ΕΣΠΑσε το πάρτι των σκουπιδιών

Αμέσως μετά τις ευρωεκλογές, οδηγούμαστε στην ακύρωση της χρηματοδότησης των έργων από το ΕΣΠΑ 2007-2013, όπως επίσης και από το «νέο ΕΣΠΑ» (ΣΕΣ 2014-2020), λόγω βαρύτατων παραβάσεων της κοινοτικής νομοθεσίας

Του ΑΡΓΥΡΗ ΔΕΜΕΡΤΖΗ από την Ελευθεροτυπία

Επίσης θα απαιτηθεί ανατροπή και επαναδιαπραγμάτευση συμβάσεων ή ακόμη και επαναδημοπράτηση έργων, ώστε οι αναθέσεις χωρίς όρους που βγάζουν μάτι, όπως για την εγγυημένη ποσότητα των απορριμμάτων, να γίνουν σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ. Εφόσον ολοκληρωθεί η πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία αυτή, θα μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν με νέους όρους έργα διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελλάδα.

Παράλληλα πληροφορούμαστε ότι η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού έχει διαμηνύσει αρμοδίως στην Ελλάδα πως έχει ήδη ανοίξει τον φάκελο της χρηματοδότησης των έργων με ΣΔΙΤ, δίνοντας το μήνυμα ότι έχει στη διάθεσή της σοβαρότατα στοιχεία τεκμηρίωσης των παραβιάσεων της κοινοτικής νομοθεσίας, καθώς επίσης ότι για ευνόητους λόγους θα κινηθούν οι διαδικασίες αμέσως μετά τις ευρωεκλογές.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση βάζει φρένο και ετοιμάζεται να ανατρέψει το «πάρτι των σκουπιδιών», που οργανώνουν την τελευταία τριετία κεντρική κυβέρνηση, με πρωτοβουλίες των υπουργείων Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος και Εσωτερικών, περιφερειάρχες, οι οποίοι τώρα λόγω των αυτοδιοικητικών εκλογών βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού και μεγαλοεργολάβοι, σε 11 περιφέρειες της χώρας, με προτεραιότητα στις περιφέρειες Αττικής και Πελοποννήσου.

Με ακλόνητα στοιχεία και έγγραφα ντοκουμέντα η «Ε» αποκαλύπτει ότι με παρέμβαση της χρηματοδοτικής αρχής της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχουν ήδη «παγώσει» από τον περασμένο Φεβρουάριο οι διαδικασίες χρηματοδότησης των έργων διαχείρισης απορριμμάτων με Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), συνολικού ύψους 2,2 δισ. ευρώ, που δρομολογήθηκαν, στις περισσότερες περιπτώσεις, επεισοδιακά και με εντάσεις, σε 10 περιφέρειες της χώρας και στην Αττική (Κερατέα, Γραμματικό, Φυλή, Α. Λιόσια).

Παράλληλα έχουν ήδη επιληφθεί οι γενικές διευθύνσεις Περιβάλλοντος και Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι αρμόδιοι επίτροποι Περιβάλλοντος, Γιάνεζ Ποτότσνικ και Εσωτερικής Αγοράς Μισέλ Μπαρνιέ. Κινούνται ήδη οι διαδικασίες που οδηγούν το προσεχές διάστημα, αμέσως μετά τις ευρωεκλογές, στην ακύρωση της χρηματοδότησης των έργων από το ΕΣΠΑ 2007-2013, όπως επίσης και τον αποκλεισμό της χρηματοδότησής τους από το «νέο ΕΣΠΑ» (ΣΕΣ 2014-2020), λόγω βαρύτατων παραβάσεων της κοινοτικής νομοθεσίας. Δηλαδή καταργείται η προβλεπόμενη χρηματοδότηση των έργων έως 50% από το τρέχον και το νέο ΕΣΠΑ και λόγω δυσαναπλήρωτου χρηματοδοτικού κενού, που γίνεται ακόμη πιο μεγάλο από την απουσία τραπεζικής χρηματοδότησης των έργων, τινάζονται στον αέρα οι ΣΔΙΤ για τη διαχείριση των απορριμμάτων ύψους 2,2 δισ. ευρώ.

