθ' ύψος μέχρι 30% επιπλέον του επιτρεπόμενου της περιοχής με τις προϋποθέσεις ποσοστιαίας μείωσης του επιτρεπόμενου ποσοστού κάλυψης του οικοπέδου κατά ΑΧ35% και αριθμού των κτιρίων που δημιουργούνται μικρότερου του Β12 και ίσο με τη μικρότερη προκύπτουσα ακέραιη μονάδα με ελάχιστο το ένα.

......................................................................................................................

Παρατήρηση πρώτη: γιατί σε κάθε διάταξη καινούργια που μάλιστα γίνεται για την βελτίωση της πόλης (αν γίνεται, αυτό θα το δούμε στην συνέχεια) πρέπει να συνοδεύεται και από κίνητρα; Και ακόμη χειρότερα από κίνητρα επιδείνωσης της πόλης;;

Παρατήρηση δεύτερη : ποια η διαφορά της «επιτρεπόμενης δόμησης» από τον «συντελεστή δόμησης» ;; ψάξαμε στις ... σελίδες των «ορισμών» και δεν βρήκαμε τίποτα !!

.........................................................................................................................

ΑΡΘΡΟ 11

δ. Οι επιφάνειες των ανοικτών εξωστών και ανοικτών ημιυπαίθριων χώρων, όταν η συνολική επιφάνεια των χώρων αυτών έχει ποσοστό μεγαλύτερο του 40% της επιφάνειας που επιτρέπεται να δομηθεί.
ό. Στο σ.δ. δεν προσμετρώνται:
α. Οι επιφάνειες των ανοιχτών εξωστών και ανοικτών ημιυπαίθριων χώρων, όταν η συνολική επιφάνεια των χώρων αυτών έχει ποσοστό μικρότερο ή ίσο του 40% της επιφάνειας που επιτρέπεται να δομηθεί στο οικόπεδο. Σε κάθε περίπτωση το ποσοστό των ανοιχτών ημιυπαίθριων χώρων δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20 % της επιφάνειας που επιτρέπεται να δομηθεί.
β. Οι υπέργειοι χώροι στάθμευσης σε κτίρια αμιγούς χρήσης στάθμευσης αυτοκινήτων.
γ. Οι μη προσβάσιμες επιφάνειες οι οποίες προκύπτουν από εσοχές στο σώμα του κτιρίου ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους. (άρθρο περί ΣΔ 11)
κδ. Το 50% της επιφάνειας των υπόσκαφων κτιρίων ή τμήματος κτιρίων για χρήση κατοικίας και το 20% για άλλες χρήσεις, όταν είναι κατασκευές που διαθέτουν μόνο μία (1) όψη όπως αυτή ορίζεται με μία ενιαία επιφάνεια, σε γενική κάτοψη δεν φέρουν οποιοδήποτε ίχνος κατασκευής επί του εδάφους (εξαιρουμένων των ανοιγμάτων για αερισμό και φωτισμό), η στέγη τους είναι προσβάσιμη και καλύπτεται με το υλικό του φυσικού εδάφους της περιοχής, αποτελεί συνέχεια του φυσικού εδάφους και δεν διαφοροποιείται ως προς το προϋπάρχον φυσικό έδαφος.

.......................................................................................................................

Οι περίφημοι «ημιυπαίθριοι» από το παράθυρο, και μάλιστα στο αρχικό 40% αντίθετα με την νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας την οποία εκ του Συντάγματος οφείλουν να σέβονται απαρέγκλιτα. Αλλά εδώ ισχύει «Νόμος είναι το δίκηο του εργολάβου» ....

Τα «υπόσκαφα» είναι απλά όχι η νομιμοποίηση όλων των παραβάσεων στις επικλινείς περιοχές (Εκάλη, Γλυφάδα, Βουλιαγμένη κλπ όπου με την κλίση του εδάφους κέρδιζαν παράνομους ορόφους αλλά η θέσπισή τους ως νομίμων πλέον.
Και μιλάμε ακόμη και σε επίπεδες περιοχές, π.χ. Μαρούσι, όσες κατασκευές «υπογείων» τάχα «μηχανολογικών εγκαταστάσεων» ή «αποθηκών» μετατρέπονταν μετά σε «υπόσκαφες» και αποδίδονταν (παράνομα ) σε κύρια χρήση, και τώρα τρέχουν να τις νομιμοποιήσουν πληρώνοντας τα πρόστιμα των αυθαιρέτων, τώρα θα είναι νόμιμα κατοικίες ή άλλοι χώροι κύριας χρήσης.

........................................................................................................................

