Aν δεν μπορούν τα αφεντικά, μπορούμε εμείς!

Του Ηλία Ιωακείμογλου από το RedNotebook

Για να βγει από την κρίση του ο καπιταλισμός δεν καταβροχθίζει μόνο ανθρώπινες ζωές. Τρώει, επιπλέον, από τις ίδιες του τις σάρκες, καταστρέφει πάγιο κεφάλαιο. Το κεφάλαιο όμως αυτό, συμβαίνει να είναι, ταυτοχρόνως, και τα μέσα παραγωγής, τα εργαλεία, οι μηχανές, οι υποδομές, από την χρήση των οποίων ζουν και αναπαράγονται οι εργαζόμενες τάξεις (και το σύνολο του πληθυσμού). Η τάξη των κεφαλαιοκρατών, κρατώντας στα χέρια της την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, θεωρεί δικαίωμά της να τα καταστρέφει, και όντως τα καταστρέφει, όταν αυτά δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως κεφάλαιο, δηλαδή όταν δεν αποφέρουν το επιθυμητό κέρδος. Καταστρέφει έτσι και τους υλικούς όρους συντήρησης και αναπαραγωγής των κυριαρχούμενων κοινωνικών τάξεων που οδηγούνται αυτές οι ίδιες πλέον σε καταστροφή. Η ανθρωπιστική κρίση απορρέει από το δικαίωμα της τάξης των κεφαλαιοκρατών να καταστρέφουν τις υλικές προϋποθέσεις της ζωής μας όταν αυτές δεν λειτουργούν ικανοποιητικά ως κεφάλαιο.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα της εσωτερικής υποτίμησης, όπου πραγματοποιείται μια διαδικασία αποεπένδυσης, με την έννοια ότι ο επενδύσεις παγίου κεφαλαίου που πραγματοποιούνται είναι τόσο μικρές ώστε δεν φτάνουν ούτε για να αναπληρώσουν τις πάγιες παραγωγικές εγκαταστάσεις που αποσβένονται ή αποσύρονται από το παραγωγικό δυναμικό εξαιτίας της παύσης της λειτουργίας ολόκληρων επιχειρήσεων ή τμημάτων επιχειρήσεων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνεται ο συνολικός όγκος προϊόντος που θα ήμασταν σε θέση να παραγάγουμε ακόμη και εάν υπήρχε η απαραίτητη ζήτηση για τα προϊόντα μας. Έχει καταστραφεί πλέον ένα μέρος των συνολικών παγίων εγκαταστάσεων με το οποίο γινόταν η παραγωγή πριν από την κρίση. Αντίστοιχα έχει μειωθεί η ικανότητά μας να μειώσουμε την ανεργία (που γίνεται όλο και πιο "διαρθρωτική", δηλαδή ανεξάρτητη από την πολιτική διαχείρισης της ζήτησης).

Το μέγεθος του προϊόντος που μπορούμε να ανακτήσουμε με μια πολιτική χρήσης του αργούντος παραγωγικού δυναμικού (χωρίς την συνεισφορά νέων καθαρών επενδύσεων) είναι μόνο τα 3/5 του προϊόντος που χάθηκε από το 2008 μέχρι σήμερα. Με άλλα λόγια, τα 2/5 της απώλειας σε προϊόν δεν θα μπορούσε σήμερα να αναπληρωθεί παρά μόνον πραγματοποιώντας επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο.

Η διαδικασία της καταστροφής φαίνεται στο διάγραμμα. Οι δύο καμπύλες (με κόκκινο και μπλε χρώμα) αναπαριστούν την μεταβολή του ΑΕΠ (κόκκινο) και την μεταβολή του δυνητικού ΑΕΠ (μπλε) δηλαδή του μέγιστου προϊόντος που μπορούμε να παραγάγουμε χωρίς να διαταραχθούν οι βασικές ισορροπίες του συστήματος. Το δυνητικό ΑΕΠ (μπλε) είναι μια "οροφή" μέχρι την οποία μπορεί να ανέλθει το ΑΕΠ (κόκκινο). Όσο μειώνεται το ΑΕΠ, τόσο επιτείνεται η καταστροφή παγίου κεφαλαίου, παύουν τη λειτουργία τους επιχειρήσεις και αποσύρεται παραγωγικό δυναμικό. Όσο δηλαδή η καμπύλη του ΑΕΠ παρουσιάζει καθοδική πορεία, τόσο παρουσιάζει πτωτική πορεία και η καμπύλη του δυνητικού ΑΕΠ. Όσο συνεχίζεται η ύφεση, τόσο περισσότερο παραγωγικό κεφάλαιο χάνεται και τόσο μειώνεται η μέγιστη παραγωγική ικανότητά μας ως χώρα.