«Κολασμένο μυστικό»

Πρόκειται για θεαματική ανατροπή, καθώς η κυβέρνηση και οι περισσότεροι από τους περιφερειάρχες έχουν επενδύσει πολιτικά για την επανεκλογή τους στις σχέσεις τους με ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα αλλά και σε προεκλογικές υποσχέσεις πελατειακής εξυπηρέτησης απασχόλησης εργαζομένων και προτίμησης μικρομεσαίων επαγγελματιών στην κατασκευή, όπως επίσης στη μακρά περίοδο της λειτουργίας των εγκαταστάσεων επεξεργασίας απορριμμάτων. Στο μεταξύ, βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο οι αναθέσεις των συγκεκριμένων έργων σε βασικούς παίκτες της εγχώριας αγοράς των κατασκευών και της ενέργειας.

Πρωταγωνιστές που «μοιράζονται» το παιχνίδι των αναθέσεων είναι οι όμιλοι Λ. Μπόμπολα (Ακτωρ Ηλέκτωρ), Γ. Περιστέρη (ΤΕΡΝΑ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ), Σ. Κόκκαλη (ΙΝΤΡΑΚΑΤ), Ιωάννου-Παρασκευαΐδη (J&Ρ ΑΒΑΞ) και Λασκαρίδη-Λάτση (Μεσόγειος) πλαισιωμένοι από μικρότερους, εγχώριες και ξένες εταιρείες. Η μεγάλη ανατροπή των έργων ΣΔΙΤ των σκουπιδιών είναι, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, το «κολασμένο μυστικό», που προσπαθούν να διαφυλάξουν τις τελευταίες εβδομάδες τα συναρμόδια υπουργεία, οι περιφερειάρχες που είναι ξανά υποψήφιοι στην αναμέτρηση του Μαΐου και οι εμπλεκόμενοι εργολάβοι.

Πληροφορούμαστε ότι από την πλευρά των εργολάβων, που επί τρία χρόνια έχουν εμπλακεί στις πολύπλοκες διαδικασίες των διαγωνισμών, ξεχειλίζει η οργή και κορυφώνεται η αγωνία για τις εξελίξεις. Βλέπουν ότι εξαιτίας των χειρισμών των εκλεκτών τους σε κεντρική κυβέρνηση και περιφέρειες, παρά τη μεταξύ τους στενή συνεργασία και καλή συνεννόηση οδηγούνται σε νέες μεγάλες ανατροπές και περιπέτειες, με τεράστιες ζημιές στον επιχειρηματικό προγραμματισμό τους. Είναι χαρακτηριστικό το συμβάν πρόσφατης συνάντησης εκπροσώπων αναδόχων από τους μεγαλύτερους εργολαβικούς ομίλους με αιρετό άρχοντα μεγάλης περιφέρειας της χώρας, που τον έλουσαν με βαριά γαλλικά και οι φωνές τους ακούγονταν από τα παράθυρα. Τηρούν ωστόσο όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές συγκρατημένη στάση και τακτική αλληλοϋποστήριξης, ελπίζοντας αμέσως μετά τις εκλογές σε κινήσεις διαχείρισης της κατάστασης και διάσωσης των συμφερόντων τους.

Πρόστιμο για λιγότερα σκουπίδια

Η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι αρμόδιες διευθύνσεις Περιβάλλοντος και Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κλείνουν τις στρόφιγγες της κοινοτικής χρηματοδότησης των 14 έργων διαχείρισης των απορριμμάτων με ΣΔΙΤ, καθώς από ογκώδη στοιχεία τεκμηρίωσης διαπιστώνεται ότι έχει γίνει συστηματική παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας στις διακηρύξεις συμβάσεων, στις ανακηρύξεις προσωρινών αναδόχων και στις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (παραβίαση Οδηγίας 85/337 ΕΚ) όσο και στη βασική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα απόβλητα (Οδηγία 2008/98). Στην πραγματικότητα, η σπουδή των αρμοδίων σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο να φέρουν τους διαγωνισμούς στα μέτρα των εργολάβων και να διασφαλίσουν με καραμπινάτους συμβατικούς όρους περί «εγγυημένης ποσότητας παραγωγής αποβλήτων» τα συμφέροντα και τις εισπράξεις τους από τους πολίτες και τις περιφέρειες αποδεικνύεται τώρα ο «αδύναμος κρίκος», που σπάει και κατεδαφίζει με πάταγο το συνολικό οικοδόμημα.

