"Δεν θα περάσουν!" Το επίκαιρο μήνυμα της Cable Street!

Αναδημοσίευση από το "Γη και Ελευθερία"

Το 1936 ήταν μια χρονιά όξυνσης των ανταγωνισμών, τόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών -που μετά την κρίση του 1929 είχαν μπει σε μια τροχιά οικονομικής ανάπτυξης με κέντρο την πολεμική προετοιμασία- όσο και κυριότερα στο εσωτερικό τους, ενάντια στα λαικά στρώματα και κύρια στην εργατική τάξη, που τελικά θα αποτελούσε και τον κύριο στόχο για τα κανόνια που η ίδια κατασκεύαζε στον επερχόμενο πόλεμο. Στην Αγγλία, η εργατική τάξη έδειχνε να μην έχει αναρρώσει ακόμη από την ήττα της Γενικής Απεργίας του 1926 και τη συνακόλουθη αποσύνθεση μέρους της Αριστεράς. Οι φιλελεύθεροι "Τόρυς" πατούσαν γερά στην κυβέρνηση, αποτελώντας την αιχμή του δόρατος της επίθεσης στην εργατική τάξη, που έβλεπε τα πιο περιθωριοποιημένα κομμάτια της (άνεργοι κλπ) να υποτιμούνται ακόμα περισσότερο. Εκτός όμως από την κεντρική πολιτική σκηνή, μια άλλη δύναμη έκανε την εμφάνισή της, οικειοποιούμενη χαρακτηριστικά του εργατικού κινήματος: οι φασίστες.

Ο Άγγλος φασίστας  Oswald Mosley.

Στα 1932, ο Sir Oswald Mosley ενοποιεί τις διάφορες φασιστικές συμμορίες σε ένα “νόμιμο” και αναγνωρίσιμο κόμμα: τη Βρετανική Ένωση Φασιστών, που θα εδραιωθεί στο “δρόμο” μέσω της δράσης “ομάδων περιφρούρησης”/μελανοχιτώνων και θα φτάσει να αριθμεί πάνω από 50.000 μέλη. Στην καρδιά του Λονδίνου, την περιβόητη οδό Cable Street, θα επιλέξουν οι φασίστες του Mosley να κάνουν μια επίδειξη δύναμης στις 4/10/1936.

Η επιλογή της Cable Street στο East End, εκλήφθηκε άμεσα από το οργανωμένο προλεταριάτο ως πρόκληση. Επρόκειτο για μια συνοικία σε μεγάλο βαθμό μεταναστών (κατά κύριο λόγο Εβραίοι-πάνω από 100.000-), ενώ το γειτονικό Limehouse ήταν στην κυριολεξία η Chinatown της εποχής, με επίσης μεγάλο αριθμό αφρικανών μεταναστών. Οι μετανάστες, Εβραίοι, Ιρλανδοί, Ελληνοκύπριοι, ήταν ο κύριος στόχος των φασιστικών κηρυγμάτων μίσους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς εργάζονταν στο λιμάνι και στα εργοστάσια της περιοχής. 

Μιλάμε δηλαδή για μια “ζωντανή” γειτονιά μεταναστών, με έντονη παρέμβαση από την Αριστερά (την εποχή εκείνη οι εφημερίδες της Αριστεράς μπαίνουν σε πάνω από 1.000.000 σπίτια) και το αγγλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ωστόσο, η πρώτη αντίδραση ήταν τουλάχιστον “αμήχανη”. Το Εβραϊκό συμβούλιο καλεί τα μέλη του να παραμείνουν στα σπίτια τους κλειδαμπαρωμένοι και να αποφύγουν κάθε δημόσια εκδήλωση (“Εβραίοι που θα θεαθούν να λαμβάνουν μέρος σε έκτροπα, οσοδήποτε άθελά τους, θα ενισχύσουν τον αντισημιτισμό”: η ίδια τακτική που είχαν ακολουθήσει τα Εβραϊκά Συμβούλια της Γερμανίας, με τραγικά αποτελέσματα μόλις λίγα χρόνια πριν), ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα θα καλέσει μια “αντιφασιστική” συγκέντρωση στην Trafalgar Square, πολλά χιλιόμετρα μακρυά από το Stepney, ως ένδειξη συμπαράστασης στους αντιφασίστες της Ισπανίας! (εξάλλου αρκετοί ήταν οι άγγλοι που συμμετείχαν στις διεθνείς ταξιαρχίες πολεμώντας τις ορδές του Φράνκο). 

