Δημόσιοι Υπάλληλοι: ο αποδιοπομπέος τράγος της μνημονιακής εποχής

Δημόσιοι Υπάλληλοι: ο αποδιοπομπέος τράγος της μνημονιακής εποχής

Ακόμα ένα φθινόπωρο, όπου η κυβέρνηση (με τη μορφή της συγκυβέρνησης ΠΑΣΟΚ-ΝΔ φέτος) διαπραγματεύεται σκληρά με την τρόικα για τη συνέχιση του success story, μέσω της ψήφισης του 3ου, 4ου, 5ου μνημονίου, έχουμε χάσει το λογαριασμό πια.

Και πιο αγαπημένο θέμα δε θα μπορούσε να λείπει από τη συζήτηση αυτή; (που τόσο κοινότυπα πια επαναλαμβάνεται ανά εξάμηνο). Μα φυσικά οι δημόσιοι υπάλληλοι και τα απίστευτα προνόμια τους. Συζήτηση που φέτος όμως έχει μια επιπλέον ιδιαιτερότητα, διεξάγεται λίγο μετά από ένα κύκλο κινητοποιήσεων (Σεπτέμβρης 2013) που έδειξε ότι κάτι κινείται, ότι κάτω από προϋποθέσεις τα πράγματα μπορούν να πάνε αλλιώς. Ως εισαγωγή στη συζήτηση ας εξετάσουμε δύο πράγματα. Μια σύντομη αφήγηση του πως φτάσαμε ως εδώ και κάποια πληροφοριακά στοιχεία για την κατάσταση στο Δημόσιο.

4 χρόνια μνημόνια

Ήδη πριν από την εκλογή ΓΑΠ τον 09/2009 , μία από τις τελευταίες κινήσεις της κυβέρνησης ΝΔ (Καραμανλή), ήταν το πάγωμα των όποιων αυξήσεων δίνονταν ετησίως στους ΔΥ. Και η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, προτού καν αρχίσει η φιλολογία του “βουλιάζουμε” κλπ, στον προϋπολογισμό του 2010 (ψηφίστηκε το Δεκέμβρη του 2009) επέβαλε επίσης πάγωμα αποδοχών, περικοπές σε πρόσθετες αμοιβές κλπ. Το πρώτο μεγάλο χτύπημα όμως ήρθε το Μάρτη του 2010 με οριζόντια μείωση 8% σε όλα τα επιδόματα που λάμβαναν οι εργαζόμενοι στο δημόσιο. Με την υπογραφή του 1ου μνημονίου (05/2010) και την είσοδο στην εποπτεία των ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ και εν μέσω μεγάλων και επιθετικών συγκεντρώσεων, το “κούρεμα” έφτασε στο 20% και επιπλέον μειώθηκε ριζικά ο 13ος και 14ος μισθός. Παρά τη μεγαλειώδη διαδήλωση της 5ης Μάη δεν αναπτύχθηκε επί της ουσίας κάποιο σοβαρό κίνημα αντιπαράθεσης. Αυτό γιατί λίγοι ακόμα είχαν συνειδητοποιήσει το μέγεθος της επίθεσης που θα ακολουθούσε και ο προπαγανδιστικός μηχανισμός των ΜΜΕ είχε αρχίσει να δουλεύει συστηματικά, σπέρνοντας διχόνεια μεταξύ των εργαζομένων και ενοχικά σύνδρομα στους ΔΥ.

Ακολούθησε η τροποποίηση του ασφαλιστικού του 2010 για όλους τους εργαζόμενους (συμπεριλαμβανομένων των ΔΥ), που αύξησε τα χρόνια εργασίας και μείωσε ριζικά τις συντάξεις (εξαιρώντας όμως τα “ώριμα” δικαιώματα και διχάζοντας ξανά τους εργαζόμενους που το κατάπιαν και αυτό). Τα αποτελέσματα αυτού του Νόμου θα φανούν πολύ σύντομα (από 1/1/2015) με την κρατική εγγύηση μόνο της βασικής σύνταξης των 360€ και κατά συνέπεια την προοπτική χαμηλώματος όλων σε αυτό το επίπεδο, αργά ή γρήγορα.

Ο προϋπολογισμός του 2011 επιβεβαίωσε τη γενική κατεύθυνση με το μεγάλωμα των περικοπών και τη μεγάλη φορολογική επιβάρυνση (που όλες οι κατηγορίες εργαζομένων μοιράζονται ισότιμα μια και το κεφάλαιο τα έχει επιλύσει τα ζητήματα αυτά, «νόμιμα και ηθικά»). Ο πρώτος χρόνος όμως συνεχών περικοπών και η φιλολογία περί προγράμματος που δε βγαίνει οδήγησαν στο πρώτο μεγάλο κίνημα αντιπαράθεσης με την κρατική πολιτική, όπως αυτό εκφράστηκε μέσα από το κίνημα των πλατειών και τη μερική συνάντηση του με το εργατικό κίνημα (ειδικά με τη 48ωρη απεργία στις 28-29 Ιούνη). Το πρωτότυπο αυτό κίνημα, ειδικά τις ημέρες ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου, προσπάθησε να απαντήσει στα όσα πολύ σύντομα ακολουθούσαν (φοροεπιδρομή, κατάργηση συμβάσεων, απολύσεις, ριζική μείωση μισθών, κλείσιμο υπηρεσιών κλπ). Η περίοδος αυτή κλόνισε την κυβέρνηση (η οποία ήταν υπό παραίτηση για κάποιες ώρες) και συνδύασε την παλλαϊκή κινητοποίηση γύρω από τις πλατείες όλης της χώρας, μορφές οριζόντιας λειτουργίας, μια σχετικά ριζοσπαστική κριτική στο πολιτικό σύστημα (να φύγουν κλπ), αποφασιστικά και συγκρουσιακά χαρακτηριστικά τις ημέρες ψήφισης του μεσοπρόθεσμου (αποκλεισμός βουλής κλπ). Δε μπόρεσε όμως να βαθύνει την κριτική του στο σύνολο του χαρακτήρα της καπιταλιστικής κρίσης και επίθεσης, ούτε στο δρόμο μιας εργατικής διεξόδου από την κρίση. Εξέφρασε κυρίως την αδυναμία του οργανωμένου εργατικού κινήματος και της πολιτικής αριστεράς, να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει πλατιές λαϊκές μάζες, παρά το μέγεθος της επίθεσης (μέχρι τη στιγμή των πλατειών, ακολουθούσαμε απλά την τελετουργική 24ωρη απεργία με την κλασσική συγκέντρωση πορεία μουσείο-βουλή-σπίτι μας). Οι εκατοντάδες πανελλαδικά λαϊκές συνελεύσεις και πρωτοβουλίες κινητοποιήθηκαν τοπικά, περιφρούρησαν την απεργία σε μαγαζιά και τοπικούς χώρους εργασίας (που είχε χρόνια να συμβεί), ζωντάνεψαν την αντιπαράθεση και εν τέλει ανάγκασαν και τμήματα του εργατικού κινήματος να ακολουθήσουν (πχ 48ωρη απεργία, συμμετοχή στις συγκεντρώσεις στις πλατείες).

Το μεγάλο χτύπημα ήρθε λίγο αργότερα το φθινόπωρο του 2011 με την ψήφιση του Ν.4024 (Οκτώβρης 2011), ο οποίος :

-         Θεσμοθέτησε για πρώτη φορά τις απολύσεις ΔΥ με την “εφεδρεία” και την “προσυνταξιοδοτική διαθεσιμότητα”. Μπορεί τα νούμερα που περίμενε η κυβέρνηση να μην της βγήκαν (λόγω δαιδαλώδους ασφαλιστικού που εξώθησε την πλειονότητα όσων ήταν σε αυτή την κατηγορία να συνταξιοδοτηθούν από μόνοι τους), αλλά αποτέλεσε την τροχοδεικτική βολή για τις μελλοντικές απολύσεις. Το ότι πρόσφατα η ρύθμιση αυτή χαρακτηρίστηκε ως αντισυνταγματική από το ΣτΕ, δε φαίνεται να πτόησε καθόλου την τότε και τις επόμενες κυβερνήσεις μια και η επιδίωξη άρσης της μονιμότητας έχει κεντρικό χαρακτήρα για να επιβληθεί η νεοφιλελεύθερη αντίληψη για το δημόσιο.

-         Μείωσε περαιτέρω τις ήδη μειωμένες αποδοχές μέσω του “νέου”, “ενιαίου” κλπ μισθολογίου, το οποίο κατήργησε όλα τα επιδόματα και μείωσε ριζικά τις αποδοχές. Η μείωση αυτή μάλιστα, ήταν ριζικά μεγαλύτερη για τις πιο αδύναμες κατηγορίες υπαλλήλων, τους νεότερους (βαθμών ΣΤ-Δ) και αυτούς με λιγότερα “προσόντα” (ΥΕ-ΔΕ). Αντίθετα προστάτεψε σχετικά, τους παλαιότερους (Β Βαθμός) και πιο “μορφωμένους” (ΠΕ και ΤΕ). Φρόντισε μάλιστα μέσω της αύξησης του επιδόματος ευθύνης (για Διευθυντές, Προϊσταμένους κλπ, όχι ευκαταφρόνητο μέγεθος όπως θα δούμε παρακάτω) να οικοδομήσει σχέσεις συμμαχίας με τα διευθυντικά στρώματα, ώστε να βρει πρόθυμους υποστηρικτές της πολιτικής της. Η πολιτική των επιδομάτων, την οποία ο χώρος της αριστεράς κριτίκαρε συστηματικά (και απομονώθηκε εξ αιτίας της κριτικής αυτής) αποτέλεσε για δεκαετίες την ειδική μορφή διάσπασης, συντεχνιασμού και εξαγοράς των εργαζομένων στο δημόσιο από την πλευρά του κράτους. Η κατάργηση τους αποτέλεσε και το συμβολικό τρόπο σπασίματος της ιδιότυπης αυτής «συμμαχίας» κράτους και εργαζομένων στην κρατική γραφειοκρατία.

-         Έθεσε μελλοντικούς στόχους για μεγάλη συνολική μείωση του συνόλου των εργαζομένων στο δημόσιο κατά 150.000 συνολικά από το 2011 έως το 2015 (πρακτικά 1 στους 4 υπαλλήλους μέσα σε 5 χρόνια να αποχωρήσει) μέσω αλλαγών οργανισμών, κατάργησης οργανικών θέσεων (μάλιστα καταργήθηκαν με το νόμο αυτό όλες οι υφιστάμενες κενές οργανικές θέσεις), συγχώνευσης φορέων και οργανσιμών, μείωσης προσλήψεων κλπ).

-         Με πιλότο τον ΟΕΚ (Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας) εγκαινίασε την πολιτική του “ξαφνικού θανάτου” για φορείς και υπηρεσίες του δημοσίου, ειδικά όσων έχουν κοινωνικό χαρακτήρα. Πολιτική που γενικεύθηκε στη συνέχεια με την ΕΡΤ και συνεχίζεται με ΕΑΣ-ΕΛΒΟ-ΛΑΡΚΟ κλπ.

Η αντίδραση στη λαιμητόμο αυτή δεν ήταν (ακόμα μια φορά) αυτή που θα όφειλε μια και ο νόμος αυτός αποτέλεσε ολόκληρη τη βάση για όσα μέχρι σήμερα ακολουθούν. Μία πραγματικά μεγάλη 48ωρη απεργία (19-20 Οκτώβρη) και δεκάδες καταλήψεις εργασιακών χώρων (κυρίως υπουργείων και δήμων) αρχικά έδωσαν ελπίδες για ένα μεγάλο ξεσηκωμό, αλλά τα επεισόδια της 20ης Οκτώβρη στο Σύνταγμα μεταξύ ΠΑΜΕ και α/α, η άμεση υποχώρηση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, η απουσία ενός σταθερού και πλειοψηφικού ρεύματος από τα αριστερά που να βάζει μια άλλη κατεύθυνση, αλλά και η αλλαγή κυβέρνησης λίγο μετά (Παπαδήμος αντί ΓΑΠ το Νοέμβρη του 2011, πρώτη συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ) πάγωσαν τις όποιες αντιδράσεις.

Ακολούθησε το PSI με το 2^ο μνημόνιο το Φλεβάρη του 2012 με άλλη μια 48ωρη απεργία μικρής συμμετοχής (10-11/2), αλλά με μια τεράστια και συγκρουσιακή διαδήλωση την Κυριακή 12/2 που αποτέλεσε και την ταφόπλακα της κυβέρνησης Παπαδήμου.

Η κυβερνητική “αλλαγή” μετά τις δίδυμες εκλογές Μάη – Ιούνη 2012 σηματοδότησε το νέο γύρο επίθεσης, όπως αυτός αποτυπώθηκε μετά από πολύ “επαναδιαπραγμάτευση”, το Νοέμβρη του 2012 στο Ν.4992. Με αυτόν κυρίως γενικεύτηκαν οι απολύσεις υπαλλήλων και η γενίκευση εφαρμογής του “ενιαίου” μισθολογίου και στις ΔΕΚΟ. Πρώτοι στη λίστα των “διαθεσιμοτήτων” βρέθηκαν οι ΔΕ ΙΔΑΧ υπάλληλοι διαφόρων φορέων, περί του 2000 συνολικά, που άμεσα με την ψήφιση του νόμου, βγήκαν σε διαθεσιμότητα και μόνο χάρη στις κινητοποιήσεις εργαζομένων (κυρίως από το χώρο των ΟΤΑ) επανατοποθετήθηκαν μετά από 8 μήνες σε άλλους φορείς (για να ξαναβγούν πάλι σε διαθεσιμότητα πολλοί από αυτούς). Η κύρια τομή όμως του νόμου αυτού αποτέλεσε η μεγάλη αυστηροποίηση του πειθαρχικού δικαίου με το μέτρο της αργίας, η εφαρμογή του οποίου δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε χιλιάδες απολύσεων μια και θέτει εκτός εργασίας όποιον απλά κατηγορηθεί για οποιοδήποτε αδίκημα (ενδο ή εξω υπηρεσιακό), επιχειρώντας να διαμορφώσει έναν υπάκουο, άβουλο και φοβισμένο εργαζόμενο που δε θα αμφισβητεί τη διοίκηση ποτέ. Παρά την τεράστια φιλιλογία των ΜΜΕ περί επίορκων, διεφθαρμένων κλπ οι εργίες δεν έχουν αποδόσει –μέχρι στιγμής- παρά περίπου 300 περιπτώσεις απομακρύνσεων πανελλαδικά. Όπως είναι προφανές ή σοβαρή διαφθορά που ενδημεί στο δημόσιο και έχει πολιτική κάλυψη και καθοδήγηση συνεχίσει απτόητη. Φυσικά και με το πακέτο αυτό μέτρων δε θα μπορούσε να λείπει και η νέα μείωση αποδοχών με την πλήρη και οριστική κατάργηση των υπολειμμάτων του 13ου και 14ου μισθού.

