Αναδημοσιεύουμε άρθρο της Αναστασίας Σταυροπούλου από εδώ
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 1944
ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
Την
Κυριακή, 3 του Δεκέμβρη 1944, εκατοντάδες χιλιάδες λαού της Αθήνας
πλημμυρίζουν το Σύνταγμα και το κέντρο της Αθήνας, μετά από προσκλητήριο
του ΕΑΜ σε παλλαϊκό συλλαλητήριο. Είχε προηγηθεί η κρίση της Κυβέρνησης
Εθνικής Ενότητας και η παραίτηση των Υπουργών του ΕΑΜ (της ΠΕΕΑ) στις 1
προς 2 Δεκέμβρη, μετά το αδιέξοδο της επίλυσης του στρατιωτικού
ζητήματος στο πλαίσιο της κυβέρνησης εθνικής ενότητας και η διαταγή του
βρετανού στρατηγού Σκόμπυ και της κυβέρνησης Παπανδρέου για παράδοση των
όπλων και κατ' ουσία διάλυση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και της Εθνικής
Πολιτοφυλακής ως τις 10 και 1η Δεκέμβρη αντιστοίχως. Άοπλος ο
λαός της Αθήνας δέχτηκε πυρά από την Αστυνομική Διεύθυνση υπό την
επίβλεψη των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων, με απολογισμό 33 νεκρούς
διαδηλωτές και 148 τραυματίες. Την επομένη, στις 4 του Δεκέμβρη, 600.000
λαού (σε πληθυσμό 1.500.000) με την καθοδήγηση του ΕΑΜ και του ΚΚΕ,
σπάζοντας την απαγόρευση του στρατιωτικού νόμου που είχε επιβάλλει ο
Σκόμπυ, μετέτρεψε την κηδεία των θυμάτων της διαδήλωσης σε παλλαϊκή
πολιτική απεργία παραλύοντας την Αθήνα. Κατηφορίζοντας την οδό
Πανεπιστημίου, η λαϊκή συγκέντρωση χτυπήθηκε από την ομάδα Χ και στη
συνέχεια συντονισμένα από αστυνομικές δυνάμεις και δωσιλογικά στοιχεία
που είχαν ήδη αναβαπτισθεί στις κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας. Ο ΕΛΑΣ
περιφρουρώντας το πλήθος λαού, ξεκινά μάχες στα ξενοδοχεία της Ομόνοιας,
στην Τροχαία, στο 4ο Αστυνομικό Τμήμα και στη Γενική Ασφάλεια, ενώ στις
συγκρούσεις παρενέβαιναν άμεσα βρετανικά τανκς, αρχικά για τη διάσωση
των αστυνομικών και δωσιλογικών ομάδων από τον εξεγερμένο λαό. Είχε
αρχίσει η μάχη της Αθήνας.
Ο συσχετισμός της δύναμης φτάνοντας στην Απελευθέρωση.