Παρόμοια η κατάσταση και στο Εργατικό Κόμμα, ενώ από διάφορους κύκλους των παραπάνω κυκλοφορεί μια Συλλογή Υπογραφών που καλεί την αστυνομία να απαγορεύσει την πορεία των φασιστών: πάνω από 100.000 άνθρωποι θα βάλουν την υπογραφή τους. Τελευταία στιγμή, κι ενώ η Αριστερά κινδύνευε να εκτεθεί ανεπανόρθωτα απέναντι στην εργατική τάξη, αντιτιθέμενη στον φασισμό στην Ισπανία αλλά αφήνοντάς τον να δράσει ελεύθερα κι ανεμπόδιστα στο Λονδίνο, οι συγκεντρώσεις ακυρώνονται και ο κόσμος αρχίζει να μαζεύεται στην Cable Street. Τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος φτάνουν στην περιοχή για να αντικρύσουν μια λαοθάλασσα από κατοίκους αποφασισμένους να αντισταθούν στους φασίστες με την φυσική παρουσία τους στους δρόμους: "No Pasaran - They shall not pass!"

Η αστυνομία θα στείλει άμεσα 4.000 έφιππους και 6.000 πεζούς αστυνομικούς για να εμποδίσει την αντιδιαδήλωση και να επιτρέψει να γίνει κανονικά η συγκέντρωση και η πορεία των φασιστών! Οι εκτιμήσεις για το μέγεθος της αντιδιαδήλωσης αναφέρουν από 350.000 έως και πάνω από 500.000 αντιφασίστες. Ξηλώνονται πεζοδρόμια, αναποδογυρίζονται λεωφορεία για να στηθούν οδοφράγματα, γυναίκες πετάνε γλάστρες και σκουπίδια απ’ τα παράθυρά τους στους έφιππους αστυνομικούς, ενώ πιτσιρικάδες της γειτονιάς αδειάζουν σακούλες με πιπέρι στα μούτρα των αλόγων, και πετούν μπίλιες στο δρόμο, κάνοντάς τα να χάνουν τον έλεγχο και να πέφτουν! 

Η αστυνομία θα καταφέρει παρολαυτά να σχηματίσει “αλυσίδα προστασίας-κορδόνι” γύρω από το σημείο της συγκέντρωσης, προστατεύοντας έτσι τον Mosley και τους μελανοχιτώνες του. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς κατάφεραν να διαφύγουν προς το Hyde Park (ο ίδιος ο Mosley φυγαδεύτηκε με αυτοκίνητο μετά από συντονισμένες επιθέσεις έφιππων αστυνομικών ώστε να σπάσει το οργισμένο πλήθος που επεδίωκε να τον λιντσάρει), ενώ ακόμα μεγαλύτερες συμπλοκές καταγράφηκαν μεταξύ της έφιππης αστυνομίας που επέδραμε συνεχώς ενάντια στους αντιφασίστες διαδηλωτές που επί ώρες κρατούσαν την Cable Street άπαρτο κάστρο του αντιφασιστικού αγώνα.

“Και δεν ήταν το θέμα απλά οι Εβραίοι που βρέθηκαν εκεί στις 4 Οκτώβρη, το πιο εκπληκτικό πράγμα ήταν να βλέπεις έναν καλοντυμένο Ορθόδοξο Εβραίο να στέκεται δίπλα σ’ έναν Ιρλανδό λιμενεργάτη με μια σιδερόβεργα στα χέρια. Αυτό ήταν κάτι το απίστευτο. Κι αυτό γιατί, δεν είχαμε να κάνουμε με μια αναμέτρηση μεταξύ Εβραίων και φασιστών, αλλά ήταν ένα ζήτημα όλων των ανθρώπων που καταλάβαιναν τί είναι ο φασισμός. Και για μένα, ήταν η συνέχεια του αγώνα στην Ισπανία!” θα καταγράψει ο  Charlie Goodman, στο βιβλίο του “The Battle Of Cable Street, 1936”. Ο  αγγλοεβραίος Charlie, εργάτης κλωστοϋφαντουργίας, και μόνιμος κάτοικος της περιοχής θα συλληφθεί από την αστυνομία εκείνη την ημέρα και θα καταδικαστεί σε πολύμηνη φυλάκιση.