Λίγο αργότερα τον 03/2013 (πάλι σε ακόμη μια επίσκεψη ελέγχου της τρόικας) συμπληρώθηκε η πορεία απολύσεων στο Δημόσιο ως εξής: 25.000 “διαθεσιμότητες” (πλέον των 2.000 που ήδη έγιναν το Νοέμβρη) και 15.000 απολύσεις (μέρος των οποίων θα αφορά διαθεσιμότητες που δε θα επανατοποθετηθούν, χωρίς να διευκρινίζεται πόσες). Τον Ιούνη του 2013 η κυβέρνηση προχώρησε στο ξαφνικό κλείσιμο της ΕΡΤ (και την απόλυση 2500 υπαλλήλων σε αυτή) ως δεύτερο δείγμα (και αποφασιστικότερο, μια και στην περίπτωση ΟΕΚ μετέφερε τους εργαζόμενους αλλού) “ξαφνικού θανάτου” οργανισμού. Το σοκ που προκλήθηκε στην κοινωνία, λόγω των συμβολισμών που έφερε το «μαύρο στις οθόνες» ήταν ισχυρό και οι κινητοποιήσεις κλόνισαν την κυβέρνηση και τις κόστισαν το «αριστερό δεκανίκι» της, τη ΔΗΜΑΡ, η οποία αναγκάστηκε να αποχωρήσει. Προσέφεραν επίσης τη λογική της ανυποχώρητης πάλης, της διεκδίκησης εκ μέρους των εργαζομένων και της κοινωνίας της διαδικασίας ενημέρωσης, ενάντια στα σκουπίδια “ενημέρωσης” και πολιτισμού που προσφέρουν τα κυρίαρχα μίντια. Λίγο αργότερα, αφού ανασυγκροτήθηκε η κυβέρνηση, μέσα στο καλοκαίρι προχώρησε στην ξαφνική εξόντωση (μέσω διαθεσιμότητας) 2.100 εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (κυρίως τεχνικών ειδικοτήτων), 2.234 σχολικών φυλάκων, 53 υπαλλήλων του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης.

Ακολούθησε το Σεπτέμβρη η διαθεσιμότητα 1.672 του υπουργείου Υγείας (λόγω κλεισίματος – συγχωνεύσεων 8 νοσοκομείων), η προαποφασισμένη από τον Ιούλη διαθεσιμότητα 3.521 δημοτικών αστυνομικών, για να συμπληρωθεί με το σκληρό πυρήνα του δημοσίου, τα Υπουργεία από τα οποία εκδιώχθηκαν 3.875 υπάλληλοι από 10 υπουργεία. Στη φάση αυτή επιλέχθηκε να διωχθούν κυρίως υπάλληλοι «χαμηλών προσόντων», δηλαδή υπάλληλοι ΔΕ και ΥΕ (σε πολλές περιπτώσεις βγήκε σε διαθεσιμότητα το σύνολο των υπαλλήλων αυτών των κατηγοριών). Αν και η «μεταρύθμιση» αυτή ντύθηκε με το μανδύα της αξιοκρατίας, για να μην έχει η κυβέρνηση ανεπιθύμητες καθυστερήσεις, η συντριπτική πλειονότητα των διαθεσιμοτήτων προέκυψε από οριζόντια κατάργηση κλάδων και ειδικοτήτων. Η όλη φιλογολία περί «αξιοκρατίας» πάντως έπαιξε καθοριστικό ρόλο (για άλλη μια φορά) στο να διχάσει και να διαιρέσει τους εργαζόμενους, οι οποίοι -στις περισσότερες των περιπτώσεων- ενέδωσαν εύκολα στη λογική «να φύγει αυτός», όπου «αυτός», είναι όλοι οι υπόλοιποι εκτός από τον ίδιο.