Η
απελευθέρωση στις 12 Οκτώβρη 1944 βρίσκει το ΕΑΜ πολιτικά και κοινωνικά
κυρίαρχο στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό, απαριθμώντας στις γραμμές
των πολύμορφων στρατιωτικών και πολιτικών του οργανώσεων πάνω από
1.500.000 οργανωμένα μέλη. Το ΕΑΜ, υπό την αδιαμφισβήτητη ηγεμονία του
ΚΚΕ αποτέλεσε ένα πρωτόγνωρο λαϊκό κίνημα ριζικού μετασχηματισμού του
προπολεμικού ταξικού συσχετισμού της δύναμης και της ιδεολογίας των
λαϊκών μαζών, έχοντας ήδη επί κατοχής θέσει σε λειτουργία μια γνήσια
επαναστατική διαδικασία. Το ΕΑΜ και ο λαϊκός στρατός, ο ΕΛΑΣ, έχοντας
απελευθερώσει την Ελλάδα από τη ναζιστική κατοχή, κυριαρχούσαν
στρατιωτικά και πολιτικά στην ελληνική ύπαιθρο, όπου ήδη λειτουργούσαν
οι θεσμοί της λαϊκής αυτοδιοίκησης. Ο ΕΛΑΣ αποτελεί ένα στρατό λαϊκό,
προσανατολισμένο στην επαναστατική διαδικασία ήδη από τη συγκρότηση και
δομή του διαπλέκοντας το στρατιωτικό στοιχείο με τη λαϊκή βάση, όπως
αυτή συσπειρωνόταν στο πρόσωπο του Καπετάνιου αλλά και υποτάσσοντας τα
δύο αυτά στην πολιτική καθοδήγηση του κινήματος, μέσω του πολιτικού
επιτρόπου. Γνωρίζει ταχύτατη ανάπτυξη, σε αντίθεση με την πλειάδα
αποτυχημένων προσπαθειών του αστικού πολιτικού κόσμου να δηλώσει την
υποτυπώδη παρουσία της στην αντίσταση, μεταξύ των οποίων μόνη
αξιοσημείωτη παρουσία έχουν δευτερευόντως η ΕΚΚΑ και βασικά ο ΕΔΕΣ του
στρατηγού Ζέρβα ο οποίος εξαναγκάστηκε αλλά και χρηματοδοτήθηκε από τη
βρετανική κυβέρνηση προκειμένου να αναπτύξει δυνάμεις με σκοπό την
αποδυνάμωση της δυναμικής του ΕΛΑΣ και είχε αξιόλογη παρουσία κατά βάση
στην περιοχή της Ηπείρου. Ο ΕΛΑΣ διατηρεί την Ελεύθερη Ελλάδα ως μια
περιοχή πολιτικά αλλά και οικονομικά ανεξάρτητη από την κατοχική
κυβέρνηση όπου με τρόπο πρωτόγνωρο ο λαός συμμετέχει ενεργά στην
επαναστατική διαδικασία συγκροτώντας εκ νέου διοικητικούς, πολιτικούς,
δικαιϊκούς
και πολιτισμικούς θεσμούς, πραγματώνοντας έτσι το μεταπολεμικό πολιτικό
όραμα, όπως αυτό συμπυκνωνόταν στο σύνθημα της “Λαοκρατίας”. Όπως
σημείωνε για την Ελεύθερη Ελλάδα ο βρετανός αξιωματικός DavidWallace, που στάλθηκε στα βουνά εκ μέρους της IntelligenceService “προτού
μεταβώ εκεί ο ίδιος, δεν είχα καταλάβει ούτε πόσο εκτεταμένη, ούτε πόσο
ελεύθερη είναι. [...] αυτή εκτείνεται αδιάσπαστα από τη Νότια Σερβία
προς τα κάτω, μέχρι τα βουνά της Γκιώνας και του Παρνασσού. Στην περιοχή
αυτή κυκλοφορείς με απόλυτη ασφάλεια. Μπορείς να ταξιδέψεις από τη
Φλώρινα μέχρι τα περίχωρα των Αθηνών απλώς με ένα διαβατήριο του ΕΑΜ”.
Παράλληλα στην Αθήνα και στις μεγάλες πόλεις, το ΕΑΜ οργανώνει το
προλεταριάτο και τα λαϊκά στρώματα, δίνοντας αρχικά τη μάχη της πείνας
και στη συνέχεια της αντίστασης, ακυρώνοντας κρίσιμες λειτουργίες του
κατοχικού κρατικού μηχανισμού, με κορυφαία την μοναδική στα ιστορικά
χρονικά ακύρωση της πολιτικής επιστράτευσης των ελλήνων εργατών από το
ναζιστικό κράτος το Φλεβάρη και το Μάρτη του 1943.
Σε
γενικές γραμμές οι παράγοντες που καθιστούσαν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ένα κίνημα
όχι απλώς εθνικής απελευθέρωσης, αλλά και ένα κοινωνικά απελευθερωτικό,
επαναστατικό κίνημα ήταν οι εξής: