Αποπηγάδι: Nερό, το πιο πολύτιμο αγαθό!

Αναδημοσίευση άρθρου της Νέλλης Ψαρρού από το UNFOLLOW #7, που κυκλοφορεί, εκεί και η συνέχεια.

Ένας νεκρός δασολόγος, μια ορεινή, προστατευόμενη περιοχή της Κρήτης με παγκόσμιου ενδιαφέροντος απειλούμενη πανίδα, τρομοκρατημένοι κάτοικοι, τα πανταχού παρόντα ΜΑΤ, και μια ισχυρή πολυεθνική εταιρεία ενέργειας στο κυνήγι της «πράσινης ανάπτυξης»… Ποιον ευνοεί η ομερτά γύρω από τις καταναγκαστικές απαλλοτριώσεις, τη συγκάληψη διαδικασιών και τη διαστρέβλωση στοιχείων; Τι συμβαίνει στο Αποπηγάδι;

Νεκρός βρέθηκε ο δασολόγος Κώστας Πενταράκης στις 9 Μαΐου 2012 σε μια χαράδρα του νομού Χανίων, ύστερα από 14 μήνες που αγνοούνταν. Τα αίτια του θανάτου του παραμένουν αδιευκρίνιστα.

Αποπηγάδι. Ορεινός όγκος του νομού Χανίων. Μια περιοχή σχεδόν απάτητη, γεμάτη πηγές και τρεχούμενα νερά αναγνωρισμένης ποιότητας, γεμάτη τεράστιες καστανιές, κουμαριές, κερασιές, βελανιδιές, μοναδικά ερικοδάση και πάμπολλες καλλιέργειες. Με τόσο πυκνή βλάστηση που νομίζεις πως είσαι σε ζούγκλα, και τα λιγοστά σπίτια βρίσκονται κρυμμένα σε μια φυσική παραλλαγή. Κηρυγμένη ως προστατευόμενη περιοχή (ΦΕΚ 65/3.2.2006), με πληθώρα σπάνιων και ενδημικών φυτών, χώρο τροφοληψίας μεγάλων αρπακτικών πουλιών (γυπαετοί, όρνεα, χρυσαετοί κ.ά.) και πτητικός διάδρομος μεταναστευτικών πουλιών – πολλά από τα οποία, μαζί με αρκετά θηλαστικά, αποτελούν απειλούμενα είδη παγκόσμιου ενδιαφέροντος, που τελούν υπό αυστηρή κοινοτική προστασία. Σε αυτή την περιοχή ξεκινά η ιστορία μας.