Ο κλάδος που σήκωσε το χορό των κινητοποιήσεων και φιλοδόξησε να αποτελέσει τον πολιορκητικό κριό του κινήματος (μετά τον τραγέλαφο του Μάη, όπου η γραφειοκρατία ακύρωσε τη δυναμική που είχαν διαμορφώσει οι συνελεύσεις), ήταν οι εκπαιδευτικοί και η ΟΛΜΕ. Η απεργία αυτή (που καλλιέργησε μεγάλες ελπίδες) όμως εξάντλησε γρήγορα τη δυναμική της μια και οι αντοχές των εργαζόμενων για πολυήμερες απεργίες δεν είναι πια ίδιες με παλαιότερα (ο μισθός εξανεμίζεται γρήγορα, οι αποταμιεύσεις κουρεύονται από τα χαράτσια κλπ), οι υπόλοιποι κλάδοι απουσίασαν επιδεικτικά (μόνο η συμμετοχή κάποιων μεγάλων ομοσπονδιών όπως ΠΟΕ ΟΤΑ, ΔΟΕ, ΠΟΕΔΥΝ κα μπορούσε να συμπαρασύρει το κλίμα αλλά επέλεξαν να περιμένουν τη δική τους σφαγή), η οικοδόμηση συμμαχιών με την υπόλοιπη κοινωνία δεν προχώρησε. Αναπτύχθηκε βέβαια μια δυναμική με 2-3 μεγάλες συγκεντρώσεις, κάποιες καταλήψεις χώρων και «λευκές απεργίες», όπως στο Υπ. Εμπορίου και η ανάγκη για αγωνιστικό συντονισμό κλάδων που να υπερβαίνει την παραλυσία που επιβάλλει η ΑΔΕΔΥ και τη συνειδητή απουσία της ΓΣΕΕ.

Ειδικά αναφορά πρέπει να γίνει στη διαδικασία διαθεσιμότητας των διοικητικών υπαλλήλων των ΑΕΙ (όπου 1399 φεύγουν), τη μοναδική μέχρι σήμερα περίπτωση, όπου έχουν αναπτυχθεί σοβαρές αντιστάσεις (είναι σε εξέλιξη η 9^η βδομάδα απεργίας) με κλείσιμο των κεντρικών πανεπιστημίων της χώρας (ΕΚΠΑ, ΕΜΠ) με συμμετοχή και στήριξη (μικρή αλλά υπαρκτή) και από μερίδες του ΔΕΠ και των φοιτητών. Αγώνας που δείχνει ότι με την απαιτούμενη αποφασιστικότητα και ενότητα των εργαζομένων καθώς και με κοινωνικές συμμαχίες τα πράγματα μπορούν να πάνε διαφορετικά για το κίνημα.

Δεν είναι τα κατεβατά αιτημάτων, ούτε τα προωθημένα πολιτικά πλαίσια (που τόσο το ΠΑΜΕ, όσο και δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς επιμένουν και προβάλλουν), ούτε οι από τα πάνω συγκολλήσεις και μεταγραφές συνδικαλιστών (προερχομένων από την ΠΑΣΚΕ) που συνηθίζει ο χώρος του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι πρώτιστα τα να πείσεις ότι δε δίνεις μια μάχη για την τιμή των όπλων, όπως σχεδόν όλες οι κινητοποιήσεις μέχρι σήμερα, αλλά μια σύγκρουση με στόχο να κερδίσεις (πράγμα πολύ πιο δύσκολο στη μνημονιακή εποχή όπου η παραμικρή υποχώρηση του αντιπάλου, προϋποθέτει ανατροπή όψεων των μνημονιακών δεσμεύσεων).

Δεν είναι τα συντεχνιακά αιτήματα και πρακτικές που τόσο καλά χειριζόταν η συνδικαλιστική γραφειοκρατία τόσα χρόνια, που διαιρούν τους εργαζόμενους και καλλιεργούν τον κοινωνικό κανιβαλισμό που είδαμε και με αφορμή τις διαθεσιμότητες (διώξτε τους άλλους και όχι εμάς), ούτε οι χωριστές συγκεντρώσεις με βάση τα κομματικά καλέσματα. Είναι η ενότητα στη βάση που υπερβαίνει τις δευτερεύουσες διαιρέσεις και χαράζει πραγματικές διαχωριστικές γραμμές.

Είναι επίσης η σύνδεση με την κοινωνία, η οποία δε μπορεί (και δεν πρόκειται) να μετατραπεί σε συμπαραστάτη, παρά μόνο αν πειστεί ότι οι αγώνες ενάντια στις απολύσεις αφορούν και το δικό της μισθό και τα δικά της δικαιώματα, απειλούν την ίδια εν τέλει.

Τέλος δεν πρέπει να υποτιμάμε καθόλου το γεγονός ότι η απουσία ενός πολιτικού ρεύματος που να μπορεί να εκφράσει μια εναλλακτική εργατική διέξοδο από την κρίση, δε βοηθά την ανάπτυξη και την προοπτική των κινημάτων. Γιατί αυτή δε βολεύεται στα σχέδια της υπαρκτής αριστεράς, ούτε στην κυβερνητική εναλλαγή, με άδηλο μέλλον, του ΣΥΡΙΖΑ, ούτε στον επαναστατικό αναχωρητισμό του ΠΑΜΕ, αλλά ούτε στο δυναμικό και τίμιο μεν, ακτιβισμό της εξωκ. αριστεράς και του α/α χώρου που δείχνουν να βολεύονται με τα χωραφάκια του ο καθείς.