Οι αρμόδιες αρχές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπιστώνουν ότι με καρμπόν και στις 14 περιπτώσεις των έργων διαχείρισης απορριμμάτων με ΣΔΙΤ τίθεται συμβατικός όρος περί «εγγυημένης ποσότητας παραγωγής αποβλήτων» σε κάθε περιφέρεια. Οι ανάδοχοι που θα διαχειρίζονται τα σκουπίδια εξασφαλίζουν για τα επόμενα 28 έως 30 χρόνια, που θα έχουν τη διαχείριση και εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων, σταθερή ετήσια ποσότητα προς διαχείριση σκουπιδιών, τα οποία μάλιστα πρέπει να τους παραδίδουν οι περιφέρειες σε προκαθορισμένα σημεία. Δηλαδή αν είναι μικρότερος ο όγκος των σκουπιδιών, οι περιφέρειες, μέσω των τελών που θα εισπράττουν από τους πολίτες, θα πληρώνουν ρήτρες εγγυημένων ποσοτήτων στους αναδόχους! Διαφορετικά θα φτάσουμε στο εξωφρενικό σημείο αναζήτησης σκουπιδιών προς εισαγωγή πάλι με δημόσια δαπάνη από γειτονικές χώρες, για να καλύπτονται οι εργολαβικές απαιτήσεις!

***

Παρουσιάζουμε το έγγραφο-ντοκουμέντο

Το έγγραφο με ημερομηνία 11 Φεβρουαρίου 2014, το οποίο υπογράφει η πρόεδρος της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ε. Μαζόνι, αποκαλύπτει ότι γίνεται αποδεκτή η προσφυγή, κατά του διαγωνισμού και της χρηματοδότησης έργου ΣΔΙΤ, όπως επίσης ότι διατάχθηκε προκαταρκτική έρευνα. Παράλληλα, με παρέμβαση της χρηματοδοτικής αρχής κλείνουν οι στρόφιγγες της χρηματοδότησης. Tο έγγραφο-ντοκουμέντο, που φέρνει στο φως η «Ε» με ημερομηνία 11 Φεβρουαρίου 2014, το οποίο υπογράφει η πρόεδρος της Επιτροπής Ε. Μαζόνι, αποκαλύπτει ότι γίνεται αποδεκτή η προσφυγή, κατά του διαγωνισμού και της χρηματοδότησης έργου ΣΔΙΤ, όπως επίσης ότι διατάχθηκε προκαταρκτική έρευνα. Παράλληλα, από την Επιτροπή Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τέθηκαν «αιρεσιμότητες» στην Ελλάδα σχετικά με τη χρηματοδότηση έργων από το ΣΕΣ 2014-2020. Αρμόδιες πηγές αναφέρουν ότι σε σχέση με τα έργα διαχείρισης απορριμμάτων, η αιρεσιμότητα σημαίνει υποχρεωτική αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) σε κάθε περιφέρεια. Δηλαδή με απλά λόγια πρέπει να αναθεωρηθούν οι περιφερειακοί σχεδιασμοί, που δρομολογήθηκαν από τις αρχές τις δεκαετίας του 2000 μέχρι σήμερα και έχουν γίνει αντικείμενο μεγάλων συγκρούσεων σχεδόν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας.