Άρθρο 15
Ύψος κτιρίου - αφετηρία μέτρησης υψών - πλάτος δρόμου

1. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του κτιρίου ορίζεται σε συνάρτηση με τον επιτρεπόμενο συντελεστή δόμησης της περιοχής ως εξής:
για συντελεστή δόμησης έως 0,4 ύψος 10,75 μ.
για συντελεστή δόμησης έως 0,8 ύψος 14,00 μ.
για συντελεστή δόμησης έως 1,2 ύψος 17,25 μ.
για συντελεστή δόμησης έως 1,6 ύψος 19,50 μ.
για συντελεστή δόμησης έως 2,0 ύψος 22,75 μ.
για συντελεστή δόμησης έως 2,4 ύψος 26,00 μ.
για συντελεστή δόμησης 2,4 και άνω, το δεκαπλάσιο του επιτρεπόμενου συντελεστή με μέγιστο ύψος 32,00 μ.
...........

Ουσιαστικά επανερχόμαστε στον ΓΟΚ του 1985 καταργώντας τις (έστω ελάχιστες) μειώσεις του ΓΟΚ 2000. Ετσι, επιβραβεύεται και διαιωνίζεται το φαινόμενο που είδαμε των κτηρίων που ξεπετάγονται πάνω από την ανώτερη επιφάνεια των υφιστάμενων οικοδομών, προς τέρψιν των ιδιοκτητών και κέρδους του κατασκευαστή.

.......................................................................................................................

2. Επιτρέπονται παρεκκλίσεις ως προς το ύψος και το συντελεστή όγκου με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ύστερα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής:

α) για τα ειδικά κτίρια πλην των γραφείων, στις περιοχές με συντελεστή δόμησης έως 1,2 και αιτιολογημένη πρόταση του αρμόδιου φορέα, με τις ακόλουθες μέγιστες τιμές:
για συντελεστή δόμησης έως 0,4 ύψος 13,00 μ.
για συντελεστή δόμησης έως 0,8 ύψος 18,00 μ.
για συντελεστή δόμησης έως 1,2 ύψος 21,00 μ.,

για να ερμηνεύσουμε το εδάφιο αυτό, πρέπει να δούμε τι εννοεί ο ΝΟΚ στο άρθρο 2 των περισπούδαστων ορισμών του, έχομε λοιπόν :
21. Ειδικά κτίρια είναι τα κτίρια, των οποίων η κύρια χρήση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% της συνολικής επιφάνειας δόμησής τους δεν είναι η κατοικία.
22. Ειδικά κτίρια και εγκαταστάσεις δημόσιου ενδιαφέροντος είναι όσα χαρακτηρίζονται με απόφαση του αρμόδιου κατά περίπτωση Υπουργού στον οποίο υπάγεται η χρήση του κτιρίου.

Και εδώ επανερχόμαστε στις γνωστές «ασάφειες» (ηθελημένες ή μη). Δεν μπορούσε να καθορίσει ότι πρόκειται για βιομηχανικά κτήρια; Εκεί κυρίως έχουμε ανάγκη από διαφορετικά ύψη (μηχανολογικά, σιλό και άλλα που ως τώρα καθορίζοταν σαφώς από την Νομοθεσία. Τώρα όμως εδώ ανήκουν και τα ξενοδοχεία και τα γραφεία και τα σχολεία και ο,τιδήποτε δεν είναι κατοικία, και σίγουρα σε τέτοια κτήρια η κατοικία είναι ανύπαρκτη. Και θα ρωτήσει κάποιος κακόπιστος, γιατί αυτή η διατύπωση μια και υπάρχει η Νομοθεσία εδώ και μισό αιώνα που καθορίζει τα «ειδικά κτήρια» ; μήπως υποκρύπτεται κάτι άλλο που δεν θέλουμε να το πούμε ευθέως και θα το δούμε να κτίζεται νομίμως σε λίγο ;;;

Και, αλήθεια, ποιές είναι οι εγκαταστάσεις «δημοσίου ενδιαφέροντος» ; στους λαλίστατους περίφημους «ορισμούς» του άρθρου 2 δεν βρήκαμε τίποτα !

(για βιβλιογραφία δείτε τις ανακοινώσεις του ΣΑΔΑΣ καθώς και κείμενα συναδέλφων που κυκλοφόρησαν με την ευκαιρία της συζήτησης στον ΣΑΔΑΣ (Φωτίου κ.α.)

............................

Αυτά και μη χειρότερα...

-------------------------

Και μερικά ακόμη από τα ευτράπελα του ΝΟΚ (γιατί αν το πάρουμε όλα στα σοβαρά, θα ψυχοπλακωθούμε στο τέλος και πολύ τους πάει), λοιπόν σταχυολογούμε από το «άρθρο 2, ορισμοί»:

4. Ανοίγματα χώρου κτιρίου είναι το κενό που τυχόν υπάρχει στην οροφή του ανώτατου σε κάθε θέση ορόφου, καθώς και τα κενά όλων των τοίχων, τα οποία είτε παραμένουν ελεύθερα είτε κλείνουν με ανοιγόμενα ή σταθερά κουφώματα και χρησιμοποιούνται για επικοινωνία των χώρων μεταξύ τους ή με το ύπαιθρο ή για το φυσικό φωτισμό ή για τον αερισμό των χώρων κτιρίου ή για αποθήκευση ηλιακής θερμότητας.