Στόχοι και επιπτώσεις

Πέρα από τη μυθολογία που έχει αναπτυχθεί (και εξηγείτε αμέσως παρακάτω) περί «γιγάντιου», «σπάταλου» και «διεφθαρμένου» δημόσιου τομέα, οι στοχεύσεις του κεφαλαίου είναι άλλες, αλλά εξίσου απλές.

Κυρίως ως αποτέλεσμα της εξέλιξης της ταξικής πάλης και του προηγούμενου, κεϋνσιανού καθεστώτος συσσώρευσης, το κεφάλαιο για μια σειρά λόγους παραχώρησε στο κράτος είτε άμεσα, είτε έμμεσα μέσω του ελέγχου που ασκεί, μια σειρά τομείς της οικονομίας συμβάλλοντας : (α) στην κοινωνική αναπαραγωγή, (β) στη συγκρότηση ενός «κοινωνικού συμβολαίου» με τμήματα των εκμεταλλευομένων τάξεων (γ) στην εξισορρόπηση συμφερόντων αντιτιθέμενων αστικών μερίδων. Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο στηρίζεται ακριβώς στην αναίρεση των όψεων «κοινωνικού συμβολαίου» μεταξύ αστικής τάξης και εργατικών ή και νέων μικροαστικών στρωμάτων και στην απόδοση τομέων της οικονομίας που -για τους παραπάνω λόγους- είχαν μείνει εκτός μηχανισμών άμεσης καπιταλιστικής κερδοφορίας. Αυτό ακριβώς σε συνθήκες επιτάχυνσης και μεγέθυνσης ζούμε και σήμερα.

Διαλυτοποίηση της δημόσιας υγείας και δυναμική είσοδος ιδιωτικών κεφαλαίων

Κατάρρευση του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος και εξώθηση όσων μπορούν να το αντέξουν οικονομικά στον πυλώνα της ιδιωτικής ασφάλισης

Κλείσιμο ολόκληρων τομέων της δημόσιας εκπαίδευσης τη στιγμή που εγκαινιάζονται ιδιωτικά εκπαιδευτήρια με τις ίδιες ειδικότητες

Κατάργηση της κρατικής τηλεόρασης και πριμοδότηση (χάρισμα συχνοτήτων κλπ) στα ιδιωτικά ΜΜΕ

Εξώθηση προς ιδιωτικοποίηση κρίσιμων τομέων όπως η ενέργεια (παραγωγή και διανομή), το νερό (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ)

Εξαφάνιση της αμυντικής βιομηχανίας και προμήθεια αποκλειστικά από εισαγωγές

Μηδενισμός του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και γενίκευση των έργων με συμβάσεις παραχώρησης και ΣΔΙΤ, με φόρτωμα του κόστους στους χρήστες.

Πέρασμα μια σειράς ελεγκτικών αρμοδιοτήτων του κράτους απευθείας σε συνεργαζόμενα ιδιωτικά σχήματα (πολεοδομίες, εφορίες κλπ)

Αντικατάσταση μιας σειράς κεντρικών παροχών του κράτους (όπως η αντισεισμική προστασία για παράδειγμα) με ένα μηχανισμό τελών και χαρατσιών (όπως το «σεισμόσημο»).

Και ο κατάλογος δεν έχει τέλος...

Απόδοση τομέων της οικονομίας απευθείας στην καπιταλιστική κερδοφορία, μείωση του μεριδίου του κοινωνικού μισθού που αποσπούσαν τα εργαζόμενα στρώματα από τις υπηρεσίες αυτές, είναι η μια όψη, η άλλη  είναι η αλλαγή υποδείγματος όσον αφορά τις σχέσεις και την αμοιβή εργασίας. Γιατί οι σχέσεις εργασίας και οι απολαβές για τους εργαζόμενους στο στενό και ευρύτερο δημόσιο αποτελούσαν πάντα το πάνω όριο που λειτουργούσε ως κίνητρο και αντιπαράδειγμα για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, καθιστώντας δυσχερέστερη την επιβολή περικοπών και ευέλικτων σχέσεων γενικευμένα. Η συμπίεση (έως εξόντωσης) των «προστατευμένων» ΔΥ λειτουργεί ως σύνθημα για τη γενικευμένη εφαρμογή μειώσεων μισθών, κατάργηση συμβάσεων, μαζικών απολύσεων και στον ιδιωτικό τομέα (όπως και έγινε εξάλλου).

