Δημήτρης Μπαλαμπανίδης/Εύα Παπατζανή/Δημήτρης Πέττας
τχ. 142 Σύγχρονα Θέματα
Η ευρέως πια διαδεδομένη και γνωστή πρακτική του Airbnb έχει σχολιαστεί εκτενώς στον ημερήσιο Τύπο ενώ προσελκύει όλο και περισσότερο και το επιστημονικό ενδιαφέρον. Με τις εξελίξεις γύρω από το θέμα να είναι ταχύτατες και με δεδομένη, προς το παρόν, την έλλειψη συστηματικών σχετικών επιστημονικών μελετών, πολλά από αυτά που έχουν γραφτεί μοιάζουν ήδη «ξεπερασμένα», παρουσιάζουν ανακρίβειες και, συχνά, επιμένουν σε ορισμένες μόνο όψεις του φαινομένου Airbnb, αποκρύπτοντας, αφελώς ή εσκεμμένα, κάποιες άλλες.
Ξεκινώντας από τον ορισμό της Airbnb βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων, η ιδέα γεννήθηκε το 2007 από δύο νεαρούς συγκατοίκους που δυσκολεύονταν να πληρώσουν το ενοίκιο του μικρού και ακριβού διαμερίσματός τους στο Σαν Φρανσίσκο. Η λύση δόθηκε μισθώνοντας για λίγες μέρες τον μήνα ένα φουσκωτό στρώμα ύπνου στο πάτωμα του υπνοδωματίου τους και προσφέροντας στους φιλοξενούμενους ένα πρόχειρο σπιτικό πρωινό, από όπου και η ετυμολογία του ακρωνυμίου Airbnb: Air, Bed and Breakfast. Στην αρχική αυτή εκδοχή της, η πρακτική που εισήγαγαν οι δύο νεαροί δικαίως θεωρήθηκε ως μέρος της λεγόμενης «οικονομίας διαμοιρασμού» (sharing economy), δηλαδή μιας διαφορετικής οικονομίας μεταξύ χρηστών που μοιράζονται αγαθά και υπηρεσίες μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες και χωρίς μεσάζοντες. Γρήγορα, όμως, η ιδέα της πρόχειρης μίσθωσης ενός στρώματος ύπνου στο δωμάτιο όπου διαμένει και ο ίδιος ο εκμισθωτής εξελίχθηκε σε πρακτική μίσθωσης μέχρι και ολόκληρου του ακινήτου έτσι όπως τη γνωρίζαμε μέχρι πρόσφατα, με μόνη ουσιαστική διαφορά τη σύντομη διάρκεια της μίσθωσης στη θέση ενός μακροχρόνιου συμβολαίου. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, κατά συντριπτική πλειονότητα, τα καταχωρημένα ακίνητα στην επίσημη πλατφόρμα της Airbnb μισθώνονται ολόκληρα, ενώ λίγες είναι οι μισθώσεις αυτόνομου δωματίου σε διαμέρισμα και ακόμα λιγότερες οι μισθώσεις κοινόχρηστου δωματίου. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα ανάλυσης των Airbnb δεδομένων «Inside Airbnb», στον Δήμο Αθηναίων και για το έτος 2017, το 83,2% των Airbnb μισθώσεων αφορούσε ολόκληρο σπίτι ή διαμέρισμα, ενώ μόνο το 15,8% και μόλις το 1% αφορούσαν αυτόνομο και κοινόχρηστο δωμάτιο αντίστοιχα. Το πιο κρίσιμο βέβαια εδώ δεν είναι το γεγονός ότι η πρακτική της Airbnb μίσθωσης ακινήτων έχει χάσει τα αρχικά χαρακτηριστικά της ως μιας μορφής «οικονομίας διαμοιρασμού». Η Airbnb μίσθωση ολόκληρων πια ακινήτων σημαίνει ότι ένας σημαντικός αριθμός διαμερισμάτων αποσύρεται από τη συμβατική αγορά μακροχρόνιας μίσθωσης, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται διαφορετικά η σχέση προσφοράς και ζήτησης. Πολύ απλά, με τα ακίνητα που διατίθενται προς μακροχρόνια μίσθωση να μειώνονται σημαντικά (ενώ η ζήτηση παραμένει σταθερή ή, ακόμα χειρότερα, αυξάνεται), οι τιμές ενοικίων ωθούνται όλο και ψηλότερα και η εύρεση ακινήτου για μακροχρόνια μίσθωση γίνεται όλο και πιο δύσκολη για τους μόνιμους κατοίκους.