Οι στήλες που φαίνονται στο διάγραμμα (με κίτρινο χρώμα) δείχνουν την μεταβολή του "παραγωγικού κενού", δηλαδή της διαφοράς της τρέχουσας παραγωγής από την δυνητική παραγωγή (την μέγιστη δυνατή παραγωγή). Η στήλη που αντιστοιχεί στο 2013 είναι δηλαδή η απόσταση που μπορούμε να διανύσουμε ξεκινώντας από το σημείο ύφεσης που βρισκόμαστε τώρα έως ότου εξαντλήσουμε το σημερινό αργούν παραγωγικό δυναμικό. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα αυτή η απόσταση ανέρχεται σε σχεδόν 14% του ΑΕΠ (έναντι 25% της συνολικής απώλειας του ΑΕΠ).

Απορρέουν από αυτά, τα εξής συμπεράσματα:

1. Η επιχειρηματική τάξη της χώρας ασκεί μια πολιτική καταστροφής των παραγωγικών δυνάμεων επειδή αυτές, ως κεφάλαιο, δεν μπορούν να αποδώσουν την κερδοφορία που επιθυμεί η άρχουσα τάξη. Η νέα κυβέρνηση, κυβέρνηση της Αριστεράς, κινδυνεύει να παραλάβει ένα παραγωγικό σύστημα συρρικνωμένο και ανίκανο να απορροφήσει ολόκληρη την ανεργία ή έστω το μεγαλύτερο μέρος της, ακόμη και εάν χρησιμοποιηθεί στο σύνολό του. Η ακολουθούμενη πολιτική είναι μια πολιτική της φτώχειας της οποίας τα δυσμενή αποτελέσματα θα γίνεται όλο και δυσκολότερο να αντιστραφούν όσο αφήνουμε την καταστροφή να συνεχίζεται. Όσο περισσότερο παραγωγικό δυναμικό καταστρέφεται τόσο μεγαλύτερη και πιο δύσκολη θα είναι η προσπάθεια να μειώσουμε στη συνέχεια την ανεργία.

2. Η πολιτική της φτώχειας θέτει τις βάσεις για τον μακροχρόνιο μαρασμό της χώρας και την χρόνια ανεργία με μοναδικό ορίζοντα την κινεζοποίηση της αγοράς εργασίας, της οικονομίας συνολικά και του πολιτικού καθεστώτος.

Απέναντι σε αυτήν την πολιτική, οφείλουμε να διασώσουμε το παραγωγικό δυναμικό της χώρας για να επιβιώσουμε, και πέραν του προφανούς καθήκοντος να ανατραπεί το συντομότερο δυνατό αυτή η πολιτική, δεν μας απομένουν πολλές επιλογές εκτός από τον δρόμο που μας δείχνει η ΒΙΟΜΕ. Θα πρέπει δηλαδή να ενθαρρύνουμε, να ενισχύσουμε και να εργαστούμε σκληρά για να περάσουν στα χέρια των ίδιων των εργαζομένων όσες επιχειρήσεις εγκαταλείπονται από τους ιδιοκτήτες τους. Επομένως, η περίπτωση της ΒΙΟΜΕ, δεν αφορά μόνο την δυνατότητα των εργαζομένων σε αυτήν να απασχοληθούν και να επιβιώσουν, ούτε εξαντλείται η σημασία της στο μεγάλο συμβολικό φορτίο του εγχειρήματος. Υποδεικνύει και με ποιο τρόπο η κυβέρνηση της Αριστεράς θα μπορέσει να διασώσει το παραγωγικό δυναμικό προκειμένου να αντιμετωπίσει με ικανοποιητικούς ρυθμούς το δραματικά υψηλό μέγεθος της ανεργίας. Εξαρτώνται από αυτή τη διάσωση οι βαθμοί ελευθερίας που θα έχει η κυβέρνηση για να ασκήσει αποτελεσματική πολιτική.

Η διαπίστωση ότι η παρατεινόμενη ύφεση καταστρέφει το παραγωγικό δυναμικό δεν πρέπει να οδηγεί σε σκέψεις και αμφιβολίες αν θα γίνει δυνατή η αύξηση των μισθών. Πρέπει να οδηγήσει σε μια συστηματική, μελετημένη, αποφασιστική, πολιτική παρέμβαση για να περάσουν στα χέρια των εργαζομένων οι επιχειρήσεις που κλείνουν ώστε να διασώσουμε το παραγωγικό δυναμικό της χώρας.

Όλες οι επιχειρήσεις που κλείνουν, λοιπόν, να περνάνε στα χέρια των εργαζομένων! Αν δεν μπορούν τα αφεντικά, μπορούμε εμείς!