Ο μύθος του υπερπλυθησμού των ΔΥ

Στοιχεία από άρθρο του Ιού
Τα συμπεράσματα των ερευνών, όπως αποτυπώνονται και στα διαγράμματα που δημοσιεύουμε, εμφανίζουν την Ελλάδα σε μια σχετικά χαμηλή θέση ως προς τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων που διατηρεί σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ εξίσου χαμηλή είναι η επίδοση της χώρας μας στο ποσοστό των εργαζομένων στο δημόσιο σε σχέση με το σύνολο των εργαζομένων. Και μάλιστα αυτά τα στοιχεία ισχύουν πολύ πριν αρχίσει η επίθεση περιορισμού των ΔΥ το 2010.  Στον πίνακα που καταγράφει το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί του συνόλου των εργαζομένων κάθε χώρας, η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 14η θέση επί συνόλου 17 ευρωπαϊκών κρατών, με επίδοση 11,4%. Βρίσκεται δηλαδή πολύ κάτω από την πρώτη στην κατάταξη Σουηδία (30%) ή τη Δανία (29%), τις χώρες που υποτίθεται ότι αποτελούσαν το προεκλογικό πρότυπο του σημερινού πρωθυπουργού. Αλλά η Ελλάδα υπολείπεται πολύ και από τη Γαλλία (21,2%) και τη Μεγάλη Βρετανία (17,8%), παρά τις έντονες περικοπές της τελευταίας. Η χώρα μας ξεπερνά –και μάλιστα ελάχιστα- μόνο την Ιρλανδία (11,0%), την Ολλανδία (10,7%) και τη Γερμανία (10,2%). Όπως παρατηρεί η μελέτη, η θέση της Ελλάδας στην κατάταξη αυτή παραμένει τις τελευταίες δεκαετίες σταθερή.

Ανάλογα ευρήματα δείχνει η έρευνα και όταν συγκρίνει τις δημόσιες δαπάνες των ευρωπαϊκών κρατών ως ποσοστό επί του ΑΕΠ κάθε χώρας. Και εδώ η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά σε χαμηλότερη θέση από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Ακολουθούν μερικοί πίνακες από την πρόσφατη απογραφή των ΔΥ που αποτυπώνουν μερικά την κατάσταση που υπάρχει αυτή τη στιγμή στους ΔΥ, όσον αφορά τις σχέσεις εργασίας, την κατανομή τους ανά φορέα απασχόλησης, το εκπαιδευτικό επίπεδο, την ιεραρχία κλπ.

Αριθμός υπαλλήλων (Μονίμων και ΙΔΑΧ) ανά φορέα

Φορέας	Αριθμός υπαλλήλων	Ποσοστό
AΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ	1761	0,29%
AΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ	6567	1,08%
OΤΑ	86653	14,26%
YΠΟΥΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΦΟΡΕΙΣ	510467	84,03%
ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΕΙ	2068	0,34%
ΣΥΝΟΛΟ	607516	100,00%

Η πλειψηφία των υπαλλήλων απασχολείται στην κεντρική διοίκηση και ένα μικρότερο τμήμα στην αυτοδιοίκηση (15%), από την οποία φωτογραφίζουν και τον επόμενο γύρο διαθεσιμοτήτων.

Αριθμός υπαλλήλων (Μονίμων και ΙΔΑΧ) στην εφαρμογή απογραφής ανά κατηγορία εκπαίδευσης

Κατηγορία Εκπαίδευσης	Αριθμός υπαλλήλων	Ποσοστό
ΑΝΕΥ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ	19873	3.27%
ΔΕ	172713	28,42%
ΕΕΠ	886	0.15%
ΕΙΔΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ	67725	11,15%
ΠΕ	246076	40,50%
ΤΕ	58767	9.67%
ΥΕ	41414	6.81%
Χωρίς πληροφορία εκπαίδευσης	62	0.01%
ΣΥΝΟΛΟ	607516	100,00%

Πάνω από τους μισούς υπαλλήλους είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ποσοστό το οποίο αλλάζει χρόνο με το χρόνο

Αριθμός υπαλλήλων (Μονίμων και ΙΔΑΧ) στη βάση της απογραφής

Εργασιακή σχέση	Αριθμός υπαλλήλων	Ποσοστό
ΕΜΜΙΣΘΗ ΕΝΤΟΛΗ	654	0.1%
ΕΠΙ ΘΗΤΕΙΑ / ΒΑΘΜΙΔΑ ΛΕΚΤΟΡΑ - ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ (Ν.4009/2011)	1030	0.17%
ΕΠΙ ΘΗΤΕΙΑ / ΕΙΔΙΚΟΙ ΦΡΟΥΡΟΙ (Ν.3181/2003)	4082	0,67%
ΕΠΙ ΘΗΤΕΙΑ / ΙΑΤΡΟΙ ΕΣΥ (Ν.3754/2009)	1604	0,26%
ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ	53182	8,75%
ΜOΝΙΜΟΙ ΥΠAΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣIΟΥ /ΔΙΚΑΣΤΙΚΟI ΛΕΙΤΟΥΡΓΟI /ΔΗΜOΣΙΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟI	546964	90,03%
ΣΥΝΟΛΟ	607516	100,00%

Παρά τη σχετική φιλολογία οι αορίστου χρόνου υπάλληλοι είναι κάτω από το 10% του συνόλου