Το 2001, με ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. Βουκολιών γίνεται αποδεκτό το αίτημα της κατασκευαστικής εταιρείας Κτίστωρ ΑΤΕ (εκπρόσωπος, κ. Γιώργος Φακίδης) «να προχωρήσει στις απαιτούμενες μελέτες για τη δημιουργία αιολικού πάρκου στην περιοχή… αφού υπάρχει η διαβεβαίωση ότι ο Δήμος θα έχει οικονομικές απολαβές και έμμεσα οφέλη… Η εταιρεία κατά τη διάρκεια της έρευνάς της υποχρεούται αφενός να ενημερώνει το Δήμο για κάθε παρέμβαση που πρέπει να γίνει, προκειμένου να υπάρξει προστασία των ιδιοκτησιών των Δημοτών μας αλλά και του περιβάλλοντος». Σιωπή. Τις χρονιές 2004-6, μετά από διαδοχικές αιτήσεις των εταιρειών Υδροαιολική Κρήτης Α.Ε. (που συστεγάζεται με την Κτίστωρ), Αιολική Μουσούρων Ο.Ε. (διακριτικός τίτλος της «Παναγιώτης Λαγαδάκος & ΣΙΑ Ο.Ε. & Ε.Ε.), Leontio Aiolos Α.Ε. και Aries Aiolos Ενεργειακή Α.Ε., το δασαρχείο Χανίων προχωρεί στις πράξεις αποχαρακτηρισμού ιδιωτικών γεωργικών και κτηνοτροφικών εκτάσεων, τις οποίες χαρακτηρίζει δασικές. Οι ιδιοκτήτες των εκτάσεων δεν γνωρίζουν τίποτα, ούτε ενημερώνονται από τις δημοτικές αρχές – που αργότερα δήλωσαν άγνοια, ενώ υπήρχε έγγραφο μνημόνιο συνεργασίας του δημάρχου με την εταιρεία. Συνολικά, 2.700 στρέμματα χαρακτηρίζονται δασικά στο Αποπηγάδι ως το τέλος του 2006. Για να τελεσιδικήσει ο χαρακτηρισμός πρέπει να γίνει δημόσια ανάρτηση και να περάσει προθεσμία 60 ημερών για τυχόν ενστάσεις. Και πράγματι έτσι γίνεται. Και μάλιστα οι εκτάσεις δεν κηρύσσονται απλώς δασικές, αλλά δημόσιες δασικές! Διότι εφαρμόστηκε νόμος (Ν. 998/79) που τεκμαίρει κυριότητα των δασικών εκτάσεων υπέρ του δημοσίου εφόσον δεν αποδειχτεί ότι είναι ιδιωτικές – αυτός είναι και ο σκοπός των ενστάσεων. Να επισημανθεί βέβαια εδώ ότι ο εν λόγω νόμος δεν ισχύει για την Κρήτη, καθώς, από την ένωσή της με την Ελλάδα και μετά, αναγνωρίστηκε η κτήση των γαιών της από τους ντόπιους λόγω επαναστατικού δικαίου (δηλαδή η νομή των γαιών γίνεται προς τους επαναστάτες που απελευθέρωσαν την Κρήτη) και όχι ως ανήκοντα στο Οθωμανικό δημόσιο που περιήλθαν αυτοδικαίως στο ελληνικό κράτος (Ν. 147/1914). Εν πάση περιπτώσει, μετά την ανάρτηση των χαρακτηρισμών η απόφαση τελεσιδικεί και οι εκτάσεις θεωρούνται δημόσιες δασικές. Στη συνέχεια παραχωρείται στην εταιρεία μέρος τους που ήταν αναγκαίο για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών για 99 χρόνια έναντι 93.300 ευρώ (ΚΥΑ 91384/1057/7-6-2007).

Οι ντόπιοι κατάλαβαν τι είχε συμβεί τον Ιούλιο του 2008, αφού άρχισαν οι πρώτες μπουλντόζες να σκάβουν, χωρίς κανείς από τους ιθύνοντες να απαντά στο «για ποιο λόγο σκάβουν;». Ξαφνικά βρέθηκαν χωρίς τη γη τους! Κάποιες πράξεις χαρακτηρισμού δεν είχαν γίνει νόμιμα, αφού αναρτήθηκαν σε άλλο δήμο(!), και είχαν δημοσιευτεί σε πολύ μικρής κυκλοφορίας εφημερίδα των Χανίων. Μάλιστα, σε αυτές τις αναρτήσεις το Αποπηγάδι αναφέρονταν ως «Στρογγυλή Κορυφή», μια ονομασία μη αναγνωρίσιμη για τους ντόπιους, καθώς απαντά μόνο σε στρατιωτικούς χάρτες. Όπως αργότερα αναγνώρισε το ΥΠΕΚΑ, τα τρία τέταρτα των αναρτήσεων δεν είχαν γίνει νόμιμα και διατάχτηκε η εκ νέου ανάρτηση συγκεκριμένων μόνο τμημάτων τους. Μετά από μεγάλο αγώνα των κατοίκων και έξοδα χιλιάδων ευρώ, έγιναν μερικές από αυτές τις αναρτήσεις το 2011 (αφού τα πρώτα έργα είχαν ολοκληρωθεί) και οι ιδιοκτήτες υπέβαλαν τις ενστάσεις τους. Ενστάσεις που δεν έχουν ακόμη σήμερα απαντηθεί.

[...]

