Όχι στην καύση των αστικών απορριμάτων

Αναρτούμε Σχέδιο Ψηφίσματος για την «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ» το οποίο σε συνεργασία με την Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων  καταθέσαμε στη Διοικούσα του ΤΕΕ και σε επιστημονικούς Συλλόγους.

Κύριο χαρακτηριστικό του υφιστάμενου εθνικού σχεδιασμού, αλλά και των περιφερειακών σχεδιασμών διαχείρισης αστικών απορριμμάτων αποτελεί η επιλογή των μεγάλων κεντρικών εγκαταστάσεων διαχείρισης, τύπου Φυλής. Στο σύνολο, σχεδόν, αυτών των εγκαταστάσεων προβλέπεται η κατασκευή σύνθετων μονάδων μηχανικής – βιολογικής επεξεργασίας, άμεσα συνδεδεμένων με τη λογική της «ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων», αφού το κύριο προϊόν τους είναι τα δευτερογενή στερεά καύσιμα RDF και SRF. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αποτελεί ο μονομερής προσανατολισμός στις, περιορισμένης εμπορικής εφαρμογής και, μονάδες βιοξήρανσης, τεράστιας δυναμικότητας. Είναι αξιοσημείωτο, από αυτήν την άποψη, ότι η προβλεπόμενη δυναμικότητα αυτών των μονάδων πλησιάζει το άθροισμα της δυναμικότητας των μονάδων, που έχουν εγκατασταθεί σε όλο τον κόσμο, μέχρι αυτή τη στιγμή.

Για το λόγο αυτό, οι συγκεκριμένες μονάδες συνοδεύονται ή προϋποθέτουν την ύπαρξη μονάδων καύσης των δευτερογενών καυσίμων. Παράλληλα, και με τον μανδύα των ΑΠΕ, έχουν δρομολογηθεί επενδύσεις μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με καύση εγχώριων ή εισαγομένων προϊόντων επεξεργασίας απορριμμάτων, με πρώτο κραυγαλέο παράδειγμα την αδειοδότηση από τη ΡΑΕ σχετικής μονάδας στο Βόλο. Αυτές οι εξελίξεις αξιοποιούνται από τους υποστηρικτές της απευθείας καύσης των απορριμμάτων, που ισχυρίζονται ότι στο ίδιο προνομιακό καθεστώς επιδότησης σαν ΑΠΕ, μπορεί να ενταχθεί και η καύση σύμμεικτων απορριμμάτων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στη συστηματική αυτή προσπάθεια έρχεται να προστεθεί και μια φιλολογία ωραιοποίησης και άλλων μορφών θερμικής επεξεργασίας, όπως η αεριοποίηση, η πυρόλυση κλπ.

Οι επιλογές αυτές θεωρούμε ότι όχι μόνον δεν αποτελούν λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων, αντίθετα θα οξύνουν τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις του προβλήματος:

1. Θεωρούμε ότι η διαχείριση των απορριμμάτων, σε μεγάλης κλίμακας, πανάκριβες και προβληματικές εγκαταστάσεις θερμικής - ενεργειακής αξιοποίησης είναι ευθέως ανταγωνιστική στις αποκεντρωμένες, οικονομικές, περιβαλλοντικά ασφαλείς και προσιτές στους πολίτες λύσεις διαχείρισης, που προτάσσουν τη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση, σε μια προοπτική μηδενικών αποβλήτων.
2. Η ενεργειακή αξιοποίηση, όπως και η ταφή, είναι επιλογές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σαν τελική λύση για μικρό κλάσμα των απορριμμάτων, αφού εξαντληθούν οι δυνατότητες πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Στην Ελλάδα, όπου το ποσοστό ανακύκλωσης των απορριμμάτων είναι ακόμα κάτω του 10%, δεν μπορεί να προτάσσεται η ενεργειακή αξιοποίηση γιατί, εκ των πραγμάτων, λειτουργεί ανταγωνιστικά και υπονομευτικά σε κάθε προσπάθεια εναλλακτικής διαχείρισης.
3. Τα εργοστάσια καύσης αποβλήτων σε όλο τον κόσμο ενοχοποιούνται για την έκλυση διοξινών και άλλων τοξικών ουσιών, καθώς και για ένα σημαντικό ποσοστό των εκλύσεων υδραργύρου στο περιβάλλον.
4. Η σημερινή τεχνολογία δεν παρέχει δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης των συγκεντρώσεων των πιο τοξικών ρύπων.
5. Η καύση δεν μας απαλλάσσει από τους χώρους ταφής, αντίθετα δημιουργεί την ανάγκη για κατασκευή χώρων ταφής των τοξικών υπολειμμάτων της διαδικασίας.
6. Είναι η πιο ακριβή επιλογή, τόσο όσο αφορά τα κόστη κατασκευής, όσο και τα κόστη λειτουργίας. Κατά συνέπεια, είναι απαγορευτική για την Ελλάδα σε συνθήκες οξύτατης οικονομικής κρίσης.
7. Η καύση των απορριμμάτων δημιουργεί λιγότερες θέσεις εργασίας, σε σχέση με την ανακύκλωση. Δεν μπορεί, επομένως, να προκρίνεται σε μια περίοδο διαρκούς αύξησης των ανέργων.
8. Πρόκειται για μια εξ ολοκλήρου εισαγόμενη τεχνολογία που δεν δημιουργεί συνθήκες αξιοποίησης του επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να αξιοποιηθεί στην έρευνα, την καινοτομία, το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση συστημάτων και εγκαταστάσεων ανακύκλωσης – κομποστοποίησης σε αποκεντρωμένη βάση.
9. Έχει χαμηλό συντελεστή ενεργειακής απόδοσης, ιδιαίτερα στην περίπτωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τα απορρίμματα. Η τηλεθέρμανση η οποία έχει λίγο μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης δεν έχει κανένα νόημα σε χώρες με εύκρατο κλίμα.
10. Η ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ΑΠΕ - όπως προτείνουν οι υποστηρικτές της εν λόγω τεχνολογίας - και να επιδοτηθεί ως τέτοια, αφενός λόγω του μη φιλικού προς το περιβάλλον χαρακτήρα της, αφετέρου λόγω του χαμηλού συντελεστή απόδοσής της.

Για όλους τους παραπάνω λόγους πιστεύουμε ότι οι δρομολογούμενες επενδύσεις σε τεχνολογίες θερμικής αξιοποίησης των απορριμμάτων πρέπει άμεσα να ακυρωθούν. Οι προβλεπόμενοι για αυτές πόροι, εθνικοί ή ευρωπαϊκοί (ΕΣΠΑ), να διατεθούν για την ενίσχυση προγραμμάτων μείωσης της ποσότητας των παραγομένων απορριμμάτων, διαλογής στην πηγή, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης. Η ουσιαστική εμπλοκή των πολιτών και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε αυτή τη διαδικασία πιστεύουμε ότι είναι βασικός παράγοντας επιτυχίας.