Αριθμός υπαλλήλων (Μονίμων και ΙΔΑΧ) ανά θέση ευθύνης

Θέση ευθύνης	Αριθμός υπαλλήλων	Ποσοστό
ΚΑΤΟΧΟΣ ΘΕΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ (ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ–ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ)	48608	8,00%
ΧΩΡΙΣ ΘΕΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ	543631	89,50%
Χωρίς πληροφορία για θέση ευθύνης	15277	2,50%
ΣΥΝΟΛΟ	607516	100,00%

Περίπου 10% είναι και το ποσοστό αυτών που κατέχουν κάποια θέση ευθύνης

Αριθμός υπαλλήλων (Μονίμων και ΙΔΑΧ) ανά ηλικιακό εύρος

Ηλικιακό Εύρος	Αριθμός υπαλλήλων	Ποσοστό
20-29	50257	8,27%
30-39	156096	25,69%
40-49	230446	37,93%
50-59	145045	23,87%
60 και άνω	23845	3,90%
Χωρίς δηλωμένη ημερομηνία	1827	0,30%
ΣΥΝΟΛΟ	607516	100,00%

  

Αριθμός υπαλλήλων στη βάση της απογραφής κατά εργασιακή σχέση

Εργασιακή σχέση	Αριθμός υπαλλήλων	Ποσοστό
ΑΙΡΕΤΟΙ	13159	17,62%
ΛΟΙΠΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ	10989	14,72%
ΜΕΤΑΚΛΗΤΟΙ	1811	2,42%
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ - ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΟΥ	48701	65,23%
ΣΥΝΟΛΟ	74660	100,00%

Εκτός από τους 607.516 υπαλλήλους που καταγράφονται ως ΔΥ τον Οκτώβρη του 2013 (νούμερο προφανώς πολύ μικρότερο από το 1 εκατομύριο που συνεχώς ανέφεραν τα ΜΜΕ και διάφοροι πρόθυμοι) υπάρχουν άλλοι 75.000 περίπου που μισθωδοτούνται από το δημόσιο προσωρινά (πχ Δήμαρχοι, μέλη ΔΣ, Συμβασιούχοι χρόνου ή έργου).

Ο πίνακας που ακολουθεί είναι επίσης πολύ διαφωτιστικός μια και δείχνει την κατανομή των υπαλλήλων ανά φορέα εργασίας (με στοιχεία Ιουλίου 2013). Η κατανομή αυτή δείχνει ότι ένα μεγάλο μέρος είναι ένστολοι (83.000 από 90.000 του Υπ. Άμυνας, 60.000 από 63.000 του Δημόσιας Τάξης, 7.500 από 8.200 του Υπ. Ναυτιλίας) . Συνολικά δηλαδή περίπου 150 στις 600 χιλιάδες (ένα ποσοστό της τάξης του 25%) που συγκροτεί τον κατασταλτικό πυρήνα του κράτους, ο οποίος μάλιστα έχει εξαιρεθεί ολοτελώς από τις διαδικασίες απολύσεων κλπ, έχει διατηρήσει ειδικά μισθολόγια με πολύ μικρότερες περικοπές από αυτές των υπολοίπων υπαλλήλων κλπ.

Επίσης στα σύνολα αυτά περιλαμβάνονται ο δικαστικός μηχανισμός, τα διευθυντικά στελέχη της κρατικής μηχανής, περίπου 10.000 κληρικοί, σωφρονιστικοί, υπάλληλοι, δημοτικοί αστυνομικοί κλπ, ανεβάζοντας έτσι τα στρώματα στηρίγματα της κρατικής μηχανής σε υψηλότερα επίπεδα.

Οι εργαζόμενοι κατανέμονται χονδρικά σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες:

-         Στον εκπαιδευτικό μηχανισμό (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια εκπαίδευση) περίπου 170.000

-         Στον τομέα της υγείας περίπου 90.000

-         Στην τοπική αυτοδιοίκηση (καθαριότητα, παιδικοί σταθμοί, υπηρεσίες δήμων) περίπου 90.000

-         Στα υπουργεία περίπου 70.000, μεγάλο μέρος των οποίων είναι σε δεκάδες ΝΠΔΔ όπως ασφαλιστικά ταμεία, οργανισμοί κλπ

Η ολοκλήρωση των μνημονιακών πολιτικών συντείνει στη ραγδαία συρρίκνωση των τομέων της κοινωνικής αναπαραγωγής (εκπαίδευση, υγεία, πρόνοια, ασφαλιστικά ταμεία) και στη διατήρηση και προστασία του σκληρού πυρήνα του κατασταλτικού μηχανισμού του κράτους (στρατός, αστυνομία, δικαιοσύνη, ανώτερη κρατική γραφειοκρατία) ο οποίος βγαίνει όχι απλά αλώβητος, αλλά ενισχυμένος από την περίοδο αυτή, ως το κατεξοχήν στήριγμα του νεοφιλελεύθερου κράτου.

Πετρόπουλος Δημήτρης

Ηλεκτρολόγος Μηχανικός
μέλος ΔΣ ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ

μέλος της συσπείρωσης αριστερών μηχανικών