Η σύλληψη του Charlie Goodman.

Σύμφωνα επίσης με το -τότε- στέλεχος του Βρετανικού Κομουνιστικού Κόμματος, Joe Jacobs: “Η ήττα του Mosley είχε δρομολογηθεί πολύ νωρίτερα, όταν απέτυχε να κερδίσει έδαφος στο Shadwell και το Wapping, όπου ζούσαν ιρλανδικής καταγωγής λιμενεργάτες, με ισχυρό το στοιχείο του καθολικισμού, αλλά και μια μακρά ιστορία εργατικών αγώνων πίσω τους. Οι Εβραίοι του Ανατολικού Λονδίνου δε θα μπορούσαν, κατά τη γνώμη μου, να διώξουν τον Mosley χωρίς την υποστήριξη αυτών των γειτονιών στα νότια της Εβραϊκής συνοικίας...”

Υπήρξαν 150 συλλήψεις. Αρκετά μέλη της αστυνομίας απήχθησαν από διαδηλωτές. 175 άτομα (συμπεριλαμβανομένων γυναικών, παιδιών και αστυνομικών) τραυματίστηκαν. Πολλοί από τους συλληφθέντες διαδηλωτές ανέφεραν τη σκληρή μεταχείριση στα χέρια της αστυνομίας. Οι περισσότεροι κατηγορήθηκαν για απλή παρεμπόδιση της αστυνομίας και τους επιβλήθηκε πρόστιμο £5, αλλά αρκετοί απ' αυτούς κρίθηκαν ένοχοι για συμπλοκή και καταδικάστηκαν σε 3 μήνες καταναγκαστικής εργασίας. Η μάχη της Cable Street ήταν ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στην ψήφιση του νόμου περί Δημόσιας Τάξης το 1936 σύμφωνα με τον οποίο απαιτείται η συγκατάθεση της αστυνομίας για τη διεξαγωγή πολιτικών πορειών και απαγορεύεται η χρήση πολιτικών στολών δημοσίως.

Ο πρώην γραμματέας της τοπικής οργάνωσης των Νέων Κομμουνιστών, στο Mile End, Max Levitas, είναι ένας από τους ελάχιστους εν ζωή ανθρώπους που βίωσαν τα γεγονότα εκείνης της ημέρας. «Πραγματικά ήταν ένα μεγάλο θέαμα: μια νίκη εναντίον τόσο του κράτους όσο και των φασιστών. Τους σταματήσαμε, προτού παρελάσουν στο East End του Λονδίνου. Αν είχαν διαδηλώσει, θα είχαμε πολλές ανθρώπινες απώλειες» υποστηρίζει ο ίδιος. 

«Ο τοπικός πληθυσμός ήταν εξ αρχής αρνητικός στο άκουσμα της είδησης για την πορεία, που θα περνούσε από το East End. Παρά τις προειδοποιήσεις για ακραία φαινόμενα βίας με αφορμή την παρέλαση των φασιστών, η βρετανική κυβέρνηση όχι μόνο αρνήθηκε να απαγορεύσει την πορεία, αλλά διέταξε να τη συνοδεύσει μεγάλη αστυνομική δύναμη, με στόχο να εξασφαλίσει ότι οι  οπαδοί του Mosley θα ολοκλήρωναν την πορεία που είχαν προγραμματίσει.»