«Κατάφωρη παραβίαση του ανταγωνισμού»

Οι αρμόδιες διευθύνσεις Περιβάλλοντος και Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κλείνουν τις στρόφιγγες της κοινοτικής χρηματοδότησης των 14 έργων διαχείρισης των απορριμμάτων

Την ίδια ώρα που προβλέπεται «η ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα συμβατικών αποβλήτων» να ανέρχεται για τα επόμενα 28 έως 30 χρόνια π.χ. στην Αττική συνολικά στις τέσσερις μονάδες (Κερατέα, Γραμματικό, Φυλή, Λιόσια) σε 1,355 εκατ. τόνους ανά έτος ή στην Περιφέρεια Πελοποννήσου σε 150.000 τόνους ανά έτος, στην Ευρωπαϊκή Ενωση σύμφωνα με την οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2008 «για τα απόβλητα» έχουν θεσπιστεί και ισχύουν αυστηροί κανόνες για τη μείωση των παραγόμενων αποβλήτων (άρθρα 9 και 29).

Τα κράτη-μέλη όφειλαν το αργότερο μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου 2013 να θεσπίσουν τα σχέδια πρόληψης παραγωγής αποβλήτων (άρθρο 29 παράγραφος 1). Η Ελλάδα δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει το σχέδιο πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. Η Ευρωπαϊκή Ενωση λοιπόν ανατρέπει τη χρηματοδότηση των αναθέσεων με ΣΔΙΤ, διαπιστώνοντας ότι παραβιάζονται κατάφωρα οι κανόνες του υγιούς ανταγωνισμού, η Οδηγία για τα απόβλητα αλλά και οι βασικές επιλογές της ευρωπαϊκής πολιτικής σχετικά με την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, στην κατεύθυνση της διαρκούς μείωσης της παραγωγής αποβλήτων, με έμφαση στην ανακύκλωση. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει παράλληλα ανοιχτά μέτωπα επιβολής προστίμων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις παράνομες χωματερές, όπως επίσης εκρηκτικό πρόβλημα διαχείρισης των σκουπιδιών λόγω των υπερκορεσμένων εγκαταστάσεων σε Φυλή και Λιόσια.

Αρχή του νήματος

Η αρχή του νήματος για την ανατροπή των συμβάσεων ΣΔΙΤ βρίσκεται σε μια προσφυγή φορέων και κατοίκων που κατατέθηκε με πλήρη τεκμηρίωση στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με στόχο την ακύρωση της αδειοδότησης και σε συνέχεια της ακύρωσης του έργου διαχείρισης των απορριμμάτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου, προϋπολογισμού 132 εκατ. ευρώ (65 εκατ. από κοινοτικούς πόρους), στην οποία έχει αναδειχθεί προσωρινός ανάδοχος η ΤΕΡΝΑ του ομίλου Περιστέρη. Προβλέπεται στο συγκεκριμένο έργο στα τεύχη διακήρυξης της δεύτερης φάσης, «η ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα συμβατικών αποβλήτων ανέρχεται σε 150.000 τόνους ανά έτος».

Επίσης, ότι «για την ποσότητα αυτή η Περιφέρεια Πελοποννήσου εγγυάται ότι θα παραδοθεί στον ανάδοχο στα σημεία παραλαβής κάθε έτος». Η διάρκεια της σύμβασης είναι για 28 χρόνια και η Περιφέρεια Πελοποννήσου εγγυάται ότι θα εξασφαλίζει μέχρι το 2042-44 αυτή τη σταθερή ποσότητα παραγωγής των σκουπιδιών. Στο μεταξύ, στην Πελοπόννησο μαίνονται οι αντιδράσεις για τη χωροθέτηση εργοστασίων και χώρων ταφής των υπολειμμάτων στις περιοχές Παλαιοχούνι Αρκαδίας, Καλλιρρόη Μεσηνίας και Σκάλα Λακωνίας.

Στις Βρυξέλλες όμως οι εξελίξεις κινήθηκαν ραγδαία. Συλλέχθηκαν στοιχεία από διάφορες πηγές στις αρμόδιες γενικές διευθύνσεις Περιβάλλοντος και Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αφού διαπιστώθηκε ότι οι διαγωνισμοί έχουν προωθηθεί με διαδικασίες και όρους καρμπόν, γενικεύτηκαν τόσο η έρευνα όσο και τα μέτρα ανατροπής της χρηματοδότησης των έργων για το σύνολο των 14 έργων με ΣΔΙΤ.