Συγγνώμη, εμείς στο χωριό μας τα λέμε πόρτες και παράθυρα και μη μου πείτε για οριζόντια υαλοστάσια στέγης κ.α., τα οριζόντια υαλοστάσια, είναι οριζόντια υαλοστάσια και έτσι κι αλλιώς είναι ανοίγματα.

33. Καθολικός σχεδιασμός ή Σχεδιασμός για όλους είναι ο σχεδιασμός προϊόντων δομημένου περιβάλλοντος, που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλους τους ανθρώπους, χωρίς ανάγκη προσαρμογής ή εξειδικευμένου σχεδιασμού στη μεγαλύτερη δυνατή έκταση.

Οι συντάκτες του δεν ξέρουν ούτε πολεοδομία αλλά ούτε και την ελληνική γλώσσα. Από όσο γνωρίζω τόσο στο ΕΜΠ αλλά και στα άλλα ΑΕΙ, όταν λέμε «καθολικός σχεδιασμός» εννοούμε το πλήρες ρυθμιστικό ή χωροταξικό σχέδιο που περιλαμβάνει όλα τα πεδία δραστηριοτήτων σε αντίθεση με τον «φυσικό», τον «οικονομικό», τον «κοινωνικό» σχεδιασμό κλπ που αφορούν μεμονωμένα πεδία (πρβλ στην διεθνή βιβλιογραφία physical planning, economical planning, social planning, κλπ.).

35. Κατασκευή είναι κάθε ασφαλές τεχνικό έργο.

Δεν ήξερα ότι οι κατασκευές είναι όλες ασφαλείς !!!!!!!!

56. Όψεις του κτιρίου είναι οι επιφάνειες του κτιρίου προς τους κοινόχρηστους ή και ακάλυπτους χώρους του οικοπέδου και ορίζονται σύμφωνα με τον προσανατολισμό τους. Ως όψεις του κτιρίου θεωρούνται και οι στέγες.

Μεγάλη υπόθεση η κατάργηση της Ευκλείδιας Γεωμετρίας από την Μέση αλλά και την Ανώτατη Εκπαίδευση μαζί με την κατάργηση της Παραστατικής Γεωμετρίας. Ετσι χρειάζεται να ορίσουμε το αυτονόητο ή να ξαναμάθουμε τι είναι «όψη» και τι προβάλλεται σ' αυτήν.

18. Δρόμοι Ήπιας Κυκλοφορίας είναι οι πεζόδρομοι στους οποίους επιτρέπεται η υπό όρους κίνηση οχημάτων.

59. Πεζόδρομοι είναι οι δρόμοι, που προορίζονται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των πεζών.

Είναι προφανές ότι οι συντάκτες του ΝΟΚ δεν γνωρίζουν ούτε πολεοδομία, ούτε κυκλοφοριολογία, ούτε τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, αλλά ούτε και περπατάν στην πόλη όπου τουλάχιστον τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν κατασκευαστεί 2-3 είδη πεζοδρόμων από τα 5 ή 6 που διεθνώς ορίζονται και κατασκευάζονται:
Αποκλειστικοί πεζόδρομοι, δρόμοι ήπιας διέλευσης οχημάτων χωρίς δυνατότητα στάθμευσης, δρόμοι ήπιας διέλευσης οχημάτων με δυνατότητα στάθμευσης, (παρκοπεζόδρομοι), δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας (woonerf), δρόμοι ήπιας εσωτερικής κυκλοφορίας κυψελών (κατά Δοξιάδη και Buchanan ήδη από το 1960) κ.α.

Δεν θα κάναμε το σχόλιο αυτό, αν υπήρχαν στους ορισμούς και τα άλλα είδη, όμως, στην πράξη, πολλές φορές ο κάθε Δήμος σχεδιάζει και κατασκευάζει «πεζοδρόμους» (συνήθως με λάθος σχεδιασμό, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία ή ένα επόμενο άρθρο στο GreekArchitects) οι οποίοι στην πράξη είναι παρκοπεζόδρομοι ή ακόμη και δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας και μάλιστα που κακώς τεχνικά επιτρέπουν και μεγάλες ταχύτητες. Αλλά είπαμε, το χάος είναι σε όλο το ελληνικό Δημόσιο.

Τέλος λοιπόν (προς το παρόν) με τα νομοθετήματα αυτής της ...κοινοβουλευτικής περιόδου του πάντα αμαρτωλού Υπουργείου, και μη χειρότερα !

του Γεωργίου Μ.Σαρηγιάννη