«Όλα τα σπίτια και τα διαμερίσματα στο Stepney είχαν στην πόρτα τους φυλλάδιο με το οποίο καλούσαμε τον κόσμο να αντισταθεί στην κίνηση των φασιστών. Έτσι πείσαμε τον κόσμο να βγει στου δρόμους. Η αστυνομία προσπάθησε να έρθει μέσω της Cable Street, για ν' ανοίξει το δρόμο για τους Μελανοχίτωνες και στη συνέχεια προσπάθησαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους κάποια δρομάκια. Αλλά δεν τα κατάφεραν», αναφέρει ο Max Levitas.

«Υπήρχαν τόσοι πολλοί άνθρωποι έξω. Οι κάτοικοι της Cable Street  πέταγαν σκουπίδια, σάπια λαχανικά από τα παράθυρά τους. Οι ντόπιοι πετούσαν μάρμαρα στους δρόμους επάνω στα οποία γλιστρούσαν τα άλογα της αστυνομίας και έπεφταν κάτω μαζί με τους ιππείς τους. Οι καταστηματάρχες έφτιαξαν οδοφράγματα με τα καροτσάκια που χρησιμοποιούσαν ως πάγκους πώλησης λαχανικών και φρούτων. Επίσης, η πρόσβαση στην Commercial Street ήταν αδύνατη, καθώς οι κάτοικοι της περιοχής την μπλόκαραν αναποδογυρίζοντας τα βαγόνια του τραμ» εξιστορεί ο 96χρονος Levitas. 

Ο Mosley τελικά, παραδέχτηκε την ήττα του και μαζί με τους υποστηρικτές του πήραν το δρόμο της επιστροφής. «Μας είπαν στις 3 μμ ότι η πορεία μέσα από το East End δε θα πραγματοποιηθεί. Ο κόσμος ξέσπασε ζητωκραυγάζοντας. Όλοι ήταν ευτυχισμένοι και φώναζαν: Ελάτε ξανά και θα πάθετε τα ίδια », θυμάται ο Max Levitas.

Ο Mosley συνέχισε να οργανώνει κι άλλες πορείες, ενώ οι Μελανοχίτωνες εξακολούθησαν να τον υποστηρίζουν σε αυτές τις προσπάθειες. Θέλοντας να τερματίσει την κοινωνική αναστάτωση που προκαλούσε ο Mosley και οι ομοϊδεάτες του, η βρετανική κυβέρνηση ψήφισε το 1936 το Νόμο περί Δημόσιας Τάξης, πράξη με την οποία η Βρετανική Ένωση Φασιστών αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την παραστρατιωτική τακτική της. Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ευρώπη ο Mosley ηγήθηκε μιας ιδιότυπης δήθεν "φιλειρηνικής" και στην πραγματικότητα βαθύτατα φιλοναζιστικής, κίνησης. 

Την 23η Μαΐου του 1940 και ενώ η Βρετανία θρηνούσε ήδη χιλιάδες νεκρούς στον πόλεμο με την Ναζιστική Γερμανία, ο Mosley οδηγήθηκε στην φυλακή και το κόμμα του στην παρανομία. Παρόλα αυτά δεν θα μείνει στην φυλακή παρά για πολύ λίγο καιρό: η Βρετανική Κυβέρνηση θα τον απελευθερώσει το Νοέμβριο του 1943, και ενώ ο πόλεμος μαίνεται σε όλη την Ευρώπη. Θα φύγει από την ζωή πλήρης ημερών στις 3 Δεκεμβρίου του 1980, στην κυριολεξία ξεχασμένος στην λήθη της ιστορίας! Σε αντίθεση με την "μάχη της Cable Street" που παραμένει ζωντανό σύμβολο μέχρι τις ημέρες μας!

Τα διδάγματα από τη μάχη της Cable Street παραμένουν επίκαιρα τονίζει ο Max Levitas και καταλήγει: «Λόγω της Cable Street, οι νέοι άνθρωποι μαθαίνουν από τους αγώνες που σημειώθηκαν στη δεκαετία του 1930. Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να είμαστε ενωμένοι στον αγώνα κατά του ρατσισμού!»

Πηγές: 

Η αντιφασιστική μάχη στην Cable Street.

Για την μάχη της Cable Street.