Η εταιρεία τώρα αγοράζει γη στα γύρω χωριά απειλώντας όσους δεν δίνουν τη γη ότι «θα σ’ την πάρουμε ούτως ή άλλως όπως στο Αποπηγάδι και δεν θα πάρεις και λεφτά». Μάλιστα, στα συμβόλαια μεταβίβασης παρατηρεί κανείς πρωτότυπες ρήτρες εχεμύθειας, μη αναγνώρισης τυχών «λαθών» από την εταιρεία και άλλα πολλά. Επίσης, μέχρι πάνω από τα σπίτια του χωριού Σπίνα φτάνουν οι χαρακτηρισμένες εκτάσεις, ενώ στην άδεια εγκατάστασης αναφέρεται ότι η έκταση θα περιφραχτεί, θα μπουν κάμερες και θα είναι διαθέσιμη «για κάθε άλλη νόμιμη χρήση κατά το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης».

[...]

Ποια εταιρεία; Η EEN Hellas AE, θυγατρική της γαλλικής EDF EN, του ομίλου EDF (Électricité de France). Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρισμού, με παραρτήματα σε όλο τον κόσμο, που ταυτόχρονα κατείχε το κρατικό μονοπώλιο στη Γαλλία ως το 2004 – στη συνέχεια μετοχοποίησε το 20%. Ένα ενδιαφέρον αμάλγαμα πολυεθνικής κρατικομονοπωλιακής επιχείρησης, με 58 πυρηνικούς αντιδραστήρες στη Γαλλία: το 75% της παραγόμενης ενέργειας είναι πυρηνική, το 16% υδροηλεκτρική, το 10% θερμική και το 0,1% αιολική.Αυτής της εταιρείας αποτελούν εντέλει θυγατρικές οι πέντε αρχικές εταιρείες με τα ελληνικά ονόματα, που ενίοτε συστεγάζονται, και πάντα εκπροσωπούνταν από τους ίδιους ανθρώπους: τον κ. Φακίδη και τον κ. Νικηφοράκη. Και με τις ελληνικές αρχές στο πλευρό των «επενδυτών»: οι βοσκοί των χωριών που αντιστάθηκαν μηνύονται πλέον συνεχώς για ελεύθερη βόσκηση των ζώων τους, ή συλλαμβάνονται στην αυλή των σπιτιών τους, σε αντίθεση με αυτούς των άλλων, ήσυχων χωριών της περιοχής. (Να σημειωθεί ότι, από πληροφορίες που έχουμε σχετικά με μια άλλη υπόθεση ΑΠΕ στη Λακωνία, τα ίδια άτομα και διαδικασίες ακριβώς έχουν χρησιμοποιηθεί και εκεί.)

[...]

Η δεύτερη ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) υπογράφτηκε το Σεπτέμβρη του 2011από τον περιφερειάρχη Κρήτης κ. Καρούντζο (με τις αυξημένες αρμοδιότητες λόγω «Καλλικράτη»), παρά την αρνητική γνωμοδότηση της δ/νσης Δασών Χανίων, που υπογράφει ο δασολόγος, εισηγητής του δασαρχείου, Κώστας Πενταράκης στις 14/12/2010. Αμέσως μετά την αρνητική γνωμοδότησή του για τα υβριδικά έργα που σχεδιάζονταν, το Δεκέμβριο του 2010, για την οποία είχε δηλώσει ότι δεχόταν πολύ μεγάλες πιέσεις, έπαψε να εργάζεται στην υπόθεση του Αποπηγαδίου. Λίγους μήνες μετά, στις 12/3/2011 ο δασολόγος Κώστας Πενταράκης εξαφανίστηκε. 

Παρά τις πολυήμερες εντατικές έρευνες, ακόμη και με ελικόπτερο, δεν βρέθηκε κανένα ίχνος του. Τελικά, στις 9/5/2012, 14 μήνες μετά, εντοπίστηκε το αυτοκίνητό του στον πάτο μιας χαράδρας 300 μέτρων ανάμεσα στα χωριά Μεσκλά και Θέρισο, και ο ίδιος στη θέση του οδηγού.Tα αίτια του θανάτου παραμένουν αδιευκρίνιστα λόγω προχωρημένης σήψης.

[...]